Maanboeken
in ijltempo
„Dank zij
Kroetsjev
kon ik uit
Rusland''
Tangwenastam wil grond niet verlaten
HAAST SOMS
TEN KOSTE VAN
ACTUALITEIT
Dertig officieren van
academie gestraft
Verkeerd
gevallen
grap
van
hoofdagent
Dood na val
van 150 meter
herensflHpkopers: laat anderen maar met augustijnen stoeien
Devaluatie
in Chili
Davydenko
krijgt asiel
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1969
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
(Van t
redacteuren)
„Geland op de Maan" is een van de boeken, die sinds 20
juli op de boekenmarkt verschenen zijn over de landing van
de eerste mens op de maan. Tjomme de Vries is met zün
boek niet de eerste, maar voor deze astronoom is het wel
iets bijzonders, dat twee uitgevers tegelijk zich voor zijn
boek geïnteresseerd hebben. De Geïllustreerde Pers gaf
voor zijn abonnees een goedkope uitgave uit, Elsevier kwam
met een iets duurdere, dat toegeschreven moet worden aan
de wat solider omslag. Dat is dan ook het enige verschil.
De Vries heeft zijn kennis over de maan in een vlotte stijl
op papier gezet, bovendien dook hij in de geschiedenis van
de astronomie en behalve Jules Verne haalt hij zelfs de Chi
nese geschiedenis van 3000 jaar voor Christus aan, waarin
al over vliegreizen geschreven werd.
Natuurlijk kan ook Tjomme de Vries over de de eigenlijke
maanlanding van 20 juli nog maar summiere beschrijvin
gen geven. Wij beschikken nog over te. weinig gegevens, zelfs
na de grote persconferentie van Armstrong, Aldwin en Col-
Ook het fotomateriaal in het boek is nog beperkt en zb te
zien van de televisiebeelden overgenomen. Dè laatste tijd zijn
al series foto's verspreid, die veel boeiender waren, dan in
„Geland op de Maan". Maar ondanks het maanavontuur
blijven we op aarde nog met tal van technische onvolmaakt
heden achter.
We moeten het in een boek voorlopig nog doen met schaar-
gegevens over de eerste historische ogenblikken op de
Desondanks is ook wat Tjomme de Vries schrijft over alles
wat zich rond de ruimtevaartprogramma's afspeelt, boeiend
genoeg voor iedere geïnteresseerde, om zich erin te verdie-
Onze eigen ruimtevaartmedewerker Gerard J. Plukkel heeft
een vrij beknopt verslag van de maanlanding gegeven hetgeen
gezien de titel ook niet anders mogelijk was. HU geeft zake
lijke informatie, zonder veel opsmuk, maar in de begrijpe
lijke vorm die onze lezers van hem kennen. Zijn boekje
„Het eerste kwartier op de Maan", uitgegeven bij De Lage
Landen N.V., te Amsterdam, lijkt vooral geschikt voor de
genen die zich pas na de laatste Apollovlucht zijn gaan
interesseren voor hetgeen in de ruimte zich heeft afge
speeld. Plukkel is een betrouwbare en handige gids, die in
kort bestek de problemen en mogelijkheden uit de doeken
doet.
Haastig
Van groter formaat is het boek van de ruimtevaartjourna
list P. L. L. Smolders, dat als eerste de boekwinkels haalde
na de historische vlucht: „Amerikanen op de maan" (Uitg.
L. J. Veen, Amsterdam en Kluwer, Deventer). Het boek van
Smolders heeft een voorwoord van de ruimtevaartdeskun
dige prof. Kooy meegekregen, die van .mening is dat het
„wijzer zal zijn de maan bijtijds tot natuurreservaat te ver
klaren", en die in de maan als kolonisatie-oord niet veel
heil ziet.
Zoals alle boeken die praktisch gelijktijdig met de maan
landing verschenen, lijdt ook het boek van Smolders aan
de haast om de eerste te zijn. Het ligt voor de hand dat
Smolders duidelijk achterblijft bij dagbladen en periodieken
die al veel meer informatie en foto's hebben kunnen geven.
Hij moest bijvoorbeeld volstaan met de allereerste foto's van
de maanbasis, die in de befaamde nacht via de televisie te
zien waren. Al het spectaculaire film- en fotomateriaal dat
sinds de terugkomst van de astronauten is vrijgegeven, ont
breekt dus.
