Paddestoelen groeien uit de vloer
RUST
EN
ROEST
OP
VERGETEN
EEN
REM-EILAND
„EENVOUDIGE MUZIEK
TROK VOLLE KERKEN"
Een zwarte
de
veeg
in
grijze
mist-brij
Mist
Wezentje
Vliegjes
FEIKE ASMA IS AL LANG VAN
„ZOET" REPERTOIRE AF, MAAR
„Orgel in de
Pieterskerk
is een ondingn
Evenementen in Noordwijk
(Van een medewerkster)
NOORDZEE (vanuit Noordwijk)
Daar sta je dan. Tachtig meter
hoog. Op een wiebelig treetje van
een losgeraakte ladder. Je kijkt
neer op een roestbruin platform,
op de golven. Je probeert de kust
te onderscheiden, terwijl je weet
dat het mistig is. Gek stil is het
hier. Geen huilende kinderen, geen
drie op verschillende stations afge
stelde transistorradio's. Je hoeft
niet over de zonnebrandolielijven
te stappen, te struikelen, om een
plekje in de zon te vinden.
Dit eiland is helemaal stil. Verlaten.
Een dood eiland. De zon is warm.
De trap deint een beetje. Enkele
bouten zijn doorgeroest. Je rekent
er maar op dat je niet naar beneden
zal smakken. Voorzichtig, treetje
voor treetje, even omkijken, nog
twintig meter dalen. Dan, een laat
ste sprong, een zwik door de enkel
en je staat weer op het platform.
Het kleinste vliegveldje dat ik ooit
heb gezien.
Het gebouw. Roestige klomp ijzer. De
luiken zijn dicht, de deuren zijn dicht,
x niet op slot.
Op de balustrade liggen zwart-verteer-
dè' vogellichaampjes. Niet één verdwaal
de vogel, maar wel twintig. Hebben zij
zich te pletter \f vlogen tegen de onver
lichte toren? Ot zijn ze misschien over
vermoeid neergestreken zonder eten of
drinken te vinden.
Die mand, die weggerotte korf die wat
heen en weer bengelt in de wind, ik heb
er jaren geleden eens in gezeten, vlak
DE LEIDSE COURANT DINSDAG 5 AUGUSTUS 1969
na de korte glorietijd van het eiland.
Het REM-eiland.
In 1964 was het een begrip. Namen van
zakenleiden als Zwolsman en Verolme
kwamen er aan te pas. Het idee was er
zender neerzetten buiten de territoriale
wateren.
In allerijl werd het eiland in Ierland, op
een werf van Verolme gebouwd. Haast,
haast, haast. En de regering had de ze
nuwen. Mocht dat wel of mocht dat nou
niet. Alle wetten en wetjes werden erbij
gesleept. Er was niet één die paste. Men
maakte een anti-REM-wetje. Speciaal
voor dit eiland.
De REM-mensen zaten niet stil. Vlie
gensvlug een eiland bouwen, televisie
programma's kopen, omroepster8 keu
ren Er zat nog aardig wat werk aan
Enfin, het eiland kwam er. 's Avonds kon
je ernaar kijken vanaf de Noordwijkse
boulevard. Badend in het licht stond
de toren er. In enkele dagen waren de
zes zware holle palen van staal in de
zeebodem geheid. Precies vijf jaar ge
leden werden de eerste proefuitzendingen
van radio en tv Noordzee de lucht inge
stuurd.
De vreugde van de REM-mensen was
maar van korte duur. Alles by elkaar
duurden de uitzendingen vier maanden.
Toen streken de helikopters van de Ne
derlandse regering, na enkele dagen
aarzelen, neer op het platform. Het was
uit met de pret, met Rin-tin-tin, met de
Saint, met dr. Ben Casey.
De zender werd verzegeld.
Het eiland stond nutteloos in de golven.
