FLEVO
HOF
VERNIETIGINGS TOESLAG
Project voor betere image
Ontmoeting tussen
recreatie
en land-en tuinbouw
dat de
zijn sub
sidie ophaalt
Mercedes.
Uit dit uiterst wrange
verhaaltje blijkt, dat de
land- en tuinbouw in ons
land geen image heeft
om jaloers op te zijn.
De stichting Public Re
lations Land- en Tuin
bouw in Den Haag, pro
beert voortdurend dit
beeld in een wat gunsti
ger richting om te bulgen.
Lezingen, excursies en
een (voortreffelijk) blad
zijn de middelen waar
van men zich bedient.
In april 1971 brengt men
het grootste stuk geschut
in stelling: de Flevohof.
In het geometrische
landschap van Oostelijk
Flevoland ligt op een
handvol kilometers van
Elburg een recreatie-
object dat „een combi
natie is van directe ont
spanning en een prettige
confrontatie met de
land- en tuinbouw in de
meest brede zin van het
De Flevohof zal uniek in
de wereld zijn. Wel kent
men in het buitenland
permanente landbouw
tentoonstellingen, maar
deze dragen een zo spe
cifiek karakter dat ze
alleen maar Interessant
zijn voor de insider, in
dit geval de agrariër. „In
oostelijk Flevoland gaat
het in de eerste plaats om
de recreatie", zegt voor-
lichtingsman A. W. T.
Schoevcrs. „en daarin
ontmoet mer. land
en tuinbouw".
ELBURG Twee vijvers, een opgeworpen
heuvel, geasfalteerde parkeerplaatsen en een
tiental als pieken omhoog stekende heipalen.
Dat is de Flevohof in februari 1970. „Er zal
inderdaad keihard gewerkt moeten worden om
de zaak april volgend jaar te kunnen openen".
Voorlichtingsman A. W. T. Schoevers gebaart
driftig in de ruimte, die aangeduid wordt als
Oostelijk Flevoland. Een 54.000 ha grote
IJsselmeerpolder, die jaarlijks zo'n 75.000 be
zoekers trekt
Straks zullen er dat tenminste een half
miljoen meer moeten zijn, want dat is
het minimumaantal waarbij Flevohof
rendabel is. De totale kosten van dit
image verbeterende project belopen
zo'n twaalf miljoen gulden.
De moeilijkheden in de land- en tuin
bouw zijn algemeen bekend. Ook is be
kend dat een fiks aantal agrarische
bedrijven moet verdwijnen. Schaalver
groting blijkt in EEG-verband een kei
harde noodzaak te zijn.
Zelf doen
Ondanks alle landbouwoverschotten en
de spreekwoordelijke boterberg een
Flevohof. „Een landbouwmanifestatie
zou inderdaad geen haalbare zaak meer
zijn", zegt de heer Schoevers. „Maai
de Flevohof is in de eerste plaats een
recreatieobject. Bovendien zullen het
akkerbouw-, het veeteelt- en ook het
tuinbouwbedrijf in principe rendabel
De heer Schoevers zegt dat het oor
deel dat over de Nederlandse land- en
tuinbouw wordt uigesproken in door
snee negatief is. „Het heeft altijd zin de
zaak in een wat positiever daglicht te
stellen". Het klinkt overtuigend even
als de uitspraak dat „de agrarische
bedrijfstak te weinig bekend is bij het
grote publiek en dat daar wat aan
veranderd dient te worden".
Schoevers: „De stedeling en ook veel
mensen op het platteland weten een
voudig niet wat de boer doet. Straks
zullen ze kunnen zien hoe het gaat op
een boerderij of in een groentekas".
En het blijft niet bij kijken, want het
doe-het-zelfidee wordt ook' op de Fle
vohof toegepast. De bezoekers mogen
straks zelf boter maken, eieren sorte
ren, een graanband in werking zetten
en noem andere klussen in het boeren
bedrijf maar op.
Zelfs mogen ze aanwezig zijn bij de ge
boorte van een kalf. Omdat het mis-
schien dringend wordt in zo'n geval
kan de rest de bevalling via een ge
sloten cv-circuit volgen. Zo wordt de
vaderlandse land- en tuinbouw bij de
leek gebracht. „We kunnen straks
16.000 bezoekers tegelijk opvangen",
gaat Schoevers verder. „We rekenen op
een gemiddelde van 4000 5000 men
sen per dag. Het zal mogelijk zijn de
Flevohof in vier uur te doen".
