TUNESIË:
Gids voor luie zonzoekers
Zit mijn pochet je goed?
Wmn*
Zwembroek en zomers jurkje
niet voldoende
VAKANTIE WORDT VAAK TE DUUR BETAALD
ZATERDAG 6 JUNI 1970
„Een beetje oudheid,
wat ezels, kamelen
en mensen, die weten 1
dat morgen de zon
toch weer schijnt"
Het Romeinse amfitheater van El Djem in Tunesië
heeft met het colosseum in Rome alles gemeen,
alleen is het minder bekend. In de stenen, waarop
de tijd z\jn tanden heeft stukgebeten, staan namen
gegrift van vrfj recente bezoekers. Caicomo Zoli
heeft in 1940 de trappen van het theater beklom
men en later heeft Helmut Winkler er tussen twee
veldslagen door aan cultuur gedaan. Hetzelfde
geldt voor Bill Andersen uit Arizona, die achter
zün naam het jaartal 194:1 geschreven heeft en
van wie we niet weten of hij het nu, zevenentwin
tig jaar later, nog zou kunnen navertellen. Het
theater van El Djem staat tussen Sousse en Sfax,
aan de rand van de steppe. Indertijd moet het om
geven geweest zijn door Romeinse nederzettingen,
maar van die bouwsels is geen spoor meer te be
kennen. Alleen het theater staat er nog. een beetje
dwaas, een beetje sinister. Weerbarstige getuige
van wat eens gebeurd en geweest is. Eenzaam en
onvergankelijk symbool van vergankelijkheid-
Tunesië een land. waar sinds de stich
ting van Carthago, legers en culturen
ietwat nonchalant doorheen zijn ge
spoeld en, schijnbaar even terloops,
hun merktekens hebben achtergelaten.
De ruïnes Van Carthago bijvoorbeeld
hebben niet de majesteit van het Fo
rum Romanum, maar wie zal zich
daarover verwonderen? De woede
halve eeuw vóór Christus, de stad
waarmee de Romeinse legers, ander-
overvielen, liet weinig plaats voor cul
turele overwegingen. Over de resten
van Carthago, aan het strand ten
oosten van Tunis, spoelt nu de zee. En
van jaar tot jaar brokkelen ze verder
af.
Een beetje oudheid hier, een beetje
oudheid daar. En verder de sinds eeu
wen onveranderde en weinig naar
verandering zoekende cultuur van de
Arabische wereld. Moskeeën en Souks,
ezels en kamelen en de indolentie van
Voor wie in Den Bosch een avondje ouderwets uit wil, heeft de VVV van
Brabants trotse hoofdstad een wegwijzer klaar liggen, die precies in de borstzak
van een colbertje past (De Bosschenaren nemen dus blijkbaar voetstoots aan, dat
alleen mannen die begeerte zullen krijgen). De gein is, dat de mini-gids er uitziet
als een normale pochet, zodat broeiende verlangens discreet aan het oog
ontrokken blijven. In de. folder wordt de weg gewezen naar drieëntwintig
geselecteerde uitgaansgelegenheden, die stuk voor stuk met enkele trefwoorden
getypeerd worden. De goede verstaander weet dan gelijk waar hij aan toe is.
Wie bijvoorbeeld niet van harde popmuziek houdt, mijdt de tent. die wordt
aangeduid met „steengoeie discobar met eindeloze muziek voor jonge uitgaanders"
en loopt gelijk door naar de „stijlvolle kelderbar voor een drankje, hartig hapje
en een dansje". Er is in de foióer keus genoeg: van gemoedelijke praatcafe's, tot
kleine knijpen, van zaken waar het biev drie kwartjes kost tot exclusieve
sleuven, waar je het dubbele en meer voor het schuimend manchet neertelt. Zij,
die een originele kroegentocht in Den Bosch willen maken, kunnen hun route
bepalen aan de hand van een oriëntatiekaartje, dat in het „uitstekende" gidsje is
opgenomen. Op de markt in Den Bosch ligt een exemplaar voor u klaar. U kunt
ook bellen 04100-30428.
Het amfitheater in El Djem herinnert aan de Komeine cultuur, die op de puinhopen van Carthago bloeide.
weten dat morgen
schijnen.
