„Op de Veluwe kan een
remonstrant het nog wel
eens moeilijk hebben"
Betere oplossing gezocht
in kwestie lerarenlessen
Onenigheid inKVP
over woningbouw
Remonstrantse
Broederschap
verwant met
het huidige
katholicisme
HET HART VAN
DE MANAGER
Kritische
organisatie
opgericht
In ons land al
vijftig nier
transplantaties
Gesmokkelde
sigaretten
achterhaald
OPENBARE
DISCUSSIE
Burgemeester
mengt zich in
schoolstrijd
ZATERDAG 24 MEI 1969
Op 14 januari 1969 was het 350
jaar geleden, dat de Remonstran
ten door de Dordtse Synode uit
de Hervormde Kerk werden ge
zet. Dit gebeurde namens de ver
gadering door voorzitter Boger-
man. Hij zei letterlijk: „Opdat
wij godvruchtig en vreedzaam
het werk mogen afdoen, waartoe
wij zijn samengekomen, wordt
gij ontslagen en gedimitteerd.
Maar weest zeker, dat de synode
uwe hardnekkigheid aan de ganse
christenheid zal bekend, maken
en dat het haar aan geen geeste
lijke wapenen ontbreekt, om ter
gelegener tijd tegen u te proce-
deren< Derhalve geef ik u uit
naam der gedeputeerden en der
ganse synode uw afscheid*'.
Het werd een afscheid voorgoed. On
geveer een half jaar na de wegzending
hebben 38 verbannen predikanten te
Antwerpen de Remonstrantse Broe
derschap opgericht. Zij deden dit dooi
nood gedwongen, zoals een van hun
voormannen Uytenbogaert het uit
drukte: „Wij hebben de gebreken der
Kerk in de Kerk willen beteren en
anderen tot ons trekken door godde
lijke matigheid, 't En wil niet zijn. Zo
moet het op een andere manier ge
schieden. Laat het de vrij remon
strantse Kerk of gemeente heten".
Dat was eind september 1619.
V oorbeschikking
Op de achtergrond speelde een con
troverse over het leefstuk van de
voorbeschikking tussen Gomarus, die
het streng calvinistische standpunt
verdedigde, en Arminius, die er rui
mere opvattingen op na hield. Vol
gens Arminius wil God dat alle men
sen zalig worden, hij sluit niemand
bij voorbaat uit; alleen wie vrijwillig
de genade van God verwerpt, wordt
verworpen. Gomarus daarentegen
stelde, dat God van eeuwigheid sou-
verein heeft uitgemaakt, wie hij zal
redden en wie hij zal verwerpen.
Behalve deze theoretische contro
verse waren er dieper liggende ver
schillen tussen het calvinisme van die
dagen en de remonstrantie. De re
monstrantie pleitte voor pluriformi
teit, voor verdraagzaamheid ten op
zichte van afwijkende meningen,
kortom voor een „rekkelijke" aanpak
van de binnenkerkelijke problema
tiek. Het calvinisme daarentegen
muntte uit door „preciesheid". En
deze stromingen hebben elkaar ten
slotte niet kunnen verdragen.
Op 31 mei wordt het 350-jarig be
slaan van de Remonstrantse Broeder
schap gevierd met een oecumenische
samenkomst in de Sint-Jacobskerk te
Den Haag, waar behalve remonstran
ten ook een hei-vormde, een katholiek
en een gereformeerde het woord zul
len voeren. Naar aanleiding van de
komende gebeurtenis spraken wij met
prof. dr. L. J. van Holk, vertegen
woordiger van de Remonstrantse
Broederschap bij het pastoraal con
cilie van de katholieke Kerk in Ne
derland.
Hij meent, dat de controverse tussen
Arminianen en Gomaristen haar be
tekenis nagenoeg geheel heeft verlo
ren. „Er wordt nooit meer over
gepreekt. De gemeente interesseert
zich niet voor deze problematiek. Zij
vindt het een zaak voor theologen".