Enkele maanden lang nog bleven er
wakers op het eiland. In diensten van zes
weken zaten er steeds twee mannen op
het eiland. Toen we hen in die tijd eens
bezochten waren ze teleurgesteld dat
we geen kranten meebrachten. Ze had
den een TV-toestel.
„Vissen? Ach wat, als je een fles bier
in het water omkeert haal je de vis
achter elkaar naar boven. (Of het waar
is? Ik heb het nooit geprobeerd.) Nee,
we wachten maar tot Noordwijk in
brand vliegt, dan zien we nog eens wat".
JarenTater sta je dan op het naar pata"-
tes en zonnebrandolie stinkende strand
en je zint op een plekje aan het water
waar het stil is. Je herinnert je het 'ei-
We zochten een schipper om ons naar
deze schrille tegenstelling met het over
volle strand te brengen. „Wacht maar
tot de zee rustig is, dan gaan we".
Toen het op een dag wat heiig was en
de zee, de soms zo verraderlijke zee,
spiegelglad vertrokken we in de kleine
motorboot. De mist in, varend op het
kompas.
We zagen het eiland niet.
We voeren een half uur.
We tuurden in westelijke richting, we
probeerden door de mist heen te kijken,
wat hoofdpijn tot resultaat had.
„Maar ik zie hem, daar!" Een zwarte
veeg in de grjjze mist-brij.
Het leek wel of de zee eindeloos was.
We stevenden op de veeg af, die lang
zaam vervormde tot een toren.
„Wat valt hij tegen, ik dacht dat hij
groter was". Maar naarmate we dichter
bij kwamen werd de mast hoger. Ten
slotte is 99 meter niet niks.
In een klein uurtje legden we de weg
van het Noordwijkse strand naar het
REM-eiland af.
Ik voelde me een heel klein wezentje,
daar onderaan die grote ronde poten.
Moest ik daar tegenop klauteren? De
boot werd tegen de dwarspijlers gelegd.
De geringe golfslag liet het vaartuigje
tegen de stalen buizen beuken. We ba
lanceerden over de glibberige buizen en
begonnen de vijftien meter hoge paal in
te klimmen.
Helemaal boven durfde ik niet verder.
Beneden mij de zee. die vraatzuchtig
tegen de buizen aanklotsté. Naast mij,
na een halve meter niets, een plank.
Maar die kiept toch zeker als ik erop ga
staan? Welnee meid, gewoon doorlopen,
net doen of je door de Breestraat loopt.
Op knieën, handen, voeten. Hangend,
kruipend, zittend.
Maar toch kwamen we er.
Een voor slanke posturen bestemd luik
je door. Hé, een machinekamer. Nog
keuken, een zaal die vol staat met ac
cu's. De paddestoelen groeien uit de
vloer. Wel vochtig.
Wat een geweldig gebouw eigenlijk. Je
zou er zo een hotel kunnen beginnen
voor mensen die rust zoeken. Want
stilte is er. Maar het is nu een doodse
stilte.
Toen we de deur uitliepen brak juist de
zon door. We wilden hoger op. En dat
kon je gerust doen. Er was nog ruim 80
meter over om te klimmen. En daar
stond je dan. Tachtig meter hoog. Je
mijmerde wat. Je dacht eraan dat het
hele geval voor 2 miljoen te koop staat.
Je voelde de zon en je genoot.
Dan een stem die ver het water schalt:
Hé daar, schiet je wel op, het tij keert,
we drijven af, we kunnen niet tegen de
stroom roeien".
Naar beneden rennen.
De touwen wisselen.
Langs een andere paal klauteren we
weer omlaag. Vliegjes op de eilandpoten.
We stapten van het eiland waar we rust
en roest vonden.
We -pakten het kompas. Knikten eens
dankbaar naar het zonnetje.
De schipper trok zijn boot aan.
Dag eiland.
Groot stil eiland.
Dag toren.
We gaan terug naar Nederland, waar
het zo vol is dat de mensen bijna van
het randje vallen.
