i KERSTMIS 1944
De hemelen verblijden zich,
de aarde springt op van vreugde
Kolonnes doodvermoeide soldaten op weg naar de strijd.
Een batterij in actie tegen de Duitse overmacht.
In de bossen proberen Amerikaanse tanks stand te houden.
Wie zijn vijanden: ook Duitsers rijden in Shermantanks.
üiiiias
Bastogne, Place du Carré tijdens de kerstdagen van 1944.
(OFFERTORIUM VAN DE KERST-MIS)
In de haveloze kelder onder
de kapotgeschoten kazerne
aan de Rue de la Roche in
het Ardennenstadje Bastog
ne zit de Amerikaanse bri
gadegeneraal Anthony C.
McAuliffe, waarnemend di
visiecommandant van de
101-Airbornedivisie, met
zijn staf aan het kerstdiner.
De wrakke tafel is gedekt
met een witte parachute. De
stemming aan tafel is vast
beraden. Grimmig, voorzich
tig, optimistisch. De acht
tienduizend man van de 101-
ste Airbornedivisie, van het
705-de Tank Destroyer Ba
taljon en het Gevechtcom
mando B zitten sedert 21
december van dit laatste
oorlogsjaar 1944 in Bastog
ne opgesloten. Omsingeld
door de op 16 december
1944 plotseling de Ardennen
binnenrukkende Duitse troe
pen. Drie legers van Duitse
elitetroepen. Enorme tank
afdelingen, artillerie, para
chutisten, Volksgrenadiere.
De stoottroepen van dit
Duitse wanhoopsleger be
staan uit tot de tanden ge
wapende S.S.-pantserdivi-
sies onder leiding van de
fanatieke Nazi en oud-sla
gersknecht Sepp Dietrich
van het Zesde Pantserleger.
Daarnaast het Vijfde Pant
serleger onder Von Manteuf-
fel en een leger Volksgrena
diere, parachutisten en ar
tilleristen onder generaal
Brandenberger. Het opper
bevel van deze Duitse inva
sie in de Ardennen heeft
veldmaarschalk Model naast
Von Rundstedt.
Hun inval over een breedte van
honderd kilometer tussen Monschau en
Echternach im de door de Amerikanen
bezette Ardennen is voor de
geallieerden een volkomen verrassing
geweest Juist op dit verrassingselement
hoopt Hitler met deze laatste goed
voorbereide krachtsinspanning. Zijn
opzet is binnen enkele dagen over de
Maas te trekken en met zijin legers door
te stoten naar Antwerpen. Zo zaïl hij de
geallieerde legers boven de lijn
LuxemburgAntwerpen afsnijden. Te
vens de aanvoer voor de Amerikanen
beroven van de zo bitter noodzakelijke
haven van Antwerpen, die de te kleine
en te verre noodhavens op de stranden
\-an Normandië vervangt. Hitier hoopt
op het sleahte weer. dat de geallieerde
luchtmacht voorlopig zal uitsohakelen-
En op besluiteloosheid van Eisenhower
als hij na dagen eindelijk inzicht in de
situatie zal hebben. Het weer is vóór
Hit Ier geweest tot twee dagen geleden,
23 december- Er heeft gedurende die
eerste week van het Duitse offensief
een dichte mist. gehangen De berg
wegen van de Ardennen zijn modder
poelen geweest. Dn de paniek bij de
Amerikanen is volledig. De Ardennen
zijn slechts dun bezet door de G.I.'s-
En dat zijn aan dit kalme front ook
nog troepen, die uitrusten.
Dan barst de hel los- De eerste Ameri
kanen, die overspoeld worden door de
Duitse legers en weten te ontsnappen
aan de razende vernietiging door deze
overmacht, stamelen op hun hoofd
kwartieren: „Tanks, tanksDe
Duitse artillerie beukt, het wemelt ven
Duitse parachutisten. De Amerikanen
moeten terugtrekken, uiteindelijk tot
Dinant. Maar ook geen stap verder. In
de Amerikaanse linies bestaat de
grootste verwarring Er worden com
plete Amerikaanse tanklegers gesigna
leerd, bemand dooi- m Amerikaanse
uniformen gestoken en perfect Engels
sprekende Duitsers Er kruisen jeeps
met vier, vijf eveneens als Amerikanen
vermomde Duitsers door de Ameri
kaanse linies en spioneren, saboteren.
Het ..spookleger" van meester-spion en
saboteur SS-Obersturmbannführer Otrto
Skorzenv, de legendarische bevrijder
van Mussolini.
vierduizend Belgische burgers opge
sloten en belegerd. Doch zij houden
het. Zoals ook St- Vith de Duitsers een
funeste dagenlange vertraging heeft
opgeleverd.
Maar McAuliffe heeft aan zijn kerst
diner niets te lachen. Het veldhospitaal
is in handen van de Duitsers en er is
nijpend gebrek aan medicamenten. Ook
aan munitie- Ook aan voedsel Ai
hebben de droppings van 23 december,
als eindelijk het weer opheldert, wel
verlichting gebracht. En veel hoop-
Maar hoe lang zal deze ruïnestad het
houden met in de duistere kelders
burgers en soldaten bijeen? De soldaten
terend op de voedselgiften van de
burgers.
