MILIEUVERVUILING
Delta straks veranderd in de koele meren des doods
HET IS EEN KWESTIE VAN OVERLEVEN...
„Week van de aarde",
strohalm in
Mogen onze kleinkinderen ook nog leven
VAN STANK
MOET
JE HOESTEN:
KWIKVIS
IS
ERGER
UTRECHT De grauwsluier van de
chemische dood tekent zich af op d«
gezichten van de industriële werkers.
De vergeler van autogassen verwikt
de plantengroei langs de wegen. Trou
wens de witmakers uit alle wasmid
delen tasten het leven in het water
aan en geen rioolwaterzuiveringsin
stallatie is in staat hier grondig iets
aan te doen. In een nauwe straat in
Utrechts binnenstad valt een hond
het is spitsuur en windstil plots
dood neer. jOorzaak teveel aan
uitlaatgassen opgenomen. Waarschu
wing aan alle moeders: het had ook
uw kind kunnen zijn!
Biologen bewijzen onomstotelijk dat
er een oonstante stroom sterk veront
reinigd water vanuit het gebied rond
de grote petrochemische industrieën in
Pernis en Botlekgebicd langs onze
kust omhoog kruipt, het Waddenge
bied binnendringt en daar grote scha
de toebrengt aan de vogelstand
grote sterns en eidereenden en zeer
waarschijnlijk oook aan het zeehonden-
Links en rechts vallen in Nederland
bomen, heidevlakten, bossen de
„longen" van ons land ter offer aan
wegenbouwers, huizenplanners. Roof
bouw op de toekomst. Elk leven wat
vernietigd wordt is onherstelbaar. Het
is een stuk oude waarheid, die he
overleefd heeft, ons leefmilieu is lang
zamerhand zo slecht geworden, dat
wij bezig zijn het graf te graven voor
onze kleinkinderen.
Goed! Van alle kanten worden door
overheid en bedrijfsleven iets gedaan
aan bodem-, water- en luchtverontrei
niging. Maar er wordt nog te econo
misch, te sociaal-economisch gedacht
in plaats van sociaal. AOW-krijgen op
je 65ste is natuurlijk prachtig, maar
wat heb je eraan als je op je 55ste
sterft aan longkanker?
Deze en ander gedachten leefden zeer
sterk bij een groep biologen, juristen,
economen, sociologen n scheikundigen,
die zich hebben verenigd tot de coör
dinatiegroep „Actie Strohalm". Zij
willen in ons land van 19 tot en met
24 oktober een week van de aarde
houden voor het behoud van ons leef
milieu. Deze zal plaatsvinden in het
kader van het natuurbeschermings
jaar 1970. Door middel van tentoon
stellingen, lezingen, filmavonden en
demonstraties zal het publiek gewezen
worden op de toenemende verontreini
ging van onze lucht, water en bodem.
Hoogtepunt van de week zal een mas
sale demonstratie in Den Haag zijn op
zaterdag 24 oktober, uitgeroepen tot
dag van d.e aarde. Minister Klompé en
staatssecretaris Kruisinga hebben hun
sympathie betuigd met dit initiatieg.
Natuurliefhebbers, biologen, huisvrou
wen, sportbeoefenaars, artsen, onder
wijskrachten, scholieren en vele ande
re verontrusten willen tijdens de
week alarm slaan om de gifgolf die
zich steeds sneller uitbreidt en ook
ons voedsel en lichaam bedreigt, een
halt toe te roepen.
Tijdens de „week van de aarde" zal
het comité N'70, dat voor ons land het
Europese natuurbeschermingsjaar or
ganiseert, een milieumanifest lanceren
en verspreiden met hulp van Actie
Strohalm. Dit manifest, opgesteld door
de biologen dr. A. J. Cave, dr. A. C.
Perdeck en dr. C. W. Stortenbeker, zal
het discussiestuk vormen voor een na
tionaal appel van het comité op 23
november. Het manifest bevat aanbe
velingen aan overheid, bedrijfsleven,
politieke partijen en de burger om het
milieu te behouden. Tijdens de tocht
op 24 oktober in Den Haag (verzamel
punt Malieveld om half drie) zal dit
manifest aangeboden worden aan par
lement en regering.