Ongeacht de haast en de daaruit voortvloeiende beperkingen
is het boek van Smolders van uitstekende kwaliteit. Smol
ders geeft blijk van een grote kennis van zaken en van het
bezit van een uitgebreid archief. Daarnaast weet hij zijn za
ken boeiend en vlot weer te geven, waarbij de menselijke en
de technische aspecten van het hele ruimetavontuur van
af het begin van het Amerikaanse ruimteprogramma goed
tot hun recht komen. Ook al ontbreekt een beschijving van
het enorme touwtrekken van de industrieën om ruimteop
drachten, van de corruptie en de daaruit voortvloeiende fou
ten bij de NASA in het beginstadium, toch geeft het boek
als geheel een bijzonder bruikbaar en volledig beeld van
tien jaar stormlopen op de ruimte.
Een uittreksel van het boek van Smolders is verschenen in
de AO-reeks van de Stichting IVIO.
TSJECHO-SLOWAKIJE
Men ingsversch i l
over Du beek
PRAAG (Reuter) Dertig officieren
ran de Gottwald militair-politieke aca
demie in Tsjecho-SIowakye zijn discipli-
lir gestraft wegens gevaarlijke politieke
i tegen de Sovjet-Unie gerichte denk
beelden. Het zün, naar Ceteka meldt,
kolonels en zesentwintig andere of
ficieren. Zjj hadden geweigerd een docu
ment te herroepen dat zij in juni vorig
Van onze correspondent
UTRECHT Commissaris Maat van
de surveillance van de Utrechtse politie
is in een persconferentie uitvoerig inge
gaan op het optreden van de 30-jarige
Utrechtse hoofdagent A. S. bij de ope
ning van een tentoonstelling van beel
dende kunst de dag ervoor. De hoofd
agent had toen tegenover enkele jour
nalisten gezegd, dat hy ook beeldende
kunstenaar was, drie werken exposeerde
op deze tentoonstelling en W. C. A. M.
i Voorst tot Voorst heette. Zijn optre
den leidde direct tot vechtpartijen.
Commissaris Maat gaf gisteren de fei
telijk juiste lezing van het gebeurde. De
agent had als grapje die naam opgege
ven. „Een verkeerd gevallen grapje",
aldus commissaris Maat. De hoofdagent
zou in de mening hebben verkeerd, dat
ledereen wel kon zien dat hij geen kun
stenaar was.
Wat de hoofdagent niet als grapje be
doeld had, was het onbeheerst inslaan
op enkele beeldende kunstenaars een
paar minuten later waarbij een van hen
een bloedende hoofdwond opliep. Of er
al dan niet door de hoofdagent een ket
ting is gebruikt om te slaan, bleef ook op
deze conferentie in het duister gehuld.
Of tegen de hoofdagent disciplinair zal
worden opgetreden vormt nog punt van
bespreking. De kunstenaars van de BBK
overwegen wel een aanklacht wegens
mishandeling in te dienen.
Het stuk ging over de belangen van de
staat. De officieren hebben niet willen
toegeven „fout" geweest te zijn.
De Gottwald-academie levert de elite
van de strijdkrachten.
Over de inhoud van het document en
de aard van de straf is niets bekend
gemaakt. De Gottwald-academie is
scheidene maanden geleden gesloten
wegens de liberale gezindheid van de
kadetten.
In de jeugdbeweging is gisteren een
zuivering begonnen. De voorzitter, Zby-
nek Vokrouhlicky,. heeft zijn ontslag in
gediend, aldus Ceteka. Verwacht wordt
dat andere leidende functionarissen zul
len volgen.
Van gewoonlijk betrouwbare zijde
wordt vernomen dat in de partijleiding
de meningen verdeeld zijn over de po
litieke bestrffing van de gewezen liberale
leider Alexander Dubcek. Sommigen zou
den de invloed op het publiek vrezen
van een te zware straf voor de nog steeds
zeer populaire staatsman. Het zou gaan
tussen een algehele of een gedeeltelijke
verbanning uit het politieke leven. Een
politiek proces zoals in Stal ins tijd wordt
niet verwacht.
Geen beslissing
med. faculteit
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De ministerraad heeft
nog geen definitieve beslissing kunnen
nemen over de vestigingsplaats van de
achtste medische faculteit. Pas gister
avond om kwart voor twaalf kwam de
nota van minister Veringa (O. en W.)
over deze materie voor bespreking aan
de beurt.
Er is toen drie kwartier over gepraat.
Toen ging de ministerraad uiteen. Maan
dagavond wordt de behandeling van de
nota voortgezet.
