Prinses
Irenebrigade
redde
eer
van ons
land
Als
eerste
geallieerde
eenheid
in straten
van
Den Haag
CONGLETON
HANGT VOL
HERINNERINGEN
AAN DE
NEDERLANDERS
IN
OORLOGSTIJD
STEVIGER
BAND MET
NEDERLAND
1945-1970
CONGLETON/DEN HAAG. „Ik weet niet meer welk
jaar het was, maar wel op welke dag; 31 augustus,
koninginnedag. We werden door een Duits vliegtuig
getorpedeerd. Vijf dagen zaten we op een vlot voor we
werden opgepikt. Na vier weken wachten aan de wal
het was in Afrika hadden ze op die manier al weer
1400 man aan drenkelingen bij elkaar. Genoeg om per
schip naar Engeland af te voeren. Een jaar later, weer
op koninginnedag en bijna op dezelfde plaats als waar
we waren getorpedeerd, werden we opnieuw door
Duitse vliegtuigen aangevallen. En toen haalde ik mijn
eerste vliegtuig naar beneden".
Dat is het verhaal van de heer J. van Oss (afkomstig
uit Brabant, maar nu in Congleton wonend). Het is een
van de mini-stories, die in „The Bull's Head" de ronde
doen, nu de herinneringen worden opgehaald.
De heer Van Oss was een van de vele soldaten van de
Irenebrigade, die werden aangewezen om aan boord van
Nederlandse koopvaardijschepen als schutter te dienen.
Anderen werden belast met de kustbewaking. Wegr
anderen wei-den uitgezonden naar Indië. Zij kwamen er
te laat aan en sloten zich toen maar aan bij de Britse
troepen in Ceylon en India. Er werd ook een groep
uitgekozen om te worden opgeleid voor geheimagent. Zij
«ouden worden afgeworpen boven bezet Nederland. De
heer M. J. van Dartel (een van degenen, die op deze
avond zijn vrouw heeft meegebracht) bracht veertig van
hen met zijn bus naar hun opleidingsbestemming. Van
negenendertig man is niet of nauwelijks bekend hoe zij
aan hun einde kwamen. De veertigste overleefde de
oorlog. Hij werd voor de dienst als geheimagent
afgewezen omdat hij itn Nederland te gemakkelijk
herkend zou worden.
De wonderlijkste verhalen en belevenissen komen voor
de dag. Niet alleen belevenissen van de hier in „The
Bull's Head" verzamelde mannen, maar ook avonturen
van hun oud-wapenbroeders, waarvan er velen
gesneuveld zijn.... Sommige verhalen lijken wat sterk,
andere vertonen duidelijk de eerste sporen van
legendevorming.
Maar in alle gevallen zijn de hoofdpersonen de mannen,
die uit alle windstreken in Congleton bijeenkwamen om
De Prinses Irenebrigade trok aan het hoofd van
de bevrijdingstroepen Den Haag binnen. Een over
weldigend welkom, zoals hier op de Groenmarkt,
viel de Nederlandse brigade ten deel.
wapens, kracht en ervaring te verzamelen vo<
hun deelneming aan de eindafrekening op het vastelam
Het merendeel van de Nederlanders, die in 1940 en 19'
in Congleton bijeengebracht werden, vormde de Prins<
Irenebrigade, die in 1944 en 1945 zioh vechtend et
weg zou banen van Normandië naar de Seine, nat
Brabant en naar Walcheren om tenslotte als eers'
geallieerde eenheid Den Haag binnen te trekken.
De officiële oprichtingsdatum
l januari 1941 De eenheid
brigade is
'olie sterkte. Zij verbleef in Congleton in afwachting van
iet Nederlandse kamp bij Wolverhampton. Het afscheid
■an Congleton kwam in de zomermaanden van 1941,
wit.
In juli 1943 werd de Irenebrigade ingedeeld bij de
eenentwintigste legergroep waarvan het leeuwedeel
gevormd werd door het Canadese Eerste Leger en het
Britse Tweede Leger, dat zich. onder bevel van
Montgomery gereed maakte voor het tweede front in
Europa.