Wat wel is blijven bestaan is het
verschil tussen een wat groter vrij
zinnigheid aan remonstrantse en een
wat strenger orthodoxie aan her
vormde kant.
De verhoudingen tussen de Broeder
schap en de Nederlandse Hervormde
Kerk zün over het algemeen heel
goed, zeker aan de top. De oude
wonde heeft zich zo goed als geslo
ten. „Op een Veluwedorp ban een
remonstrantse villabewoner het nog
wel eens moeilijk hebben, maar dat
zün uitzonderingen". In dit verband
betreurt prof. Van Iiolk het, dat dc
Dordtse artikelen tegen dc remon
stranten nog altijd overeind zijn ge
bleven. „De gematigd orthodoxen
staan bij deze artikelen niet stil maar
de Gereformeerde Bonders wel. Daar
leeft nog altijd de angst voor een
stuk vrijzinnigheid, dal ze niet
lusten".
Katholieke inslag
Met de rooms-katholieke Kerk' heelt
de Remonstrantse Broederschap van
af het begin goede betrekkingen ge
had, betere dan met de hervormde.
De verwantschap lag op het theolo
gische vlak (nadruk op de vrije wil,
universalistische tendens in het den
ken) en op het vlak van de beleving
(beide werden vervolgd en moesten
hun heil zoeken in het zuiden des
lands). Typerend is de uitspraak van
Uytenbogaert, dat „God aan de
rooms-katholieke Kerk haar scheids-
brief nog niet heeft gegeven", een
voor die tijd zeer oecumenische en
ruimhartige stellingname. De verhou
dingen werden slechter in de 19e
eeuw, toen de Broederschap het mo
dernisme met enthousiasme binnen
haalde op het terrein van de bijbel
kritiek, de wijsbegeerte en de gods
dienstwetenschap. De katholieke Kerk
verzette zich scherp tegen deze ten
dens en kwam met haar Syllabus, be
nadrukking van de pauselijke onfeil
baarheid en haar supernaturalisme
diametraal tegenover de Broeder
schap te staan.
„Ik heb nooit de behoefte om die
dingen uit te werken", zegt prof. Van
Holk, „zeker niet nu ze geschiedenis
zijn geworden. De rooms-katholieke
Kerk heeft in zeer korte tijd het ver
leden van zich afgeschud. Het is on
gelooflijk, met welk een gemak deze
Kerk erin slaagt, de onverdraag
zaamheid van het verleden .te doen
vergeten. Van de ene kant is dat
gelukkig: als ze het niet deed zou
ze geen schijn van kans meer maken.
Van de andere kant vraag je je wel
eens af, of het niet eerlijker zou zijn
de grote fouten uit het verleden
royaal te erkennen. I'k heb staan kij
ken van 'het gemak waarmee bisschop
De Smedt op het concilie stelde: de
Kerk heeft altijd de juiste principen
gehad maar zich er niet altijd aan
gehouden
Gemengde gevoelens
De worsteling van de roomse Kerk
om een nieuw gezicht te krijgen vindt
prof. Van Holk grandioos. Haar ge
nezing zal echter onvolledig blijven,
als ze nietofficieel haar schuld be
kent". Ook zou hij haar graag willen
waarschuwen tegen overdrijvingen op
oecumenisch gebied, die hij de laat
ste tijd on Nederland meent te con
stateren. „Ik vind het onzinnig, dat
een remonstrantse dominee voorgaat
in een katholieke eucharistieviering
en omgekeerd. Dat is de boel door
elkaar klutsen, dat is een .gebrek aan
clarté latine, waarvan ik als nazaat
der Hugenoten niet veel moet hebben.
