MIJMERINGEN
rond de dagen
vol gepeperde
verwachtingen
Aller vriend kan z'n
pleziertje weer op...
,JE MOET WEL GOED
HEILIG ZIJN WIL
JE KALM BLIJVEN...
Sint geeft
wel eens
te denken
NICOLAAS VAN MYRA
Hij kon het goed doen niet laten
SPANJE KREEG
HET KOREN NIET
Borstplaat uit eigen keuken
ST. NICOLAAS VIEREN:
GEZOND OF NADELIG?
DINSDAG 24 NOVEMBER 1970
LEIDSE COURANT
LEIDEN In Nederland is de peper-
notentijd weer aangebroken. De dis
tributie van al dat lekkers wordt door
Sint-Nicolaas gedirigeerd en om hem
daartoe in de gelegenheid te stellen
wordt de kindervriend en verblijder
van vele volwassenen alom in land en
streek, in elk dorp en respectabele
stad weer ingehaald. Ook de Leidse
sint heeft de purperen polen van zyn
fluwelen staatsiemantel weer opge
streken. Ongetwyfeld liet hü het
schuurpapier over de krullen van zijn
in een jaar tijd dof geworden staf
i heeft hij 1
In Haarlem bijvoorbeeld Godfried
Bomans heeft hier zo dikwijls al op
gewezen bezit men een fijn gevoel
voor liturgische gebruiken. In de
Spaarnestad zou men met caramel
gooien die door carmelieten zijn ver
vaardigd (Hazerswoude)
de of banket. Bij
al. Nou, en dan sla je een figuur
wat je toch al doet als je drijfnat
bent wanneer er niks meer in de
zak zit. Je moet dan wel heel goed hei
lig zijn, wil je kalm blijven. En er is
de laatste dagen toch al zoveel van mijn
zenuwen gevergd". Sint-Nicolaas scheen
opeens een gebroken man; stukken
ouder gewoon. Gebroken als hij was
ging hij vermoeid in een hoekje op zijn
staf staan leunen die toen óók brak.
Vanuit de verte, dwars door het
scherm van regen, droeg een wind
vlaag het heerlijk avondje aan. dat
gekomen was. Het waren kinderstem
men, die van dat avondje zongen, in
gebroken akkoorden In de straat
spetterden duizend druppelfonteintjes
uiteen en de naderende nacht werd
opgeslurpt door de fel oplichtende
witte, rode en grobne feestlampjes.
de overkant hing een geïllumi-
kanuniken en soms door, volgens,
Bomans, krachtig, gebouwde zusters.
Volgens deze informaties is het de monumentale baard
neerd portret
hoofds. wpnt de lichtjes van zi
ter functioneerden niet mee
voelden ons beurtelings koud ei
worden en de grijze heilige za
niespoeder. En zo'n vader thuis maar
lant gezicht: „Hadden jullie niet ge
dacht. hè? Ja. dat gaat me nog .best
kan het gebeuren, dat in tienlallen
liskamers hetzelfde dichtwerkje rou-
ert waardig voor te dragen
in de „Pieterbaas op zoek naar bra-
kinderen." Piet is gehaast en loopt
zijn mond om op krachten te blij-
■n Én dan lezen we verder:
at de kwalificatie „sint" te pas en
inpas nog schier ontelbare malen
terechtwijzingen en lofprijzingen
■r voor een jaartje weer aan de
ilgen. Daags na zijn verjaardag ploft
ij zijn staf in de paraplubak,
wisselt zijn tabbaard
tap-baard)
voor een minder pontificale sjamber-
loek. Maar het is nog lang niet zover.
Hebben wij wel enig idee'van wat het
deze eeuwig jeugdige, doch daarbij op
mysterieuze wijze ook hoogbejaarde,
weldoener lichamelijk en materieel
moet kosten om aan zijn kostelijke
roeping tot ieders genoegen te blijven
Sinds onheuglijke tijden heeft men
hem op het dak aan het werk gezet;
de traditie staat hem niet toe, een
ogenblikje uit de kleurige kleren te
komen en een tukje te doen. Onze
voorvaders al hebben hem veroordeeld
tot een onmenselijk lange dienst te
paard en het zou ons niet verbazen,
als wij in de toekomst zouden bemer
ken. dat de sint die ook wel zo zijn
eigenaardige trekjes heeft er een
'schimmelcomplex aan overgehouden
heeft.