De Irenebrigade arriveerde begin augustus 1944 in
Normandië op het moment, dat de Duitse legers, die
opgesloten zaten
„Libéra
door onophoudelijke
i bombardementen.
erd ingedeeld (samen met de Belgische
,tion") bij de Zesde (Britse) Luchtlandings-
ie. Met deze eenheid, voornamelijk bestaande uit
en Groene Baretten en eigenlijk bestemd voor
krachtige acties, rukte de Irenebrigade op naar de
waarbij zü Pont Audemer bevrijdde Het was de
e stad, die de brigade alleen voor haar rekening
Na de bliksemopmars door België en na bij Beringen
en Dicst in hevige gevechten gewikkeld te zijn geweest,
overschreed de brigade in de nacht van 20 op 21
september in de buurt van Eindhoven de Nederlandse
In oktober kwam de brigade onder bevel van de zevende
pantserdivisie om deel te nemen aan de operaties in
Midden-Brabant. Algemeen bekend is het aandeel van
de brigade in de bevrijding van Tilburg.
Het volgende operatieterrein van de Irenebrigade was
Zeeland, voornamelijk Walcheren en Zuid- en
Noord-Beveland. Hier had de brigade hoofdzakelijk een
bewakingstaak en dat dit niet zomaar een rustkuur was.
bewijst het oorlogsdagboek, dat herhaaldelijk spreekt
van artilleriebeschietingen en gevechten met infiltre
rende Duitse eenheden. Op eerste kerstdag bracht
gevechtsgroei
klei
lillei
vanaf de wal.
De zwaarste beproeving, die de brigade onderging,
wachtte haar nauwelijks een maand voor de capitulatie.
Op 19 april had de eenheid waartoe de brigade op dat
moment behoorde, opdracht gekregen de Bommelerwaard
te bezetten. Daartoe moesten twee bruggehoofden over
de Maas worden gevormd. Eén bij Alem dat Britse
mariniers voor hun rekening zouden nemen, en één bij
Hedel waarvoor de Irenebrigade werd gangewezen.
De operatie van de Irenebrigade bij Hedel lukte, ten
koste van zware verliezen. De mariniers echter werden
teruggeslagen en van een be
waard moest worden afgezie
haaf den de Nederlanders zich, soms vechtend me
bajonet, op hun kleine bruggehoofd in het verw
Hedel. Toen kwam de order zich terug te trekken c
westelijke oever van de Maas.
Twaalf mannen verloren het leven
operatie van de brigade. Twaalf m;
keljjkste eenheid die de Nederlands
gekend. Een eenheid waarin de
snapte veteranen van 1940 vochten
zaak gedroste leden van het Fr;
legioen; jongens uit Indië naast
in deze
Irenebrigade op het strand
Amerika, Engeland en Zuid-Afrika,
marechaussees, Engelandvaarders na;
■rUwilligers uit het bevrUde zuiden va
i de brigade (de r
achter de namen Bréville, Diest. Tilburg,
Hedel) is een afspiegeling van de offers,
nationale en toch Nederlandse gezelschap
zaak van onze vrijheid. Vijfentwintig ja
Walcheren en
die dit inter-
bracht voor de
ar geleden.._
Sommigen hebben hun echtgenoten
bracht. De mannen hanteren hun hele
halve pinten mild of bitter als de mei
De bejaarde mr«
En hoewel de Engelse lessen verreweg het
drukst bezocht werden, waren er toch ook
nog heel wat die moeite moesten doen om de
Nederlandse taal te leren. Voorbeelden daar
van waren de zes gebroeders Van Pelt. Als
kleine kinderen verhuisden zij met hun ou
ders naar Engeland en toen de oorlog uitbrak
was hun spraak niet meer te onderscheiden
van die van de meest onvervalste cockney.
Ook nu nog spreekt Theo van Pelt een ander
Engels dan dat van zijn eveneens in
Congleton teruggekeerde oud-wapenbroe
ders.