Vooral veel jongeren gaat de aftake
ling van ons leefmilieu ter harte. Zij
zullen van 21 tot en met 24 oktober
een groot congres houden dat georga
niseerd wordt door de stichting natuur
na '70 in de Rivierahal van de dier
gaarde Blijdorp te Rotterdam. Er
wordt een duizendtal deelnemers ver
wacht uit het gehele land, meest mid
delbare scholieren. Het programma
bestaat uit lezingen, films, discussies
en excursies. Het congres zal besloten
worden met het opstellen van een
eisenmanifest van de Nederlandse
jeugd dat door alle deelnemers even
eens aan parlement en regering aan
geboden zal worden tijdens de massa-
ie demonstratie in Den Haag op „de
dag van de aarde".
X-
HET Europese natuurbeschermingsjaar loopt bijna
ten einde maar de mensen zijn zich nog niet
veel bewuster geworden van de kritieke situatie
waarin ons leefmilieu is geraakt", zeggen de
initiatiefnemers van de week van de aarde. Meer dan
ooit hebben zij nu recht van spreken, gezien de situatie
deze week boven het gebied van Rijnmond. Met enkelen
van hen. Wlm van Wijngaarden, derdejaars biologiestu
dent, Dick Binnendijk, vierdejaars biologiestudent. en
Marieke Schoevers hadden we een gesprek in hel
werkcentrum van de actie Strohalm, het gebouw van
cardagoors aan de Utrechtse Oudegracht:
Wat verwachten zij zelf van de massale optocht naar
Den Haag?
,,Er zijn op het ogeblik meer dan 50 plaatsen in
Nederland die meedoen aan deze week van de aarde.
Dat varieert van een tentoonstelling van drie weken, tot
het aanbieden van een milieumanifest aan plaatselijke
autoriteiten. Die mars naar Het Binnenhof wordt voor
namelijk gehouden door jongeren die meedoen aan het
jongerencongres in Rotterdam georganiseerd door N'70.
Het manifest is samengesteld door drie biologen. De
definitieve uitgave komt volgende week uit. We ver
wachten bij die mars een 2.000 man. We stimuleren
namelijk niet zo heel erg dat mensen uit het hele land
komen omdat we vinden dat de mensen in hun eigen
stad ook dergelijk soort marsen moeten organiseren."
Is de strohalmgroep politiek geëngageerd?
,,Wel geëngageerd maar niet gebonden. Dit milieupro
bleem is van welke kant je het ook bekijkt ergens een
politiek probleem want het is een maatschappijprobleem.
Dit probleem kun je alleen maar oplossen als je progres
sief denkt. De enige oplossing van dit probleem is een
reële verandering van de maatschappij, een verregaande
verandering. Er zullen gewoon heel drastische maatrege
len genomen moeten worden. Als je de keus hebt:
Kapotgaan of iets doen, wat doe je dan? Dit is een
probleem dat iedereen aangaat. Of ju nu rechts of links
bent dat maakt geen barst uit."
„Ik zie die milieuvervuiling net als een soort waters
noodramp. Als je ziet dat je met z'n allen doodgaat
probeer je toch met z'n allen er wat tegen te doen. Dan
vraag je niet eerst aan je buurman bij welke politieke
partij hij hoort."
Goed, drastische maatregelen,
„We moeten het hele onderwijs zien te bereiken, en de
mensen bewust maken door middel van acties. Je moet
ze zeggen: mensen jullie hebben wel iets in te brengen,
jullie moeten zelfs met z'n allen ervoor zorgen dat hier
van bovenaf gebeurt ingedamd wordt."
„Luister eens. wij zijn hier niet om het de mensen nu
eens eventjes allemaal te vertellen. Wij zijn hier om „de
week van de aarde" te coördineren. De week is er om
zoveel mogelijk mensen in ee klap zoveel mogelijk
bewust te maken."
industrie zouden dai
overstag
..Als je eens wist hoe ongelooflijk pessimistisch wij zijn.
We heten niet voor niets „strohalm". We hebben eigen
lijk helemaal geen fiducie in de regering. Je doet dit
omdat je gedreven bent door een soort wanhoop. Wat
moet je dan gaan doen? Je kunt niet rechtstreeks
regering en indüstrie gaan aanvallen. Dan word je
uitgemaakt voor een linkse broeder. De essentie van
onze wanhoop is dat wat je eenmaal kapot maakt dat je
dat niet meer terug kunt brengen."