Beperkte bron
Tunesië was tot voor kort nog een
Frans protectoraat. Nu is het zelfstan
dig en het wil die zelfstandigheid
waar maken. Het land heeft geld no
dig en omdat de fosfaatmijnen en een
opkomende industrie maar een be
perkte bron van inkomsten vormen,
kijkt men uit naar toeristen. Overal
langs de kust verrijzen moderne ho
tels en minister Mondher Ben Ham-
WÊÊ0Ê*
Aan de rand van de woestijn is het water schaars. En de zon weet
niet van ophouden.
mar, die de portefeuille van toerisme
houdt, spaart geld noch moeite om de
kwaliteiten van zijn land in de wel
vaartsstaten te propageren. Dat hij
daarmee succes heeft, bewijzen de cij
fers: Sinds 1964 gaat de curve van het
toeristenbezoek in sterk stijgende
Wat zoekt de toerist in Tunesië? En
wat vindt hij er? Voor de zonaanbid-
ders is het niet zo moeilijk. Want
VOOR
EENVEERTIG
DE KOP
VAN EEN PAS
GESLACHTE
GEIT
stranden zijn er genoeg en de zon
vindt er slechts met moeite wat wol
ken waarachter ze zich zou kunnen
verschuilen. Voor degenen die het
strand niet haten, maar toch wel wat
meer willen zien dan zand en bloot, is
het een andere zaak. Want iedereen
heeft zo zijn eigen smaak en over
smaak valt niet te redetwisten.
Aggressieve woestijn
In elk geval is het. voor wie het land
echt wil zien, nuttig te vermelden, dat
Tunesië uit twee duidelijk te onder
scheiden delen bestaat. Het noorden
met zijn mediterrane klimaat, zijn
sinaasappel- en olijfbomen, en het
zuiden, dat tegen de Sahara aanleunt
en waar de natuur een wanhoopsge-
vecht schijnt te leveren tegen de ag-
gressieve woestijn. Dit zuiden, dat bij
Gabés en Gafsa begint, heeft mij on
eindig geboeid. De olijfbomen krijgen
er geen kans meer. De grond is er dor
en droog en steenachtig. En in de
oasen, waar de opdringende woestijn
haar nederlaag moest erkennen,
schieten de palmen uit de grond met
het groeigeweld van de tropen.
Gabés, zelf een badplaats 400 kilome
ter ten zuiden van Tunis, is zo n oase.
De wegen, die er van het noorden uit
heen leiden zijn goed tot zeer redelijk.
De stad zelf is een uitstekende basis
voor wie met een minimum aan ont
beringen (of moeten we zeggen een
maximum aan comfort?) de woestijn
wil verkennen. Even buiten de stad
begint de verlatenheid. Hier en daar
nog wat groen en dan, dertig tot
veertig kilometer naar het zuidwe.ten,
niets meer dat aan de bewoonde we
reld herinnert. De auto' spoedt zich
door een maanlandschap van eendere,
Over reisgidsen gesproken: dc ANWB
heeft in de afgelopen jaren een voor
treffelijke reeks opgebouwd, die up to
date, uitvoerig en goedkoop is. Verge
lijkt men bijvoorbeeld de ANWB-gid-
sen met de curieuze werkjes, die de
gelegenheids-lyricus dr. L. van Ege-
raat heeft afgescheiden, (de doctor
geeft het zijn eigen kinderen), dan
wint de ANWB op alle fronten. Het
enige bezwaar tot nog toe was, dat de
samenstellers van de ANWB-gidsen
zwaar aan hun voorlichtende taak
trokken en de toeristische doelen met
de bulldozer van hun kennis omplocg-
De pluizers en vorsers kwamen op die
manier volledig aan hun trekken
maar de vakantieganger, die alleen
maar op zijn luie rug wenste te lig
gen, kreeg bij het doorbladeren van
de gids telkens het deprimerende ge
voel, dal hij het op een ongelooflijke
manier in de lap liet hangen Hij las
gedetailleerde bijzonderheden over
antieke bouwvallen, musea, pittoreske
plekjes en alsmaar fraaiere doorkijk
jes en kon tenslotte niets anders doen
dan zich uit zijn ligstoel te hijsen en
op pad te gaan Tenslotte was hii
Nederlander cn wilde hij niets mis-
ca, Menorca en Ibiza op een totaal
andere wijze samengesteld. Men ging
er daarbij van uit, dat de bezoekers
van de Balearen meer geïnteresseei-d
zijn in zon dan in geschiedenis, meer
in geinige eethuisjes dan in opgravin
gen, meer in frivole olé-knijpen dan
in kerken en kapellen, waarover een
rector is aangesteld. De inlichtingen,
die men over de drie Spaanse eilan
den krijgt, betreffen dan ook in
hoofdzaak de onvoorstelbare aantallen
zonne-uren, de situatie van de stran
den. de winkels cn de gelegenheden,
waar men niet te duur kan eten en
drinken. De stijl, waarin deze mede
delingen worden verstrekt, is daaraan
aangepast. Minder dor en schools als
in andere ANWB-gidsen en hier en
daar zelfs met een verdienstelijke po
ging tot relativering. Een beste gids
voor horizontale genieters: f6,25 voor
leden, f 11.25 voor niet-leden.