In de voorzaal van Thi
zij zich verzameld. Rui
li-gewinterde
i deze
pubgast
De Coninck, Van der Maas, Keiz
Zoon, Van Schijndel en Heynen.
van hen is wettelijk Nederlandei
alle overigen hebben de Britse i
en het valt op dat zij ook onder el
i het
reken.
U's Head hebben
iv in tig welvarend
leeftijd.
„Dat doe je vanzelf", zegt de heer I. van
Elsacker, „we doen nooit anders. Bovendien
weten we dat het voor Engelsen niet leuk is
als je In hun aanwezigheid een vreemde taal
De oud-soldaten van de Irenebrigade zijn
volledig opgenomen in de Britse gemeenschap.
Zij klitten ook niet aan elkaar in allerlei
Nederlandse verenigingen. Zolang de kinderen
was er een ..Dutch Club" in
irlijks hoogtepunt was het sin-
tfaar nu de jeugd groot is, hoeft
De kleinkinderen hebben zelfs
nterklaas gehoord. Dit volledig
de logische
isequi
dat gedurende de oor
log al begon en dat het de toenmalige solda
ten zo gemakkelijk maakte contact te krijgen
met de bevolking, dat hen voor altijd popu
lairder maakte dan de Ieren, de Amerikanen
en zelfs de uit andere delen van het land
afkomstige Britse regimenten die destijds de
gastvrijheid van Congleton met de Nederlan
ders moesten delen.
kend om hun gre
schaatsfans bekijkt
be-
ngsvermogen.
Ingeland heeft dat vo<
soldaten ook een praktische kant. De altijd
voor vreemdelingen gevoelige Engelsman
heeft met deze Nederlanders geen enkele
moeite, zelfs niet als hij van hen op het werk
leiding heeft te accepteren. En dat zegt heel
De nicest opvallende naam op de lijst is mr
Jackson. Zij is een vriendelijke, levendij
vrouw van 83 jaar. Zij ontvangt ons in ha;
piepkleine, gezellige salon bij een lekker ope
vuurtje. Haar ogen schieten vol
lacksc
Nederlanders
;eken.
in slaagde het voor Mexico uitgeschakelde
Nederland te verslaan. En enkele jaren gele
den toen landskampioen Ajax in twee legen
darische wedstrijden zijn meesterschap over
Liverpool (dat ligt niet zo ver van Congleton)
bewees, hadden een paar ex-Nederlanders net
zoveel verpakkingen van een wasmiddel. Ajax
genaamd, verzameld als ze vinden konden om
die in het bedrijf waar ze werkten neer te
zetten op de meest in het oog lopende plaat-
Nu. bijna dertig jaar nadat de eerste Neder
landse soldaten hun intrek hadden genomen in
enkele leegstaande fabriekjes, probeert Congle
ton de banden die 't met Nederland meent te
hebben strakker aan te halen. In de plaatselijke
krant verschijnen de laatste maanden regel
matig ingezonden stukken over de brigade en
een oproep van de redactie, gericht tot alle
ingezetenen die destijds contacten onderhiel
den met Nederlanders, leverde een indruk
wekkende lijst namen en adressen op van
mensen die naast hun herinheringen ook over
foto's, brieven, handtekeningenboekjes enz.