De spanning blijft er voor de betrok
ken kandidaat-vestigingsplaatsen dus
nog even in. Politiek Den Haag blijft
echter de kansen van minister Veringa
om de ministerraad voor zijn voorkeur
voor Maastricht te winnen optimistisch
beoordelen.
Moeder doodt
pasgeboren kind
moeder J. S. uit Budel heeft, naar eerst
thans bekend is geworden, in de nacht
van dinsdag op woensdag haar pas ge
boren baby door verstikking om het le
ven gebracht. Over de wijze, waarop zij
dit heeft gedaan," wilde de politie geen
inlichtingen verschaffen. De vrouw is
opgenomen in een ziekenhuis te Weert.
De bevalling geschiedde in de woning
van de ouders van de vrouw.
NIEUW LEKKERLAND (ANP) Gis
termiddag maakte de 24-jarige onge
huwde Eddie Buurma uit Puttershoek
een val van 150 meter uit de pas gebouw
de hoogspanningsmast te Nieuw Lekker-
land. Tengevolge hiervan overleed hij.
(ADVERTENTIE)
Een inkoper van een bedrijf kan geen meester op alle wapens rijn Wie mag het hem kwalgk nemen als hp
niet weel. dal een drukker mei een augustijn iets anders bedoelt dan een ordegeestelijke En niet weet dat
een opmaker van handelsdrukwerk vaak een 'voet' in de hand neemt en in de 'steen' rel Drukwerk is
specialistenwerk Dat staat buiten kijf. En hoewel we met graag de duimen achter de bretels steken
specialisten, dat 2ijn wij Al vele jaren en op een breed terrein variërend van simpel briefpapier tot een
ingewikkelde vier-kleurenbrochure, van formulieren tot jaarverslagen Dank zij onze rijke kennis en ervaring
kunt u heel veel heel veilig aan ons overlaten Daar komt nog bg dat we op het gebied van kwaliteit
perfectionisten zijn. Ook wat dat betreft kunt u volkomen gelust znn
westerners nv specialisten in handelsdrukwerk
pnnsegradit 42. den haag telefoon (070) 183820 papengtacht 32. leiden telefoon (01710) 20935
SANTIAGO (Reuter) De Chileense
centrale bank heeft de escudo gedeva
lueerd van 9,51 ten opzichte van de dol
lar tot 9,62.
LONDEN (AP) Het Britse ministe
rie van Binnenlandse Zaken heeft be
kendgemaakt asiel te hebben verleend
aan de Rus Vladislav Davydenko, de
tweede Russische overloper die in nog
geen twee manden naar Engeland is ge-
De dertigjarige Oekrainer Davydenko
verscheen op 3 september in Liverpool.
Hij zei dertien dagen lang als versteke
ling op een Russisch schip te hebben ge
zeten tijdens een reis van Leningrad naar
Liverpool. Hij vroeg de schrijver Anatoly
Koeznetsow te spreken die medio juli
naar Engeland is gevlucht. Hij zei, even
als Koeznetsov veel kritiek te hebben op
het regime in zijn vaderland.
De langste pruik ter wereld prijkt hier op het hoofd van de 19-jarige HoUy
O'Neill. In dit haarstukje ging ze praktisch gekleed ter gelegenheid van de
opening van een Londense kapsalonWaarom ze daarbij ook een brief op de
bus doet weet waarschijnlijk alleen de fotograaf.
Rhodesië voor dilemma
(Van onze correspondent)
SzVLISBURY Ongeveer driehonderd
Afrikaanse stamleden en hun families,
die op het punt staan om verdreven te
worden uit hun traditionele berggebie
den in hel oosten van Rhodesië, zyn erop
voorbereid om iedere poging van de re
gering om hen te verwyderen weerstand
te bieden. De Tangwenastam, die al ge
vestigd was in een afgelegen gebied van
de enorme, in blank bezit z(jnde Gaeresi-
ranchc, vóórdat de Engelsen naar Rho
desië kwamen, heeft bevel gekregen
om weg te gaan naar een nieuwe neder-
Uit hoofde van de nieuwe wet op de
landvel-deling is het tehuis van de stam
nu „Europees land". Terwijl de regering
bezig ls om een weg te maken door de
bergen, terwille van de gedwongen ver
huizing, organiseert het 60 jaar oude
stamhoofd, Rekayi Tangwena, (het lij
delijk verzet tegen de regeringsambte
naren. die hem en zijn stam moeten weg
voeren. De stamleden zullen niet gaan
vechten met de ambtenaren, zij zullen
„Geesten onzer
voorouders
zijn hier
gaan zitten en weigeren ook maai- een
stap te verzetten. „We zullen ons tot de
dood verzetten", aldus het stamhoofd.