Orgeltje
(door Willem Schrama)
NOORDWIJK Het derde in de serie orgèlconcerten, welke deze
zomer door de Stichting Orgelcentrum in samenwerking met de Eve
nementencommissie Noordwijk in de Grote Kerk wordt georganiseerd,
werd gisteravond gehouden door Feike Asma, organist, koorleider, diri
gent en componist. Hij werd op 21 april 1912 in Den Helder geboren en
reeds op 9-jarige leeftijd trad hij voor het eerst in het openbaar op
Negen jaar lang was de Amsterdamse organist/componist Jan Zwart
zijn orgelleraar, terwijl hij piano studeerde bij Hugo van Dalen in Den
Haag. Directielessen kreeg hij van Eduard Flipse te Rotterdam, hetgeen
hij in 1950 en '51 voortzette in de internationale meestercursus voor diri
genten onder leiding van Paul van Kempen te Siëna (Italië). Op 15-jarige
leeftijd volgde hij zijn vader op als organist van de Gereformeerde Kerk
te Den Helder, vanwaar hij na zes jaar verhuisde naar Leiden, waar hij
van 1933 tot 1943 organist van de Hooglandse Kerk was. En sinds die
periode herdenkt hij jaarlijks het overlijden van Johann Sebastian Bach,
de grootste orgelcomponist aller tijden, in de vorm van een speciaal
Bach-concert. De afgelopen week deed hij dat in Zutphen, Bolsward en
Maassluis en gisteravond in Noordwijk, van welke gelegenheid wij gretig
gebruik maakten om deze overbekende, maar ook vaak omstreden
musicus eens wat nader te leren kennen
Grote publiek
Zo romantisch als zijn orgelspel is, zo
nuchter is zijn persoon. Het feit, dat
vele recensenten en collegae hem jaren
lang min of meer verguisden, omdat
hij niet voor de volle honderd procent
achter zyn werk zou staan, of omdat
zijn repertoire te „zoet" zou zijn, doet
hem erg weinig. Hijzelf is daar al lang
over uitgepraat.
„Dat is toch al jéren voorbij, dat weten
die mensen toch ook wel. Ik heb inder
daad een tijd gehad, dat ik eenvoudige
werken speelde. Maar ik geloof, dat ik
juist door die eenvoudige werken de
mensen naar het orgel heb getrokken
en dat ze zodoende hebben leren luisteren
naar laat-romantische muziek èn naar
modernere werken. Het grote publiek
is mijns inziens muzikaal opgevoed langs
die eenvoudige weg. Maar de laatste
tien jaren speel ik bijna overal moderne
werken. Ik speel Monnikendam, An-
driessen, Langlais, Dupré en ga zo maar
door. Een Cantilene van Rheinberger
bijvoorbeeld, komt al jaren niet meer
op mfln programma voor. Onlangs is er
weer een langspeelplaat uitgebracht,
een promotie-l.p. met al die bekende
dingen erop. Maar die z(jn allemaal al
jaren geleden opgenomen in de Oude
Kerk te Amsterdam. Méar een feit is
eenmaal, dat die muziek over de toon
bank vliegt. Ik zou dolgraag wat mo
dernere werken op de plaat zetten, maar
dat lukt bijna niet, omdat er verdraaid
weinig vraag naar is.
Je krijgt er de platenmaatschappij niet
voor. Dat pakken ze niet van je. Het is
me destijds gelukt om een paar werken
van Paul Westering en Hendrik An-
driessen op de plaat te krflgen, maar
dat kost zo ontzettend veel moeite. Maar
toch breng ik ze wel degeiyk in mijn
concerten ten gehore, oók al ben ik
altijd in hart en nieren een romanticus
geweest."
lemaal maar niets vinden, maar ik vind
het juist een ongelooflijke prestatie
die mensen. Wat z(j doen is niet alleen
ontzettend moeilijk, maar hun arrange
menten behouden steeds de vereiste
sfeer. Bach arrangeerde er toch zelf
ook op los. Als hij nu nog leefde
hij er warm voor lopen. Zyn muziek
bruist immers van het ritme. Het leent
zich er gewoon voor."
