G.S.: SELECTIEF BELEID BIJ
INDUSTRIEVESTIGINGEN
Woning
bouw is
primair
Frisdranken blijven markt beïnvloeden
„STEEDS MEER EN STEEDS BETER"
ZEGGEN FABRIKANT EN CONSUMENT
-lËi
Nieuwe woonvormen ontwikkelen,
industrie moet naar het zuiden
GUYANA 25
Zuid-Holland en zijn komende structuur
Provincie
verdelen in
vier grote
gebieden
WOENSDAG 25 MAART 1970
DE T.FÏÏDSE COURANT
PAGINA T
en onzer verslaggevers)
DEN HAAG De drankge
woonten in ons land ztfn voor
U'st de frisdranken betreft aan
veranderingen onderhevig. De
frisdranken worden nog steeds
populair, dat is zeker.
Bedroeg het verbruik per
hoofd van de bevolking van
[alle mogelijke limonadesoor-
i in 1956 nog slechts 10 li-
in het afgelopen jaar
wam dit uit op 50 liter. In
afgelopen zes a zeven jaar
ïs zelfs een verdubbeling van
het verbruik opgetreden. De-
*e stijging is sterker dan die
van bier.
Het is zoals een fabrikant
van frisdranken het zegt:
„Vroeger kregen de kinderen
als ze dorstig thuiskwamen
een koud glas water. Dat
Veranderde toen moeder met
enkele flessen limonade thuis
kwam. Ook hiermee kan de
dorst gelest worden. Boven
dien is het smakelijker dan
water en gezonder.''
Dit was het begin. Want al
spoedig kwamen er variëtei
ten. Was er een jaar of tien
geleden het flesje cola de
populaire frisdrank, dit is het
allang niet meer. Dit van oor
sprong Amerikaanse produkt
genoot over de gehele wereld
grote bekendheid. Het gezeg
de, dat het zelfs in de Sahara
mogelijk is zo'n flesje te be
machtigen, illustreert de
faam van deze drank. Toch
is de jnarkt voor dit artikel
in de laatste vijf jaar aanzien
lijk teruggelopen. Een jaar of
vijf geleden had dit produkt
nog een aandeel op de markt
van circa 20 tot 22 procent.
Thans bedraagt dit 15 procent
een duidelijke indicatie
Waarom de consumptie van
deze drank is verminderd, is
niet zo gemakkelijk te zeggen.
De fabrikanten hebben er
gens de indruk, dat de huis
vrouwen hun kinderen er
voor behoeden cola te drin
ken, omdat het cocaïne bevat.
Bovendien is in de laatste 5
jaar de mogelijkheid om op
andere dranksoorten over te
gaan. enoim vergroot. De mo
nopoliepositie waarin de cola
industrie enigszins verkeerde,
is teloor gegaan. Er zijn te
veel alternatieven gekomen.
Het zijn vooral de zogenaam
de up-soorten, die bij het
publiek bijzonder in de smaak
zijn gevallen. Daarnaast ook j
de verschillende sinaasappel-
smaken.
Vooral in het hoogseizoen lukt
het de fabrikanten nauwelijks
om aan de vraag te voldoen.
De kwaliteit van de „ups" is
ook sterk verbeterd. De fa
brikanten noemen deze limo
nade een fijn produkt. Er
wordt niet meer met kleur
stoffen e.d. gewerkt. De limo
nade- en up-dranken zijn ook
verbeterd als gevolg van de
felle concurrentie.
De concurrentie is hevig.
Vooral uit de goedkope sector.
De goedkopere dranken
merkartikelen die thuis
horen in de zogenaamde b-
sector. vinden ook gretig af
trek. Toch begint ook hier
een kentering op te treden.
Het gaat er meer en meer op
lijken, dat men toch de duur
dere frisdranken prefereert
boven gazeuses e.d.. die ook
in de b-sector thuishoren. De
fabrikanten geloven, dat het
publiek zich wat gaat afkeren
van de limonadegazeuses, die
door de fabrikanten ronduit
slecht worden genoemd.
„Bovendien", zo zeggen zij,
„moet men wel met duurdere
minder „cola", steeds
op zoek naar andere
soorten frisdranken.
dranken komen. Wil men een
bepaald image blijven op
houden, dan dient men geen
goedkope gazeuses te serve
ren. Het publiek heeft dit ook
door." Verwacht wordt, dat
over nauwelijks vijf jaar de
consumptie per hoofd van de
bevolking reeds 75 liter zal
bedragen.
De ontwikkeling is duidelijk.