„Als zij ons met geweld verwyderen dan
komen we terug. We moeten hier leven.
De geesten van onze voorvaderen zijn in
dez eheuvels en onze opperhoofden liggen
In de heuvels begraven. We zullen deze
streek nooit verlaten. Dit is ons huls en
we sterven liever dan dat we ergens
anders zouden moeten wonen-
De strijd van de Tangwenastam om
zijn woeste berggebied te mogen behou
den begon in 1967, toen de eerste pogin
gen werden gedaan om hen te verplaatsen
naar een gebied voor Afrikanen. Opper
hoofd Tangwena weigerde te gaan en
kreeg een boete van 300 gulden, die hij
betaalde. Zes maanden later werd hij
weer gereohtelijk vervolgd en. kreeg weer
een boete van 300 gulden. Ditmaal ging
hij in beroep en won. Het hof besliste
dat de Tangwenastam reeds voor 1902 op
het land woonde, nog voor de koopakte
aan de Frans-Britse Matebelelandmaat-
sohappij werd gegeven. De stam kon nu
alleen nog maar verdi-even worden door
een regeringsbevel. Dit bevel ls nu ge-
Besprekingen tussen -regeringsambtena
ren en stamleden zijn op niets uitgelopen.
Opperhoofd Tangwena, die dooi- zijn volk
gekozen is. maar die niet door de rege
ring erkend wordt, beschuldigt de regering
ervan, dat zij hem heeft willen proberen
om te kopen met 250 gulden plius een
erkenning vatn zijn leidersohap door de
regering, als hij zijn volk kon overreden
om te vertrekken.
Met zijn grote grijze baard en gekleed
in verkreukelde kleren sprak het opper
hoofd zijn volk op de berghelling toe en
vertelde hoe het stond. Hij waarschuwde,
dat zij de autoriteiten niet moesten uit
dagen en ook geen geweld moesten ge
bruiken. De menigte begon te juichen,
toen hij er aan toevoegde: „Wij blijven
zitten en we vernetten geen voet
De regeling heeft ook alle pogingen om
tot een schikking te komen afgewezen. Er
bestaat in Rhodesië en ook elders veel
medeleven met het lot van de Tangwena.
Een aantal mensen en organisaties heb
ben aangeboden om het land van de hui
dige eigenaar. William Hammer, to kopen
en het aan de stam te geven als de re
dering het tot Afrikaans gebied wil ver-
Maar de regering, die bang is voor het
soheppen van een precedent, staat dit
niet toe. Het kleine dorp van de stam is
niet via een weg bereikbaar. Toen het
opperhoofd in 1967 in het gerechtshof
moest versohijnen liepen hij en vijf be
jaarde stamleden "s nachts 50 kilometer
door de stromende regen om de volgende
dag in de gerechtszaal te verschijnen.
Zelfs met hun medewerking zou het
transport van de bijna 30 families van de
Tangwenastam met hun vee en hun be
zittingen langs de steile bergpaden een
riskante zaak zijn. Zonder hun mede
werking is dit nog riskanter.
Copyright The Guardian.
Azhkenazy vertelt zijn levensverhaal
(Van onze correspondent)
LONDEN De Sovjetinvasie in Tsjecho-Slowakije is voor vele Russische
intellectuelen het moment van de waarheid geweest. Het punt, waarop
hun geweten heftig ging spreken. Op internationaal niveau was de invasie
van Tsjecho-Slowakije dezelfde onderdrukking als de Russische intellec
tuelen zelf bijna van dag tot dag ondergaan. Hun bewegingen worden
beknot. Zij hebben ongelooflijke moeilijkheden, wanneer zij naar hel
buitenland willen. Nu, zo vlak na Koeznetsov, de Russische schrijver, die
naar Engeland uitweek, is er het geval van de beroemde pianist Vladimir
Ashkenazy. Zijn besluit om met naar Rusland terug te keren heeft niets
met Tsjecho-Slowakije te maken, want hij verliet Rusland in 1963; een
officiële Russische verklaring, dat hij Rusland in en uit kan gaan zo veel
hij maar wil, dwong hem om in het openbaar zijn ervaringen en zijn
ideeën over de Russische vrijheid te vertellen.
