Verrassende omwenteling in
Warschau slechts een begin
Vollenhove in greep van angst
Ingrijpende
wijzigingen
verwacht
Vergeefse
speurtocht
naar schip
in nood
Edward Gierek zeer
gezien in België
Brezjnev
feliciteert
Gierek
Paula F. en
officier in
hoger beroep:
Mto-leraren
krijgen hun
schakelcursus
Kabo neemt
beschuldiging
„verraad niet
Een jaar
voor beroving
van non
Apollocabine
veiliger
gemaakt
Lilian Board
naar München
overgebracht
Man overleeft
aanslag zonder
schrammetje
TIEN MYSTERIEUZE BRANDEN:
MAANDAG 21 DECEMBER 1970
LEIDSE COURANT
PAGINA 9
WARSCHAU (A.F.P.). De verras
sende ommekeer, die zich zondag in
Warschau met de verwijdering van
Wladyslaw Gomoelka en de overwinning
van het tweetal Edward Gierek en
Mieczyslaw Moczar heeft voorgedaan, is
volgens waarnemers nog slechts een
begin van een complete wisseling in het
Poolse machtsapparaat in de komende
weken. De buitengewone zitting van het
parlement, die op zeer korte termijn in
Warschau zal plaatsvinden, zal een goede
gelegenheid zijn nog ingrijpender wijzi
gingen in de samenstelling van de rege
ring aan te brengen.
De speculaties hebben wat dit betreft
hun weg al door de Poolse hoofdstad
gevonden. De vooruitzichten die 't meest
waarschijnlijk lijken tonen aan dat de
huidige eerste minister Jozef Cyrankle-
wicz al 25 jaar in functie, ondanks de
vele situatiewijzigingen die: zich van tijd
tot tijd in Polen hebben voorgedaan
zijn plaats zou kunnen afstaan in ruil
voor een eervoller baantje. Men denkt
daarbij aan de functie van president (van
de staatsraad), die nog steeds wordt inge
nomen door maarschalk Spychalski, al
heeft deze dan zijn zetel in het politburo
verloren.
Onder de eventuele plaatsvervangers
van Cyrankiewicz is de meestgenoemde
naam die van Pjotr Jaroszewicz, de hui
dige vice-premier, wiens inzichten op het
compensatie.
Een ander punt dat de aandacht van
vele waarnemers heeft, is het punt van
de betrekkingen tussen Kerk en staat.
Deze betrekkingen zijn van groot belang,
vooral in een lar.-i dat zo diep-kathoLiek
is gebleven. Tijdens de vroegere partij
leiding waren deze betrekkingen prak- j
partij-ideoloog
medewerker van Gomoelka.
In religieuze kringen in de Poolse
hoofdstad heeft men er gisteren ai op
gewezen dat de oproep die Gierek tot
de Poolse burgers heeft gericht, duidelijk
bedoeld was voor „gelovigen en onge
lovigen". Men verwacht dan ook dat het
wederzijds gesprek zal worden hervat
in de geest van de grote samenwerking
die door de nieuwe partijsecretaris is
aangekondigd. Evenmin acht men de
het noorden, waar zich de ernstigste mogelijkheden uitgesloten dat de autori-
onlusten voordeden, te herstellen. Wat leiten weer willen gaan praten over de
het sociale terrein betreft zal men vol- kerkelijke bezittingen in de teruggewon-,
gens deskundigen zeker niet terugkomen I nen gebieden. Deze bezittingen zijn
op de acht dagen geleden zo ongelukkig staatseigendom verklaard hetgeen
die de vroegere leidende equipe jaar na
jaar had laten verwateren. Edward
Gierek heeft zich als taak gesteld „demo-
cratlsch-socialistische" methoden te gaan
toepassen door informatieve gesprekken
aan de basis te laten beginnen en dooi
de arbeiders een nauwe band te geven
met de beslissingen die worden genomen.
maatregelen
lichtschip Ter-
schellingerbank drie rode vuurpijlen
waargenomen. Na deze melding voer
een reddingboot van Aerschelling uil
later op de avond van de marinevlieg
basis Valkenburg een Grumman-Tra-
cker-vliegtuig opsteeg, om vanuit de
lucht poolshoogte te nemen.