De dranken met een sinaas
appel-, citroen- of up-smaak
bezitten in ons land reeds
meer dan 60 procent van de
markt. De groei van de wel
vaart is ook te merken in de
verandering van de drankge
woonten. De koopkracht is
toegenomen. Dit bleek niet
alleen uit een stijging van de
omzet, maar ook uit het ver
langen van de consument
naar andere en betere soorten
frisdranken. Ze zijn er ge
komen. Ook al moet er meer
geld voor worden uitgegeven.
Het mag niet deren.
NIEUWE
POSTZEGELS
De Algerijnse PTT geeft op
50 maart een serie van vier
:egels uit met afbeeldingen
■an zeedieren. De in helio-
'ragure gedrukte zegels dra
ten als voorstellingen: 0.30
„Aristeomorpha follia-
i", 0.40 Fr. „Pinna nobi-
0.75 Fr. „Retepora cel-
ulosa" en 1.00 Fr. „Coral-
ium rubrium".
iet op 23 februari republiek
teworden Guyana heeft op
.4 maart een serie paasze-
tels uitgegeven. Op de vier
egels zijn afgebeeld twee
childerijen van Petrus Paul
lubens (1577-1640), namelijk
.Christus aan het kruis" (6 en 25 cent)
'n „De kruisafneming" (5 en 15 cent).
De PTT van Jamaica heeft op 11 maart
■ijf zegels uitgegeven met portretten
:an mannen die een belangrijke rol
ïebben gespeeld bij de strijd om de
^afhankelijkheid van dit Caraïbische
•iland. Afgebeeld zijn: 1 c, George
William Gordon; 3 c, Sir Alexander
ïustamente; 5 c. Norman Washington
Hanley; 10 c. Marcus Mosiah Garvev;
Paul Boglie.
De PTT van de Afrikaanse staat Leso-
- tot 4 oktober 1966 het Britse
irotectoraat Basutoland heefi op 11
naart twee herdenkingszegels van res-
lectievelijk 2"i en 25 cent uitgegeven
ijd aan het in 1870 overleden hoof
de Bakwenastam, Mosjoesjoe I
^an 24 maart tot 6 april wordt in he'
Miner Park in Johannesburg (Zuid-
\frika) een grote landbouwtentoonstel
ing gehouden. Ter gelegenheid hiervir
teeft Malawi, dat ook aan deze expos
deelneemt, op 18 maart de koersci
ie zegel van 1 sh 6d uit.
it. Lucia, een van de Britse boven
vindse eilanden, heeft op 7 maart i
le vorm van een triptiek drie paar
:egels uitgegeven. De afbeeldingen zi;
ifkomstig van het in 1755—1756 de
William Hogarth geschilderde altf
Irieluik in de kerk van St. Mary F
in Bristol.
Ter gelegenheid van het 20-jarig
Haan van een regelmatige luchtdu
»eeft de PTT van het Caraïbische eila
>t. Vincent op 13 maart een ser
'ier zegels uitgegeven. Afgebeel-
fijn5 c, een DC-6 Twin Otter var
de „Leeward Islands A'~ Transports.
»n Grummai Goose -an Ie Guya
na Airways Corporation"; 10 c. een
Hawker Siddely 748 van de Liat; 25 c.
een Douglas DC-3 van de „British West
Indies Airways".
Op 24 maart heeft de' PTT van de
Afrikaanse republiek Kameroen een
serie van vier zegels met afbeeldingen
van lianen uitgegeven.
De PTT van Madagascar zal op 29
maart in de wapenserie een zegel van
80 Fr. uitgeven met het wapen van
Tamatave. Ook verschijnt een eerste-
dagenveloppe
Op 27 maart zal de Turkse PTT twee
Expo-zegels van respectievelijk 50 en
100 kurus uitgegeven. Op 2 mei ver
schijnen vier zegels van respectievelijk
50, 60, 100 en 130 kurus ter gelegenheid
van het 75-jarig bestaan van de Turk
se carthografie.
De PTT van Noord-Vietnam heeft op
3 februari ter gelegenheid van het 40-
jarig bestaan van de Vietnamese com-
fhunistische partij vijf zegels van elk
12 xu uitgegeven. Twee zegels tonen
portretten van wijlen president Ho Tsji-
Minh. Op de andere zegels komen por
tretten voor an de partijleiders Tran
Phoe. Le Hong Phong en Ngoeven Van
Coe.
