JAAP
REUTEN
BOKSEN IN DE KERK OP DE ALP
Jaap
Reuten.
heeft
zijn schaapjes
in de bergen
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1970
Zegt die naam u iets?
En als ik erbij zet: pastoor
Jaap Reuten. Dan ook
nog niets?
Niet Jaap Reuten, maar
pastoor Jaap Reuten, heeft
een paar dagen in het
Franse nieuws gestaan.
Waarom? Hij is pastoor
boven op de Alp d'Huez,
bij Grenoble, en daar
heeft hjj het bestaan in
zijn kerk schrik niet!
te laten boksen.
Boksen in de ring!
Een bokswedstrijd in een
kerk? In het Huis des Heren?
In het Huis des Gebeds?
De eerwaarde bisschop
van Grenoble, een zestiger.
Fransman, werd er bleek
van om de neus. Hij zal zich,
waarschijnlijk, wel bekruist
hebben over zoveel verval in
zijn bisdom en dat nog
wel, hem aangedaan,
door een Nederlandse priester.
Dat deze contestatair amok
make in zijn eigen
vaderland, maar niet in
de hoge Alpen.
Ueber allen Gipfeln ist Ruhe.
Dat men hem met rust
late, deze bisschop.
Een kerk is een kerk en.
mon Dieu, geen openbare
vermakelijkheid. Hij, de
bisschop, zou aan dat
ongehoorde schandaal
bijtijds een eind maken.
Hij zou het verbieden. Of
laten verbieden. En die
Hollander, met nog maar
amper vier kruisjes
achter de rug, zou zich
moeten buigen. Zo niet
Laat ons op de afloop
niet vooruitlopen en zien,
wie deze Jaap Reuten is.
Reuten, zeggen wij Nederlanders.
Reutèn zeggen de Fransen. Met de
klemtoon op de laatste lettergreep. Wie
als vreamdJelSng boven op de Alp d'Huez,
met griezelige bochten is aangeland en
vraagt naar Jaap Reutèn, krijgt on
middellijk bescheid. Ziet u daar, onder
die glinsterende gletsjertop, die to
ren? Dat is de Notre-Dame-des-Nei-
ges. Loop er maar omheen. Ga er
maar binnen en tien tegen één, dat
Jaap Reutèn er is. Een kleine man
met een baardje. En zonder toog.
Op de Alp d'Huez kent iedereen Jaap
Reutèn. Zonder toeristen telt de Alp
300 inwoners, van wie 30 praktizeren-
de katholieken. De traditionele tien
procent, zoals overal in Frankrijk. De
rest gelooft het wel. In de winter
maanden telt de Alp d'Huez 8 a 12.000
toeristen, die er komen skiën. In de
zomermaanden zijn het er 4 a 7.000.
Een deel ligt dan te zonnen in een
van de 50 hotels of in een van de 600
chalets, een klein deel trekt met de
teleferiek naar de hoogste toppen,
waar zelfs nog in de maand augustus
wintersport is. Tot twaalf uur 's mid
dags. Na twaalven is de sneeuw door
de zon te nat geworden. De Alp d'Hu
ez heeft een prachtig klimaat: koel in
de zomer, veel, heel veel zon in de
winter met behagelijke temperaturen
van 20 tot 22 graden. Idealer kan het
haast niet.
Bovenop die top kwam pastoor Jaap
Reutèn - zeg maar gewoon Jaap -
terecht. De eerwaarde bisschop van
Grenoble had hem er heen gehaald
met de opdracht: jij bouwt daar een
nieuwe kerk. Wist die arme bisschop
veel! Had hij geweten, waar hij met
die rare Hollander aan begon, hij zou
zich tienmaal, honderdmaal bedacht
hebben.
Jaap. van zijn kant, wist het precies.
Hij had zijn eigen ideeën in zijn
koppige Limburgse kop. Een kerk is
een kerk. Dat kon hij zijn bisschop
niet tegenspreken. Maar op de kerk
als kerk wilde hij zich niet blind
staren. Een kerk is ook een Godshuis
en wie van dat beginsel uitgaat, stelt
het Godshuis open voor iedereen. Zijn
er' op de Alp d'Huez in de winter niet
8 a 12.000 en in de zomer niet 4 a
7.000 toeristen? Wat is het evangelie
eigenlijk? Een sombere of een blijde
Boodschap? Als het een blijde is, die
aan alle creaturen, zoals er geschre
ven staat, moet worden verkondigd,
waarom zouden de kerkklokken dan
alleen maar drie keer op een dag
luiden voor het Angelus?
Niet ver van de nieuwe kerk van
daan, op een paar honderd meter af
stand, staat sedert 1940 nog de oude
kapel. Een mooi, houten kapelletje in
de vorm van een grote langwerpige
schuur met een krielig houten torentje.
Het past in het landschap, waar
bijna alle hotels en chaletjes van don
kerbruin hout zijn. Hier en daar een
flatgebouw van beton, hoofdzakelijk
voor de verkoop. De eigenaar brengt
iin zijn appartement een maand vakan
tie door en verhuurt de rest van het
jaar aan zomer- of wintertoeristen.
