DE ZON
MAAKT
OVERUREN
IN TUNESIË
Land voor
vissers,
jagers,
trekkers en
smullers
Toeristische wenken
SPROOKJESACHTIGE
HOTELS LANGS
DE LANGE KUST
Dubrovnik: straatjes,
BROVNIK In de wijd
re DalmatUche Zee uitziende ho
en deze witte stad worden de ven-
al gepoetst. Op de grote zeeter-
11 wordt geveegd, gemetseld en ge-
•fd. De parel van de Dalraatische
it, die er op boogt de zonrijkste van
opa te zijn begint al zo'n beetje
de voorjaarsschoonmaak. Het sei-
begint hier al vroeg in het jaar en
kantiespreiders kunnen dus al te-
ht in de maanden die bij ons nog
staart roeren en hun eigen wil
rzetten. Net als elders langs de lan-
rotskust van Joego-Slavië heerst er
dolle bouvvbedrijvigheid. Het hotel-
alles wat daarmee verband
ludt is nog in volle expansie. Vorig
heeft Joego-Slavië als toeristen
een ongekende hausse beleefd,
alleen dank zij zijn eigen voortref-
ijke aanbeidingen. maar ook nog
nk zij hulp van Franse stakers en de-
instranten, die de liefhebbers van de
lediterranée verleidden tot een ande
jaar zijn de verwachtingen weer
gespannen. In de verkeersbureaus
al op hoge toeren wordt gewerkt,
it men erop dat de extra-toestroom
/orig jaar in het komende seizoen
een na-effect zal hebben. Velen die
nin of meer onverwacht tot de eerste
ennismaking met het land zijn geko
men, zullen niet gaarne de kans la-
ontglippen hun bezoek te herhalen,
nderen zullen door opgetogen reisver-
ilen zijn aangemoedigd ook eens aan
e kant de Alpen over te steken. Zo
enen de toeristische bazen hier en
doen het niet zonder grond. Sedert
i reeks van jaren stijgt de curve van
buitenlandse bezoek met sprongen,
'rijsverhoudingen, voorzieningen en
et rijk geschakeerde aanbod van toe-
Istische attracties garanderen het land
blijvende groei van de vakantie-
oego-Slavië is dan ook een land, dat
vakantiegangers van alle stijl iets te
bieden heeft. De snelle vliegtoerist, die
geen uur wil verliezen om zich op een
zonnig strand neer te leggen, de gerouti
neerde kampeerder, de komfortzoeken-
de smulpaap en de man, die nu eens
een nieuw stuk volksleven wil zien en
beleven, zij allen komen hier aan hun
trekken. In Joego-Slavië ontvouwt zich
voor ons een stukje Europa, dat voor
de bezoeker een openbaring zal zijn.
Zoveel kleur van traditioneel volksle
ven bieden weinig andere landen. Daar
voor is Joego-Slavië dan ook 'n rijk ge
schakeerd land. met tenminste vijf vol-
keh en daarnaast nog zeer typische
minderheden. Serviërs, Kroaten, Slove-
nen, Macedoniërs, en Montenegrijnen,
zij allen hebben hun eigen volksleven
erl hun eigen taal. Het land permitteert
zich zelfs twee alfabetten, die nog altijd
haarfijn aangeven hoe eens de culture
le grenzen in dit stuk Europa liepen.
Pronkstuk
Er zijn ook zes verschillende volks
republieken, maar daarvan merkt de
toerist weinig, net zo min trouwens
als van de hele communistische struc
tuur. Deze is namelijk bijzonder zake
lijk van opzet en zij gaat ervan uit,
dat men de bezoeker alle vrijheden
en mogelijkheden moet bieden, die
zijn beurs hem toelaat. Men wordt in
dit land dan ook nergens lastig geval
len met de ambtelijke snuffelarij en
andere vormen van bureaucratie, die
in een straf regiem passen. De toe
rist geniet alle vrijheden, die hem 'n
zorgeloze reis kunnen garanderen.
Dat begint al aan de grens. De oude
formaliteiten met visa zijn reeds lang
geleden afgeschaft. Men proeft aan de
grens eigenlijk al, dat men welkom
is. Zelfs wie zijn pas vergeten mocht
hebben zal ondervinden, dat men ook
hem nog speciale service kan bieden
Bankfaciliteiten zijn conform die in
westelijke landen. Uitvoer van ge
schenken levert geen problemen op.
Voor de automobilist is afdoende ge
zorgd. Benzinestations zijn royaal ge
zaaid. Het land heeft in de laatste .la
ren bijzonder veel gedaan om zijn
toeristische routes op te kalefateren.
