Chinese communes worden Grote trek naar het platteland HONGAREN NEMEN GEEN RISICO'S TVsfll BL0TE-V0ETEN- D0KTERS IN ACTIE Eigen fabriekjes voor de landbouw Collin McCullough ll -Jp ONZE MAN IN.... PEKING Een van de meest interessante ontwikke lingen die onder invloed van de culturele revolutie hebben plaats gevonden, zjjn de pogingen om van de communes zelfstandige en onafhankelijke eenheden te maken, die hun eigen kapitaal leveren en zelf voorziet) in hun medische, industriële en onderwijsbehoeften. Sinds de botsingen aan de Russisch-Chinese grens, eerder dit jaar, gaan die pogingen gepaard met toenemende openbare verklaringen die oproepen „voorbereid te zijn op oorlog Maar hoewel er duidelijk vooruitgang is geboekt in het streven om de communes in tijd van oorlog zelfstandig te laten functioneren, in het bijzonder als de grote steden luchtaanvallen krijgen te verduren en van daaruit geen richtlijnen gegeven kunnen worden en geen bevoorrading van de plattelandsgebieden meer plaats kan hebben schijnen de huidige veranderingen veeleer een gedeel telijke terugkeer tot het oorspronkelijke commune principe in te houden. In 1958, toen de coöperaties vervangen werden, door de communes de eerste stap op weg naar de agrarische collectivering in China werd voorspeld dat zij in de toekomst misschien self-supporting zoqden kunnen zijn op gebied van onderwijs, gezondheidszorg, militaire scholing, maatschappelijk werk, industrie en bestuur. Dit vormde een onderdeel van de „grote sprong voorwaarts", die nauwelijks was begonnen, toen China geraakte in wat nu „tijdelijke economische moeilijk heden" genoemd wordt. Op de honderden miljoenen Chinese boeren moet dat een bijzonder ontmoedigend effect hebben gehad. Drie jaar achter elkaar, in 1959, 1960 en 1961 hadden de boeren te kampen met overstromingen, de droogte periodes en insektenplagen en ondertussen moesten ook nog de massale reorganisatiemaatregelen en radicale hervormingen, die de oprichting van de communes met zich meebrachten, worden gerealiseerd. In de loop der tijd moest men verschillende doelstellingen van de communebeweging we! laten vallen, Chinese top functionarissen zeggen nu dat dat de schuld is van Lioe Sjao-tsji en zijn „agenten", die de natuurrampen als excuus aangrepen om het communestelsel te verwerpen. In elk geval, door de culturele revolutie werden Lioe Sjao-tsji en zij die de „bourgeois-kapitalistische weg insloegen" uit hun macht ontzet, waardoor de deur geopend werd naar de ontwikkeling van het commune systeem zoals Mao Tse-toeng dat aanvankelijk vpcy ogen had. Op de eerste plaats heeft er een enorme Ifek, vap jonge mensen naar het platteland plaatsgevonden. Dat is op zichzelf niet nieuw; al sinds jaren worden er vrijwel onafgebroken campagnes gevoerd om jongelui aan te moedigen zich in de afgelegen streken van China te vestigen. Maar de huidige trek naar het platteland, die meer dan een jaar geleden begon, ls zo groot, dat hij zijns gelijke in de Chinese geschiedenis .niet kent. Er zijn nooit totaalcijfers gepubliceerd, maar te oordelen naar links en rechts opgevangen berichten uit de dicht bevolkte provincie Szechwan zijn bijvoorbeeld minstens 250.000 middelbare scholieren en studenten naar het platteland getrokken om daar te blijven lijkt het waarschijnlijk dat meer dan 10 miljoen jongelui de Chinese steden hebben verlaten. Dat zou in heel wat landen een enorm aantal zijn. Maar in China betekent het minder dan 1.5 procent van de totale bevolking. Daarbij is het een verstrooide macht, dun verspreid over het ontzaglijk grote China. Niettemin heeft de campagne om een stroom van jonge mensen naar de communes te halen al drie gevolgen het heeft ruimte geschapen in de overbevolkte steden en de kans op werkloosheid in de industrie kleiner gemaakt; het veel te grote aantal kandidaten voor de middel bare scholen en universiteiten is er door gereduceerd (waarvan er overigens sommige gesloten zijn en nog bezig zijn het leerplan te reorganiseren); r..fof Jonge arbeiders spreiden tarwe over de velden om te laten drogen. de communes, en vooral die in de afgelegen streken, zijn erdoor voorzien van een aantal jonge mensen met een betrekkelijk goede opleiding. Veel van deze jongelui zouden misschien leider van de commune kunnen worden of