Tegen half elf
de
Het schijnt in ieder geval uitgesloten
dat generaal Moczar aan het hoofd van
de regering zal worden geplaatst. Het is
vrijwel zeker dat hij zijn rol achter de
coulissen zal spelen.
Wat betreft de maatregelen die moeten
wordbn genomen om weer een normale
situatie in het land te verkrijgen heeft
de nieuwe eerste secretaris van de partij
al duidelijk omlijnde plannen ontvouwd
tijdens zijn toespraak via de televisie
zondagavond: vóór alles gaat het om
het hervatten van de dialoog met de
arbeiders en alle burgers, een dialoog
wederzijdse betrekkingen lange tijd heeft I reddingboot als vliegtuig
vertroebeld. have
zonderheden
strekken.
Nieuwe Poolse
partijleider
rganiseerde
het verzet
(Van onze correspondent)
BRUSSEL Edward Gierek. de man
die Gomulka als eerste secretaris van
de Poolse communistische partij heeft
opgevolgd, heeft gedurende tien jaar in
de mijn van Zwertberg in de Belgische
provincie Limburg gewerkt ais mijn-
tij. Leonid Brezjnev, heeft Edward Gierek
gelukgewenst met zijn benoeming tot
eerste secretaris van de Poolse commu
nistische partij. In zijn telegram aa'ii
en staatsmih'èn éér) óprechte' vrleVid -i
Sovjet-Unie. Brezjnev zegt
1 ^vr' - -
Polen geen wijziging te brengen in het
streven naar betere betrekkingen met
West-Duitsland.
I
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM De leerling-verpleeg
ster Paula F. uit Rotterdam, die vorige
weck wegens dood door schuld veroor
deeld werd tot een week voorwaarde
lijk. Is in lioger beroep gegaan. De
officier van justitie is tot hetzelfde be
sluit gekomen; ook hij heeft beroep
aangetekend.
partij. Zijn twee zonen
werden daar geboren, en op het kerk
hof van Genk werd in 1941 een doch
tertje van hem begraven. Gierek
spreekt, volgens vele vrienden die hij in
die streek nog heeft, perfect Neder-
Gierek emigreerde samen met zijn
ouders naar Noord-Frankrijk toen hij
oud was. In 19iM*k««Béëh ft)|h
'ouders terug naar Polen, maar Edw.prd
kwam in 1937 samen met zijn tIduM ih
België wonen. Tijdens de tweede wereld- I Steenakkerstraat. Volgens haar is Ed-
oorlog was hij een van de medestichters ward Gierek een bijzonder welbe-
van de Poolse patriottische vereniging, I spraakt man, die zeer sober leefde en
een eommunistisph gezinde weerstands- I regelmatig naar de kerk ging. Zij zegt
organisatie die in onmin leefde met de ook dat hij een bijzonder sociaal voe-
Poolse regering in ballingschap te Lon- lend persoon was. Een oude vriend van
den. Gierek. Pavlak. exploitant van een café in
Na de oorlog werd Gierek bij de Genk, heeft drie jaar geleden de huidi-
Poolse ambassade in Brussel gedeta- ge eerste secretaris van de communisti-
cheerd. en in 1948 keerde hij samen sche partij nog bezocht in Polen. Zijn
met zijn gezin terug naar Polen. j twee zonen studeerden toen aan de uni-
Als hij vrienden van vroeger ontmoet versiteit van Krakov. Hij scheen het
in Genk, spreekt hij nog altijd Neder- goed te hebben en graag zijn werk tc
lands. Een nicht van hem, Leonia Gie- doen. Volgens Edmond Pavlak is Gierek
(Van onze parlementaire redactiel 1
DEN HAAG De ieraren voor vak
ken algemeen vormend onderwijs (AVO)
aan m.t.s.-cn krijgen de schakel-
cursus waarom zij vorige week met een
demonstratie op het Haagse Binnenhof
hebben gevraagd. De Tweede Kamer
heeft gistermiddag hiertoe een verbete
ring aangebracht in de onderwijabegro-
GPV en vijf partijgenoten
Grosheide onder meer fractievoorzitter
Biesheuvel van de A.R.