De Flevohof wordt, evenals andere om
vangrijke projecten, door middel van
een beeldmerk gepousseerd. Dat sym
bool is in dit geval de zogenaamde top
verkoop, die destijds de boerenwagens
sierden. Men kon ook kiezen uit runen
tekens en vruchtbaarheidssymbolen.
De man achter de Flevohof is de heer
H. Eshuis, afkomstig uit Wierden. Ja
renlang heeft hij gesjouwd om de mil
joenen bijeen te krijgen die voor een
dergelijke permanente landbouwmani
festatie nodig waren. Uiteindelijk slaag
de hij er in landbouwcoöperaties, bank-
ken toeleveringsbedrijven en particulie
ren zover te krijgen, 't Risicodragend ka
pitaal bedraagt thans 51/» miljoen. Er
wordt 5 tot 7 procent rente vergoed
mitsde exploitatie van het geheel
dit toelaat. De expositiehallen en ook
Twee waterpartijen zullen o.a. voor de afwisseling zorgen in de Flevohof. Ook zullen
gehele dag over de agrarische bedrijfstakken te zijn geïnformeerd.
twee restaurants zqn, waar men kan verpozen na de
de restaurants blijven in eigen beheer,
omdat men voor alles de zaak voor
iedereen toegankelijk wil maken. Op
het geheel rust een hypotheek van 3Vt
miljoen gulden.
Het plan voor een Flevohof ontstond
in 1962 aan de landbouw hogeschool
in Wageningen. Maar in Wageningen
was niet voldoende bouwgrond voor
handen, terwijl ook die financiëring een
struikelblok vormde. Toen wees de
Rijks Planologische Dienst naar Oos
telijk Flevoland. Inmiddels had de heer
Eshuis voor 4Vt miljoen risicodragend
kapitaal gezorgd en nog eens voor 4,/a
miljoen hypothecaire middelen. Omdat
de grond in Flevoland rijks eigendom
is het stichtingsbestuur heeft de
grond in erfpacht kon er vlot worden
begonnen, omdat de onteigeningsproce
dures achterwege konden blijven. Es
huis, de geestelijke vader van Flevo
hof, kon tevreden zijn.
De Flevolïof zal straks alle facet
ten van de Nederlandse land- en tuin
bouw laten zien. Behalve expositie
ruimten gaan de bezoekers het bedrijf
in volle gang bekijken, althans dat
kunnen ze. Ze zullen zien hoe de land
bouw in feite is uitgegroeid tot een ver-
delingsbedrijf.
Daarbij zullen ze ook geconfronteerd
worden met de andere kant hiervan:
het spuiten van chemische bestrijdings
middelen, een aspect dat rechtstreeks
te maken heeft met de thans ter dis
cussie staande milieuhygiëne. De wan
delgangen tussen de diverse paviljoens
zullen overdekt (en 's winters ver
warmd) zijn. Om iets om handen te
hebben en om het geheel niet te saai
te maken zal men stukjes saté of kip
aan het spit kunnen roosteren. En om
niet helemaal onder te gaan in de
stroom van informaties, zijn daar de
tuin en de vijvers en niet te vergeten
het grootste rosarium van Nederland.
Ogen te kort
Verderop is er dan weer de verwerking
van suiker, van chips, brood en bier.
Ook de champignonkwekerij noodt tot
een bezoekje, evenals de kassen met
sla, tomaten, komkommers, snijbloe
men en potplanten. Kortom de agra
rische wereld is zo veelomvattend dat
men ogen te kort zal komen. En dat
willen de organisatoren juist. Ze willen
de bezoeker ervan overtuigen dat land
en tuinbouw niet alleen aardappelen en
suikerbieten zijn, maar een stuk natio
nale economie dat een belangrijke ex
port vertegenwoordigt en duizenden
mensen (nog steeds) een living geeft.
En de kinderen? Zal de kinderen vier
uur Flevohof doen niet stierlijk gaan
vervelen? Dat hoeft niet, want er is 'n
speciaal kinderdorp, met crèches, een
indianendorp, een Wild-Westsaloon en
noem alle spelmogelijkheden maar op.