Op
■erjaardag
het hoofd groeiend
noogtepunt en al komt zijn
tuurlijke gave tot persoonsv
ring de heilige hier te hulp. toch
mogen wij op de avond van die dag
wel in diepe deemoed
Want
hij.
onterfde Heer
hebben heni een stapel beulingen be
loofd uit de voorraad van de krant
Want wij vinden nog steeds, dat hij
de enige is, die elk jpar weer de Sint
geestelijkheid, die in Haarlem
heerlijk avondje de eerste en propa
gandistische glans verleent. Mogelijk,
dat op dat punt het uur van de leek
daar nog niet is aangebroken. In Lei
den liggen de zaken even anders.
Want al snelt de Leidse sint niet
zegenend door de straten van de poli
tiek en religieus gedifferentieerde
Sleutelstad hij bepaalt zich wijse
lijk tot een onduidelijk neutraal
handgebaar toch zijn er in Leiden
theologisch geschoolden, die enig
strooiwerk op zich zouden willen ne
men. of die met ere als kanunnik
het saluutkanon zouden kunnen be
dienen. En ook kent Leiden nog
burgerij de. stuipen op het lijf zouden
smijtende clerus. Maar gekomen is
hij, de goede sint, in Leiden. Laat ons
de Leidse middenstand kennen. Dat is
best weer voor elkaar gekomen. De
plannen zijn weer helemaal rond voor
deze week en de dagen die komen:
afgewogen hoeveelheid peperno-
i grau
„De mensen vinden me al een zonder
ling. Straks moet ik weer het dak op."
Hij snikte nu vrijuit. Helaas, op het
dak konden wij hem niet meer.vol
gen. Dat gaat ons te vei-. Maar wij
.uilen dit beeld Dichtfabriek
i stuk zelfwerkzaamheid is. Men
halen, op de avond van de vijfde
rijmloos met de stukken op tafel te
komen. Nu is het een gelukkige om
standigheid, dat bijna iedereen om
trent 5 december de poëzie hanteert
alsof het zijn of haar broodwinning
was. Hoewel, er zijn altijd nog wel
lieden, die een feestartikelenwinkeltje
binnensluipen om er voor een paar
sen, de zaak dóór en met een hoofd
overhandigt hij moeder, die met
groeiende argwaan heeft toegeluisterd,
het laatste pakje, dat een suikerbeest
in gruizels blijkt te bevatten
Nee. beste lezer, bespaar uw huisge
noten én uzelf de schande. Pleeg zélf
al dan niet wankele poëzie en volsta
desnoods met een simpele aandui-
„Dit zijn pantoffels met dikke hakken.
je vroeg erom; hier. aanpakken
Het i
feest
weer afgetobd
■en paar enerverende weken,
ninder zenuwslopende nachten
afgetobde sint hangt zijn mij-
vanuit de kolkende warenhuizen, glij
dend langs glibberige dakpannen, zijn
weg zoekend uit stationsgebouwen, in
taxi's of in particuliere voertuigen, of
rijdend op paarden van uiteenlopend
ras. Hij werpt een laatste blik vanaf
een ballon op ijjn Pieten (het gerucht
gaat. dat zijn helperskorps niet altijd
in de hand te houden is) en de leve
ranciers geeft hy nog een paar aanvul
lende wenken, l'it honderden gedaan
ten groeit hü dan samen tot één
figuur; die zün geluk niet op
tienduizenden schitte
rende ogen. de stomme dankbaarheid
om een onverwacht bezoek. Hem zal
een nog lang leven beschoren zün
VOOR onze nationale heilige in
de kille, donkere december
maand breken weer zware dagen
aan. Het goeddoen zit hem nog
steeds diep in het bloed, hij kan
niet anders. Maar de jaren, de
tellen toch wel een aardig woord
je mee. En als je hem dan zo
bezig ziet. dc mijter scheef op het
grijze hoofd bij het instappen in
een tc klein autootje (om zich
sneller te kunnen bewegen van
grut naar grut), de moeizame ca
priolen op de daken, de vaak
vruchteloze vermaningen links en
rechts, dit alles wél beschouwd
geeft ,ic als ouders wel eens
te denken. Wij,
grote, verwonderde ogen uit onze
kindertijd die in die levende ver-
rillingen van heerlijke angst als
WIE lacht met, die de Sint beziet
en hew. vermoeid en oud
van dagen,
de weg naar het laagste dak
kinders oordeelt, lief en stout.
