VAKBEWEGING MOET MEER
LETTEN OP BESPARINGEN
DAN OP CONTANT LOON
Veel meer toeristen
nemen volgend jaar
„loopje met ANWB
MEERDERJARIGE LEEFTIJD
MINIMAAL ACHTTIEN JAAR
Kosten onderwijs
elf betalen,
later terugkrijgen
Kans op politieke crisis in
EEG is niet uitgesloten
Kloos op NVV-congres
„Roolvink met
lege handen
als senaat
loonwet ook
accepteert'
Meerderheid Staatscommissie Cals-Donner:
NW-studie
over beleid
en financiële
kant onderwijs
Wie zei er ook weer
dat alle verpakte brood
hetzelfde was?
Coalitie in
Duitsland
praktisch
in orde
DONDERDAG 2 OKTOBER 1969
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
(Van één onzer verslaggevers1)
AMSTERDAM De vakbeweging moet meer gaan
letten op besparingen en minder op kontant loon.
Dit is de koerswijziging, die NVV-voorzitter A. H.
Kloos vanmorgen aangekondigde tijdens zijn ope
ningsrede tot het driejaarlijkse congres van zijn
bond, in de Amsterdamse RAI.
„De laatste jaren is het aandeel van de werk
nemers in het nationale inkomen, na een periode
stijging, weer gedaald. De meer agressieve
loonpolitiek van de vakbeweging om tot een her
verdeling te komen, had aanvankelijk succes, maar
1 dit succes werd door prijsstijgingen weer terugge
nomen. Gebleken is, dat ook een agressieve loon-
politiek aan beperkingen onderhevig is.
Voorlopig zou men de grens van de loonpolitieke
moeilijkheden kunnen bepalen op het punt waar
a aantasting van het nationale besparingsniveau
plaats heeft. Dit betekent, dat in de toekomst de
vakbeweging haar aandacht enigszins zal moeten
verleggen: aangelegenheden, die verband houden
sen opvoering van besparingen zullen een meer
centrale plaats in het overleg met de wergevers
moeten gaan'innemen", aldus de heer Kloos.
De NW-woordvoerder zei verder dat door het be-
- vorderen van de besparingen de inflatiegraad
tevens kan worden teruggedrongen, zodat een-
!- zelfde reële loonsverbetering kan worden bereikt
en geringere nominale stijging. Totnutoe is de
vakbeweging dit probleem min of meer uit dë weg
gegaan en stond de contante loonsverhoging meer
centraal, zo erkende de heer Kloos. De conjunctuur
er de oorzaak van: het ene jaar liet de reële
Joonsverhoging te wensen over door de prijsstij-
gingen. Het volgende jaar was er door teruglopende
conjunctuur geen ruimte voor wezenlijke loonstij
ging en daarna moest de achterstand weer worden
ingehaald. „Belangrijke voorwaarden voor realise
ring van spaarloon en vermogensaanwasdeling is
echter, dat de vakbeweging in haar totaliteit deze
eis poneert in de onderhandelingen met de werk
gevers".
Over de door de Tweede Kamer aangenomen Loon
wet zei: NVV-voorzitter Kloos: „Loonpolitiek beleid
kan slechts slagen als het gedragen wordt door
degenen, die de contracten sluiten. Dat zijn niet
het parlement en de regering, maar werkgevers-
en werknemersorganisaties".
„Het woord is nu aan de Eerste Kamer, maar even
zeer aan de werkgeversorganisaties. Zij weten nu,
dat het loonpolitieke systeem van minister Rool
vink op zijn best met één vakcentrale (het CNV)
kan worden uitgevoerd. Misschien zullen zij zo
verstandig zijn tijdig uit te spreken, dat dit een
wankele basis is voor het voeren van een loon-
beleid en dat al wordt de wet door de Eerste
Kamer geloodst de ministers het kabinet en 't par
lement met lege handen staan", zo meende de
NVV-voorzitter.
