DE
VALSE
PROFETEN VAN AMERIKA
170
Zomaar een ochtend in Los Ange
les. Het wachten op een taxi duurt
twee minuten. In die tijd passeert
een sjofele man, die als een
vaandel een bord voor zich uit
draagt, waai'op de tekst: „God
helpt u, God redt u". In die tijd
passeren ook twee sjieke dames,
pamfletjes onder de ruitenwissers
van de geparkeerde auto's achter
latend, waarop de tekst: „Eenieder
die varkensvlees eet, behoort aan
de duivel. Zo zeker als hij het eet,
zo zeker zal hij binnen een half
uur een leugen vertellen. Het
varkensvlees, dat gij eet, zal in
uw buik rotten, en de Heilige
Geest zal niet in u willen blijven".
Geen toeval, deze religieuze acti
viteiten op een doordeweekse
morgen, zo wordt mij verzekerd.
Het is normaal voor Los Angeles
en het is normaal voor heel
Amerika.
Aimee Semple McPherson, die gekleed als ver
keersagent, gezeten op een zware motor, door het
middenpad placht te razen.
land tel' wereld kan bogen op zoveel verschillende
•ermdsoortige godsdienstige sekten en stromingen
Is de Verenigde Staten. Sommige daarvan zijn over de
-en-el d uitgewaaid C-^de Mormanef£I "die geloven, dat
teue in Amerika geboren werd en dait hij daar ook zal
aigkeren, qf de Jehova's Getuigen, wier massale
opplechtighddén in fewèmMdón^ook .in Nederland'mieft
bekend zijn. Maar dat is niets vergeleken bij wat er
rechts in de Verenigde Staten zelf aan exotische
igieuze gewassen woekert en gewoekerd heeft, met de
mige sinaasappelenstaat Californië als bekerhouder,
n paar willekeurige namen, die verderop nog zullen
•ugkeren Benjamin Franklin Purnell, die zich uitriep
koning van het Israëlitische Huiis van David en alle
csuele verkeer yerbood, zelfs in het huwelijk, maar
er dn zijn luxueuze tempel een harem van twintig
zestig jonge „maagden" op na hield en die, toen hij
verdenking van ontucht werd gearresteerd, in bed
tt-d aangetroffen met een vijftienjarig meisje. Aimee
miplc McPherson, die haar volgelingen overdonderde,
i een raoemobor naar de kansel te daveren-
ly W. Ballard, die als „aangewezen boodschapper van
ten hemel gestegen Meesters" de sekte van de „Groot
in Ik" slichtte, hetgeen hem in zes jaar lijd tien
Ijoen gulden rijker maakteWie zich verbaasd
."er Lou de Palingboer en zijn Mien, kan in
nerifca pas recht zijn hart of zijn neus ophalen
aarorn? Waarom is het godsdienstige charlatans,
miakken met hoogmoedswaanzin en zelfs onversneden
yohopaten gelukt in 150 jaar Amerikaanse historie
nderdduizenden zieltjes te winnen, miljoenen dollars
vergaren en schandalen te creëren zowel seksueel
financieel die men eerder in de Romeinse keizertijd
i zoeken? Het is een vraag, die de auteur Arthur
prmont zeer heeft gekweld. Hij komt tot de volgende
van antwoord. Allereerst heeft de volledige
dsdienstvrijheid, die tot Amerika's beste tradities
hoort, een vruchtbare voedingsbodem gevormd voor
erlei vormen van fanatisme en religieuze flessen-
ikikerij. Vervolgens is er de factor van de udt-
strakbheiid van het land iedereen, die. zich een
ofeet voelt, hoeft maar een stukje prairie of woestijn
te zoeken om relatief beschermd te zijn tegen de
nvloeken en vijandigheid van de grote godsdiensten.
iEn tenslotte is het een feit, dat de godsdienstige
Amerikaan zich, in tegenstelling tot Europeanen, altijd
aangetrokken heeft gevoeld tot dominerende persoonlijk
heden en rlièuwe stromingen zeker indie -delen vari
het enorme continent, waar opvoeding en cultuur minder
belangrijk worden geacht dan het woord van de bijbel-
Ook de ü/assamediq .hqblz^ fs.eft,,rql, gespqqjd- Het is
twijfelachtig, of Aimee Semple McPherson van kust tot
kust bekend geworden zou zijn, wanneer ze niet de
steun had gehad van een radiostation en van de kranten
in Los Angeles. De radio-uitzendingen van Badlands
„Groot Ben Ik" leverden hem tienduizenden „bekeer
lingen" op Toen Krishnu Venba voor de televisie had
gepreekt, werd zijn godsdienstige kolonie overstroomd
met aanmeldingen. Bn de steeds kleiner wordende
invloed van de grote kerkgenootschappen kan een
oorzaak zijnZeker in Amerika met zijn krankzinnige
levenstempo en zijn genadeloze afvalrace naar nóg meer
welvaart zal de mens gemakkelijk geneigd zijn een
profeet te zoeken, die voor hem tegelijkertijd Verlosser,
Vader en God is en die hem kan beschermen legen angst,
frustratie en het ongemak van de dood.