Zo zijn er nu een aantal zeer goede
wegen, die naar alle grote centra voe
ren. Pronkstuk is en blijft daarbij de
onvolprezen route langs de kust. die
zo'n duizend kilometer lang het ene
schilderachtige panorama na het an
dere ontvouwt. Men vindt
len heerlijke pleisterplaatse
groot en alle krioelend me
zij gezegd, dat er voor iedere beurs
een goed komfort te grijpen is. Prijzen
liggen nog altijd onderaan de Euro
pese ranglijst en zeker wie zich de
weelde kan permitteren in de rustiger
maanden builen het hoogseizoen te
reizen kan hier schappelijk terecht.
De prijzen zijn bovendien vrijwel
gestandaardiseerd, al liggen de tarie
ven in de grote stedelijke centra door
gaans wel een tikje hoger. De grote
hotels worden gedreven door al dan
niet plaatselijk georganiseerde hotel
trusts. Zij hebben vrijwel altijd vele
dépendances en de mogelijkheden om
zeer billijk kamers bij particulieren
leve
opgewekt
Accommodatie is uitstekend en zodanig
georganiseerd, dat voor de reiziger de
keuze gemakkelijk wordt gemaakt. Het
steeds groeiende aantal hotels, door
gaans gloednieuwe torengebouwen met
uniform komfort, is ingedeeld in cate
gorieën, die het de bezoeker al heel
gemakkelijk maken 'n keuze te doen.
die bij zijn beurs past. Daarbij
te betrekken zijn legio Soortgelijke re
gelingen gelden bij de nu alom ver
rijzende motels. Kampeerterreinen
heeft men langs de kust. zowel als
in het binnenland bij de vleet. Voor
al de kustplaatsen hebben zich in de
laatste jaren beijverd om steeds meer
kampeerders te kunnen ontvangen.
Hun terreinen hebben doorgaans een
eigen strand en zijn heel vaak aange
legd in de nabijheid van de toeris
tenhotels. die de kampeerders gele
genheid bieden voor een avondje ver-
Watersport
Ongekende mogelijkheden zijn hier
voor de liefhebber van alle vormen
van watersport. Een simpele boottocht
dwars door het eilandenrijk voor de
kust is iets wat men zich lang zal
herinneren, zeker als men het op een
van die kleine eilanden kan onderbre
ken voor een maaltijd met geroos
terde vissen. Voor sportvissers is hier
een dorado en de echte genieters trek
ken er te middernacht op uit om de
zilveren vissen in het licht van schijn
werpers te vangen, een sport die de
achterblijvers op de kade bovendien
een heerlijk vuurwerk biedt.
Wij zouden echter de bezoekers van
Joego-Slavië gaarne willen aanraden
hun excursies niet tot het zeegebeied
te beperken. Slechts voor wie ook land- geweest,
inwaarts wil trekken en een paar hoge Ook andere wegen
bergpassen voor zijn rekening wil ne
men. ontplooit zich het leven van dit
land pas volkomen. Van Dubrovnik uit
kan men een tocht van onvergelijkelij
ke schoonheid maken naar de bocht
van Korot. de diepste inham langs de
zeekust. Vandaar kan men vrijwel lood
recht omhoog spiralen naar het ruwe
hoogland van .Montenegro. Cetinje is er
een wonderlijk oud stadje, waar men in
de plaatselijke kroegen de lokale wijn
moet drinke.i met boomhoge Montene
grijnen wier druipsnorren nog altijd
aan een soldatesk verleden herinneren.
Zelden vindt men betere en trotsere
gastheren dan in dit hoge grensland.
Maar vol verrassingen is ook een
tocht van hier langs het oude klooster
Mostar en door het hoge bergland naar
Serajewo. de hoofdstad van Bosnië, en
nog altijd het centrum van de door de
Turken achtergelaten cultuur. Het le
ven heeft hier een volmaakt andere
kleur en ander tempo, een stad vol echt
oriëntaals leven en met hoekjes die aan
Istanboel doen denken. Wie een stuk
bijna vergeten Europees volksleven
wil ontdekken mag eigenlijk deze tocht
niet verzuimen. Een overvloed aan res
ten van Turkse cultuur vindt men dan
verder aan de autoweg naar het noor
den, die eindigt in Zagreb, de grote mo
derne stad, die eeuwenlang dc poort
naar het Turkse deel van de Balkan is
de kust r
r de
stad Zagreb lonen zich bij uitstek v
de toerist. Zij voeren over de hoge rots
gebergten, die een onvergelijkelijke uit
blik op de blauwe kust bieden. Zij lood
sen de toerist door een der fraaiste na
tuurparken van Europa, het gebied der
meren van Plitvicc. Meren, bossen en
watervallen vormen hier een machtig
stuk natuur, dat steeds meer in de Eu
ropese belangstelling komt te staan.