Sprekende over de verdere uitbouw der sociale
voorzieningen zei hij, dat de vakbeweging aan een
definitieve regeling van de oudedagsvoorzieningen
de hoogste prioriteit geven. Het tempo, waarin de
oudedagsvoorziening wordt gerealiseerd, wordt
mede bepaald door het antwoord op de vraag of
de bestaande voorzieningen kunnen worden be-
Tenslotte sprak de heer Kloos nog'over de samen
werking tussen de drie vakcentrales. Nadat vele
jaren was gesproken door de centrales over verde
re mogelijkheden tot samenwerking, kondigde het
NKV een jaar geleden aan, daartoe concrete ini
tiatieven te zullen ontplooien. „Veel verder zijn we
sindsdien nog niet gekomen, het tempo zou wat
ons betreft gerust wat mogen worden opgevoerd.
Want elk jaar langer dat de drie vakcentrales nog
gescheiden opereren, veroorzaakt op langere ter
mijn een grotere schade aan het verenigingswezen
in Nederland en daarmee aan de Nederlandse
werknemers".
De Nederlandse minister van Financiën, profH. J. Witteveen, tijdens zijn
toespraak tot het bestuur van de Wereldbank en het IMF op een bijeenkomst
van de „club van tien" in Washington.
Wandelenfietsen en reizen
Nieuw: gidsen
voor hotels en
routekaarten
zuid- en
voor
midden-Europa
(Van één
verslaggevers)
DEN HAAG De ANWB heeft
het binnenlands toerisme voor 1970
aantal forse pijlen op de boeg. Het aantal
ANWB-wandelingen dit jaar zullen
r schatting 40.000 mensen een „loopje"
met deze ijzersterke bond nemen zal
worden uitgebreid tot ongeveer 30 week
ends. Bij wijze van proef zullen naast de
traditionele voorjaars- en najaarswande
lingen nu ook in de zomer wandelingen
worden georganiseerd in de specifieke
toeristengebieden.
De A.N.W.B.-fietstochten worden ver
dubbeld van 4 tot 8. Dit jaar waren ei'
500 deelnemers. Het wandelbewijs, dat
toegang geeft tot een aantal landgoede
en sinds dit jaar ook recht geeft op
vijftal routebeschrijvingen bij deel-
ne aan ANWB-wandelingen, zal wor
den uitgebreid tot een wandel-fietsbewijs.
Hierdoor aal men twee routebeschrij vin-
0_„ voor fietstochten kunnen la-ij gen.
Bovendien is het een legitimatiebewijs bij
fietsverhuur door ANWB -bondsrij wiel -
verhuurders. Een waarborgsom kan daar
door achterwege blijven. Wat de fiets
verhuur betreft: het aantal bondsrijwiel-
verhuurders zal worden uitgebreid en
voortaan ook aan een regelmatige in
spectie worden onderworpen. Dank zij de
medewerking van de Spoorwegen, zullen
de stationsrijwielveihuurders voortaan
kunnen worden erkend als bondsrij wiel-
verhuurders. Het snlppertoerisme een
verliesgevende noviteit van de ANWB in
1969 zal in 1970 worden uitgebreid. Vijf
honderd Nederlanders,maakten in de af
gelopen maanden gebruik van de snelle
mogelijkheid om in een handvol verforen
-uren. op de hoogte te komen van de aan
trekkelijkheid van eigen land. In 1970 zal
het pakket aangeklede snipperdagen
worden uitgebreid met een Friese zeil dag.
Limburgse grottendag, een Walche-
endag, een Europoortdag eii een Air-
Kastelen
Ook de kastelenvluahlten bleken dit jaar
al-even verliesgevend als succesvol. Reden
de ANWB om er rustig mee door te
Nieuwe service voor 1970 vormen de
routekaarten voor Midden- en Zuid-Eu
ropa, die gedeeltelijk de plaats van de
routebeschrijvingen gaan innemen. Door
de gestyleerde opzet vormen deze route
kaarten een tussenvorm tussen de route
beschrijvingen en de autokaarten.