Profeet in liuis
Het verhaal van de gewezen stoffeerder Robert
Matthews illustreert hoe simpel het is, in Amerika
zieltjes te winnen, mits men over een voldoende dosis
magnetisme en fantasie beschikt. Op een dag belde hij
lang, mager, wapperende haren en baard, door
dringende blik aan bij Elias Pier son, een even rijke
als vrome koopman in New York. De dienstbode, die
open deed, hief haar handen ten hemel en fluisterde:
„Bent. u Christus?" De vreemdeling schudde het hoofd-
„Ik ben de herrezen profeet Mattheus", sprak hij ge
dragen. De dienstbode viel flauw Pierson snelde, samen
met zijn zakenvriend Benjamin Folger, die op bezoek
was, toe en droeg het meisje naar binnen. De vreem
deling volgde hem zonder een hand uit te steken de
■ogen afwezig. „Ik ben de profeet Mattheus van hel
Nieuwe Testament", zei hij opnieuw. „Ik ben opgestaan
uit de dood en draag de geest Gods in me".
Pierson geloofde hem onmiddellijk en nam hem op in
zijn huis- Al de eerste middag kocht hij voor hem in de
duurste modezaken zes kostuums, drie dozijn over
hemden en zes paar laarzen- Hij beval de dienstbode de
profeet elke dag te helpen bij zijn bad, toen deze dit
verzocht. Het meisje protesteerde, maar Pierson hiel,d
voet bij stuk. „Je zult niet de rug van een-man Wassen;
maar die van Mattheus. Je zou je vereerd moeten
Voelen". Zozeer was hij gehypnotiseerd door zijn gasi.
„die beweerde, achttienhonderd ja^r oud te zijn, dal hij
t en zwaar zilveren servies voor hem liet 'smeden, ver
sierd met de leeuw van Juda, en dat hij tenslotte al zijn
bezittingen liet overschrijven op de naam van de
profeet.
Ook Benjamin Folger was volkomen in de ban van
Matthews gekomen Hij nodigde hem uit te komen wonen
op zijn landgoed- Matthews stemde genadiglijk toe en
nam at de eerste de beste nacht Ann Folger, de vrouw
van zijn gastheer, mee naar zijn slaapkamer Het
duurde niet lang, voordat ze in verwachting was. Er
volgde een tijd van grote opwinding in het huishouden.
Er werd een baby-uitzet besteld, waarop de namen van
de twaalf apostelen waren geborduurd. Niets was goed
genoeg voor de „goddelijke zoon", die de profeet in het
vooruitzicht stelde. Ook Folger maakte zijn bezittingen
over op Matthews' naam.
De ontknoping kwam, toen de boreling.... een meisje
bleek te zijn Folger en Pierson wezen Matthews ont
goocheld de deur en dreigden met een proces om hun
eigendommen terug te krijgen. De profeet probeerde
daarop zijn twee gastheren te vergiftigen, hetgeen bij
Pierson lukte- Gek genoeg sprak de jury hem'vrij, zodat
Matthews zijn misdadige carrière als de profeet Mattheus
kon voortzetten. Hij was zelfs een -tijdlang Le 'gast bij
Joseph Smit. de profeet van de Mormonen, en enkele
van zijn religieuze denkbeelden zijn in de leer van de
Mormonen doorgesijpeld.
Zo mogelijk nog meer verbijsterend is de carrière van
James -T. Strang geweest een schoolmeester, die er
met zijn kleine postuur, koperkleurige baard en
vlammende blik uitzag als een ondermaatse aartsvader.