minstens technische of bestuursfuncties bekleden, zoals het voeren van dc boekhouding. Anderen zijn ongetwijfeld uitstekend geschikt bij de vernieuwingen die nu op onderwijskundig en medisch gebied in de communes op gang zijn gebracht. Onder wi jsaa npassi n g Het onderwijsprogramma vraagt om vele aanpassingen In het leerplan; zo moet bijvoorbeeld het onderwijs op politiek terrein de klemtoon krijgen en moeten pi cursussen worden georganiseerd die zijn afgestemd op de specifieke eigenschappen van het gebied waarin de school is gelegen. Andere wijzigingen houden een aanpassing in van de schooltijden aan de seizoenen in de landbouw, en het bouwen van scholen in de nabijheid van de bevolkingscentra in een commune. Al deze wijzigingen zullen moeten worden ingevoerd naast d* allerbelangrijkste verandering: het verleggen van de verantwoordelijkheid voor de scholen van de staat naar de communes op bestuurlijk, onderwijskundig en financieel gebied. De hervormingen hebben aangetoond dat er leemten hestonden in de faciliteiten die geboden konden worden Chinese kranteartikelen maakten melding van gevallen waarin opgeschoten kinderen nauwelijks konden lezen en schrijven en van boeren die geen medische behande ling konden betalen. Het medische systeem dat men van plan is in de communes ln te voeren is gericht op het verlenen van minstens de elementaire medische hulp voor alle leden Om dit doel te bereiken worden er tegelijkertijd een aantal stappen ondernomen. Fabrieken van farmaceutische produkten en medische instrumenten stellen nieuwe produktieschema's op om aan de behoefte van de plattelandsgebieden tegemoet te komen. Een farmaceutische fabriek in de provincie Liauning maakte melding van het feit dat de preduktie van medicijnen die gewoonlijk voor het platteland nodig zijn in de eerste vijf maanden van dit jaar ai 56 procent hoger lag dan in welk voorgaand jaar ook. Blote-voeten-dokters Een fabriek in Shanghai meldde dat men als proef 60 verschillende types van medische instrumenten had geproduceerd, waaronder ook een draagbaar röntgen- apparaat en draagbare anesthesieapparatuur, ontworpen voor de communes. En een andere fabriek in Sjantoeng beroept er zich op een „EHBO-operatiekist" te hebben vervaardigd die acupunctuurnaalden, injektienaalden en instrumenten voor eenvoudige oogoperaties en andere chirurgische ingrepen bevat. De ..EHBO-operatiekist" is speciaal bedoeld voor de ..blote-voeten-dokters", zoals een lid van de commune, dat een medische opleiding van ongeveer een jaar heeft gevolgd, wordt genoemd Die vooropleiding stelt hem in staat de meest voor- iebmenoe ziekten te behandelen, gebroken benen to zetten en zo, stelt, men het sommige eenvoudige operaties te verrichten. Het cöïnmunesysteem is uit drie delen opgebouwd: commune, produlctiebrigades en produktieteams. Zo heeft bijvoorbeeld de ..altijd groene commune" in Peking die uit 40.000 leden bestaat. 12 produktiebrigades en 37 produktieteams. Een produktiebrigade heeft veelal een of meer „blote-voeten-dokters" afhankelijk van de grootte van de brigade die verondersteld worden zowel boerenwerk te doen als patiënten te behandelen. Een produkïieteam heeft op zijn minst één gezondheids- zorger, die dikwijls door de „blote-voeten-dokter" is opgeleid. De „blote-voeten-doktcr" krijgt zyn opleiding op een medisch opleidingsinstituut in de stad ofwel in het communehospitaal de hoogst ontwikkelde vorm va» medische zorg binncu de commune. Hoeveel „blote- voeten-dokters" er in het afgelopen jaar precies zijn afgeleverd, is niet bekend, maar een bericht van pers bureau Nieuw China meldde dat de communes in Sjanghai nu beschikken over een aantal van 6000. Ook zijn een groot aantal gezondheidszorgers van dc steden naar de communes getrokken. Een recent bericht uil Heilocngkiang noemde een getal van meer dan 4600 gezondheidszorgers van de provincie die zich op het platteland hadden gevestigd. Uit de stad Harbin alleen al 14)00. Ook zouden in de afgelopen drie jaar meer dan 4500 afgestudeerden en 2000 studenten, die zich bezig houden met de toepassing van de traditionele Chinese Deze fabrieken hebben hun arbeiders ook op twe manieren opgeleid om de communes te helpen. Aan grote reparaties wordt nu hoge prioriteit gegevei terwijl kleinere reparaties