Nieuw zijn ook de kleine hotelgidsen
die uitgebreide informatie geven over de
n het buitenland gevestigde en geïnspec
teerde bondshotels. Ook andere hotels" zul
len in deze gids. zij het bescheiden, een
plaats vinden. Daarnaast zal de ANWB
in 1970 voor f 2.50 een reiswijzer naar de
zon op de markt brengen met 17 uitge
lezen favoriete vakantiereizen.
De autotours, de individuele reizen voor
automobilisten, zullen worden voortgezet.
In 1970 kan men per eigen auto onder
meer naar de Scandinavische landen,
Ierland. Duitsland, Italië, Joego-Slavië.
Roemenië en nieuw naai- Engeland.
In samenwerking met enkele zustervere
nigingen in het buitenland zal een spe
ciale cluborudse vanuit Joego-Slavië wor
den georganiseerd.
Reisgidsen
Wat de gidsen beta-eft. Aan de geplasti
ficeerde monsterboom zullen volgend jaar
onder meer de gidsen hangen van Mal-
lorca, Minorca, Ibiza, Londen en de Ita
liaans-Zwitserse meren. Tevens zuilen
korte gidsen van Schotland, Turkije en
de Trans-Afrikaroutes versohijnen. Aan
de prvinciegidsen worden in 1970 Zeeland
en Friesland toegevoegd. In voorbereiding
is een grote (herziene druk van het „Reis
boek voor Nederland".
De laatste service die de ANWB biedt
is gedrenkt in onvervalste romantiek. Le
den die op de eigen kerstkalkoen zijn
pitgekeken. kunnen wellicht redding vin
den in Friesland, waar de ANWB een
buitengebeuren in kerstsfeer" organiseert,
compleet met kerkdienst, orgelconcert,
sohranspartijen en Friese folklore
Leeftijd actief en
passief kiesrecht
gelijktrekken
(Van onze parlementaire redactie
DEN HAAG. De staats
commissie Cals-Donner heeft, enige
ingrijpende voorstellen aan de
regering voorgelegd, om de kiezer
veel meer invloed op parlement en
politiek te geven. In zijn tweede
rapport over wijziging van de
grondwet en de kieswet adviseert
de meerderheid van de 17 leden
tellende commissie:
1. het actief en passief kiesrecht
en tegelijk de meerderjarige
leeftijd te verlagen tot mini
maal 18 jaar;
2. Nederland te verdelen in twaalf
kiesdistricten, die ieder afzon
derlijk Kamerleden moeten
kiezen met mogelijkheden tot
li jstverbindinger
3. de kabinetsformateur in de
eerste ronde te laten aanwijzen
door de kiezer zelf tegelijk bij
de Kamerverkiezingen.
De voorstellen hebben tin de commissie
>n wisselende meerderheid kunnen be
reiken. De aanwijzing in eerste ronde van
d kabinetsformateur door de Mezer kreeg
negen van de zeventien commissieleden
mee, het districtenstelsel wordt gesteund
door twaalf leden, iterwijl de commissie
als geheel achted de veriagdng van het
kiesrecht staait. De commissie spreekt
jaar, mam- tot minimaal 18 jaar. Wel is
zich niet uit voor een verlaging tot 18
zij het erover een®, dait de leeftijd
het actief en passief kLehrecüut gelijk moet
Het aanwijzen door de kiezer van de
kabinetsformateur moet gelijk met de
Kamerverkiezingen alleen in eerste
ronde gebeuren. Krijgt een kandidaat niet
de absolute meerderheid van de kiezers,
dan wordt de kabinetsformateur aange
wezen door de koningin, zoals nu nog
steeds gebruikelijk is. Drie commissie
leden. behorende tot D '66, de KVP en de
P.v.d.A., zijn voorstanders van een ge
kozen kabinetsformateur-premier. De
kabinetsformatie zelf wordt dan inzet van
de verkiezingen. Zij hebben zich echter
om zoveel mogelijk van hun opvattingen
te kunnen verwezenlijken aangesloten bij
de meerderheid voor de aanwijzing van
deze formateur-premier, Aoht commissie
leden kunnen zich met dit voorstel niet
verenigen, omdat het onder meer de po
sitie van de Kroon (A.R.. CHU, GPV)
aantast.