De m.t.o.-leraren moeten door om
zetting van het middelbaar technisch
onderwijs in tweedegraads onderwijs
hógere graad 'van bevoegdheid
len. De leraren
rek, woont nog altijd in Genk
de
de
HAAG (ANP) De Katholieke
.an Overheidspersoneel, KABO,
Het meisje werd veroordeeld omdat sal gegn genoegen nemen met de be-
patiënt verkeerd bloed toedien- schuldiging van de algemene bond
I Bond
Schuurmans Bekhoven
Strafrechtelijk nog helemaal
dat de dood van de patiënt volledig te beëindigen.
de. waardoor deze kwam te overlijden. I ambtenaren. ABVA. dat de christelijke
Volgens haar nieuwe advocaat, mr. W. bonden „verraad" hebben gepleegd met
Knegsel isj hun advies de stiptheidsactie voor een
bewe- i betere salariëring van de postbestellers
olledig I te beëindieen.
het gevolg is geweest van het toedienen
van verkeerd bloed. Bovendien vraagt j De kwalificatie „verraad" werd ge-
hij zich af in hoeverre het meisje al- u
leen verantwoordelijk gesteld kan wor
den voor de dood van de patiënt.
Bij zijn visie heeft zich gisteren de
Federatie van Verenigingen die de ver
pleging en andere onderdelen van de
gezondheidszorg bevorderen, aangesloten.
Het bestuur meent, dat inschakeling
van leerlingen het gevaar inhoudt, dat
hen te verantwoordelijke taken worden
opgedragen. In ieder geval moet een
leerling altijd onder supervisie van ver
pleegkunde werken. Op- het moment
van haar fout had Paula F. echter
alleen de zorg voor een aantal pas-
geopereerde patiënten.
Danspedagogie
in Maastricht
plaatste hoofden worden genomen, zal
met Ingang van 1972 aan het conserva
torium voor muziek, afdeling toneel, te
Maastricht een derde studierichting
worden verbonden, namelijk een oplei
ding tot danspedagoog Voor de oplei
ding tot danspedagoog bestaat de laat
ste jaren een grote belangstelling. Er
kende beroepsopleidingen zijn thans o.a.
in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam,
Enschede, Arnhem en Tilburg. In het
lopende cursusjaar is de bezettings
voor danspedagoog, maar gezien de grote
behoefte wordt een danspedagogenoplei-
ding in Limburg gerechtvaardigd ge
acht. Volgens een door de culturele
raad Limburg ingestelde enquette zijn
er in Limburg meer dan 40 balletscho
len of dansopleidingen in de amateur
sector. Voor een deskundige leiding der
honderden in de toekomst wellicht
duizenden leerlingen van deze scho
len is een beroepsopleiding nodig.
bruikt in het telegram, dat op de
dagmidag te Amsterdam gehouden
ABVA-vergadering verzonden werd
naar minister drs. J. A. Bakker van
Verkeer-en Waterstaat. De ABVA deel
de daarin bovendien mee haar actie
voorlopig te schorsen.
De KABO acht de beschuldiging on
aanvaardbaar en zal via de samenwer
kende bonden van overheidspersoneel
(SBO) op korte termijn om opheldering
vragen. De bond is van mening, dat
advies geheel
door de SBO
dat acties slechts ten doel hebben
ele basis voor verder overleg" te be
werkstelligen. Naar de overtuiging van
Bakker gevonden.
AMSTERDAM (ANP) De Amster
damse rechtbank heeft vanmorgen een
22-jarige glazenwasser uit de hoofdstad
wegens beroving in juni van een 74-
jarige moeder-overste van het klooster
Dochters van Maria en Joseph, van haar
tasje met 3.000,veroordeeld tot
twaalf maanden gevangenisstraf, waar
van twe voorwaardelijk, en aftrek van
het voorarrest.