IVn overweldigend brok natuur van an
dere aard ontmoet men trouwens niet
ver van hier de onderaardse wereld
van de grotten van Postojna met zijn
torenhoge gewelven en zijn kleurige
zoutkegcls.
Prijzen
Prijzen zijn over de hele linie aan de
lage kant. Joego-Slavië behoort tot de
goedkoopste vakantielanden en eigen
lijk kan iedere beurs zich hier aanpas
sen. De grote smulpaap kan zich hier
ook nog wel eens wat permitteren. In
het binnenland raden we hem iets van
de jacht aan. Mocht hij in het prachtige
heuvelland ten noorden van Zagreb be
landen. wat voor liefhebbers van warme
landen aan te raden is. dan zou hij eens
een fazant of een.wilde gans moeten be
stellen. Dit is het jagersland bij uitstek
en men weet er hoe het wild er behan
deld moet worden. Aan de kust kunnen
de snoepers zich op vis in alle vormen
en kleuren richten Men kan daarvoor
fijn terecht in de kleine privé-restau-
rants, die weer opbloeien Het regiem
staat de private ondernemer slechts en
kele werkkrachten toe. Voor de bezoe
ker heeft dat het voordeel dat de baas
elf hem met veel egards ontv angt en
dat hij zelf de spijzen bereidt. Het re
sultaat van die inspanning is door
gaans voortreffelijk. De bloei van die
kleine restaurants geeft steeds meer
kleur en variatie aan het leven in de
kustplaatsen Zij helpen de westelijke
toerist zich hier snel thuis te voelen.
F. KNEPFI.l
Geld: l dinar gelijk aan ongeveer 7.50.
1 Dinar is duizend millimes.
Papieren: Geldig paspoort, pokkenbriefje.
Voor de auto krijgt men aan de grens een
carnet daarnaast internationaal ken
teken en rijbewijs, groene kaart.
Typische gerechten: boukha (vijgenbran
dewijn), verchillende wijnen, couscous
(gries, op verschillende manieren bereid),
geroosterd schapevlees, zoetigheden.
Soeveniers: kleden en tapijten, lederwaren,
aardewerk, koperwerk, zilveren sieraden,
vogelkooien.
Hygiëne: let op met drinkwater en fruit.
Hoed voor tyfus en pa ra tyfus
Talen: vooral Frans, soms ook Duits en
Engels.
Fooien: normaal 15 pet.
,«a. «J
Jasmijn ontmoet men overal in Tunesië. Hier
ordt jasmijn gebruikt voor halssnoeren.
Tunesië is na de overstromingsramp van de laatste
herfst maar voor één ding bang: dat hel land dit jaar
heeft afgedaan als toerislische trekpleister. Het land
had vorig jaar verschillende bronnen van Inkomsten:
de export van olüven en dadeli, van wijn en tarwe, de
foslaatmijnen die voor de produktie van kunstmest
onmisbaar zijn. Deze zijn alle min of meer door het
water getroffen. Daarnaast was er het toerisme, goed
voor een opbrengst van enkele honderden miljoenen.
Als die zouden wegvallen, zouden de gevolgen van da
ramp wel eens ernstiger kunnen zijn dan de direct*
Hat is trouwens onnodig, De langdurige zomer die
Tunesië in zijn voordeel heeft lokt de gemiddelde toerist
naar de stranden, en die zijn ruiet door het water
getroffen. De voornaamste badplaatsen langs de lange
goudgele Middellandse Zeekust hebben van de ramp geen
weet gehad De zon schijnt er dit jaar even lang als
vorig jaar, bougainville en jasmijn kleuren en geuren,
iMiaasuppels, mandarijnen en dadels vallen rijp van de
bomen. Alleen de stad Sousse aan de kust heeft door
de watersnood tijdelijk zonder drinkwater gezeten, maar
dat euvel is al lang door de Nederlandse militairen
verholpen. De gemiddelde toerist komt niet ver het
binnenland in, cn zal dus niets merken van wat zich
daar heeft afgespeeld. Die toerist blijft in zijn prachtige
hotel ais dit zich ver van de steden bevindt, of hij
waagt zich ter afwisseling eens im een medina, de oude
Arabische wijk van een stad of im de soeks, de over
dekte winkelstraatjes waar het geurt naar huiden,
welriekend hout, amber en jasmijn.