Ik wil best aan de communie in een
katholieke dienst deelnemen als ik
daartoe word uitgenodigd en van te
voren in een gesprekje mijn positie
lean uiteenzetten. Dan liggen de zaken
duidelijk, dan klutsen we de boel
niet door elkaar". Nog liever houdt
hij zich aan het vieren van een ge
meenschappelijke Jiefdemaaltijd, die
geen eucharistisch karakter heeft.
„Het gaat mij niet zozeer om de een
heid van de Kerken als wel om de
eendraoht van de gelovigen. Als die
er is, waarom zouden we dan de za
ken forceren?"
lieke kamp met gemengde gevoelens
gadeslaat: van dc ene kanl is hü en
thousiast, van de andere kanl bezorgd.
„Het gaat allemaal zo snel", zegt hü.
„en er wordt zoveel geëist. Ik vraag
me wel eens af: wat schiet er straks
van het katholicisme nog over? Be
grijp me goed, ik juich het toe, dal
velen de eucharistie meer symbolisch
gaan zien en dat ze meer nadruk gaan
leggen op het aspect van dc gemeen
schappelijke maaltijd. Maar is dat
nog rooms-katholick? Is de voor
hoede niet zover vooruitgeschotcn.
dat de meer behoudenden zich er niet
meer in herkennen? Ik kan een be
weging als Confrontatie echt wel bc-
Professor Van Holk vraagt zich af, of
de katholieke Kerk, zoals ze zich ont
wikkelt, wel voldoende een herken
bare grootheid blijft. „Als ik mijn
ogen dicht doe en ik luister naar een
spreker, dan hoor ik soms het ver
schil niet meer tussen een remon
strant, een doopsgezinde en een ka
tholiek. Op het Vaticaans concilie
had ik die ervaring bij het beluiste
ren van bisschop Edelby. En dat
vond ik toch wel bedenkelijk".
Vrijzinnig
De Remonstrantse Broederschap is
vrijzinnig, daaraan laat prof. Van
Holle geen twijfel bestaan. Zij bindt
zich niet aan een geloofsbelijdenis,
past op alle terreinen de kritische
methode toe, ziet de ambten als een
instelling van de Kerk en legt het
zwaartepunt bij de gemeente. „Ik
geef toe, dat dit ook zijn schaduw
kanten heeft. Inspraak van leken kan
bijzonder boeiend zijn door het emo
tionele en spontane dat dan naar
voren komt, maar zij levert ook een
heleboel dilettantische onzin op.
Daarom heb ik uw Kerk op het pas
toraal concilie tegen elke overdrij
ving in deze gewaarschuwd".
In de loop van ons gesprek blijkt
herhaaldelijk, dat prof. Van Holk de
ontwikkelingen in het rooms-katho-
van Nederland vrijzinnig vindt. Het
antwoord luidt bevestigend, althans
voor een gedeelte van de Kerk. „Ik
blyf erbuiten of het een grote min
derheid is dan wel een kleine meer
derheid. Daarvoor zou je de zaak
nauwkeuriger moeten onderzoeken".
Hoe vindt, hij het, dat katholieken
bestuursfuncties vervullen in de
VPRO? „Het verbaast mij niet, ge
zien het algemene beleid van die om
roep. Maar ik ben er niet enthousiast
over. Het is weer het door elkaar
klutsen van verschillende elementen,
waarover ik u straks al heb gespro
ken".
Hereniging
Terug naar de Remonstrantse Broe
derschap. die binnenkort haar 350-
jarig bestaan viert. Op mijn vraag,
of dit kerkgenootschap momenteel
een up dan wel een down beleeft,
antwoordt prof. Van Holk zonder na
denken: „Duidenlijk een down. Het
aantal leden loopt terug, nieuwe lid
maten komen er weinig, het kerkbe
zoek gaat achteruit. Een van onze
problemen is de zgn. ijle spreiding.
Wat moeten wij met een handjevol
lidmaten, die verspreid wonen over
een groot gebied als de Bijlmermeer
of de provincie Groningen? Hoe moet
je onder deze mensen huisbezoek
doen. hoe krijg je ze naar de kerk?