I WASHINGTON (AP) Als de astro
nauten Alan Shepard. Edgar Mitchell
en Stuart Roosa eind volgende maand
i met de Apoilo-14 naar de maan gaan.
zullen zij de reis in een veel veiliger
ruimteschip afleggen dan de Apollo-
13-
Volgens de missieleider
-14. Chester Lee, heeft het ruimte-
I vaartbureau zoveel geleerd van het fa-
MüNCHEN (AP) De Britse olym- len van de Apollo-13 dat het drietal
pische atlete Lilan Board, (22). die lijdt zelfs zonder over de maanlander te
aan maagkanker, is gisteravond laat I beschikken, veilig naar de aarde kan
ijlings per ambulance naar de universi- terugkeren. Volgens plan moet de Apol-
teitskliniek van München overge- 'o-14 op 31 januari van Cape Kennedy
bracht. van start gaan. De bemanning van de
Apollo-13 kwam in april in levensge-
heft bevestigd dat zij vaar te verkeren toen niet ver van de
aar weigerde verdere "laan een der zuurstoftanks ontplofte,
mededelingen te doen Volgens andere Dé drie
bronnen zou Lilian Board worden geo-
Lilian Board werd in Opper-Beieren
verpleegd in de kliniek van de omstre
den kankerspecialist dr. Josef Issels, in
Rottach-Eggern. Zij was daar sinds 7 j
november.
Lilian Board
Spelen van 1968
400 meter hardlopen.
de Apol-
met twee anderen gepleegde inbraken in
Naarden en Hoorn, alsmede een door
hem alleen gepleegde inbraak in Am-
F. 1500 voor
stilleven van
kachelpijp en
twee plankjes
(ANP) „Staan de
uitkeringen die in he tkader van de
contraprestatieregeling aan kunstenaars
worden uitgekeerd in verhouding met de
geleverde kunstwerken?".
Deze vraag heeft het CH-raadslid H.
Harrewijn in de gemeenteraadsvergade
ring in Middelburg opgeworpen. De heer
Harrewijn doelde op een kachelpijp met
twee plankjes, die wit waren geverfd en
waarvoor de betreffende kunstenaar om
en nabij de 1.500,had ontvangen. Hij
vroeg zich af of de gemeente niet een
betere controle uit zou kunnen oefenen
als het om de beoordeling v
ken gaat. Hij noemde het
Middelburg staat er landelijk om be
kend, dat daar de contraprestatieregeling
zeer soepel wordt toegepast „Schuilt
hierin niet het gevaar dat we over
stroomd worden met „kunstenaars" uit
alle delen van het land" vroegd de heer
Harrewijn. „mum i
betreft zuurstof en elektriciteit voo
melijk afhankelijk van de nog niet
afgekoppelde maanlander.
(Van een onzer^verslaggevers)
SCHIMMERT Zonder één schram
metje op te lopen heeft de 44-jarige
koopman L. Mooten uit Schimmert gis
termorgen een voor hem bedoelde aan
slag overleefd. Torn de heer Mooten
zijn auto voro zijn huls wilde verzetten
ontplofte een in de wagen gemonteerde
bom. De auto werd totaal vernield
•i van het huis.
De heer Mooten stapte ongedeerd uit
zijn voertuig. Ook zijn kinderen, die
binnen aan het spelen waren en de
glasscherven langs hun hoofd zagen
vliegen bleven ongedeerd.
De politie vermoedt dat het hier gaat
om een wraakoefening tussen onderwe
reldfiguren. Eheer Mooten geeft zich
pianiste Ruslana
gentia, waar zij werken van Mozart,
Chopin, Brahms, Bartok, Ravel en
Prokofieff zal spelen. Ruslana woont
in de Verenigde Staten en is naar
haar concertpraktijk werkzaam als
assistent professor aan de Music Uni
versity van Buffalo in de staat New
York.
je Vollenhove gaan elke avond met
een onrustig gevoel naar bed. Som
migen klimmen de trap niet meer
op. omdat hun bed „beneden" staat.
Een gevolg van de onrust, die het
stadje in zijn greep houdt. Want nog
steeds is de rijkspolitie er niet in
geslaagd een oplossing te vinden
voor de tien branden, die in zeven
maanden tijds in Vollenhove zijn
opgelaaid. Er is opzet in 't spel. En
de gedachte dat hij de volgende keer
n rust.' Vooral
oudere inwoners doen 's nachts vrij
wel geen oog meer dicht. Ondanks
de wetenschap dat de politie pa
trouilleert. In het begin van de
reeks branden lieten velen hun wek
kers midden in de nacht aflopen,
waarna men zijn ronde ging doen.