Grondige Grieben
Grieben pakt zijn toeristische zaker
gelijk serieuzer aan. maai daar is hij
ook een Duitsei voor Deze samenstel
ler van" reisgidsen (sinds 1896 deelt d<
folder met bescheiden trots mee) heeft
het Franse eiland Corsica doorgelicht
en het resultaat is een uiterst handige
cn stevige .pocket van 190 pagina's,
waarin men alles vindt, wat er op
ronde steenachtige heuvels, die door
de zon worden geteisterd. En dan, na
nog eens twintig kilometer, Matmata,
de ondergrondse stad. Een stad van
Berbers, die er hun kuilwoningen
hebben gegraven en al juist voldoende
toeristen hebben gezien om hun ka
melen klaar te houden voor wie op
een verre van gerieflijke zit het ge
heel overschouwen wil.
Matmata. Bruingeel en met huizen die
geen huizen meer zijn. De bewoners,
zwartgebrand en zo arm als mieren-
maken een vriendelijke indruk. Hun
historie is er één van eeuwen. Eerst
hebben ze zich moeien verschuilen
voor de indringers uit het noorden en
omdat ze geen nieuwe risico's wilden
lopen, zijn ze maar gebleven waar ze
waren, kennelijk in de overtuiging
dat veiligheid nog belangrijker is dan
een beetje welvaart. Het enige hotel
dat Matmata rijk is, blijkt eveneens
een uitgebreide kuilwoning te zijn. De
ondergrondse vertrekken zijn helder
en zindelijk gemeubileerd en we
schamen ons bijna voor de mededeling
de pèrnod is er van dezelfde kwali
teit als in een Parijs! bistro.
Duizenden palmen
Terug naar Gabés. Èn dan een andere
weg op. die naar het zuidoosten voert,
en vervolgens, met de kust mee, weer
naar het noorden buigt. De weg naar
Djerba, het groene eiland, met zijn
duizenden en duizenden palmbomen.
Ze groeien er in het wild en het is
alsof ze de krijtwitte dorpjes trach
ten te overwoekeren, waarvan de da
ken nooit hoger zijn dan de palmen.
De vrouwen dragen er h„n kruiken
statiger dan in de rest van Tunesië,
met een haast bijbelse trots en met
dezelfde verachting voor tijd en uur
als de kameeldrijver, die zijn vierbe-
nlge en bultige slaaf gebruikt om uit
diepe putten het water te hijsen dat
voor de bevloeiing van het land on
ontbeerlijk is.
Djerba heeft een groot aantal luxueu
ze hotels. En nog steeds zijn er nieu
we hotels in aanbouw. Of ze de onge
reptheid van het eiland niet zullen
aantasten, staat te bezien.
Tot nu toe heeft men, mede dank zij
strenge architectonische voorschriften,
de witte bouwsels langs de kust aar
dig in overeenstemming weten te hou
den met de ongereptheid van het
landschap en de eeuwenoude cultuur.
Het zijn de tegenstellingen die Tune
sië interessant maken. Het contrast
tussen de olijfbomen van het noorden
en de palmen van het zuiden, tussen
de moderne stadswijken van Tunis en
het Arabische stadsdeel, waar in de
overdekte souks en in de aanpalende
stegen de meest uiteenlopende zaken
te koop zijn. Men kan er afdingen op
de prijs van een gouden armband of
van een kleurig tapijt. Maar wie toe
vallig meer behoefte heeft aan de kop
van een pas geslachte geit. hoeft er
evenmin lang te zoeken. Voor één
gulden veertig is hij de man!
Hollandstraat
Voor de onverbetelijke chauvinisten
zij nog vermeld, dat Tunis een Hol
landstraat heeft en dat een schoen
poetsertje uit Medina belangstel
lend informeerde hoe het met Croefie
ging, want met die eigenwijs Neder
landse ui hebben ze daar wat moeite.
En nu we toch op de vaderlandse
toer zijn gegaan: van de militairen
die na de desastreuze overstromingen
herstelwerk verrichtten bij Kaironan,
hebben we er nog maar twee ontmoet.