Het kan ook anders. Je kan in Tunesië tegen zons
opgang een ademloze tocht maken doo» een oase, waar
je de wereld biiiva hoort ontwaken. Je kan de woestijn
in en je ongeoefende Westerse voeten tn het hete zand
planten. En dat kan op dezelfde dag. want oases en
woestijn grenzen aan elkaar De oases slaan op de
excursielijsten, en voor de woestijn hoef je je alleen
De stad Gabes is de poort naar de woestijn.
Daar begint een landschap rijk aan afwisseling en
verandering, waar zandstormen de hemel kunnen
veranderen en de dromedarissen tot schimmen
maken.
maar op te geven voor een ..Saharienne" Met
Landrovers trek je het eindeloze zand in, om een paar
dagen lang alle Westerse komfort te vergeten.
Het is een van de kenmerken van Tunesië dat Westerse
en Oosterse levenswijze hier in elkaar overgaan. Een
toerist die bang is alle Westerse grond onder zijn voeten
te voelen wegzinken, kan zich in- Tunesië toch thuis
voelen. En ook degene die iels wil proeven van wat
wel de „mysteries" van het Oosten worden genoemd,
komt hier aan ziin trekken. Tunesië is Afrika, het is de
islamitische wereld, maar het 16 doortrokken door de
Europese cultuur en leefgewoonten. De Franse keuken
is er overheersend, en de hotels hebben Leergeld betaald
voor hun Tunesische schotels, waarin het schapevlees
domineerde en de oouscous te weinig variatie biedt.
•Men heeft er maar van afgezien de toeristen voor ddt
«tukje folklore te winnen. En ook in gebouwen en
"lines ontmoet men Europa: het oude Romeinse rijk liet
•r dezelfde sporen na als in Italië en Spanje, en de
grotere steden dragen een Frans stempel.
Tunesië heeft het voordeel een jong toeristenland te zijn
A Lies wat met toerisme te maken heeft ie modem. De
hotels bieden uitstekend komfort voor concurrerende
prijzen. Het sanitair iis goed, veel hotels aan de kust
hebben hun eigen zwembad, soms met ingebouwde bar.
Veel hotels hebben het in laagbouw gezocht, waardoor
de paviljoens met kamers en appartementen afgescheiden
van het hoofdgebouw liggen, midden in sprookjesachtige
tuinen. In Hammamet is het zelfs verboden hotels hoger
te bouwen dan de kruinen van de bomen. Veel van die
hotels liggen langs stranden die de Europese stranden
naar de kroon steken, zeker als het om de temperatuui
gaat. Wa<nt al in het vroege voorjaar kan men ei
genieten van heerlijk warme dagen. Daarbij ie het
eilandje Dj er ba vermoedelijk het eiland van de lotus
eters waarover Homerus schrijft in zijn „Odyssee" de
favoriet van velen. Daar hebben zich, na de verwoesting
van de tempel van Salomo door de Romeinen, al vroeg
joden gevestigd, die ook nu nog een fraaie synagoge
bezitten.
En wie het niet om stranden te doen is. kan, zoals
gezegd, de woestijn in: naar Kairoean. het Mekka van
Afrika, een voorname Mohammedaanse bedevaartplaats,
de „stad van de honderd moskeeënstad ook v an de
>>e roemde tapijten. Onvergetelijk is ook een tocht dooi
de woestijn naar Matmala voor een verblijf tussen
„holbewoners". Er is zelfs een hotel, uitgegraven in
een heuvel, maar wie dit eerst even wil aankijken kan
terecht bij een van de zesduizend bewoners van het
rotendeels onderaardse stadje. Door een donkere gang
i open binnenplaats waarop nieuwe
uitkomen. Via een uitgekapt trapje
hogere verdieping. Alleen een
Het bruidsvertrek ia
r via een touw lang-
gangen en deurei
klimt men naar eer
bruidegom heeft het er moedijkei
trap bereikbaar, ma
de r
Het hotel is behalve heerlijk koel. ook erg schoon. En
na een maal van geroosterd schapevlees. veel wijn en
boukha (een vijgenbrandewijn, die overeenkomsten heeft
met slivovrtsj) en na een voorstelling met 7.ang en dans.
zal de argwanende toerist «ich onbezorgd turnen de
heldere lakens uitstrekken.
PAUL, TOBY
Straatje in Tunis. De geve
mozaïek. Op de achtergrond