„Wat ik wil zeggen: de mensen luisteren alleen nog
maar naar economen en naar mensen die chemisch
denken. Ze luisteren niet naar de biologen en het zijn
juist de biologen die weten dat als het zo doorgaat alles
kapot gaat. Maar wat die biologen zeggen: daar moet je
mee ophouden en dat moet je gaan doen, zijn niet van
die prettige dingen. Die tasten de maatschappij aan."
„Wij denken in de eerste plaats aan soberheid. Het
alleen maar produceren van dingen die werkelijk nodig
zijn. We leven nu in een soort wegwerpmaatschappij.
Alles wordt gemaakt voor zeer korte momenten want
anders is er geen produktie meer."
Milieuherstel en economische groei gaan niet samen.
Nelissen heeft op zijn prioriteitenlijst als nr. 6 economi
sche groei en als nr. 7 milieuherstel en dat zijn twee
dingen die eikaars tegenstelde zijn. Die kunnen niet
samengaan. We moeten de regering dwingen niet alleen
economisch te denken maar ook sociaal te denken. Over
sociaal gesproken: we hebben 2.300 gulden subsidié van
C.R.M. gekregen. Daar kun je niet eens je postzegels van
betalen."
..Ja, we zijn erg pessimistisch. En toch gaan we door.
Belachelijk hè?" GERARD CRONE
(Van onze redacteur wetenschappen)
DELFT Tweehonderd mensen in
Japan zijn gisteren gestorven door het
eten van met kwik vergiftigde vis. De
visvangst in een deel van de wateren
van Zweden is verboden, omdat de vis
te zeer met kwik is vergiftigd. Aange
raden wordt zelfs om slechts een keer
per week vis te eten, omdat ook de
vis uit alle andere wateren in Zweden
te veel kwik bevat. Via de Rijn wordt
per dag gemiddeld 274 kilogram kwik
naar Nederland gebracht. In het IJs-
selmeer komt daarvan 10 ton per jaar
terecht, en als het Haringvliet is afge
sloten, zal ook het noordelijk deel van
de delta gaan fungeren als vergaar
bak van met kwik vergiftigd water.
De paling in het LJsselmeer bevat
thans reeds hoeveelheden kwik, die de
grens van het toelaatbare hebben
overschreden. Het zal niet lang meer
duren, voordat de vis in andere wate
ren in West-Europa's meest geïndus
trialiseerde delta letterlijk niet meer
om te eten is. Nog even en het Hol
lands Diep. de Biesbosch. de Grevelin-
gen en later ook de Oosterschelde zijn
veranderd in de „koele meren des
En de televisieserie, die dan onder
deze titel op het beeldscherm te zien
zal zijn, is geen literair meesterwerk
van Couperus. Ook al zal de toeschou
wer zich realiseren, dat het aan de
kleine zielen van zijn ouder6 te dan
ken is dat de meren zijn ontstaan.
Deze generatie immers heeft het nog
in zijn vermogen om in te grijpen, om
de dreiging (voor het eerst) van deze
specifieke vorm van milieuverontrei
niging te bezweren. Voor de volgende
generatie zal het zeker te laat
Cijfers, feiten, verwachtingen, gedach
ten die op de lezer afkomen uit het
schokkende rapport „milieuverontreini
ging met kwik en kwikverbindingen",
van het Instituut voor gezondheids
techniek van het TNO Delft. Dr. ir.
W. Scholte Ubing heeft het geschre
ven. Sinds de openbaarmaking ervan
heeft het grote ontsteltenis teweeg
gebracht ook bij de overheid. En niet
ten onrechte. Kwik, zwaar metaal,
evenals lood zelfs in zeer kleine hoe
veelheden levensgevaarlijk voor de
mens, wordt gewonnen in een totale
hoeveelheid over de hele wereld van
iets meer dan 10.000 ton. Het is ge
meen spul. Heimelijk vergiftigt het de
moeder, zonder dat zij er iets van
merkt. Maar duidelijk manifesteert
zich de verwoestende werking in de
kinderen van de moeder: onomstote
lijk is aangetoond, dat achterlijkheid,
mongoliciteit, bepaalde aangeboren
verlammingen van het centrale ze
nuwstelsel. rechtstreekse gevolgen zijn
van de vergiftiging met kwik van de
moeder.