7.T paard volgt hem al lang
nog wel bekend by 't moderne
t gans ontmoedigd in een peen:
IE zyn het, die de Sint
bevoogden
j zagen hem bij snelzeeppoeder,
ids troont hij tussen kippe-
GELUKKIG c
Zij dromt teza
zich bewust.
t klimt er ontluisterd
op de luifel:
die de Sint bezie
ten
het
i in feesttooi, wachten met vertrou-
?n op de weken die volgen. De sint
in er op alle mogelijke
er de brug komen.
Weer moeilijk
Sint-Nicolaas, beste mensen, krijgt het
weer moeilijk dit jaar. Hij moet zo'n
beetje alles in z'n eentje doen, want
de knechten laten het er, druk als ze
het hebben met grollen en grappen,
wel eens bij zitten. Bovendien wordt
het assortiment elk jaar groter,
schijnt zo.
„Ik vind het maar erg triest van het
jaar", zei Sint-Nicolaas een dezer avon
den tegen ons, toen wij toevallig samen
in een miezerig buitje schuilden in
het portiek van een middelgrote mid
denstandszaak. „Je kunt met dit weer
nooit eens lekker aan het werk blij
ven. Zit je ergens bij de kachel
weliswaar onder kinderdruk, maar
toch warm dan kom je tot de
ontdekking, dat je door je beulingen
heen bent." Doorr Nicolaas' sonore bas
klonk een lichte trilling van heilige
teleurstelling. Hij schudde zijn nat-
gladde staf boven het trottoir uit
(waar deze opnieuw een prooi van de
regen werd) en wrong de coiffure uit
i chocola-
MEN weet nu zoetjesaan waarachtig wel, hoe het
met Sint-Nicolaas is gesteld. Toch dunkt het ons
goed toe. dat telken jare rond de commerciële
introductie en begeleiding van het winterse. Neder
landse geef-en-neemfeest de gebenedyde figuur
van deze goede heilige in een historisch en ontfa-
beld perspectief komt te staan.
De geschiedschrijving is vrij karig met de feiten
rond St.-Nicolaas. die in Patara. Lycië, uit een wat
men noemt „aanzienlijk geslacht" werd geboren.
Zijn ouders hadden lang op hem gewacht en hun
gebed werd tenslotte verhoord: Nicolaas (nog lang
niet heilig) werd geboren. Hij zal in zijn jonge
jaren ongetwijfeld wel eens de deugniet hebben
uitgehangen, maar de deugd had bij Nicolaas steeds
een streepje voor. In zijn deugd al wist hij wat
versterven en boetvaardigheid betekenden. Van zijn
bemiddelde ouders erfde hij een aardige som en
heel wat goederen, maar ,hij verbraste de zaken
niet en hielp er de armen mee. zonder er lang over
te denken of te praten.
De bruidsschat
U kent natuurlijk de legende van de drie kindertjes
in de kuip van de boosaardige slager; een vrome fan
tasie, die iets aangrijpends heeft. We kennen nóg zo'n
verhaal, dat ons vrij reëel voorkomt. Nicolaas kind
van zijn tijd redde eens het gezicht en het aanzien
van een buurtgenoot, die' drie dochters had uit te
huwelijken. De meiskes zaten weliswaar op een
man te wachten, maar vader was niet fortuinlijk
genoeg om hen met een beetje redelijke bruidsschat
de deur uit te krijgen. Nicolaas, verheugd, zag hier
een taak. Hij gooide 's nachts „een grote som gelds"
door het venster van de piekerende vader en
herhaalde deze royale actie nog tweemaal tijdens
andere nachten. Nicolaas, met de kiem van heilig
heid al in zich. wilde onbekend blijven, maar de
anders over. De derde
niet naar bed, maar stelde zich
in slaapkamer op. Nicolaas verscheen,
s bewust, weer met een zak vol geld,
dat begrijpt u wel werd het een
dankbaar „kip ik heb je". U mag van
r door de vader heel wat
weggepinkt, die nacht. De
dit verhaal ontleenden, ver
tellen niets over de dochters, maar dat zij heel erg
aan een man toe vragen moge blijken uit de
bekentenis van vader aan Nicolaas. dat „door diens
edelmoedigheid de zielen zijner dochters voor de
schande en het bederf der ondeugd wa
gebleven".
van een nieuw klooster in die stad werd. Dc
neomist weigerde aanvankelijk, maar toch nam hij
later dat ambt op zich. Niet lang daarna reisde hij
echter naar het Heilige Land en ontsnapte menig
maal als door een wonder aan de dood.