door mobiele groepen, die van commune naar commune reizen, worden uitgevoerd. Ter plaatse voeren ze niet alleen reparaties uit, ze leren ook aan boeren, die daarvoor zijn uitgekozen, hoe ze zelf de machines kunnen herstellen. Mechanisatie van de landbouw is voor China de sleutel toekomstige welvaart. Maar wanneer de mechanisatie la met succes is doorgevoerd, betekent dat dat er eventueel minder mensen nodig zijn om grotere gebieden bebouwen. Bevolkingsgroei De Chinese bevolkingsgroei bedraagt echter minstens 14 miljoen mensen per jaar; zo ongeveer de bevolkingen van Finland. Noorwegen en Denemarken bij elkaar. En naar schatting woont omstreeks 80 procent Chinese volk op het platteland. Misschien dat do oplossing van dit probleem gedeeltelijk gevonden kan TV- „i;„ j..i J„01L et Het probleem van de betaling van deze nieuwe en betere medische dienstverlening moet worden Qpgelos? door de instelling van een verzekeringssysteem in elke commune. Men stelt zich voor dat ieder lid van da commune ongeveer 1.75 jaar betaalt en daarvoor gratis behandeld wordt door hetzij de gezondheidszorger, do ..blote-voeten-dokter". Of de arts van het communo- hospitaal. De medische dienst van de commune betaalt de kosten voor patiënten die voor verdere behandeling overgebrachtamoeten worcjfhg nyr, stgeek- gof stadig ziekenhuizen Self-supporting De hervormingen op het gebied van onderwijskundige en medische zorg vormen slechts 'een onderdeel van het plan om van de Chinese communes zelfstandig functionerende en „op zichzelf vertrouwende" eenheden te maken. Met de bouw van kleine stikstof-kunstmestfabriekjes ziin ook snelle vorderingen gemaakt. Blijkbaar wil iedere provincie in elk district er op z'n minst een hebben De provincie Kiangsoe heeft sinds het begin van de culturele revolutie 20 fabrieken gebouwd en de totale produktiecapaciteit van al die kunstmestfabriekjes is vier maal zo groot als drie jaar geleden. Er valt ook een stroming waar te nemen om de land bouwmachinestations, die vroeger door de staat werden gedreven, onder het beheer van de communes te brengen. Tevens zouden de communes dan voor de aankoop van tractoren en andere landbouwwerktuigen en gereedschap uit eigen fondsen moeten putten. Maar terwijl de financiële last van het onderhoud en de levering van machines nu op de communes gaat drukken, heeft men eveneens een campagne op touw gezet om de machinefabrieken ertoe te brengen hoofd zakelijk landbouwmachines te gaan produceren. Dat zou, naar men mag aannemen, de prijzen van de nood zakelijke landbouwwerktuigen doen zakken. worden in Mao Tse-toengs instructie, dat de communes ais de omstandigheden het toelaten, collectief een paar kleine fabrieken zouden moeten drijven. Zo worden eb communes nu aangespoord hun eigen fabrieken U bouwen en te exploiteren, maar wel voorzichtig te werk te gaan. Een district in de provincie Kwangsi wordt als voorbeeld gesteld. In de enige stad en 21 commune* die het district rijk is. bevinden zich 37 fabriekje* mijnen en waterkrachtstations. Maar bijna al de?e fabriekjes produceren goederen die de communes nodig hebben. Zelfs betrekkelijk goed functionerende communes, zoals bijvoorbeeld de „altijd groene commune" aan de rand van Peking, maken slechts zeer langzame vorderingen als het project niet geïntegreerd is in de totale agrarische opzet van de commune; de communeleiders daar praten nu over het openen van een staalfabriek, maar dan als onderdeel van een vijfjarenplan. Voor het ogenblik ligt de nadruk op tegemoetkoming^1 aan de behoeften van de landbouw. Een lid van een produktiebrigade in de provincie Honan zou gezegd hebben: „We hebben besloten om deze fabrieken tea-11 behoeve van de landbouw door te laten werken, zelfs al werken we een tijd met verlies. Anders zouden w« het niet doen. zelfs al maakten we grote winsten". ing Dat schijnt weer een andere manier te zijn om duidelijk te maken dat de communes bereid moeten zijn hun fabrieken tijdelijk met verlies te laten draaien, mits dc fabriek bijdraagt aan' het „zelfvertrouwen" van drn commune door hogere oogstopbrengsten. Ongetwijfeld zuilèn de communes de uitdaging aannemen, hoewe» hierbij aangetekend moet worden dat de Chinese leiders blijkbaar de sterk uiteenlopende plaatselijke omstan digheden in hun