Kwik, in eindeloze variëteiten toege
past in industriële processen: chemi
sche industrie, verfindustrie, pulp- en
papierindustrie, geneesmiddelenindus
trie, textielindustrie, electrische indus
trie. Restanten van dit kwik en de
kwikverbindingen verdwijnen met hel
afvalwater in kanalen en rivieren
Kwik, in nog veel meer variëteiten
verwerkt in bestrijdingsmiddelen in de
agrarische sector. Zestig merken, jaze
ker, zestig merken van kwik bevat
tende bestrijdingsmiddelen zijn er. In
1960 werd van dit pure vergif onge
veer 25 ton gebruikt in Nederland.
Alleen al voor de bloembollenteelt be
tekent dit, dat er drie ons kwik per
hectare in de grond komt, dit is in
totaal voor het Nederlandse bollenare-
aai bijna vijf ton., en dat zijn dan
alleen de bollen. Via het voorbehan-
delde pootgoed wordt nog eens 4 ton
kwik de bodem ingewerkt, en met de
lozing van de gebruikte ontsmettings-
baden ook nog een ton. Over de
vraag waar het kwik in de spuitmid-
delen blijft, is te weinig bekend om er
iets zinnigs over te zeggen. Denk
vooral niet. dat het allemaal zo'n
vaart niet lopen zal. Dat in palingen
en snoeken, gevangen in de Anna
Paulownapolder een concentratie kwik
werd aangetioffen. die bijzonder ris-
koude zorg zijn. Evenals het feit, dat
een aantal kranten vorig jaar in Gro
ningen waarschuwden geen vis te
eten. die in bepaalde wateren was
Dat uilen en roofvogels bij i bosjes ster
ven door te grote kwikophoping in hun
lichamen zal ook niet veel indruk
maken Het wordt al wil anders,
Nederland 126 nieuwe chemische in
dustrieën in produktie kwamen of
werden gebouwd De 200 doden in
Japan zijn ver van huis. niet waar?
Maar vele mensen met aangeboren
afwijkingen, die in Volendam rondlo
pen (volgens prof. dr. R. Zielhuis, lid
van een staatscommissie die de neven
werking van bestrijdingsmiddelen
bestudeert, kunnen deze afwijkingen
heel goed het gevolg zijn van het eten
van kwikvis uit het IJsselmeer) wo
nen vlak naast de deur. En dr. ir.
Scholte Ubing is nog veel pessimisti
scher. „De door de Deltawerken ont
stane binnenmeren zullen veranderen
in grote, drabbige poelen, waarin be
halve god-weet-wat-voor-stoffen ook
kwik in steeds grotere concentraties
zal voorkomen" zegt hij.
Sterfhuizen voor het leven in dat wa
ter, en straks wellicht ook voor de
mensen, die het water, dat uit deze
meren zal worden gewonnen, krijgen
voorgezet. „Het vervelende is name
lijk." zegt de heer Scholte Ubing, „dat
je van stank of lawaai niet dood gaat
Je moet alleen maar hoesten of je
krijgt er zere ogen van. Maai van
kwik ga je onherroepelijk dood En
daar is nog maar heel weinig voor
nodig. Het is niet nodig, zoals de
biologen vragen, om terug te keren
naar de natuurlijke staat van leven
In Nederland zou dat betekenen, dat
we zouden leven op regelmatig onder
water lopende eilanden, in een groot
moeras Want heel Nederland is een
kunstmatig gevormd land. Industrieën
zijn nodig voor de welvaart in dit
land. Maar we moeten dat vergiftig
braaksel van industrieën, van onszelf
(huisvuil) en de bestrijdingsmiddelen
opvangen en er het vergif uithalen
Daarvoor is een onderzoek nodig
Maar daarvoor is vooral geld nodig
geld. dat ons burgers nog nooit is
gevraagd door de overheid Wedden
dat de Nederlanders er wel geld voor
over hebben om te leven in een land
waar zij niet bang hoeven te zijn on
vergiftigd eten te nuttigen? Waar hi'
niet bang hoeft te zijn, dat zijn nage
slacht onherstelbaar verminkt ter we
reld komt?"