Zij heeft een boek waa
landse handtekeningen s
tijds in Goodwins Westr
de soldaten voorzag v;
felbegeerde eieren. „Er
herinnert zij zich, ..je k
maaltijd krijgen. Maar i
:on ik dat wel regelen. Eén ei
r de gebakken aardappelen
controle begrijpt u? en
DonUer en knap
Voor één
:onder had
prins zou wel naar The Lion and The Swan
of naar het huis van een of andere notabel
zijn gegaan als hij in Congleton had willen
slapen". De ambulancechauffeur weet zich
'opmerkelijke details te herinneren, te gewoon
om verzonnen te zijn. „Prins Bernhard was
;rfecte gentleman", zegt hij. „En zijn
ïr blijf
heri
Er is in Congleton nog maai één pub te
vinden waarin dezelfde familie de scepter
zwaait als in de oorlogsjaren. Dat is The
Lamb Inn in Blake Street. Mrs. Lotti Green
nam een aantal jaren geleden de zaak over
van haar vader Bill Beckett. The Lamb is een
échte pub, met vertrekken gegroepeerd rond
het buffet. Het grootste vertrek, de saloon,
was in de oorlogsjaren een verzamelplaats
voor Nederlanders. Mrs. Lotti Green: „We
hebben de piano die toen zulke goede dien
sten bewees, er nog maar pas geleden uitge
haald". Zij toont ons de brandschone saloon
met zijn Edwardiaans aandoend bloemetjesbe-
hang en zijn ouderwetse, goed in de boenwas
zittende cafémeubelen. Met een breed armge
baar schijnt ze de sfeer van toen tc willen
oproepen: een rokerige kamer, gevuld met
lachende, Engels en Nederlands door elkaar
pratende en zingende soldaten. „Het waren
prachtkerels", zegt ze. „Wij hebben nooit ook
ïilijkheden met ze ge-
akten. De
het i
i die de Nederlai
huiselijke sfeer liggen de herinni
ars. F. Gibson van Howey Hill aa
iade heeft. Zij was toen 14 ja;
ers waren bevriend met de Nedei
brief van z
die nog regelmati
familie Van Dartel.
getrouwd er
ït Rode Krui
ouw kreeg", zegt r
alt. Dat
Gerard Dreese. Zij laat een foto van hem
zien. Een donkere knappe jongeman in een
uniform dat hem als gegoten zit. Toen hij
vertrok uit Congleton gaf hij haar een prach
tig cadeau. Sindsdien heeft zij nooit meer iets
van hem gehoord. Zij weet niet eens of hij de
oorlog heeft overleefd. Dat stelt haar nog
altijd zichtbaar teleur.
Ambulanceohauffeur Howard Bourne houdt
al jarenlang vol dat in het pension van zijn
ouders een paar kamers waren ingericht om
prins Bernhard tot residentie te dienen als hij
de brigade bezocht. De prins zou er ook
geslapen en gegeten hebben. Congleton gelooft
dat verhaal eigenlijk niet. Men zegt: „De
i-an de oorlog. Congleton herinnei
altijd goed. Men hoopt er in me
r carnaval is, dé kapel van hc
ent fuseliers Prinses Irene te kun
in Congleton veel over de bezui-
i de Nederlandse defensie waar
i weegt of de kapel er wel heen
i eigenlijk hoopt dat Congle-
zelf de kosten betaler
t met Nederland.
an Conglel
door de leden van de stadsraad cn
Worthington kandidaat nummer 1 van
de raadsnieerderheid is. De heer Wor-
thington heeft altijd veel belangstelling
aan de dag gelegd voor de merkwaardi
ge connectie die Congleton met Neder
land onderhoudt. „Welke Engelse stad
behalve misschien Londen heeft
zoveel banden met Nederland?" zegt
hij. „Er zijn hier meer dan vijftig
Nederlands-Britse huwelijken gesloten.
Vriendschappen tussen Nederlanders en
families uit Congleton hebben de eerste
generaticwisseling al overleefd. Wij
kennen de Nederlanders hier een beet
je. Wij mogen ze
Mevrouw Wortliingtou valt hem in de
rede: „Toen wij trouwden, waren vcr-
ioldal
brui-
stadgenoot George H. Earc
sergeant tijdens de slag b(j Overloon
door een buitengewoon moedige solo-
actic een doorbraak in de vijandelijke
linie forceerde en daarmee Engclands
nilitairc onderscheiding het
bim
iCross
mayor Campbell de raadszaa
iaat. zegt hij nog: „Doe Uw lam
ten van heel Congleton
Ion hangt
anglic
plaque!
irheid
an Congle-
„uette don
menlijke Nederland
ken aangeboden uit
de in de oorlog geboden gasvrijheid.
tekst besluit: „I was a stranger
took me in". Ik was een '«ecmdeling
maar U nam mij op. Dai Congle
ton en men is het d-ar nog niet verge-
ten evenmin als in' de rijen van oud-
strijders der brigade.