Het provinciaal bestuur van Zuid-Holland wil
komen tot een totaal structuurplan voor geheel
Zuid-Holland. In voorbereiding daarop hebben
G.S. van deze provincie een studie afgesloten
over de vraag, aan welke eisen en richtlijnen
een dergelijk structuurplan moet voldoen. De
neerslag van deze studie is vastgelegd in een nota
geheten „Ruimtelijke structuren voor Zuid-
Iiolland. Deze nota is de leden van provinciale
staten toegezonden met het verzoek met de be
ginselen akkoord te gaan. Hoewel nog niets
concreets vastgelegd is, adviseren G.S. de Staten
leden met de volgende gedachten in te stemmen:
de gebieden van Den Haag en Rotterdam
moeten ieder metropolen worden van ander
half a twee miljoen mensen. Tot de metro
pool Den Haag behoren dan de agglomeraties
Den Haag. Delft en Zoetermeer;
beperkingen dienen opgelegd te worden aan
ongewenste uitgröfei van Zuidhollandse dor
pen:
landbouwgronden dienen dienstbaar gemaakt
te worden aan de recreatie. Waar landbouw
overblijft, dienen bedrijven zich te vergroten
tot veehouderijen van 70 a 80 melkkoeien (nu
15 a 40) en akkerbouwbedrijven een opper
vlakte te hebben van 100 a 200 hectare. Uil-
gegaan wordt van de EEG-gedachte dat de
huidige inkomens per landbouwbedrijf veel
te laag zijn;
een tweetal daarvoor geëigende instituten
dient een gedegen onderzoek in te stellen
naar de verdere toekomst van de bollen
streek, mede ook door de minder gunstige
bedrijfsontwikkelingen aldaar;
de lange afstandspendel naar de werkgele
genheden dient beperkt te worden door een
juiste situering van de bedrijven:
het openbaar vervoer dient uitermate be
vorderd te worden (liefst vrije banen); daar
naast dient er voldoende wegenaanleg te
komen voor het particuliere vervoer;
in Zuid-Holland dient 'n zeer selectief beleid
gevoerd te worden ten aanzien van industrie
vestigingen;
gebleken is de laatste tientallen jaren, dat
prognoese over bevolkingsaanwas of bevol
kingsverdunning niet uitkomen.
Men kan veel „plannen" en „bereke
nen" maar over het bevolkingsaantal
in de toekomst is weinig te zeggen. Tot
die conclusie is ook het provinciaal be
stuur van Zuid-Holland gekomen. Bij
een streekplan in 1965 (streekplan Rijn
streek-West) ging men van een inwo
nertal voor Nederland in 2000 uit van
21 miljoen personen; bij het streekplan
Rijn en Gouwe in het jaar 1966 ging
men er van uit. dat Nederland in 2000
ongeveer 20 miljoen zielen zou tellen,
maar bij het streekplan Alblasserwaard
en Vijfheerenlanden in 1969 was de be
rekening 18 miljoen mensen in het
jaar 2000.
Verrassingen
Maar ook de loop van de bevolking in
de provincie zelf geeft aanleiding tot
verrassingen. In het ene deel van Zuid-
Holland loopt het aantal terug maar
in andere delen stijgt het. Men kan
alleen naar oorzaken en mogelijkheden
zoeken en deze zouden dan kunnen zijn:
de uiteenlopende ontwikkeling van de
werkgelegenheid, het achterblijven van
de woningbouw in sommige delen en
een royalere woningbouw in andere
gebieden, de uiteenlopende koop- en
huurprijzen, het leefmilieu, de plaats
waar ouderen graag hun laatste levens
jaren doorbrengen en dergelijke. Voor
Rotterdam en Den Haag geldt een te
rugloop van jorfgere gezinnen. Wil men
tot een prognose voor Zuid-Holland ko
men, dan menen G.S., dat in het jaar
2000 bij een totale bevolkingsaanwas
in Nederland van achttien miljoen zie
len Zuid-Holland er 3.75 miljoen bin
nen zijn grenzen zal hebben. Bij ze
ventien miljoen inwoners zouden het
er evenwel 3.54 miljoen zijn (thans on
geveer 2.950.000).
Doelstellingen
De strucuutschets, die G.S. zich voor
stellen. mag eigenlijk geen plan zijn
maar een maatschappelijke toekomst
visie, zo staat in de aangeboden nota.
Belangrijk zal zijn wat er dient te ge
beuren met de groen gebieden tussen
de steden Amsterdam, Den Haag Rot
terdam en Utrecht en waar de indus-
eengezinswoningen, maar dan
trieën moeten komen maar ook waar
zij beslist moeten wegblijven.