STILLE NACHT
Buiten ligt de sneeuw. Hoge sneeuw.
En het vriest twintig graden onder nul.
De Amerikaanse vliegtuigen bombar
deren op 24 december voortdurend de
Duitse stellingen rondom de stad. Maar
de Duitsers bombarderën als kerst
geschenk voortdurend Bastogne-
Stille nacht, heilige nachtIn de
kelders van het pensionaat van de
zusters van Onze Lieve Vrouw in
Bastogne wordt een nachtmis opge
dragen Voor de gewonde Amerikaanse
soldaten, voor de kelders bevolkende
vluchtelingen, voor de pensiorva ais-
leerlingen. Op vier kilometer afstand,
bij Champs, bereidt het zevenenzeven
tigste grenadiersregiment van de Duit
sers een geforceerde, aanval op Bas
togne voor. De alarmsirenes huilen
driemaal die nacht in Bastogne. Bom
bardementen. Het kinderkoor in de
kelders zingt het Offertorium uit de
nachtmis: „De hemelen verblijden zich,
de aarde springt op van vreugde". Maar
nauwelijks is de mis geëindigd of een
nieuw bombardement barst los en de
bommen doen stadswijken instorten
De nu tweeëndertig]arige Bastognard,
toen zeven jaar oud, Joseph Meunier,
is in Duits bezet gebied- In het dorpje
Chenogne ten westen van Bastogne- Hij
is met moeder, broertje en zusje uit
Bastogne gevluqht vóór het beleg van
de stad. In de boerderij, waar ze zitten,
lopen die kerstnacht de Duitse soldaten
in en uit. Zij komen gauw elk twee
pannekoeken eten en keren dan terug
naar hun mangaten. Een Duitser speelt
op zijn trekharmonica Stille nacht en
La Paloma, de Duitse hit van die dagen.
„Als ik nu nog La Paloma hoor, zie ik
weer de verschrikking van die Kerst
mis 1944", zegt hij nu tegen me en
kijkt schichtig-verdroomd voor zich
uit.
Dokter Govaerts, schepen van Bastogne
en in die gedenkwaardige dagen de
enige arts in Bastogne, heeft die kerst
nacht met een parachute van de ge
allieerde munitie- en voedseldropping
van 23 december de tafel gedekt en
hij eet met zijn vrouw een hapje- Zijn
vrouw heeft een laatste fles wijn voor
verwarmd- De dokter is uitgeput en
vervuild van alsmaar die propvolle
kelders van ruines in- en uitgaan om
de gewonden te verzorgen. Nu heeft hij
even rust. Zalig kerstfeest. Maar drie
maal moet hij met zijn vrouw zijn
„kestdiner" en zijn teugjes wijn onder
breken- Luchtaanvallen- Sauve qui peut.
Kerstavond in Bande, een dorpje veer-
Duiitse munitdetrein laten ontploffen en
z0 het station verwoest. Midden sep
tember 1944 hebben zij bij hun her
haaldelijke raids op de Duitse verbin
dingswegen bij Bande een stafofficier
van de Duitsers gevangen genomen-
Doch deze weet te ontsnappen. Uit
wraak branden de Duitsers in Bande
vierendertig woningen plot. Na de be
vrijding hebben de maquisards ge-
uniromieerd hun intocht in het dorp
gehouden en zijn gehuldigd. Maar twee
dagen voor Kerstmis zijn de Duitsers
teruggekeerd bij hun doorstootpoging
in de Ardennen. De heer Joseph Gustim,
onderwijzer van de Ecole communale
te Bande, doet mij nu het verschrikke
lijke verhaal van die kerstviering.
„Ik zit in de kerk met mijn vrouw",
vertelt hij. „24 december 1944, de dag
voor kerstnacht, is een zondag- Dan tikt
mijn vrouw me op mijn mouw en
vraagt zachtjes, of ik mijn identiteits
papieren bij me heb. De Duitse SS is de
kerk binnengedrongen 'en houdt alle
mannen aan. Ik kijk om en zie de
SS'ers achter In de kerk de
naar de hoofdweg. Daar hebben de
Duitsers onze mannen in twee groepen
gesplitst: boven de dertig jaar en on
der de dertig jaar- De mannen boven
de dertig kunnen naar huis gaan. On
der de dertig, een groep van tweeën
dertig, wordt afgevoerd naar de bouw
vallen van een in september uit wraak
im brand gestoken café. De Duitsers
zijn kennelijk op zoek naau- leden van
de Armée Blanche. Daarom die selectie
onder de dertig jaar. 's Middags ik
zit thuis met mijn vrouw en mgr.
Musty, toen hoogleraar aan het groot
seminarie, nu bisschop, komen per
fect Frans sprekende SS'ers aan mgr.
Musty vragen of hij de pastoor is- Ze
moeten kaarsen hebben voor de
Weihnachtsviering- Maar een ordon
nans van bij ons ingekwartierde Duiftse
officieren, zegt: „Das ist schlimm, sehr
schlitnm. Sie brauchen die Kerzen für
ein Kriegsgericht".