Uitverkiezing
De oude kronieken laten weten, dat Nicolaas voor
bestemd was om de bisschopszetel van Myra te
bestijgen. De bisschop was er zojuist overleden en
de diocesanen zo ging dat nog in die vroege
jaren beraadden zich over zijn opvolger. De
oudste aanwezige bisschop, die de vergadering
moest oorzitten, had 's nachts in een droom de
vingerwijzing gehad, dal degene die de volgende
morgen het eerst de kerk zou binnenkomen op de
vacante zetel verheven zou moeten worden. Die
Inderdaad betrad Nicolaas
de volgende dag als eerste de kerk. Hij voelde er
niets voor om anderen te leiden en wilde het liefst
God dienen als kluizenaar. Er hielp geen lieve help
aan en Nicolaas werd opperherder van Myra.
Hier leidde hij een leven, dat hem met veel recht
tot idool van alle goede mensen en lieve kinderen
maakte. Hij werd een heilige, zoals hij ook in onze
dagen een heilige zou zijn. Nicolaas leefde alleen
om te helpen en hij kwam op voor mensen, die
onrechtvaardigheid moesten dulden en geknecht
werden. Daarbij kwam hij er rond voor uit, dat hij
een christen was. Het kostte hem zijn vrijheid,
want onder de regering van Romes keizer Diocle-
tianus kwam hij in de kerker terecht, waaruit hij
later door toedoen van keizer Constantijn. die de
christenen goed gezind was, werd bevrijd. Op hoge
leeftijd nam Nicolaas nog deel aan de beroemde kerk
vergadering van Nicea, waar hij zich met tal van
anderen verzette tegen de leerstelling van bisschop
Niet Spaans
De H. Nicolaas is in Myra gestorven rond het jaar
350. Hij was een kindervriend, deed wel aan de
armen, was een groot redenaar en om zijn reis naar
Palestina die beslist geen „cruise" is geweest
werd hij beschermheilige van de zeelui. Amster
damse schippers hebben hem als zodanig leren
e ge
van 5 december maar bekaaid van af. De heilige
heeft de Spanjaarden zelfs een behoorlijke loer
gedraaid. Hij heeft het bestaan, een eigenaar van
volle graanschepen, die van Sicilië hadden moeten
aar Spanje, in de slaap te gelasten niet te
dat land. waarvoor het koren bestemd
De graanschepen werden door de bisschop (op
afstand) naar Myra gedirigeerd om daar de honge-
rigen te spijzigenSt.-Nicolaas is nooit de patroon
van Spanje geworden: Rusland (dat een „Moedertje"
isi heeft hem tot haar beschermer gemaakt.
T.P.
gaan
Piet. doorgaans i
i lijvige rugdekking i
feest is borstplaat; een soort Nico-
laasconfituren by uitstek! Natuur
lijk kunnen we tegeu een redelijke
prjjs voortreffeiyke borstplaat kry-
gen, maar uit ervaring weten we.
dat er heel wat vrouwen (en man
nen) zyn, die zelf best eens op dit
zoete gebied in de keuken willen
experimenteren. Een geschenk van
borstplaat zal ook op hoge prijs wor
den gesteld als de gever er de moei
te voor heeft willen nemen, het zelf
te maken. Borstplaat, zouden wij
zeggen, krijgt dan nog meer
de
borstplaat geen grote moeilijkheden
geven. Met geduld en interesse komt
men bij het kokkerellen een heel
eind, óók met borstplaat. Het eindre
sultaat zal dan beslist de moeite
waard zijn. Van drie verschillende
soorten borstplaat laten wij hier de
recepten volgen.
Gewone borstplaat
Voor gewone borstplaat heeft u nodig
250 gram suiker, 5 eetlepels melk, een
halve eetlepel cuslardpoeder. U roert
de suiker en de cuslardpoeder goed
door elkaar en laat dit met de melk
langzaam smelten. Daarna wordt de
vloeistof ingekookt. U moet wel regel
matig controleren of een en ander al
zover is. Dat doet u door een vork
door de massa te halen en goed op te
letten. Want wanneer er een ..gordijn
tje" van suikerstroop wordt verkre
gen, is de massa precies goed. Onder
een „gordijntje" verslaan we een heel
dun vliesje suikerstroop, dat tussen de
tanden van de vork blijft hangen.
De laatste druppel die van de vork af
loopt moet eveneens „een draadje
trekken".
Vervolgens neemt u de pan van het
vuur en klopt de massa, totdat deze
dik en ondoorzichtig gaat worden.