De regering zal over de adviezen van
de commissie op korte termijn overleg
plegen met de bijzondere Tweede-Kamer
commissie voor grondwets- en kieswets-
wijzigiogen. Voor juli 1970 hoopt het ka
binet dan met wijzigingsvoorstellen bij
het parlement -te kunnen komen.
De commissie heeft het zogenaamde
stelselmet. twee verkiezingsrond en ver
worpen. Deze opvatting gaat uit van de
mogelijkheid, dat een partij of een partij-
concentratie bij de eerste verkiezings
ronde geen absolute meerderheid behaalt.
De twee partijen of partij concentraties die
de meeste zetels dn de eerste ronde ge
kregen hebben, zouden dan in de tweede
ronde moeten vechten om de meeste stem
men en daardoor automatisch om de
meerderheid in de Kamer- Dit kan er
echter volgens de commissie toe leiden
en Kamermeerderheid moet steunen
sn relatief klein deel van de kiezers,
aldus de eenstemmige commissie.
De staatscommissie stelt voorts in grote
meerderheid voor ('14 tegen 3) om het
dernonstratderecht in de grondwet op te
n: „De betoging is voor mensen die
geen toegang hebben tot de drukpers of
andere communicatiemedia veelal de enige
mogelijkheid om zich politiek - te uiten".
De vrijheid van meningsuiting, zoals die
in de bestaande grondwet alleen nog
vastgelegd is voor het gedrukte woord-
moet ook gelden voor radio en televisie.
Bovendien-: moet preventieve censuur op
geschrift, radio en televisie verboden
worden.
Heb verlenen van zendvergunningen
voor radio en televisie moet ook bij de
wet geregeld worden met inachtneming
van het belang van een geschakeerde
omroepgeen uitsluitend nationale om
roep dus.
Zo moet iedereen, aldus een ander voor
stel van de commissie, die bijvoorbeeld
door de politie gearresteerd is. bij de
rechter een verzoek om invrijheadstelldng
kunnen indienen. Wanneer de rechter
deze vrijheidsberoving onrechtmatig vindt,
moet hij onmiddellijk invrijheidstelling
-gelasten. Voor wat de rechten in de per
soonlijke sfeer betreft, meent de staats
commissie. dat in de grondwet behalve
het briefgeheim ook het telfoon- en tele
graafgeheim gegarandeerd moeten wor-
Z'
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Laat in principe ieder
een zijn eigen onderwijs betalen. Ge
durende de tijd dat iemand een op
leiding geniet, kunnen de kosten daarvan
op zijn rekening geboekt worden. De
kosten worden achteraf terugbetaald.
Dit is de kern van het rapport „fi
nanciering van het onderwijs" van het
wetenschappelijk en scholingsinstituut
van het. NVV. Het NW stelt dit rapport
morgen ter discussie op haar congres.
Het is samen met het rapport „onder
wijsbeleid in een veranderende samenle
ving" de basis waarop het NW actie
wil gaan voeren om het onderwijs ge
herstructureerd te krijgen.
Het financieringsplan van het NW is
niet op de eerste plaats ingegeven door
bezorgdheid over de steeds stijgend kos
ten van ons onderwijs. Voorop stond dat
het onderwijs moet dienen voor
rechtvaardiger inkomensverdeling.
Het NW wil niet alle studiekosten die
bij voorschot door de overheid worden
betaald, laten terugbetalen. Behalve het
individueel voordeel ziet het NW in
het volgen van onderwijs ook een
maatschappelijk nut, dus een voordeel
voor de gemeenschap, de overheid zou
daarom bijvoorbeeld 40 of 60 procent
van de opleidingskosten voor haar reke
ning moeten nemen.