Verder is er een recreatiebos in de di
recte omgeving van de Flevohof.
Zal het expositionele en toeristische ge
deelte van de Flevohof nog wel even op
zich laten wachten, de drie bedrijven
zullen over een paar maanden al star
ten. Uit honderden sollicitanten zijn drie
bedrijfsleiders gekozen, die straks
moeten gedogen dat ze om de haver
klap op de vingers worden gekeken. Om
dat dit de bedrijfsefficiency niet ten goe
de zal komen, zijn ze aangenomen op 'n
vast salaris met daarbij een bepaald
percentage uit de winst.
De Flevohof krijgt geen subsidie van 't
ministerie van Landbouw en Visserij.
„Maar," aldus de heer Schoevers, „we
kunnen gratis gebruik maken van hun
diensten. En dat is heel wat". Men hoopt
dat deze presentatievorm van de land-
Piramide-vormige bouwsels ac
centueren het kinderdorp van
de Flevohof. Pa en ma hoeven
dus geen jengelende kinderen
op sleeptouw te nemen bij hun
rondgang. De laatsten kunnen
zich in het kinderdorp, dat on
der permanent toezicht staat,
volop vermaken.
en tuinbouw aanslaat bij het grote pu
bliek. Men wijst op het dofinarium in
Harderwijk als gunstig neveneffect.
Dat dolfinariun trekt jaarlijks 850.000
bezoekers, Madurodam ruim 1.000.000.
„In een straal van 150 km liggen bevol
kingscentra met vele miljoenen inwo
ners", zegt voorlichtingsman Schoevers
hoopvol. Hij wil daarmee zeggen dat de
prognose van 650.000 bezoekers haal
baar is.
Vertrouwen
Of de Nederlandse land- en tuinbouw "n
dergelijk grote aantrekkingskracht zal
uitoefenen op 't grote publiek, zal april
1971 blijken. Het stichtingsbestuur heeft
er alle vertrouwen in.
Honderdveertig hectare beslaat dc permanente landbouwmanifestatie
in Oostelijk Flevohof. Het project telt o.m. vijf tentoonstellingspavil
joens en nog tal van andere accommodaties waar de bezoeker de land
en tuinbouw van Nederland ontmoet.
ais
nieuwe belasting
in
discussie
(Van c
vérslaggevi
DEN HAAG Hel lykl een proef
ballonnetje, maar het is diepe ernst.
Minister Roolvink van Sociale Zaken
en Volksgezondheid zegt" het niet gek
te vinden, als er een belasting komt
op goederen, die hel milieu schaden.
..Ik zou dit graag ter discussie stellen",
aldus dc minister.
Dezelfde dag staat ln „Trefpunt" hel
blad van het ministerie van Cultuur,
Recreatie cn Maatschappelijk Werk:
„Ook met onze vaste afval iin de vorm
van autowrakken, koelkasten, plastics
en dergelijke kunnen wij niet roekeloos
omspringen. Wij zullen bij aankoop de
prijs van de vernietiging moeten be
talen. Behalve voor de BTW zouden
we de daarvoor in het leven geroepen
administratie moeten gebruiken om de
V.T., de vernietigingstoeslag te ver
rekenen". Deze woorden zijn van drs.
J. P. Doets, hoofd van de afdeling
natuur- en landschapsbescherming van
het ministerie van CRM.
Twee uitspraken op dezelfde dag, die
naar hetzelfde onderwerp wijzen: Te
opvallend om toevallig genoemd te
worden.
Bekend is immers, dat de regering al
jaren zoekt naar een redelijke op
lossing van het enorme probleem, dat
thans milieuverontreiniging genoemd
wordt. En niet voor niets gaf
R. Kruisinga, staatssecretaris bij minis
ter Roolvink onlangs zijn strijd tegen
de luchtverontreiniging als motto mee:
„De vervuiler betaalt"
„Het is triest, dat men de samenhang
der dingen niet wenst te onderkennen.
Want onwetendheid in deze tijd van
massamedia? Daarin kan ik moeilijk
geloven. Dat men bijvoorbeeld rivieren
en zeeën benut als een stortplaats van
allerlei afval, is met de kennis die wij
nu hebben van het milieubehoud, een
onverantwoorde zaak", aldus da's. Doets.