Vladiimir Ashkenazy, de beroemde
Russische pianist, die in april 1963
toestemming kreeg cm in het Westen te
gaan wonen heeft onlangs verklaard dat
hij niet terug naar Rusland durft te
gaan. Ashkenazy, een van de veelbe-
lovendste jonge pianisten ter wereld,
verbrak een stilzwijgen van zes jaar.
Hij ontkende een Russische bewering,
dat hij zich vrijelijk in en uit de
Sovjet-Unie zou mogen bewegen
Hij en zijn IJslandse vrouw wei-den
destijds in Moskou enige weken tegen
hun wil vastgehouden „in een toestand
van grote ongerustheid en angst" ge
durende hun eerste en laatste bezoek
in mei 1963. Dit was twee maanden,
nadat hij had besloten, om in het Wes
ten te blijven gedurende een concert in
Londen.
Ashkenazy zei over zijn eerste bezoek
aan het Westen„U kunt zich niet
voorstellen wat een sensatie het is om
voor het eerst met je vrouw buiten de
Sovjet-Unie te reizen. We waren twee
maanden helemaal vrij. Dit was on
beschrijfelijk". Later was dit een van
de redenen om in het Westen te blijven.
„We gingen naar IJsland om de ouders
van mijn vrouw te bezoeken Het klinkt
overdreven, maar ik raakte geheel
onder de ban van Londen, toen ik voor
de eerste maal zijn straten zag. We
waren erg in mineur toen we daarna in
Rusland terug kwamen. Toen we
's ochtends Londen verlieten, was het
warm: in Moskou was het afschuwelijk
koud met een dikke laag sneeuw en de
grote politieagent, die ons argwanend
bekeek, omdat we uit het Westen terug
kwamen."
In zijn vakantiebungalow in Pailea
Eoidaurus in Griekenland zei Vladimir
van mening te zijn dat hij naar Londen
kon terugkeren, omdat Kroetsjev. toen
premier, persoonlijk voor hem in de
bres sprong. Sedertdien was hij er
van overtuigd, dat hem dit geen tweede
keer zou gelukken.
„Uitreisvisa voor mij en mijn vrouw
hadden in Moskou geen waarde. Zij
leefden Ih voortdurende angst nooit
meer toestemming te krijgen om weer
terug te gaan, ondanks het feil, dat
hun kind. Vovka, in Londen was.
Hij en zijn vrouw realiseerden zich dat
zij in de val gelopen waren, toen ze
de visa in bezit kregen. Zodra ze in
Mas kou waren, kregen ze van de
minister van cultuur te horen: „U mag
niet gaan. U bent een burger van de
Sovjet-Unie. Hem werd gezegd, dat de
visa slechts „vodjes papier" waren.
Hij verloor alle hoop om ooit nog eens
KROETSJEV
weg te kunnen, maar zijn vrouw Dodv
spoorde hem aan door te gaan met
verzoeken tot het ministerie. Tenslotte
liet het .ministerie van cultuur hen
gaan door de tussenkomst van Kroet-
Ashkenazy zei nog. „Ik werd verhoord
op het ministerie van cultuur na mijn
eerste Amerikaanse tournee in 1958 en
ik werd beschuldigd door mijn bege
leider. die waarschijnlijk een man van
de geheime dienst was, „te houden
van moderne kunst en moderne mu
ziek". Het werd mij verboden om de
volgende drie jaar weer buitenlandse
tournees te maken. Hij zei ook, dat
dit verbod in 1962 herhaald werd, na
zijn huwelijk met een niet-Russisch
meisje, dat hij ontmoette toen zij stu
deerde aan het Moskouse conservato
rium- Verder zei hij, dat zijn vrouw
gedwongen werd de Russische natio
naliteit aan te nemen en zo een morele
gijzelares voor hem werd.
Toen hij eenmaal in het Westen was,
bleef hij zwijgen Hij heeft aanvanke
lijk altijd volgehouden, dait zijn rede
nen om uat Rusland te gaan, niets met
politiek maar alles met familieomstan
digheden te maken hadden. Tenslotte
kon hij niet langer zwijgen. „Ik ben
blij dat nu de mensen de feilen weten
Hij gelooft niet dat zijn vader, moeder
of zuster, die nog steeds in Moskou
wonen, door zijn verklaringen in ge
vaar zullen worden gebracht. „"Wc le
ven niet meer onder Stalin."
(Copyright The Guardian)
Askenazy met vrouw