Ze dreigen verloren te lopen, want
naar hervormde of gereformeerde
diensten gaan ze ook niet. Daar voe
len ze zich niet thuis".
De Broederschap is een typisch Ne
derlands verschijnsel, buiten onze
grenzen heeft zij maar één gemeente,
in Friedrichstadt. Ook de geest is
Nederlands: een grote verdraagzaam
heid (de geest van Coornhert vindt
Van Holk), een geringe behoefte om
buiten de grenzen te treden en een
sterk intellectualistische inslag. „Het
is geen toeval, dat de wieg van de
Broederschap in de aula van de
Leidse universiteit heeft gestaan".
Ik vraag hem of wjj de hereniging
der Kerken nog zullen beleven.
„Neen", zegt hü zonder aarzeling.
„Indien dat te beleven zou zün, dan
alleen op basis van een zo verwaterd
akkoord, dat ik het niet meer de
moeite waard zou vinden. Eenheid
tegen elke prüs is niets, zeker een
heid tegen de prüs van onwaarach
tigheid". Voorlopig zullen we tevre
den moeten zün met een intensieve
samenwerking en met wcderzüds be
grip. „Als we alvast eens begonnen,
de gulden regel van het evangelie toe
te passen: behandel een ander zoals
je zelf behandeld zou willen worden.
Dat is de eenvoud zelf. Maar lééf er
DEN HAAG (ANP) Dinsdag a.s.
lullen vertegenwoordigers van de raad
van leraren en van het departement
van Onderwüs en Wetenschappen bü-
renkomen om een betere oplossing zien
le bereiken in de kwestie van de lera
renlessen voor scholen voor voorbe
reidend hoger en middelbaar onderwüs.
Dit hebben de vertegenwoordigers
van de leraren in een twee uur durend
onderhoud met minister dr. G. H. Ve-
ringa en staatssecretaris mr. J. H. Gros
heide van Onderwijs en Wetenschap-
Pen op het departement vernomen.
De bewindslieden erkenden, dat het
niet juist was geweest dat bij de voor
bereiding van de nieuwe formule ,voor
het vaststellen van de lelrarenlessen niet
met de leraren overlegd was.
De leraren vrezen, dat door de nieu
we formule de leerlingen niet de bege
leiding kan worden gegeven, die in de
mammoetwet is toegezegd. Wat do bo
awaren tegen de wijziging van de
stichtingsnormen voor scholen betreft,
zegde staatssecretaris Grosheide de le
raren toe, dat niet gevreesd hoeft te
worden dat een complement van deze
wijziging zal zijn dat. de opheffings
normen voor scholen worden veranderd.
De kritische lerarenorganisatie, die
thans ongeveer 300 sympathisanten telt,
heeft zich gisteren officieel gepresen
teerd. Deze nieuwe pressiegroep, die
openstaat voor alle docenten van kleu
teronderwijs tot en met het universitaire
onderwijs, is niet geïnstitutionaliseerd.
Zij telt geen leden of bestuur. De ini
tiatiefnemers Helge Bonset, Piet Calls
en Anton Oskamp, geloven niet in hel
georganiseerd overleg, noch in de be
staande lerarenorganisaties. Wij ervaren
evenals vele studenten en andere pro
gressieve maatschappelijke groeperingen
de bestaande structuren als star, auto
ritair en niet gericht op de eigenlijke
ontp.ooiïng van de mens, zo zei de heer
Oskamp op een persconferentie.
De actiegroep eist een radicale en
snelle onderwijskundige vernieuwing,
waaronder invoering van het 9-Jarig
basisonderwijs, doorbreking van het
starre klassensysteem, geheel of gedeel
telijk projectonderwijs en collegesys
teem voor het voortgezet onderwijs,
afschaffing van cijfers, zitten blijven
en eiindexamensysteem, het opnemen
van nieuwe vakken in het studiepakket,
waaronder psychologie, filosofie, pers-
UTRECHT (ANP) „Tot nu toe zijn
in verschillende ziekenhuizen in ons
land vijftig niertransplantaties verricht,.