Geïnspireerd door deze laatste woorden
neuriet hij Bachs Fantasia en Fuga
g-moll, terwijl hij zichzelf van drum-
„Van 1933 tot 1943^ zat ik in Leiden, in
de Hooglandse Kerk. Ah, dat was een
fantastische tijd. Ik gaf daar elke maan
dagavond een concert en dat werd dan
door een duizend mensen bezocht. Dat
had ik helemaal opgekweekt. Ik begon
met een twee-, driehonderd man, maar
geleidelijk aan werden er dat steeds
meer. Ik weet niet hoe de situatie nu
is, maar destijds was dat een prachtig
Pro-Swingle
Feike Asma heeft bovendien een grote
waardering voor J. S. Bach en waar
schijnlijk tot veler verwondering ook
voor diens moderne interpretaties.
„Bach is voor mij zonder meer de
grootste orgelcomponist. Dat sacrale en
dan die vele bewegingen, die altijd maar
doorlopen. Dat stopt nooit. Grandioos
gewoon. Al zijn werken. De Swingle
Singers doen dat ook zo knap. Ook dat
mag ik bijzonder graag horen. Er zijn
een heleboel ernstige musici, die dat al-
orgeL Nee. veel beter dan die van de
Pieterskerk. Dat is een onding. Het
lijkt veel, maar in wezen is het bar
slecht, hoor. Dat is het trouwens altijd
geweest. Ik heb er vaak genoeg op ge
speeld om dat te weten. Deze( die van
de Noordwijkse Grote Kerk) is ook
zwaar te bespelen, maar het is maar
een klein orgeltje, hè."
Ik kijk omhoog en zie een reusachtig
orgel aan de muur hangen. Hy lacht.
„Ja. dat is maar een kleintje. Geef mij
mij maar het orgel in de Oude Kerk
Amsterdam. Dat is altyd mijn favoriete
orgel geweest. Een geweldig ding. Maar
ia, het duurt nog een jaar of tien. voor
dat het weer bespeeld mag worden. Dan
ben ik inmiddels 67, éls ik bet beleef."
Maassluis
„Bovendien heb ik zelf een schitterend
orgel in Maassluis, in de Grote Kerk.
ïk ben blij, dat ik destijds die stap ge
nomen heb. Ik zat vóór 1965 in de Lu- 1
therse Kerk in Den Haag. toen ik dat
aanbod kreeg. En er gingen inmiddels
al geruchten rond, dat de Lutherse Kerk
wegens restauratie gesloten zou worden.
Toen ik daar naar informeerde, zei men,
dat dit inderdaad voor een jaar het
geval zou zijn, maar dat geloofde ik
niet helemaal. Gelukkig maar, overigens,
want inmiddels heb ik in de kranten
gelezen, dat-ie pas in 1980 weer wordt
geopend. Nee, ik zit daar best in Maas
sluis. En ondertussen ga ik gewoon
door met concerten geven. De laatste
tijd geef ik er zes per week. Hoeveel ik
er in m(jn hele carrière gaf? Nou dat
zijn er gauw meer dan 8000."
En glimlachend laat hy erop volgen:
„En ik ben voorlopig nog niet van plan
om er mee op te houden. Ik ga door
tot het bittere einde."
Verschrikt kykt hy op zijn horloge. Bij
achten. Haastig begeeft hij zich naar
de orgeltrap. Zijn concert kan beginnen.
Zijn achtduizendzoveelste....^,, met of
Zijn concert was overigens wel gaaf.