„Het zich blijven vasthouden en blind
staren op hel eigenbelang van welk
facet ook, leidt tot zeer ernstige con
sequenties."
De gevolgen worden trouwens steeds
groter en steeds ernstiger.
Secretaris-generaal Oe Thamt van de
Verenigde Naities riep vorige week de
wereld op om nu eindelijk eens op te
houden met de verbrokkelde strijd
tegen de verontreiniging van het
milieu. Nog niet zo lang geleden kreeg
hij een rapport op zijn bureau over de
situatie in de wereld, dat er niet om
liegt. Geen land ter wereld blijft meer
buiten bodem-, lucht-, watervervuiling.
Geen land ter wereld ontkomt meer
aan de ernst van de problemen, die
de mens zelf op'eroepen heeft met
zijn wetenschap, zijn luxe, zijn gemak,
zijn welvaart, die van de wereld één
grote vuilnisbak dreigt te maken.
Boven het Westland hangt' nu al -
naar staatssecretaris Kruisinga zegt
de vloek van de „Lob Angelessmog".
Europoort, het Sloegebied, de Amster
damse agglomeratie kunnen vervaar
lijke vijanden worden voor ons milieu
ln de buurt van Delfzijl sterven
schapen aan vergdftiginig. Waardoor?
Met welke gevolgen, als die vergif
tiging niet opgeheven wordt? Op de
Veluwe ontdekt men sporen van
luchtvervuiling vanuit Zweden, in de
Ierse Zee sterven massa's zeevogels aan
onbekende verschijnselen, de beroem
de Scandinavische zalm dreigt uit te
sterven door de vervuiling in en boven
de Noorse wateren, de Rijn is één vat
smerigheid, dat West-Europa besmet.
Enorme poel
En wat zegt de speciale NAVO-com-
missie, die dit soort levensgevaren te
lijf wil gaan? „De mens vervuilt zijn
bevensmiiiieu zo snel, dat studies op
Lange termijn geen oplossing meer
kunnen bieden en een onmiddellijke
actie op basis van de bestaande kennis
noodzakelijk is. De mens wil frisse
lucht, helder water, ruimte en rust
Wat vindt hij na 2000 jaar weten
schappelijke en technologische ontwik
keling? Een enorme poel, waarin water
en lucht vervuild zijn, de groenstroken
vertrapt en uitgedund, de wegen af
geladen en een oorverdovende nacht
merrie. In deze poel verstikken de
steden in smook en roet".
Vervuiling wordt de grootste kwaal
voor onze mensen. Vervuiling van de
aarde door afval, kunstmest en ver
delgingsmiddelen tegen infectie; vervui
ling van de lucht door rook.en stof;
vervuiling van de binnenwateren dooi
de afval van landbouw en industrie;
vervuiling van de kust en de zeeën
door het lozen van stookolie.
De milieuverontreiniging in geestelijke
zin gaat nog verder. Minister Roolvink
zei er dezer dagen van: „het decadentie
gevaar vormt een bedenkelijk aspect
van onze welvaart. Velen hebben
tegenwoordig een overvloed aan geld
en tijd. Waarom zou men die niet op
de plezierigste manier gebruiken? Van
uit dit standpunt kan men wednig zeg
gen tegen een overmatige nadruk op
het bezit van zoveel mogelijk goederen
Evenmin tegen het zich Laten aanleu
nen van zoveel mogelijk luxe om het
leven zo gemakkelijk en aangenaam
mogelijk in te richten. Maar aan deze
jacht naar da wedvaart worden andere
belangen dikwijls ondergeschikt ge
maakt. De tijd die nodig is voor cul
turele en geestelijke ontplooiing wordt
opgeslokt door de race naar d^ wei-
Ver iiauwiiig
De minister noemt ail een ..in
vernauwing", die noh m het menselijk
gedrag ten opzichte van de medemens
wreekt: ln gezin, vereniging, Kerk. „Het
zijn geen excessen in de eigenlijke zin,
zij maken deel uit van ons samen
levingspatroon"
Op weg dus naar het welzijn van het
leven, mplaats van naar de welvaart
als laatste mogelijkheid. Om onszelf te