Slechts één patiënt is nadien overleden.
De bereikte resultaten bij niertransplan
taties in ons land zijn de beste ter we
reld".
Dit zei in Utrecht dr. E. J. Dorhout
Mees, hoofd van de nierafdeling van liet
academisch ziekenhuis in Utrecht. Hij
sprak op een persconferentie, die was
belegd door de plaatselijke vereniging tot
steun aan de nierstichting. Deze vere
niging houdt van 2 tot 7 juni aanstaande
een actie, waarvan de baten onder
meer ter beschikking komen var
nierstichting Nederland.
k.n.m.i. -w r
deelt Vrij warm
mee:
Het algemeen weerbeeld in onze
omgeving is geleidelijk meer on
der invloed van oceaandepressies
gekomen. Een samengesteld lage-
druksysteem bevindt zich in het
zeegebied tussen Ierland en zuid
west-Europa. Dit systeem breidt
zijn invloed steeds verder naar
het vasteland uit. Om dit depres
siesysteem wordt met zuidelijke
tuinden onstabiele oceaanlucht
naar het oorden en oosten ge
stuwd. Hiern komen -buien qn
plaatselijk pok onweer voor. In
Frankrijk en Spanje was dit vrij
dagmiddag het geval. Zaterdag zal
ook ons land zich in deze onsta
biele lucht bevinden, zodat er hiel
en daar een bui, mogelijk met on
weer kan voorkomen. De wind
zal matig, langs de kust vrij krach
tig zijn in hoofdzaak uit richtin
gen tussen noordoost en zuidoost.
De temperaturen zullen iets hogere
waarden bereiken dan vrijdag.
Eerste pinksterdag: zon: 4.33-20.42;
maan: 13.04-2.06; hoogw: Schei-.
9.17-21.51.
Tweede pinksterdag: zon: 4.32-
20.43; maan: 14.21-2.1Ghoogw.
Schev.: 10.2S-22.59.
Dinsdag 27 mei: zonr 4.31-20.44;
maan: 15.41-2.26; hoogw. Schev.
11.33-23.57.
Vooruitzichten voor maandag: aan
tal uren zon 2 tot 8. Min. temp. 1
tot 5 graden voben normaal. Max.
temp. van ongeveer normaal tot
4 graden boven normaalKans op
een droge periode van minstens
12 uur 70 procent. Kans op een ge
heel droogetmaal 40 procent.
Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG 2000 managers af-
lomstig uit het Nederlandse bedrijfsle-
zullen meewerken aan een groots
onderzoek naar de relatie tussen hun
levenswijze en eventueel voorkomende
en vaatafwijkingen. Het onder-
loek, dat vanuit de Nederlandse Hart-
itichting werd gestimuleerd, staat on
der leiding van de Groninger hoogle-
prof. dr. J. Nieveen, specialist in
hart-en vaatziekten.
De managers, allen leden van de
Nederlandse juniorkamer, hebben in
middels een uitgebreid enquêteformu
lier ontvangen. Zij hebben het op zich
genomen om zich in de eerstkomende
jaren sterk op het hartonderzoek van
de Nederlandse Hartstichting te richten
door steun aan de stichting en informa-
over het werk dat zij doen.
,,Deze activiteiten moeten worden ge
zien als een aanloop tot latere jaar-
lijke bevolkingsonderzoeken op hart- en
vaatafwijking op grotere schaal. Nu
moeten we ons noodgedwongen teveel
met revalidatie bezighouden. We wer-
cen er echter zoveel mogelijk naar toe
m dat vanuit de Hartstichting om pre
ventief te kunnen werken. Dat vergt
evenwel nog een geweldige studie en
eist veel tijd", aldus prof. Nieveen.