Een kapitein en een luitenant. Ze
stonden op het strand van Monastir
en staarden weemoedig in de verte,
zoals eens zuster Anna. Ze waren
achtergebleven om het scheepstran-
sport van het rollende materieel in dc
gaten te houden en ze vroegen zich
geïrriteerd af waar die vervloekte
boot nu eigenlijk wel 'bleef. Want op
een gegeven moment wil je. ondanks
het zomerse zonnetje en dc rijpe si
naasappelen. toch wel weer naar huis.
De toerist die Tunesië be
zoekt, moet in het bezit
zijn van een geldig pas
poort voor alle wereldde
len en van een pokken
briefje dat niet ouder is
dan drie jaar. Bovendien
kan voor hem (of haar) het
volgende nog wetenswaard
De Tunesische munteenheid
is de dinar, verdeeld in
duizend millimes. Eén dinar
is zeven gulden.
Dinars moeten ter plaatse
worden gekocht. Ze mogen
ook niet worden uitgevoerd.
Wil men voor zijn vertrek
méér dan vijf dinar terug
wisselen, dan moet men
kunnen aantonen dat men
per dag minstens vier dinar
heeft besteed.
De prijzen van de maaltij
den in een goed hotel zijn
aan de matige kant. Een
Punesisch biertje, uitste
kend van kwaliteit, kost
ongeveer één gulden veer
tig. Wie aan het vaderland
je bier wil moet een rijks-
laalder neertellen. Overi
gens heeft Tunesië ook ex-
:ellente wijnen,
sigaretten zijn in Tunesië
luur. Behalve in Monastir,
vaar men in een duty free
shop de wereldmerken kan
kopen voor een gulden per
Een goede inheemse drank
is de boukha, een vijgenje
never. Hij kost nauwelijks
meer dan onze vaderlandse
borrel en men moet er re
kening mee houden dat hij
iets meer alcohol bevat.
Wie gaat winkelen in de
Souks mag op de prijs met
zo'n veertig procent afdin
gen. Verder moet men niet
gaan. Want die kooplieden
zijn per slot >van rekening
ook niet gek.
Voor gemiddeld 24 gulden
per dag kan men in de
Tunesische steden auto's
huren. Men betaalt daar
naast de benzine. Goedkoop
is het niet, maar het maakt
je vakantie wel interessan-
Ier.
Voor een bezoek aan de
woestijn kan men niet met
een zomershirt of een ge
bloemd jurkje volstaan.
Want de Sahara mag over
dag een oven zijn, 's nachts
is het er koud. En dan in
je hotel blijven met zo'n
sterrenhemel, zou bijna
misdadig zijn.
Bij een bezoek aan Car-
thaagse of Romeinse oud
heden biedt men de toerist
quasi-tersluiks oude mun
ten aan tegen een verre
van schappelijke prijs. Of
ze echt zijn moet men
maar afwachten. Beter ls
het dus geen risico te lo
pen, ook al is de kop van
Hamilcar duidelijk herken-
Wie de oudheid zoekt kan
zich overigens troosten met
de wetenschap dat er bij
zonder intei'essante musea
zijn, waarvan we vooral
het Bardo-museum in Tu
nis kunnen aanbevelen.
De luchtverbindingen met
Tunesië zijn uitstekend.
K.L.M. en Tunisair vlieg
en met straalvliegtuigen re
gelmatig van Amsterdam op
Tunis en omgekeerd. De
vlucht duurt ongeveer drie
De taal hoeft in Tunesië
niet veel problemen te ge
ven. Met Frans kan men
overal terecht. In de hotels
spreekt men ook Engels en
Duits. En 1n een van de
Souks zei een koopman
grijnzend: kijkeniekope!
Waaruit mag blijken dat
ook het Nederlands er al
aardig inburgert.
Corsica is. Een gedetailleerde over
zichtskaart met alle verbindingen tus
sen vasteland en eiland is aan deze
gids toegevoegd. Meulenhoff-Bruna
NV brengt hem voor f 8,50 op de Ne
derlandse markt.
Europa in kaart
Dezelfde uitgever heelt zich ook ont
fermd over de nieuwe serie GT MAPS
van de wereldbekende uitgever van
atlassen Bartholomew, die bekend
staat om zijn kartografische meester
werkjes. Bezoekers van Engeland.