De Mormonen zetten hem uit liun Kerk. omdat, hij te
ambitieus was, waarop hij besloot een eigen sekte te
stichten. Dat ging als volgt. Op een mooie herfstmorgen
brok hij met vijf geestverwanten naar een plek, waar een
elk stond, die hem door een engel was aangewezen-
Ze groeven tussen de wortels en vonden drie met
vreemde tekens beschreven koperen platen- James
Strang zette de „Urim en Thummin'-bril op de neus. die
de engel hem gegeven had en kon nu liet schrift ont
cijferen „Het is een boodschap van de Rajah Machore
van Vorito", kondigde hij aan. „Een machtig profeet is
honderd politieagenten zag erop toe, dat deze regels
strikt werden nageleefd. Aan hun riemen hingen bijbels,
op nun epauletten waren duiven geborduurd en op hun
petten droegen zij in 'goud hqfc -.woord -,geduld"'-' In Qe
stad Zion zou de zonde niet bestaan
Wat Dowie zelf betreft: hij bezat midden in Zion een
paiets van dfie- verdiepingen Op, fde l^eedq^ye.tdi^iping
was eeïi geheime kamer, slechts bereikbaar via een
wirwar van stalen deuren en gangen. Daar hield hij vaak
een „nachtwake met: God", alleen toegankelijk voor
vrouwen. Ook nam hij vaak twaalf vrouwen mee naar
het buitenverblijf, dat hij zich voor achthonderdduizend
gulden had laten bouwen. Nog wijst de badkuip van
vierduizend gulden, die hij zich aanschafte, op een
sobere en kuise levenswandel Zijn invloed was onder
tussen zo groot, dal president Roosevelt niet schroomae
hem een audiëntie van een uur toe te staan. Toen hij
stierf, kwam de aap uit de mouw- Hij liet een miljoenen
schuld na en de geheime kamer bleek uit te puxren van
de pornografie- Maar de stad Zion bestaat nog steeds en
de inwoners wachten nog steeds op de* beloofde Komst
van de Koning Want was Dowie niet Elias. die aue
dingen zou hernieuwen?
Benjamins pretpark
Benjamin Purnell trouwde op zijn zestiende en pleegde
bigamie toen hij negentien werd. Van beroep was hij
bezemmaker. Niet bepaald hfct hout, waar je profeten
uit snijdt, zou .ie zeggen. Toch werd hij er een. Hij ging
predikend rondtrekken, zes jaar lang, zijn gehoor boelend
met de goocheltruc van duiven, die rondfladderden rond
zijn hoofd en neerzaten op zijn schouders. Op de duur
slaagde hij erin, de leiding over te nemen van de reeds
bestaande sekte van de Israëlieten- Hij noemde zich „de
zevende boodschapper" Allen, die in hem geloofden,
aller., die met hem het zevende koninkrijk zouden
stichten, dal de naam „Huis van David" zou dragen,
zouden het eewige leven hebben.
Ongelukkig voor purnell werd kort daarop zijn dochter
Hetbie bij een c-ngeluk levend verbrand. Hij weigerde
haar stoffelijk overschot in ontvangst te nemen. „Ze
heeft aan.me getwijfeld. De dood is haar welverdiende
straf". De autoriteiten namen hel niet en joegen hem de
stad uit, waarop Purnell besloot, dan maar een eigen stad
te stichten. Hij verbond er een enorm pretpark earw
Het enige personeel werd gevormd door zijn langharige,
gebaarde volgelingen- De toeloop was enorm en het geld
stroomde binnen, maar voor de Israëlieten was het geen
vetpot Purnell, die zich inmiddels had laten kronen tot
koning Benjamin van het Zevende Koninkrijk, be
handeldezijn onderdanen als slaven. Ze moesten in Jute
gekleed gaan en mochten slechts vegetarisch eten.
Vlees, drank en tabak waren streng verboden evenafle
elke vorm van seksueel verkeer, zelfs voor echtparen.
Elke maand moesten de Israëlieten schriftelijk en uit-»
voerig al hun zonden opbiechten. Wie hem niet gehoor
zaamde, werd verbannen naar een strafkolonie op een
bar eiland in de buurt. Sommige Israëlieten kwamen
aaar om van honger of verdronken tijdens vüiuohf-
Ondertussen leefde koning Benjamin in grote slaat- Hij
had een gemiddelde harem yan veertig minderjarige
meisjes om zich heen Het duurde, tot een verontwaar
digde moeder hem durfde aanklagen wegens ontucht. Hij
stierf kort na het proces. Maar het pretpark bestaat nog
steeds en het wordt nog steeds bediend door baardig®
Israëlieten, die heilig geloven in het Zevende Koninkrijk.
Mooie predikster
Aimee Seniple McPherson ts ün Amerika's religieuze
knollentuin een bloem apart. Haar gebedsgenezingen
waren fabuleus en leverden haar het geld op voor een
eigen tempel plus radiostation. Ze schuwde het theatrale
effect niet. Gekleed als verkeersagent, gezeten op een
zware motor placht ze door het middenpad te razen-
Vlak voor de kansel remde ze, blies op haar politieffluit,
hief een wit gehandschoende vuist op en riep: „Stop...