Bij dit werkje behoudt u gewoon uw
geduld: rustig, regelmatig en onver
droten doorgaan met kloppen! Als
het eenmaal zover is, dat de massa
dik is geworden, komt het grote mo
ment, waarop de ontstane stroop in
vooraf ingevette borstplaatvormen, op
een ingevette aanrecht, of op vetvrij
papier uitgegoten kan worden.
Wanneer de figuren eenmaal koud
en stijf zijn geworden, zet u ze op hun
kant om ze te laten drogen.
Chocoladeborstplaat
Voor het vervaardigen van chocola
deborstplaat heeft u nodig: 250
gram suiker, 5 eetlepels melk, een
halve eetlepel custardpoeder en een
eetlepel cacaopoeder. We beginnen
met de suiker, custard- en cacaopoe
der dooreen te mengen en volgen
dan verder het hierboven beschreven
basisrecept.
Roomborstplaat
De ingrediënten voor roomborstplaat
zijn: 250 gram suiker. 3 eetlepels
room. 3 eetlepels water, een halve
eetlepel custardpoeder en als u
room-chocoladeborstplaat zoudt wil
len maken (sommigen vinden dit hef
neusje van de borstplaatzalm) voegt
u hieraan nog een eetlepel cacaopoe
der toe. Suiker, custard en eventueel
cacao goed dooreenmengen. Dan la
ten smelten met room en water.
Verder volgt u gewoon
basisrecept. Eenvoudig.
Het voornaamste „ingrediënt" bij
borstplaat maken is: geduld. Als u
dat kunt opbrengen valt er na afloop
van alle moeite veel te genieten
voor iedereen die uw borstplaat
proeft. Veel succes gewenst!
PU ET mag misschien vreemd klinken.
maar de wachtkamers van de huis
artsen zijn over het algemeen in de
dagen na sinterklaas, leger dan nor
maal. Toch zijn er dokters, die bewe
ren. dat de dagen rond hel feest van
gezondheid. Als we naar de rustige
artsenpraktük en küken, zouden we
wellicht mogen stellen, dat een sin
terklaasviering beter werkt en minder
bij-effecten heeft dan welk kalmerend
middel ook. Feiten genoeg, die deze
veronderstelling steunen. De meeste
druk met zorgen en winkelen om pijn
en narigheid te voelen. En wat de
mannen betreft, ook zij willen de
feestelijkheden niet missen. Als het
niet beslist nodig is hebben zij even
min tiid voor de
Vijf december
alledaags werk,
ch werkt al kalmerend
Er zijn psychologen, die vin
den dal de sinterklaasviering de
waarde' heeft van een soort pijnstil
lend middel. Zij zouden het heilzaam
achten als zo'n intiem gezinsfeest ze-
jaar gehouden zou
Dit zijn dan heel optimistische
psychologen, want veel van hun colle
ga's zijn ervan overtuigd, dat de da
gen rond Sint-Nicolaas specifieke gees-
ken. Als de
den wordt de sociale druk genoemd:
de inspanning kan neurotische en de-
neigingen naar boven bren-
in normaler dagen niet op-
geschenken. Per cadeau moeten name
lijk bedragen worden berekend en bo
vendien moet er een geschenk worden
uitgezocht, dat voor een bepaalde per
soon geschikt is en dat met blijdschap
moet worden aanvaard.
Moreel
Er is een Franse socioloog, die gezegd
heeft: „Het geschenk waar geen ca
deau van de ontvanger tegenover
staat vernedert de ontvanger, vooral,
als deze er helemaal niet aan heeft
gedacht ook een cadeau te zenden of
te geven. Onze hele morele kracht is
gericht op het onderdrukken van het
schadelijke patronaat van een rijk
De Maori's in Australië hebben ee
levenswijze spreuk, die zegt: „Geef n<
zoveel als u ontvangen heeft; dan
alles in orde.."
de
praktische) van een huisvrouw: „Ik
zie dit jaar wel erg tegen sinterklaas
op. Mijn man heeft bejaarde ouders
en nog twee ongetrouwde zusters en
die komen straks allemaal bij ons het
feest vieren".
Men trekke zelf zijn conclusies uit het
bovenstaande. De meeste mensen zijn
aan St.-Nicolaas overgeleverd, hoe dan
ook. Men zal het feest op zijn eigen
wijze blijven vieren. Men kan op zo'n
dag zoveel geluk veroorzaken, dat
men de nadelen ervan op de koop toe