overwegingen hebben betrokken Persberichten wijzen erop dat de communes de hervormingen niet ïn een klap kunnen doorvo maar in een verschillend tempo. Ook bestaat er weinig twijfel over dat de communes leiding zullen krijgen van een of ander centraal toezichthoudend orgaan op districts- en provinciaal niveau. Maar zelfs met hulp van buitenaf is het duidelijk dat er veel geëist worden van de leiders van elke commune. Zij zullen ervaring moeten opdoen in het opstellen van uitgekiends- plannen en een goed oordeel moeten kunnen vellen bij het kiezen van de te vestigen industrieën en bepalen van de" tijd dat een fabriek, die met verlies werkt, door kan blijven draaien, in het bijzonder als de commune tengevolge van andere hervormingen veel van de uitgaven voor eigen rekening moet gaan Als ze succes hebben staat de weg naar het bouwe van andere soorten fabrieken, die aan weer andere behoeften van de commune voldoen, open. Eventuee1 zou uit de commune een semi-industriestad kunnen groeien. Maar dat ligt nog heel wat jaren in de toekomst Momenteel zullen de communes zich moeten inspannen om het door de Chinese leiders gestelde doel te bereiken. Dat doel is: groter zelfvertrouwen krijgen. De straat was de Lenin Boule vard. De stem was van Mick Jagger. De muziek schalde ergens van een bovenverdie ping langs de hoofdstraat van Boedapest. Een paar hoofden draaiden zich om vanwege het enorme lawaai. De meeste mensen vonden het echter heel gewoop. De beatrage heeft dit land totaal in haar greep. Terwijl ln Tsjecho-Slowakije de (onofficiële) leuzen op de muren een politiek karakter hebben, krabbelen in Boedapest de 'fans de namen-van hun favoriete pop groep op. De regering ziet in, dat jonge mensen van deze muziek houden en doet haar best om hen tevreden te stellen. Om een goede indruk te krijgen van de veranderingen, die Hongarije de laatste tijd heeft ondergaan, moet men luisteren naar het radio programma „Alleen voor de jeugd" geheten, beter bekend als het Komjathiprogramma en naai de uitbundige discjockey. Het bestaat alleen uit populaire muziek, meestal uit het westen. Men begon ermee vanwege het succes van het popprogramma van radio Vrij Europa, dat van uit West-Duitsland wordt uit gezonden. Tussen de platen door zond dit station nieuws en propa ganda uit. Een paar jaar geleden zou de Hongaarse regering het gestoord hebben. Ze zijn nu zo verstandig, dat ze hun eigen programma produceren, zonder nieuws, dus met meer tijd voor muziek. De meeste teenagers vin den het erg goed en zijn over- Een nieuwe film van Andras Kovacs, een van de meest voor aanstaande regisseurs van het land, gaat ook over de popmuziek. Deze film is genaamd „Ecstasy van 7 uur tot lü uur', en hel is een documentaire met opnamen van fans, die een discussie voeren over waarom zij de muziek zo fijn vinden, een interview met een socioloog natuurlijk en met overvloedige opnamen van con certen. De Hongaren hebben een uitlaat klep nodig en die wordt verschaft door de popmuziek. De vraag blijft natuurlijk, of dit een goede uitlaatklep is. Maar er bestaat geen andere mogelijkheid om zich te uiten. Vertrouwen Dit ontbreken van iedere officiële ideologische afkeuring van de popmuziek, deze bereidheid om het objectief te beoordelen komt waarschijnlijk, omdat de regering er op vertrouwt dat de jeugd veilig is. We behoeven slechts naar de universiteiten te kijken om te zien, hoe waar dit argu- „Ik moet onze leiders vertrou wen". vertelde een student mij, ,.7.e hebben meer gegevens dan ik. Als ik zc niet zou vertrouwen, dan zou ik een anarchist zijn" Dit was geen eerstejaars, maur doctoraalstudent in de eco- iie, die bijna klaar was. Hij een van de gekozen studen tenvertegenwoordigers. We had den een discussie gehad over Tsjecho-Slowakije. Voor vele wanhopige rectoren van universi teiten in Japan, Latijns-Amerika en het westen moet een derge lijke gehoorzaamheid lijken op een droom, die werkelijkheid ge worden is. Zelfs verleden jaar, toen de universiteiten van Polen en Tsjecho-Slowakije in grote beroering verkeerden, hielden de Hongaarse studenten zich vol komen rustig. Ongerustheid Hoewel zij het niet graag heeft over de passiviteit van de stu denten, toont de regering enige tekenen van ongerustheid. Hel feil dat zij gevrijwaard is van