Wales en Schotland kunnen kiezen uil
tien kaarten, die uitmunten door dui
delijkheid en informatie. Zij kosten
f 3,50 per stuk. Mairs Geografhischer
Verlag heeft ook niet stil gezeten en
heeft twee nieuwe autokaarten ge
maakt. die Finland en Denemarken
behandelen. De prijs van deze kaarten
is f 4,25 per stuk. Dc ANW 1 tenslotte
heeft in hechte samenwerking met de
Provinciale VVV in Drente een geheel
nieuwe. bijgewerkte toeristenkaart
van Drente uitgegeven. Voorheen
kwam deze kaart uit in combinatie
met die van Groningen, maar nu be
schikken beide provincies over een
eigen uitgebreide kaan De uitvoe
ring is wat eenvoudiger dan vroegei
cn daardooi kon de prijs gedrukt
worden tot 2,90.
„Vakantie houden is een kunst, die nog door veel
te weinig Nederlanders wordt verstaan". Tol
deze conclusie komt de journalist Theo van
Bergen, die voor liet toeristisch tijdschrift Reizen
gesprekken voerde met de heer .1. de Jongste,
arts bij de afdeling sportgeneeskunde van de
Nederlandse Sport Federatie en dc heer L. Ak
kers van de afdeling sportontwikkeling en ka
dertraining vun dezelfde federatie.
Inplaats van de eigen gezondheid als uitgangs
punt voor een vakantie te nemen, gaat het er
bij tienduizenden alleen maar om zover mogelijk
van huis te komen, gas op de plank duizenden
kilometers te jakkeren en een heel land binnen
enkele dagen van noord naar zuid en van oost
naar west te doorkruisen „Denk eens in", no
teert Van Bergen, „de hele lieve dag lang hollen
en sjouwen, van hot' naar her. verdrinken in
steeds weer nieuwe indrukken en 's avonds
wijntje en Trijntje. Leve de lol Maar bar groot
is die niet want wie zo door zijn vrije dagen
vliegt is te moe om nog ergens van te kunnen
genieten. De niet meer zo heel erg jonge man
nen. kerels, die een iaar lang hard hebben
geploeterd in hun baan maar hebben vergeten
ook eens aan hun arme body te denken Daai
komen ze aan. in hun vakantie-uitrusting: nog
gespannen, wat kortademig, een tikkeltje tp
zwaar en wat stram in de botten. Daar zuilen ze
wel eens even wat aan doen. Ze draven achter
die voetbal. Zie ze rennen en springen bij het
nobele badmintonspel. Ze zullen die jongelui
daar even goed duidelijk maken dat ze hun
mannetje nog best staan.
Maat houden
Sorry, concludeert Van Bergen, fout en niet
zonder risico ook. Zeker iets gelezen of gehoord
over de weldaad, die een „bewegingsvakantie
kan betekenen. Dat klopt ook wel, maar mensen,
die veel spanningen te verduren hebben gehad of
dag in dag uit automatisch werk hebben gedaan
moeten wel goed weten, wat zij doen Maat
houden bijvoorbeeld en er vooral geen doorlo
pende wedstrijd van maken. Wees verstandig
loop eerst even langs uw dokter. Hij kan u
precies vertellen wat wel en niet goed voor u
Voorbereiding
Van Bergen noemt als belangrijkste onderdeel
van elke vakantie de voorbereiding. „Kies om tc
beginnen uw reisdoel weloverwogen Ga niet zó
ver weg, dat er van de tien beschikbare dagen
vier nodig zijn voor heen- en terugreis. Stel u
ook geestelijk in op het land van bestemming
door er tevoren zoveel mogelijk over te lezen
Vermijd zoveel mogelijk de overvolle
wegen
Denk daarbij aan uw lichamelijke conditie. Wat
let u, lekker dicht bij huis te blijven, als u opziet
tegen een verre, vermoeiende reis. Voor wie toch
honderden kilometers onder de wielen willen
wegdraaien: begin uitgerust aan de lange reis.
Denk niet op vrijdagavond zo van het werk hup
achter het stuur. Ga liever een dag later en
geniet alvast van de voorbereidingen. Vermijd
zoveel mogelijk de overvolle wegen, want die
zijn slecht voor de gezondheid. En tenslotte
denk bij erg warm weer bij eten en drinken aan
het welzijn van uw maag en darmen cn houd de
lichaamshygiëne nog meer dan anders in ere".
Test
Reizen, dat in zijn nieuwe samenstelling alweer
aan het twaalfde nummer toe is, geeft ook een
kostelijk overzicht van de Rijnreizen, die dit jaar
worden aangeboden. Daarnaast wordt een fraaie
lans gebroken voor een vakantie met twee reis
doelen: België en Engeland. Ook worden tien
bekende vakantielanden op hun orijzenswaardig-
heid getest. Reizen is een uitgave van Internati
onal Magazine NV. Leidsegracht 11 in Amster
dam Prijs f 1,75, jaar-abonnement f 10,25.