Met zoveel volk op de been, het hele
jaar door, was het kapelletje voor 300
mensen te klein. In de Kerstnacht
puilde het aan alle kanten uit. De
bisschop van Grenoble had schoon ge
lijk: er moest hoognodig een nieuwe
kerk komen.
Jaap trok erop uit. Gepraat met wel
twintig architecten. Maar geen van
hen wilde wat hij wilde. Tot hij er
een tegen het lijf liep< helemaal in
Vichy, die er wel oren naar had.
Vader en zoon, allebei architect, kwa
men naar de Alp d'Huez en bekeken
het terrein, eigendom van de Touring
Club de France. Déar, zei Jaap, iets
hogerop dan de kapel, wil ik mijn
nieuwe kerk hebben. Vader en zoon
maakten tekeningen en maquettes.
Plots ging de vader dood, achteraf
gezien, als het niet al te oneerbiedig
klinkt, een voordeel. Want tussen va
der en zoon bestond het eeuwige ge-
neratieverschil. De zoon, nog niet he
lemaal klaar als architect, kon zijn
eigen zin doordrijven en wilde van de
nieuwe kerk, van de Notre-Dame-des-
Neiges, een proefstuk maken. Om
het gebrek aan ruimte in de oude
kapel op te vangen, had Jaap al
eerder missen gecelebreerd in een bio
scoop. Maar een bios is een bios.
Geen sfeer. De Matlheus klinkt het
allermooist in de kerk van Naarden,
beter nog dan in het grote Concertge
bouw van Amsterdam. In zijn achter
hoofd had Jaap heel wat nieuws. Hij
dacht aan een grote ruimte met plaats
voor wel duizend mensen. Aan een
Jaap Reutcn op de 'eerste
kerkorgel voor Bach. Aan een breed
toneel voor schouwburgvoorstellitgen,
voor concerten, voor zanguitvoeringen,
voor sportmanifestaties.
De ingenieurs, die dat moesten uitvoe
ren, verklaarden Jaap Reutèn
gek. Niet vanwege godsdienstige
zwaren, maar om technische
ciële redenen. Zij hadden er een h^d
hoofd in. Jaap niet. Een
rekensommetje had hem geleerd,
de Notre-Dame-des-Neiges hem -
de bisschop - een bom duiten
kosten. Gek of niet: hij zette dooi,
Langzaam verrees de Notre-Dame-des!
Neiges uit de keiharde rotsgrond
de Alp d'Huez.
En op 6 december 1969 kon de kerkl
ofschoon nog maar voor driekwart!
klaar, worden ingewijd. Met een koor]
dat speciaal uit Nederland overkwam.!
Aan de opdracht van de bisschop van'
Grenoble was voldaan. De bisschop
kon tevreden zijn. Zelfs was hij tevre
den, toen een negerzanger, John Wil
liam, naar boven was gehaald
de entree van de mis „Oh. happy Dav'
zong. een spiritual, die de verzamel'
jeugd van buiten kende en uit voll
borst meezong. En ook deed hij
mond niet open, toen een loslopei
Zweeds echtpaar - of geen echtpa;
met de gitaar een voorstelling in
kerk gaf. Ook zong er een Duits k<
De zangers en de toehoordei
enthousiast. De jongeren u
wèg van.
Op de Alp d'Huez was pastoor feap
Reutèn president van de bloedge/
bank. Veel toeristen, r
ger, gaven hun bloed
aan hen, die nieuw bloed nodighad-
den. Ook zat hij in het comité ft
matton, een feestcommissie vof ont
spanning van toeristen, die o.n
digheidswedstrijden organiseerc
Een verzoek kwam binnen
boksclub in Grenoble om
te mogen houden tusse
Duitse jongens in de leeftijd/"i
tot zeventien jaar. De feest
vond het best Maa:
bij mij. zei Jaap. in de Nde-Dame-
des-Neiges, want geen anda lokaal
beschikbaar. Maar wat zuilp de j
sen daar wel van zeggen, foegen een
paar aarzelende feestconfiissieleden
Ze zullen
Jaap. Ik ben
daar bleef het bij. In d grote zaal
van de kerk werd het Jaar verwij
derd, de ring kwam, de/ouwen wer
den gespannen en bijg«-'hoven wer
den de houten schragen/oor de tafels
met verversingen tijdenae pauze.
Het kwam, natuurlijk. #k de bisschop
van Grenoble Ier ore/Ken bisschop
hoort en ziet alles. Hf schrok ervan
Hij liet. zelf niet thu/zijnde of zich
niet thuis houdend -/aal ons dat in
het midden houden -pin vicaris naai
de Alp d'Huez telpneren, dat de
bokswedstrijd, in deNotre-Dame-des-
Neiges, in geen ge\7 mocht doorgaan
en terstond moest Morden afgelast.