Dat gebeurt nu niet meer. Maar de
vrouw van de plaatselijke vishande
laar heeft al vier maanden niet
meer in de echtelijke slaapkamer
gcHiftpe.il. D* angst -voor de pyro
maan is nog duidelijk aanwezig, al
geeft men dat slechts schoorvoetend
BUURTONDERZOEK
Adjudant J. W. Willemsen, groeps
commandant van de rijkspolitie in
Vollenhove krijgt grijze haren van
de branden. „Als die branden nu
uitgebroken waren over een tijds
verloop van pakweg drie jaar, dan
zou dat normaal zijn. Maar tien
branden in zeven maanden....'' De
adjudant is er van overtuigd dat er
een brandstichter aan het werk is.
Een uitgebreid buurtonderzoek heeft
tot nu toe niets opgeleverd. Men tast
volledig in het duister. Er zijn een
paar arrestaties verricht, maar bij
gebrek aan bewijs moest de politie
de verdachten steeds weer op vrije
voeten tellen. Wel werd een krui
meldief op heterdaad betrapt. Maar
van de brandstichter ontbreekt tot
dusver ieder spoor. Wel loopt de
schade reeds in de tonnen.
Adjudant Willemsen gelooft niet dat
alle tien branden aan één en deze
de man zijn toe te schrijven. In een
paar gevallen ging de brandstichting
gepaaid met inbraak. „En een pyro
maan breekt niet in." zegt Willem
sen. Frappant is dat alleen (kleine)
middenstanders de dupe van de
branden zijn geweest.tot dusver.
Kan het vuur zijn aangestoken door
de eigenaars zelf?
Adjudant zegt met grote nadruk:
„Neen. de meesten waren veel te
laag verzekerd".
Bij de rijkspolitie is de mysterieuze
brandenserie op hoog niveau bespro-
en. „We doen er aan wat we kun
nen", gaat de adjudant verder. En
ook de bevolking is daarvan over
tuigd. Tips heeft de politie tot op
heden niet ontvangen.
zeven maanden
meente Vollenhove brand is uitge
broken en niet in omliggende ge-
De dader zou misschien
reden ook een bepaal
den j woedt 's nachts brand. Het ge
bouw was voor iedereen toeganke
lijk. De politie vindt een aantal lege
bierflesjes en veronderstelt dat jon
gelui in de boerderij wat hebben
gedronken. Het onderzoek levert
verder niets op.
10 juni: 's avonds om 7 uur
breekt plotseling brand uit in de
varkensmesterij De Vries. Zestig
varkens komen om in de vlammen.
De familie is 's ochtends met vakan
tie gegaan. De politie vermoedend
dat de drie branden met elkaar in
verband staan stelt een uitgebreid
onderzoek in dat tot nu toe geen
heeft gehad De bevolking
rdt onrustig. Men
pyromaan. .Wel
ns met zekerheid
i geen geval de
van Vollenhove
weet de politie tl
dat kortsluiting
koesteren tegen de
dan is het
speld in een hooi
de wrok kul
stad. Maar als dat
berg.
Een paar maanden geleden arres
teerde de politie in Lonneker een
pyromaan, die een achttal branden
had geslicht. Onmiddellijk vroeg
men vanuit Vollenhove inlichtingen
over deze man en zijn familie. Maar
dit onderzoek liep op niets uit en de
branden in Vollenhove bleven uit
breken. Het enige verband dai er
tussen de brandstichtingen in Vol
lenhove en Lonneker bestaat is. dat
in beide gevallen geen mensenlevens
in gevaar werden gebracht. Alleen
valt wat dit betreft de eerste brand
in het voormalige Zuiderzeestadje
buiten het rijtje. Dat rijtje van ad
judant Willemsen ziet er als volgt
16 mei: tussen 2 en 3 uur
's nachts breekt brand uit in de tim
merwerkplaats TJspeerd, een pand
dat onder Monumentenzorg valt De
politie stelt een onderzoek In en
concludeert dat kortsluiting niet uit
gesloten is.