In het rapport over het onderwijsbeleid
pleit het NW voor een middenschool
voor 11- tot 16-jarigen. Daar zou dan
Wethouder op
overweg met
auto tegen trein
UTRECHT (ANP) Op de met auto
matische knipperlichten beveiligde over
weg in Gorssel is gisteren de bestuurder
van een personenauto, de 69 jaar oude
wethouder Loman uit Almen, Qjn het
leven gekomen toen zijn auto tégen de
tweede wagon van een juist passerende
goederentrein botste. Bij de botsing werd
de wagon zo geraakt dat elf daar achter
rollende wagons ontspoorden.
Waarschijnlijk niet die meneer die laatst z'i
lunchpakketje aan de eendjes voerde, omdat z'n vrouw
hem voor de verandering eens géén King Corn had
meegegeven.
King Corn wordt overal in Nederland elke
nacht vers gebakken. Komt dus dagelijks vers
op tafel en blijft dagenlanger vers.
King Corn ,.."t enige dat u weggooit, is de verpakking
(alleen King Corn kan dat zeggen
(ADVERTENTIE)
fllIJflHflRDT'S
HOOFDPIJN POEDERS
werken verrassend 0
NA HERWAARDERING MARK
iedéren na het basisonderwijs naar toe
moeten gaan. Er is dan dus leerplicht
tot en met 16 jaar. Op de middenschool
worden algemeen vormende vakken ge
geven. Het is een periode van observa
tie, oriëntatie en determinatie als voor
bereiding op een beroepskeuze en ver
dere opleiding. Er moet kleuteronder
wijs komen voor 5- lot 7-jarigen waar
in bijzondere aandacht wordt besteed
aan de schoolrijpheAd van het kind. De
barrière waardoor kinderen uit arbeiders
milieus niet doordringen tot hei voorbe
reidend hoger (atheneum, gymnasium)
en universitair onderwijs, blijkt te
liggen in de eerste jaren van de lagere
school. Kinderen die door hun afkomst
uit sociaal zwakkere milieus achter lig
gen in taalverwerving, haaien die ach
terstand niet in, maar komen steeds ver
der achter. Het kleuteronderwijs nieuwe
stijl is ervoor dat zulke achterstanden
worden ingehaald voordat het kind naar
het basisonderwijs gaat, aldus enkele
conclusies uit de NV V-studie.
Nederlandse
landbouw
vreest gevolgen
(Van onze parlementaireredactie)
DEN HAAG De herwaardering van
de Duitse mark maakt de kans op een
politieke crisis in de E.E.G. niet denk
beeldig. Verschillende landen houden
daar, aldus politieke zegslieden in Den
Haag, nu al rekening mee. De vraag is
namelijk of de zes EEG-landen na de
problemen rond de devaluatie van de
Franse franc nog eens een monetaire
klap als de ravaluatie van de Duitse
mark politiek kan verwerken. „Vooral
monetair dreigen in de EEG grote brok
ken te vervallen, vooral omdat de zes
nog geen gemeenschappelijke financiële
politiek kannen", aldus regeringskringen
in Den Haag. Daarmee krijgt de Ne
derlandse land- en tuinbouw allereerst
te maken. De vrees voor allerlei moei
lijkheden heeft de exporteurs van eie
ren naar Duitsland er al toe gebracht
j de export voorlopig in te tomen.
1 De ministerraad ven de E,E.G„ die
dezer dagen bijeen moet komen om de
ernstige problemen vooral voor de ge
meenschappelijke landbouwpolitiek te
bespreken, staat voor de volgende pro
blemen
Wat weegt voor de zes E.E.G.-landen
het zwaarste a) de vrije gemeenschap^
pelijke markt, b) de beheersing van de
nationale valuta?
Het antwoord hebben twee landen van
de EEG al gegeven. Frankrijk devalueer
de zijn franc, zonder eerst' de gemeen
schappelijke partners te raadplegen,
Duitsland maakt volgens minister Schil
ler de koopkracht van de markt ster
ker ook al zonder vooraf overleg te ple
gen met de E.E.G.-partners. Daaruit
blijkt, dat de beheersing van de natio
nale valuta in de E.E.G. van de Zes na-
tiohaal de voorrang heeft boven de vrije
markt. Boven de gemeenschappelijke
landbouwpolitiek dus. Met alle gevolgen
van dien, ook voor de Nederlandse land
bouw.