oppositie is dan mischien een voordeel voor de regering, maai de keerzijde van de medaille is, dat de studenten totaal ongeïnte resseerd zijn in de regeringspol i- tiek. Kisz. de communistische jeugdorganisatie, is iets, waar alle studenten lid varf zijn. maar het is de enige vereniging, dus dat is niet verwonderlijk. En weinig studenten zijn bereid om de reducties op vervoer, sociale faciliteiten of de zaterdagavond feesten op te offeren. Maar de partij vergaderingen worden minder goed bezocht Het partijblad „Nepszabadsag" roerde dit onderwerp verleden week aan „Het was begrijpelijk", aldus een artikel, „dat de leden in vele plaatselijke Kisz-organi- saties zich teleurgesteld voelen, zich terugtrekken en passief wor den. „Maar, zo voegde zij er belerend aan toe. deze ontwikke ling was niet de fout van de plaatselijke Kisz-groepen. Nee, de oudere communisten moesten meer aandacht aan de wensen van de jeugd schenken en er voor zorgen, dat de Kisz-afdelin- gen meer aattzien verkiegen. De apathie van de Hongaarse jeugd heeft zijn eigen redenen. De studenten van vandaag ver lieten nauwelijks de kleuterschool ln 1956. Van hun vroegste jaren hebben zij geleerd om zich aan te passen aan de nationale hou ding van voorzichtige aanvaar ding van de realiteit, een nuchter manoeuvreren binnen bepaalde grenzen: „De dans op de eier schaal", zoals een Hongaar het onder woorden bracht. In dit land neemt niemand on nodige risico's. En de studenten hebben ook een stijging in de levensstandaard kunnen waar nemen, en een verschuiving van de aandacht van het land van de politiek naar de noodzakelijke, - maar saaie bezigheid van het verzorgen van de ecopomische tuin. Het gebrek aan informatie in de plaatselijke pers over na burige landen helpt ook al niet Het is moeilijk voor Hongaarse studenten om met hun Tsjechi sche of Poolse collega's te sym pathiseren. als je niet weet, dal zij in grote moeilijkheden ver keren. Men moet de Hongaarse regering nageven, dat zij zeer snel heeft gehandeld om tegemoet te komen aan de weinige studenteneisen voor meer inspraak, die onlangs gesteld zijn. Met ingang van dit jaar krijgen de studenten veel meer zeggenschap over het uit reiken van de beurzen, iets, waar vroeger het universiteitsbestuur alleen over beschikte. Hoewel politieke vergaderingen, die tegen de politiek van de regering ge richt zijn, taboe zijn, is er toch een uitlaatklep voor het idealis me van de studenten, zij kun nen naar de dorpen of naar de Hongarije ziet in de beatgeneratie geen probleem. Westerse orden er niet verderfelijk genoemd. armere gedeelten van de stad gaan om daar scholieren te hel pen bij de voorbereiding op hun eindexamen. Sinds 1962 heeft men het quota systeem afgeschaft, dat er voor zorgde, dat tenminste de helft van hen die aangenomen werden voor de universiteit, uit de lagere sociale milieus kwam. Nu krijgen zij speciale compensatie in de avonden, wanneer zij nog op de middelbare school zitten, aan gezien het toelatingsexamen tot de universiteit nu alleen ge baseerd is op prestatie.. Ondanks de onvermijdelijke vermindering sinds 1962 bestaat 40 van de nieuwe studenten van dit jaar nog steeds uit jongens en meisjes uit arbeiders- en boerengezinnen. Hoewel het quotasysteem ver dwenen is, is er nog een kunst matige ongelijkheid over, die vele protesten veroorzaakt. Ge gadigden voor de universiteit, wier vaders hoge communistische onderscheidingen hebben, zoals de decoratie, die uitgereikt werd voor verzet tegen de „contra revolutie" van 1956, krijgen extra punten. Zo nu en dan, aldus een woord voerder van het ministerie van Onderwijs in zijn onderhoud met mij. geeft een student er de voorkeur aan om dit nret op zijn inschrijvingsformulier te vermel den. Maar aangezien de concur rentie vodr de universiteitsplaat sen zo groot is komt dit slechts Er zijn een paar rebellen, maar zij hebben zeer weinig invloed. De grote massa van de Hongaar se jongere generatie schijnt ijve rig, opgewekt, ambitieus en politiek ongeïnteresseerd. Als dit enige jaren geleden zo was ge weest, dan was dat zo uit bittere noodzaak, nu zijn zij ongeïnte resseerd uit gewoonte. Hetgeen een veelbetekenende verande- JONATHAN STEELE (Copyright The Guardian)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1970 | | pagina 6