23 mei: in een leegstaande boer-
Moespot, even buiten Vollenhove
ken twee hooimijten in brand, die
behoren aan de heer Zellenhorst. De
politie gelooft dat kinderen onvoor
zichtig met vuur zijn geweest.
20 juni: om 1 uur 's nachts staat
de palingrokerij van Harm Jongman
in brand. Er is tegelijkertijd inge
broken. Uit een bereaula wordt
f 1200,vermist, waaronder f 200.
aan Duits geld. Hebben de inbrekers
hun sporen willen uitwissen met de
ze brand, of zijn ze onvoorzichtig
geweest met een lucifer?
Zowel de inbraak als de brand kon
den tot op heden niet opgelost wor-
22 juli: 's nachts om 3 uur staat
plotseling de kuikenmesterij van
Gasthuis in lichterlaaie De eigenaar
en zijn familie zijn tijdens het uit
breken van de brand niet thuis. Is
de oorzaak een lekkage in de ver
warming? De politie ontkent dit ten
stelligste. „De thermostaat stond op
30 gr. C.. we houden rekening met
opzet.
30 augustis: om half twee
's nachts is er bij café-hotel Bos be
gin van brand. Omdat de eigenaar
met nog een aantal kelners bezig
was met opruimen, kon de brand
spoedig ontdekt worden. Daarom
bliift de schade beperkt tot wat em
ballage-materiaal Getuigen verkla
ren bii het café een knal te hebben
gehoord. De politie vindt een spuit
bus. Vermoedelijk heeft er (brandba
re?) haarlak ingezeten. Wel hebben
velen een steekvlam gezien. Hoewel
de politie direct ter plaatse was en
onmiddellijk de omgeving afzette,
werd geen enkele verdachte aange
troffen. „In ieder geval was hier
sprake van opzet", zegt adjudant Wil
lemsen.
10 sept.: een timmerwerkplaats
van de firma Driessen brandt om 3
uur 's nachts plotseling. De politie
stelt vast dat aan de brand een
inbraak is voorafgegaan. Er wordt
evenwel niets vermist. De politie
gedrongen. Ze
woonkamer geweest.
20 november: om half zes 's mor
gens staat de varkensmesterij van
Van der Linden in brand. Het pand
is buiten de bebouwde kom gelegen.
De voorkant van de schuur brandt
geheel af. Een aantal varkens komt
om in de vlammen of moet later
worden afgemaakt. Opnieuw stelt de
politie vast dat kortsluiting i
geval de oorzaak kan zijn. Verdere
sporen ontbreken.
25 november: op de boerderij
Rook aan de Bergkampen wordt
brand ontdekt. Moeder en dochter
zijn alleen thuis. Op alarm
oorzaak.
Dat zijn de feiten, waarover de poli
tie tot op dit ogenblik beschikt. De
onrust, die aanvankelijk scheen te
zijn weggeëbd, is in Vollenhove te
ruggekeerd.
Palingroker Harm Jongman zegt dat
gedurende de eerste serie branden
verscheidene mensen uit Vollenhove
niet met vankantie durfden gaan uit
angst dat ze bij hun thuiskomst een
rokende puinhoop zouden aantreffen.
Anderen, die wel gingen, brachten
waardevolle spullen en meubilair bij
familieleden elders onder. Jongmans
eigenrokerij heeft ten gevolge van
de brand drie weken stil gelegen.
„De vrouwen slapen nog steeds
slecht", zegt hij. „maar wat heb je
er aan om je vooraf bang te ma
ken". Hoteleigenaar Bos zegt dat hij
„beneden" slaapt met zijn hond
naast het bed. De tuinslang en een
brandb'.usapparaat staan voor het
grijpen. ,.We zijn er klaar voor",
zegt hij enigszins verongelijkt.
Zo wacht Vollenhove af. Een stadje,
waar onrust heerst door een reeks
geheimzinnige branden. Ze kosten de
plaatselijke politie veel hoofdbrekens
en extra nachtdiensten. Tot op he
den echter allemaal tevergeefs.