Reacties
De reacties blijven niet uit. Het Land
bouwschap heeft gisteren al gepleit voor
versterking van het Nederlands natio
naal landbouwbeleid. „Door de monetaire
maatregelen van Duitsland (met als ge
volg een heffing op de invoer van agra
rische produkten naar Duitsland) vordt
de Nederlandse land- en tuinbouw de du
pe van het ontbreken van de gemeen
schappelijke monetaire politiek", aldus
het Landbouwschap. „Als andere landen
ongestraft nationale maatregelen ter be
scherming van hun landbouw kunnen
treffen, wordt Nederland gedwongen de
zelfde weg op te gaan. Bovendien zal bij
eventuele wijziging van de koers van de
Nederlandse gulden' volledige compensatie
aan de Nederlandse land- en tuinbouw
moeten worden gegeven". Dit betekent
zonder meer een weg terug naar het na-
tionael landbouwbeleid een crisis in de
EEG derhalve.
Een heffing op de import van land-
bouwprodukten in Duitsland (Nederland
is een van de grote exporteurs naar dit
land) betekent voor de Nederlandse temd
en tuinbouw zonder meer een ramp, me
nen de Nederlandse landbouworganisa
ties. „Het wordt een directe onderbreking
van de stroom produkten, die Nederland
dagelijks naar Duitsland vervoert.
Graantelers, fruittelers, tuinders, de
veehouderij krijgen onmiddellijk te ma
ken met de heffingen, die Duitsland op
de export uit o.m. Nederland zal leg
gen. Met alle gevolgen van dien voor de
producenten en de exporteurs. Voor een
zo export-gevoelig land als Nederland
kunnen dergelijke nationale maatrege
len katastrofaal worden", aldus woord
voerders uit agrarische kringen.
Een doedelzakspeler van het Schotse
regiment Black Watch tijdens het
wisselen van de wacht bij de
gesloten gréns tussen Gibraltar en
Spanje verbreekt
draadverbinding
met Gibraltar
Spanje lieeft gisteren de telefoon-,
tclgraaf- en telcxvcrbindingcn met
Gibraltar zonder voorafgaande waar
schuwing verbroken. Men mag dit zien
als een nieuwe stap op weg naar een
volledige blokkade van de rots aan de
ingang van de Middellandse Zee. De
enige landverbinding van het schier
eiland werd een paar maanden af
gegrendeld aan de Spaanse kant.
De nieuwe maatregel tegen het be
legerde stukje grond volgde binnen en
kele uren na het verlopen van een oud
V.N.-ultimatum. Een commissie voor
dekolonisatie had Groot-Brittannië tot
1 oktober de tijd gegeven Gibraltar aan
Spanje te overhandigen. Voor de Britten,
die hun politiek baseren op de duidelijke
uitspraak van de 25.000 bewoners van
de rots, is dit een ondenkbare ontwik
keling. Daarom moet men aannemen,
dat de aanzienlijke wrijvingen en moei
lijkheden rond het schiereiland in de
komende weken hand over hand ern
stiger zullen worden
BONN (AP) De YVestduilse sociaal
democraten en vrfje democraten sche
nen gisteravond dicht bü een compromis
over de vorming van een regering, waar
door minister van Buitenlandse Zaken
Willy Brandt Duitslands eerste socialis
tische kanselier zou worden sedert 39
Terwijl de onderhandelingsdelegatles
van beide partijen' hun besprekingen
voortzetten, heeft een woordvoerder van
de SDP verklaard dat overeenstemming
over de nieuwe regering van SPD en
FDP tegen morgenmiddag kon worden
verwacht.
De woordvoerder, Heinz Kühn, lid
van het presidium van de SDP, zei dat
het „praktisch onmogelijk was dat de
besprekingen tussen beide partijen zou
den mislukken".
Kühn maakt zelf deel uit van de
onderhandelaars van de SPD. Hij is
minister-president van de deelstaat
Noord-Rijn Westfalen, waar de socialis
ten en de liberalen reeds een coalitie