Dat kan niet meei/zei Jaap aan de
ndere kant van df lijn. Daar is het
i/ programma's zijn
gedrukt, de jong/s zijn er al en
klaar om hihandschoenen aan
trekken. Vanf afzeggen is geen
sprake. Zegt u nPi' aan de bisschop,
dat ik het andeij zie dan hij. Of de
vicaris die boo/chap net zo heeft
overgebracht we Jaap niet. Voorals
nog neemt hij ij"- dat de vicaris een
hele lepe diplomat is- Hij heeft zijn
plicht gedaan e de boodschap van de
bisschop overgebracht. En verder kan
hij als Pilatus zijn handen wassen in
onschuld.
Dus: in de Notre Dame-des ^Neiges werd
gebokst. Niet oim die oensen, maar zuiver
om de sport, 's Was geweldig, zei Jaap
na afloop. Alle toeristen zeiden het hem
na. De eerwaarde bisschop van Grenoble
heeft er verder het zwijgen toe gedaan.
Hij loopt die Hollandse pastoor mog wel
eens togen hat Jfijf en zal dan wiel iets
in het midden brengen. Dam zeg iik het
mijne, zegt Jaap.
Hoe is deze Jaap Reutèn, geboren in
Geldrop bij Eindhoven, priester boven
op de Alp d'Huez gewox-den?
Als jongen van vijf jaar - uit een
gezin van twaalf - wilde hij wel pater
worden, „pater met de tenen eruit".
Moeders met veel kinderen waren er
in die dagen wat trots op. als er een
cf twee priester werden. Ga jij maar
eerst naar het gym, zei Jaaps vader
Gym is nooit weg.
Op een avond, in januari 1949. zat
Jaap te studeren. Zijn vader bracht
hem „de Nieuwe Eeuw", waar een
artikel in stond over priesternood in
Frankrijk. In dat land. stond in het
artikel, zat een pastoor, die in Neder
land tijdens de oorlog joden en ver
zetslieden had geholpen. Hij was verra
den, had moeten onderduiken en na
de oorlog wilde hij niet meer in Holland
blijven. Hij kreeg een parochie in
Frankrijk. In het bisdom Grenoble,
schreef die piiester, waren 250 paro
chies, die geen priester hadden.
Dat sprak mij aan, zit Jaap op een
bank van een chalet op de Alp d'Huez
te vertellen. Ik was toen negentien.
Zonder iemand iets te zeggen schreef
De Notre-Dame-des-Neiges mid
den in het berglandschap van
Grenoble.
ik een blief aan de bisschop van
Grenoble. Ik wist niet eens, dat daar
bergen waaen. Mijn Frans was maar
miserabel schoolfrans. Met die brief
meisjesschool in Heerlen. Wie ben jij,
vroeg ie. Dat gaat je niet aan, zei ik,
maar haal uit die brief alle taalfou
ten. Dat deed ze, ofschoon ze precies
wist, wie ik was. De brief ging weg.
Geen antwoord. Toen dat antwoord et-
eindelijk was, vertrok ik, na wat
moeilijkheden thuis, naar het groot
seminarium in Grenoble- Vader en moe
der brachten mij naar de trein en
kochten een kaartje voor Grenoble. Ik-
was 25, toen ik klaar was op het
seminarium en tot priester werd ge
wijd. De traditie getrouw celebreerde
hij in Heerlen zijn eerste mis.
Weet je nog van die brief?, vroeg het
zustertje van de meisjesschool.
Tot slot: de Notre-Dame-des-Neiges
zelf.
Toen ik er pas kwam. op de Alp
d'Huez, en de kerk voor het eerst zag.
keek ik er tegenaan. Misschien gaat
het menig ander net zo. Maar nu ik
weer thuis ben in Parijs en afstand
nemen kan. denk ik terug aan een
gebouw, dat van buiten gezien majes-
Jaap Reuten.
teitelijk in het berglandsohap ataaK
Pater Jaap Reutèn heeft gelijk gekre
gen: er staat daar. op die harde rots
grond, inderdaad iets geheel nieuw».
Ook van binnen. Onder de grote zaal,
centraal verwarmd, ligt de crypte, ge
wijd aan Sdnt-Nieolaan, tevens de
herinnering vasthoudend aan een
bergdorpje, dat in die streek 400 jaar
geleden bestond. De crypte is uitslui
tend bestemd voor godsdienstoefenin
gen. In de toekomst zullen daar ook
protestantse of joodse voorgangers hun
diensten houden. De zaal zelf staat
open voor iedereen, mits er wat aan
ontspanning wordt geboden de mens
omhoog haalt. Dus geen professioneel
boksen, geen catch, geen striptease
Ik weet wel. zegt pastoor Jaap Reu
tèn. dat ik niet helemaal snik ben. zo
zijn er meer. die nog in de boodschap
van Christus geloven.
L. J. KUS IJK
De brede ruimte in de grot
de toren, geschikt voor toneel, concerten of zanguitvoeringen.