De provincie zou dan willen uitgaan
van een viertal doelstellingen
a. een veilig en gezond leefklimaat;
b. een hoogwaardig woon-, werk- en
vrijetijdsmilieu;
c. goed gesitueerde en gedifferentieeV-
de voorzieningen en
d. bevordering van een kwantitatief
en kwalitatief op de bevolking afge-
gestemde werkgelegenheid.
Bij het hoofdstuk „een veilig en ge
zond leefklimaat" zeggen G.S. in hun
nota, dat de mens moet worden be
schermd tegen aantasting van zijn psy
chische en fysieke welzijn. Het gaat
hier onder meer om
wateroverlast en overstromingsgeva-
lucht-, water- en bodemverontreiniging;
hinder door lawaai en stank;
brand en explosiegevaar;
gevaar voorstraling en vergiftiging en
gevaren van verspreiding van ziekte
kiemen door verstoring van het biologi
sche evenwicht of door onvoldoende hy
giënische omstandigheden.
Van de grootste betekenis is de be
scherming en zo mogelijk de re
constructie van de biosfeer. Ver
schraling van het biologische milieu
betekent niet alleen een verarming van
de natuurlijke omgeving maar kan ook
een bedreiging inhouden van de con
stitutie van de mens.
Milieu
Onder het hoofdstuk „hoogwaardig
woon-, werk- en vrije tijdsmilieu"
wordt gesteld, dat G.S. zich niet ver
helen. dat de opheffing van de woning
nood dc allerhoogste prioriteit moet
hebben. Maar daarnaast is het duide
lijk, dat de kwaliteit van het wonen,
werken en het besteden van de vrije
tijd verbeterd kan en moet worden.
Over „goed gesitueerde en gedifferen
tieerde voorzieningen" wordt gezegd,
dat de cities van de steden zich uiter
mate goed lenen voor tal van openba
re en particuliere voorzieningen. G.S.
willen de ontwikkeling op dit gebied
van de grootste centra zoals Rotter
dam en Den Haag krachtig bevorde
ren. De bereikbaarheid naar die cities
dient op velerlei bevorderd te worden
onder meer door betere toegangswegen
en door het openbaar vervoer.
W erkgelegenheid
De werkgelegenheid is een teer punt
in de nota. Men is zich bewust van de
noodzaak maar ook van de gevaren.
In principe dient de werkgelegenheid
gedifferentieerd te zijn in die zin, dat
zijn aansluit op de wensen en de capa
citeiten van de bevolking. Onderwijs en
pendel zijn belangrijke aspecten. Een
massale imigratie van buitenlandse ar
beiders is evenals de lange afstands-
pendel te beschouwen als ongewenst.
G.S. voorzien een minder vergaande
uitbreiding van dc Rotterdamse ha-
ven- en industriegebieden dan door
sommigen wordt voorgestaan. „On
derhandelingsmarges" dienen opge
steld te worden bij het aantrekken van
ook buitenalndse bedrijven.
Voornamelijk de meest hoogwaardige
industrieën dienen in aanmerking te
komen voor vestiging in Zuid-Holland.
Industrieën, die grote terreinoppervlak
ten vergen, dienen in het geheel niet
toegelaten te worden met uitzondering
dan van die. die beslist aan diep vaar
water moeten liggen. Op de Maas
vlakte is daarvoor nog enige gelegen-
hied. Maar, zo zeggen G.S., steeds
meer zal er toe moeten worden beslo
ten gehele industrieën althans wat
hun uitbreidingen betreft naar el
ders te verwijzen.
Om ongewenste ontwikkelingen te ke
ren zullen voor dc tc saneren en nieuw
te bouwen woongebieden in Zuid-Hol
land een tweetal belangrijke maatrege
len genomen moeten worden: Er moei
worden „gesleuteld" aan de woonvor
men en de scheef getrokken concur
rentieverhoudingen dienen hersteld t«
Wat de woonvormen betreft, zo schril
ven G.S. in hun „Ruimtelijke Structu
ren voor Zuid-Holland", moet tegemoe
gekomen worden aan de wensei
van de bevolking. Dit beteken!
dat niet moet worden voortge
borduurd op de tegenstellin;
flat-ééngezinshuis. Nieuwe woon
vormen dienen te worden ontwikkek
zodat een aantal positieve punten var
het traditionele ééngezinshuis kan wor
den verenigd met een relatief grote
dichtheid van de bebouwing.
Deze woonvormen zullen speciaal reke
ning moeten houden met de ontplooi
ingsmogelijkheden van het gezin met
kinderen. Van goede resultaten, die
op dit gebeid in het buitenland reeds
zijn bereikt, zal een dankbaar gebruik
moeten worden gemaakt.