Jullie overschrijden de maximumsnelheid naar de hel".
Haar populariteit was ongekend tot in Australië en
Israël toe.
Amerika was dan ook geschokt, toen ze op een kwade
dag spoorloos verdween. Drie weken duurde haar
betreurde afwezigheid. Toen kwam ze terug met net
ongeloofwaardige verhaal, dat ze gekidnapt was geweest
en had kunnen vluchten. Wantrouwige journalisten Jn
Los Angeles gingen op onderzoek uit en ontdekten de
waarheid. De mooie predikster had de hele zaak ver
zonnen om enige tijd alleen te kunnen zijn met een
tven trouwe als getrouwde volgeling en had haar
amoureuze avontuur gefinancierd met collectegelden.
Het schandaal haalde alle voorpagina's in Amerika en
vele daarbuiten, maar de reputatie van Aiimee leed er
nauwelijks onder- Ze bleef preken, totdat ze, vierenvijftig
jaar oud, zelfmoord pleegde een zonderling einde
voor een apostel Haar volgelingen gaven echter ook toen
de moed niet op. Ze zorgden voor een bronzen lijkkist
van zeshonderd kilo, die werd bedolven onder bloemen
ter waarde van vierhonderdduizend gulen. De rouwstoet
was duizend auto's lang.
Wat men van sommige Amerikanen ook mag zeggen
ze houden hun valse profeten in ere. Waar Abraham de
mosterd haalt, doet er niet toe. rlET SNOEREN
Zijn kunststukje bezorgde hem duizenden volgelingen,
met wie hij de Bevereilanden in hel noordoosten van
Amerika bezette tot grote ergernis van de daar wonende
vissers en Indianen. Strang loste dat handig op door in
de plaatselijke politiek te gaan en het te brengen lot
gouverneur van het district, in welke hoedanigheid hij
de eilanden gewoon aan zijn sekle cadeau deed. Geen
middel tot het doel was hem 1e drastisch. Aanvankelijk
was hij er tevreden mee voor zijn volgelingen te
verschijnen, gekroond mei een aureool, waarvan boze
tongen beweerden, dat het veroorzaakt werd door een
mengsel van fosfor en wonderolie, stiekem op de schedel
gesmeerd- Later liet hij zich echter kronen met een
heuse kroon, want, zo zei hij, „God heeft mij geopen
baard. dat ik koning James I van de Bevel-eilanden zal
zijn"- Zijn openbaringen kwamen altijd opmerkelijk goed
op tijd. De wellen van zijn sekte verboden de samen
leving van een man met meer dan één vrouw, maar toen
hij. een bedaagfl huisvader, verliefd werd op een Jonge
onderwijzeres, vond hij nieuwe koperen tafelen mei de
boodschap, dat God het polygame huwelijk aanbeval.
Het hoeft geen beloog, dal zijn volgelingen ook deze
nonsens pruimden. Niei zij vermoordden hem uiteinde
lijk, maar de jaloerse buitenwacht
„Geduld"
Purnell, die zich had laten kronen tot „koning Benjamin
jn onderdanen als slaven.
van het zevende koningrijk", behandelde
John Dowie leek door de natuur slecht toegerust om de
profeet te spelen hij was de zoon van een arme
kleermaker en droeg zijn enorme buik op twee kromme
benen rond. Maar toen hij op een avond ten aanhore van
zevenduizend volgelingen verkondigde, dat hij de reïn
carnatie van Elias was, protesteerde niemand. Integen
deel, het amengeroep was in de verre omtrek hoorbaar.
Zijn reputatie als gebedsgenezer was groot en leverde
hem, samen met handige zakenpraktijken, de lieve som
van vljfhien miljoen gulden op. Met behulp daarvan
bouwde hij de stad Zion, die al spoedig meer dan
tienduizend inwoners had- Een vrolijke bedoening was
het er niet. Drank, tabak, geneesmiddelen, varkensvlees,
oesters en romans waren verboden, evenals dansen,
carnaval en welke vorm van theater dan ook. Geen
jongeman mocht meer dan eens per week een meisje
bezoeken. Verloofde paartjes mochten niet vrijen of
kussen. Jongen» mochten meisje» niet helpen bi.1 het
„Ik ben de herrezen profeet Mattheus" sprak de gewezen stoffeerder Robert Matthews, terwijl hü
lang, mager, met wapperende haren an baard het dienstmeisje met doordringende blik
Ha ylfd IlyiMt.