Zoals hierboven vermeld, omvatte
het enkel werken van de grote Se-
bastiaan. Eigenlijk niet meer dan
een gecomprimeerde weergave van
wat Bach op orgelgebied allemaal
gedaan heeft. Allereerst waren dal
een drietal koraalvoorspelen, waar
onder het juweel „Schmücke dich,
o liebe Seele" met zijn lang aanhou
dende, en daarom zo innemende so-
praanstem. Feike speelde het iets
gehaaster dan zijn collegae dat ple
gen te doen. maar maakte er niette
min een beste vertolking van. Bij
het horen van de Prelude en Fuga
in f-mineur zou men Feike Asma's
eigen woorden niet geloven. Hij gaf
n.l. ruiterlijk toe, dat Bach niet zijn
sterkste kant is, hotewel hij het dol
graag speelt. De prelude kwam er
echter welschapen uit, evenals het
Passacaglia. Hierin was goed pedaal-
werk te bespeuren. In Sonata U in
c-mineur was dat evenzo het geval,
al was het tempo daarin niet altijd
standvastig. De welbekende Toccata
en Fuga in d-mineur vormde echter
een fijn besluit van een waardige
Bach-herdenking. Het zeer omvang
rijke gehoor toog in ieder geval zicht
baar tevreden huiswaarts.
NOORDWIJK De lijst van evene-
menten, samengesteld door de Evene-
mentencommissie Noordwijk, ziet er
voor de komende weken als volgt uit:
Dinsdag 5 aug.: Populair concert door
het muziekgezelschap „De Bierkouwers"
op het Kerkplein aan de Hoofdstraat,
aanvang 8 uur n.m. Vuurwerk op het
strand voor de Koningin Wilhelmina
Boulevard, aanvang 10 uur nam.
Woensdag 6 aug.: Woensdagavondzang
in de Ned. Herv. Kerk aan de Hoofd
straat, aanvang 8.30 uur nam. Avond
wandeltocht over 5, 10 en 15 km. Start
vanaf „De Parasol" (Seinpost), Kon.
Wilhelmina Boulevard. Aanmelden van
6.30 tot 7 uur nam.
Donderdag 7 aug.: Gollwedstrijden voor
badgasten op het golfterrein van de
Noordwijkse Golfclub.
Vrijdag 8 aug.: Midgelgolfwedstrijden
voor badgasten om de Seinpost-wissel
beker op de banen van „De Parasol"
(Seinpost), aanvang 10 uur voorm.
Zaterdag 9 aug.: Demonstratie van de
Noordwijkse Reddingsbrigade met me
dewerking van de redbool Kurt Carlsen
van de KNZHRM en de Kon. Lucht
macht. op het strand voor de Koningin
Wilhelmina Boulevard (bij de politie
post), aanvang 3 uur nam. Midgetgolf-
wedstrijden voor badgasten om de Sein-
post-wisselbeker op de banen van „De
Parasol" (Seinpost), aanvang 10 uur
Dinsdag 12 aug.: Prestatiewandeltocht
op het strand. Start 7 uur nam. by de
politiepost.
Woensdag 13 aug.: Avondwandeltoch
ten over 5, 10 en 15 km, georganiseerd
door het Northgo-wandelcomité. Start
bureau bij „De Parasol-Seinpost". Aan
melden van 6.30 tot 7 uur. Begeleiding
van tamboerkorps. Woensdagavondzang
in de Ned. Herv. Kerk aan de Hoofd
straat, aanvang 8.30 uur nam.
Donderdag 14 aug.: Concert door een
der Noordwykse muziekkorpsen. Plaats
wordt nader aangegeven, aanvang 8 u.
Vrijdag 15 aug.: Orgelconcert in de
Grote Kerk te Noordwijk-Binnen door
de organist Feike Asma (populair pro
gramma). Laatste zomeravondconcert.
Op vakantie door
de bliksem gedood
Voor tie familie Lepelaar te Sassen-
helm (Berkenlaan 8) is de vakantie in
Oostenrijk op een droeve manier ge
ëindigd. Tijdens een hevig onweer werd
de 25-jarige zoon Freek door de bliksem
getroffen en op slag gedood.
Zijn verloofde, met wie hij in liet na
jaar zou trouwen, en zyn ouders kre
gen geen letsel.