Een beeld van de strüd om de „Hamburger heuvel" dicht bü de Laotiaanse grens in Zuid-Vietnam. Bü de strüd, die
eind vorige week werd gevoerd, vielen vü'tig doden en 300 gewonden aan Amerikaanse zijde. Senator Kennedy heeft
deze gevechten zinloos genoemd.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De woningbouw heeft
de laatste tijd binnen de KVP tot ver
schillende discussies geleid. Als gevolg
I daarvan zijn twee stromingen ontstaan,
die totaal anders oordelen over de aan
pak van de woningbouwproblemen. Dit
heeft de rijkskieskring Dordrecht ertoe
gebracht op 29 mei in het groothandels
gebouw te Rotterdam een openbare dis
cussieavond te houden.
Het Tweede-Kamerlid mr. F. Andries-
sen, woningbouwdeskundige van de KVP-
Tweede-Kamerfractie zal dan debatteren
met de heer L. H. Weeber, KVP-wet-
houder te Delft en woordvoerder van
een groot aantal KVP'ers, die het met
dit woningbouwprogramma niet eens
In een vroeger gesprek met ons heeft
SCHIJNDEL (ANP) Op de kweek -
I school-havo in Schijndel is een gespan
nen toestand ontstaan, nadat de poli
tie in het conflict op deze school betrok
ken is. Toen leerlingen cn docenten van
de havo hoorden, dat de adjunct-direc
teur, de beer H. Vissers, zijn ontslag
aanvrage misschien zal intrekken, gin
gen zij opnieuw gezamenlijk tot actie
over. De leerlingen staakten en sommi
ge docenten gaven geen les.
De toestand op de school werd op de
ze manier zeer gespannen. Een deel dei-
docenten eist, evenals de havo-leerlin
gen, het vertrek van de heer Vissers.
Een ander deel heeft zich met de heer
Vissers solidair verklaard. De spanning
kwam tot een hoogtepunt, toen een com
muniqué werd verspreid door het school
bestuur. Hierin stond dat zowel leraren
als leerlingen onmiddellijk hun werk
zaamheden moesten hervatten, omdat
zij anders uit de school verwijderd zou
den worden. De scholieren en docenten
gaven aan deze eis gevolg, mede om
dat op dat moment buiten de school een
aantal politiewagens verscheen.
De politiemannen werden vergezeld
door mr. A. van Tuyl, de burgemeester
van Schijndel. Deze stapte de aula bin
nen, waar de stakende leerlingen en le
raren op dat moment bijeen waren. Hij
zei hun dat zij hun werkzaamheden
moesten hervatten, omdat anders de
school zou worden ontruimd. Leraren en
leerlingen gaven hieraan gevolg.
Gisteravond hebben zowel leraren als
leerlingen, van de havo en van de kweek
school, overleg gevoerd. De situatie
in Schijndel is volgens insiders op dit
moment zeer explosief. Beide partijen
willen niet met elkaar in contact komen.
Vandaag wordt er in Den Haag een ge
sprek gevoerd over deze zaak met
Tweede-Kamerleden
AMSTERDAM (ANP) Nauwe sa
menwerking tussen de rijkspolitie cn
douanerecherche heefl ertoe geleid, dat
in Volendam een partij van ruim vijf
miljoen Amerikaanse gesmokkelde si
garetten in beslag kon worden genomen.
Eerder was in Rotterdam een half mil
joen klandestien ingevoerde sigaretten
aangetroffen.
De herkomst is de visserskotter uit
Zwartsluis „Rinske", die ongeveer een
week geleden bij Petten op de Noord
hollandse kust liep. De politie vond de
volgende morgen sloffen sigaretten op
het strand. Dat was het begin van een
diepgaand onderzoek. Kikvorsmannen,
die het schip nader onderzochten, von
den aan boord nog een kleine partij door
weekte sigaretten.