Wat de huurverschillen betreft, zal een
onderzoek ingesteld moeten worden
naar de oorzaken, en naar de vraag
welke correcties aangebracht dienen
te worden. Een beroep op de centrale
overheid zal daarvoor moeten worden
gedaan.
Zwart op wit hebben G.S. van Zuid-
Holland thans gesteld, dal de indus
triële ontwikkeling naar het zuiden
eensgezinswoningen,
dan als flat
dient voortgezet te worden. Zij achten
een ovcr-industrialisering van Zuid-
Holland funest en menen, dat uitbrei
ding in West-Brabant de meest juiste
gang van zaken is. Dc industrie zal
zich dan kunnen aansluiten bij het aan
wezige industriegebied in West-Bra
bant (b.v. Etten-Leur) en zich kunnen
voortzetten naar België.
Deze industrieën kunnen dan ook me< -
profiteren van de havenstad Antwer
pen. Dit laatste kan vooral belangrijk
zijn wanneer de Europese integratie
verder zal zijn voortgeschreden. Ex
pansie naar het zuiden sluit tenslotte
aan bij het in West-Brabant aan ezige
arbeidsreservoiiOver de vraag hoe
de industrieën in de zuidelijke gebie
den kunnen of moeten „uitwaaieren"
zeggen G.S. dat daarvoor een aantal
mogelijkheden zijn, die nadere studie
Zij spreken thans van enige „assen"
zoals bijvoorbeeld een as Rotterdam-
Antwerpen via Dordrecht en Moerdijk,
een as Rotterdam-Antwerpen waarin dc
Zoomweg centraal ligt; een as Rotter-
dam-Gent-Antwerpen, die rechtstreeks
aansluit op vaste oeververbinding bij
Kruiningen en een as Rotterdam-Sloe-
gebied-Gent. In al deze gevallen wordt
er van uitgegaan, dat het Rotterdamse
stadsgewest verder zal uitgroeien zo
wel met woong.bieden als mei n^u.-
trieterreinen ten behoe c van <m R.V-
terdain betrokkken activiteiten. Als stu
die-object is een luchthaven in de Hoek
se Waard geprojecteerd. De mogelijk
heid van 'n luchthaven in N.W. Noord-
Brabant wordt daardoor evenwel niet
uitgesloten.
Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland
zien bij hun nieuwe visie Zuid-Holland
onderverdeeld in een viertal grote ge
bieden. Namelijk uit twee stedelijke
gebieden zoals het stadsgewest Den
Haag, dat zich „beweegt" van Delft tot
en met de Leidse agglomeratie en het
stadsgewest Rotterdam met de Drecht-
gebieden, en Hoek van Holland. Voorts
het plassen- en agrarisch gebied, om
vattend het noordoostelijke plassenge-
bied, dat één geheel vormt met de aan
grenzende Noordhollandse en Utrechtse
gebieden, de omgeving van.Woerden,
de Reeuwijkse plassen, de Krimpe-
nerwaard en tenslotte de Alblasser
waard en de Vijfheerenlanden. Verder
het gebied van Voorne-Putten, Goeree-
Overflakee en de Hoekse Waard. Wat
de bollenstreek betreft zou mogelijk
nog van een vijfde deel of een subge-
bied gesproken kunnen worden maar
dan moet er eerst meer bekend zijn
over een studie over dit gebied.
Over de twee grote stadsgewesten zeg
gen G.S dat steden als Leiden. Delft
en Dordrecht -en nieuwe steden als
Zoetermeer- een belangrijke rol zullen
blijven spelen als secundaire centra.
De verzorgingsgebieden van deze ste
den zouden als subregio's kunnen wor
den aangemerkt. Wel moet de ontwik
keling hiervan in het kader worden ge
zien van de twee grote stadsgewesten.
Verder stellen G.S. grote betekenis toe
te kennen aan plaatsen als Alphen aan
de Rijn. Gouda en Gorinchem. In Zuid-
Holland zo merken G.S. nog op is
een overvleugeling door Den Haag
merkbaar. Zo oriënteert zich het West-
land in vroeger tijden verzorgings
rayon van Delft reeds gedurende eni
ge tientallen jaren ten aanzien van be
paalde dienstverlenende activiteiten in
toenemende mate op Den Haag. Mo
menteel zijn er symptonen. die erop
wijzen, dat dit proces zich tevens gaat
oordoen voor gedeelten van de verzor
gingsrayons van Leiden ten opzichte
van Den Haag en van Dordrecht ten
opzichte van Rotterdam.