Tussen vier en vijf uur die dag voor
Kerstmis zijn -eenendertig van de
tweeëndertig jongens een voor een
voor de kelderimgang van dat afge
brande café geplaatst en doodgeschoten.
Schot in de nek. Een van hen weet te
ontsnappen, door de hem begeleidende
soldaat een enorme oplawaai te ver
kopen. De dag erna, eerste kerstdag,
hebben de SS'ers in een naburig dorp
nog twee jongens opgehaald en ook in
die kelder afgemaakt- Ze hebben op de
lijken balken gesmeten. En de sneeuw
het ft alles toegedekt. In het dorp weten
we niets over het lot van onze jongens.
Eerst begin januari, als we weer van de
Duitsers bevrijd zijn, vind ik, samen
met de burgemeester en mgr. Musty,
de stapel lijken in de kelder.
Journalist Jos Heintz
L'Avenir du Luxembourg:
moesten bijna bukken voor
honderden over ons schere
Dakota's bij de droppings
23 december
Burgemeester mr, Olivier
Bastogne: „Zestig procent
Bastogne werd verwoest
Deze balk lag boven op de lijken
Kerstmis in en rond Bastogne.
Bastogne geeft zich niet over.
Vanuiit zijn kelder aan de Rue
Roche laat McAuliffe een kerstt
tig kilometer ten westen van Bastogne.
In de bossen op de -heuvels huizen de
maquisards van L'Armée Blanche. In
de buurt heeft een Russenkamp ge
legen. In mei 1944 zijn de maquis uit
de bossen boven Bande gekomen. Zij
hebben op het station van Marloie, op
acht kilometer afstand van Bande, een
De mensen van Bande hebben op de
kelder een monument geplaatst en in de
kelder van de slachting een gedenktafel
met foto's van de vermoorden Dwars
voor de gedenktafel ligt een zwaar
ruw-houten kruis. Gemaakt van een
halfverbrande balk van de in septem
ber uit represaille afgebrande woning-
OMSINGELD
De tanks van Pattons Derde Leger
kunnen niet te hulp snellen- Zij ver
zakken in de modderwegen Maar
Eisenhower heefl niet geaarzeld en
ook geen tijd verloren door een lang
overleg met Washington. Versterkingen
zijn aangerukt De 101-ste Aiihoroe-
divisie (de jongens van hel parachu-
tietenkeurkorps van onder meer de sloe
bij Arnhem) vanuit Mouimelon bij
Reims, waar zij uitrusten van de ver
moeienissen- De parachutisten rijden
de 160 kilometer naar Bastogne in één
dag en arriveren daar op 18 december
Een dag later de twee andere gevechts
groepen. Op 20 december stromen de
Duitse stoottroepen voorbij de stad. na
ze met bombardementen en artillerie
vuur tot een ruïneveld gemaakt te
hebben. Zij moeten dóór om over de
Maas te komen- Maar de Volks-
grenadiers en de artillerie omsingelen
haar. En zo zit McAuliffe deze kerstdag
met zijn aahttienduizsnd soldaten en
s 1944 in de stafkelder onder de kapotgeschoten kazerne aan de Rue de la Roche. Brigadegeneraal
C. McAuliffe („Nutsmet zijn staf aa n het kerstdiner in de belegerde stad.
schap verspreiden onder zijn sold
„Al zijn we dan van alles afgesn-
we houden één punt middenin de la
wanhopige Duitse doorstoot. Hoe
treffend dat gedaan werd, zal
geschiedenis opgetekend worden
schrijft hij.
Ook de Duitsers hebben een
voor de belegerde stad. Pamfl
dalen neer op de G-I-'s. Voorop
zoetelijk blond meisjeskopje bij
en hulst naast een uitgeteerde sold
kop. „Daddy, I'm so afraad". En c
achterzijde: „Wel soldaat, vredi
aarde in de mensen een wélbeh
Waar een wil is, is een weg.
driehonderd meter verder en.
Christmas".
„Aw, nuts", denkt McAuliffe in
commandokelder. Zoals hij het
sen reef op 22 december bij de
oapitulatie door de Duitsers aar
omsingelde Bastogne-
Bü de Amerikaanse troepen a
zijden van de Duitse omsingeling
Bastogne zijn die kerstdag 1941
een honderdtal Nederlandse sole
Soldaten van het Nederlandse
van het eerste uur, het verzet;
ment Stoottroepen.' Zü zijn,
hun talenkennis, en hun georiënt
zijn in dc streek, door lt.-kol.
van Kooten tijdens 't Duitse Arden
offensief bU de Amerikanen ge
cheerd onder leiding van de bek
later bij een verkeersongeval
komen Sitttardse Knokploegleider
Witte" (luitenant Ronden). Zü
screening van verdachte element?
zijn met groepjes van vier en vij
spreid over de Amerikaanse
onderdelen. Een tegenhanger
Skorzeny's spionnen en saboteur
Amerikaanse uniformen, uitpuil
gevaarlijke frontdienst. Als zü
half Januari bü onze Sloottroepei
rugkeren, is „de Witte" onderscln
