ÉÉÉéJ
Stafford en Cernan vlak boven de maan
APOLLO
10
VERTREKT
MORGEN
Blik op
de maan
RRI
'oung als redder
i de nood
KJ
n
Deze tekening geeft een duidelijk beeld van het moment waarop Stafford en Cernan aan hun afdaling zullen
linnen. Geheel links zien we het bemanningsverblijf en het dienstcompartiment van de Apollo, waarin alleen
[ung achterblijft. Rechts, met een werkende daalraket, vliegt het maanlandingsvaartuig. Het voorste gedeelte
n, dat zulke grillige vormen heeft, is de klimtrap met de cabine voor de twee astronauten.
.l.n.r.: Stafford, Young en Cernan.
ïtu
;hoi
}laa
uis
•gang vim
verzocht
if te slui
te plaati
ring va
estemd
kliuüi|i;iti
jntvangen
zette uite
centraal
keerstra'
nieuwe i
kan
boven
het Bei
dit
gemaakt
in
lbouw
reeg de
t dit dotf
is. De
ter bes
is er nol
rijgem;
nrichtin?
nogeiyk.
Op 28 februari 1966 zagen de Ameri
kaanse astronauten Stafford en Cernan
praktisch vlak voor hun ogen hun twee
collega's See en Bassett verongelukken
toen deze met een straaljager tijdens een
landing in slecht weer tegen een hoog
gebouw aanvlogen. Later dat jaar had
den de twee ongelukkige astronauten ge
lanceerd moeten worden in de Gemini 9,
welke taak na hun dood werd overgeno
men door Stafford en Cernan. Thans zal
dit tweetal samen opnieuw een lancering
meemaken. Op zondag 18 mei, 's middags
om elf minuten vóór zes, Nederlandse
tijd, zullen Thomas Stafford, John
Young en Eugène Cernan met de Apollo
10 van Cape Kennedy starten voor een
vlucht, die twee van hen tot op 15 kilo
meter boven het maanoppervlak moët
brengen.
:If minuten in beslag nemende lanceerfaze, zal
derde trap van de bij de start 110 meter hoge en
•e Saturnus 5-raket, de 45 ton wegende
illo 10 in een baan om de aarde brengen op een
185 kilometer. Twee uur en 34 minuten
tegen het einde van de tweede omloop, zal de
trap voor de tweede maal ontstoken worden om
snelheid van de Apollo 10 op te voeren tot bijna
kilometer per uur waardoor het ruimteschip in
richting van de maan zal worden geschoten.
de lanceerfaze en de daarop volgende, uren zal
kegelvormige bemanningsverblijf het bovenste ge-
de Apollo vormen. Daaronder bevindt zich
het dienstcompartiment met de boordraket en ten-
opgeborgen achter een viertal stroomlijnkappen
in de derde rakettrap, het insektachtige
(landingsvaartuig.
uur na de start zal Stafford het bemanningsver•-
met het dienstcompartiment losmaken van het lan-
'aartuig, zijn ruimteschip een halve slag draaien
vervolgens de neus van het bemanningsverblijf vasl-
het dakluik van het maantoestel. Dan zal hij -
lostrekken van de derde trap, die verder haar eigen
in het heelal zal volgen, om tenslotte terecht te
a in een baan om de zon.
;is naar de maan zal ongeveer 74 uur in beslag
nemen, in welke periode de mogelijkheid bestaat
viertal kleine koerscorrecties uit te voeren met be
de boordraket.
onderweg een defect optreden waardoor het
Ier afwerken van de missie een onmogelijkheid wordt,
hoeven de drie astronauten bij wijze van spreken
n maar ernstig af te wachten. Het traject van de
)Uo 10 zal nl. zodanig komen te liggen dat het ruim-,
hip te allen tijde, wanneer de boordraket niet ge-
eerti wordt, achter de maan langs zal vliegen op een
ite van 110 kilometer en vervolgens door de werking
het zwaartekrachtveld teruggestuurd zal worden in
richting van de aarde.
zetten, is het nu de taak van Stafford en Cernan van
korte afstand een grote hoeveelheid foto's en film van
dit gebied te maken en het met eigen ogen nog eens
nader te inspecteren. Eigenlijk had de NASA de nade
ring nog iets dichterbij willen laten plaatsvinden, maar
■angezien de hoogste bergtoppen op de maan tot acht a
negen kilometer reiken, vond men het niet verantwoord
de Apollo 10 verder te laten afdalen dan 15 kilometer.
Na de inspectie zullen Stafford en Cernan de daalraket
opnieuw ontsteken om het hoogste punt van de ellips
baan te verleggen van 111 naar 355 kilometer. Dit is
om te voorkomen dat het landingsvaartuig te ver zal
uitlopen op het moederschip.
'I wee uur later zullen de beide astronauten opnieuw
laag over het landingsgebied van de Apollo 11 vliegen.
Dan moeten ze de daaltrap afwerpen en de klimraket
ontsteken voor een remmanoeuvre welke hen in een
geheel andere omloop zal brengen die overigens pre
cies gelijk zal zijn aan die van de Apollo 11, nadat dit
vaartuig na de eerste maanlanding en een verblijf van
22 uur op het maanoppervlak weer is gestart.
Ellips
lanbaan
andere geval zal na die 74 uur
it behulp van de boordraket worden uitgevoerd
de Apollo 10 in een ellipsvormige baan om de maan
brengen, in hoogte variërend van 111 tot 314 kilome-
Twee omwentelingen later zal deze baan met dezelf-
boórdraket cirkelvormig worden gemaakt op een
gte van 111 kilometer.
zover is eigenlijk alles nog precies hetzelfde als bij
kerstvlucht van de Apollo 8 met Borman, Lovell en
ders.
grote verschil is echter dat Stafford en zün beman-
een maanlandingsvaartuig meevoeren, terwijl de
•Ho 8 alleen uit een bemanningsverblijf en een
istcomparliment was samengesteld. En om het be
ven van dit landingstoestel, als generale repetitie
de eerste maanlanding van de Amerikanen in juli
dit jaar. gaat het nu juist bij de Apollo 10.
dag na aankomst in de maanbaan zullen eerst
vervolgens Stafford door de tunnel in de
's van het bemanningsverblijf naar de cabine van het
Mngsvaartuig, dat door de astronauten zelf schert-
>d „Spider" (spin) wordt genoemd, kruipen en daar
hi systemen aanzetten en op hun betrouwbaarheid
IrnaT'
zullen zij hun toestel losmaken van de rest van
Apollo, waarin dus alleen Young achter blijft, voor
korte formatievluoht teneinde nog eenmaal een al-
ia tsie controle uit te voeren
Commandant van de Apollo 10 is de thans 39-
jarige luchtmachtkolonel Thomas Stafford (op de
foto rechts). Voor hij in 1962 als astronaut bij de
NASA kwam werkte hü als vlieg- en theorie-
instructeur aan de luchtmachtschool voor test-
piloten op de beroemde vliegbasis Edwards. Zijn
eerste ruimtevlucht maakte Stafford als tweede
piloot van de Gemini 6 waarmee hij samen met
Schirra de Gemini 7 in de ruimte achtervolgde,
in wat 's werelds eerste ruimterendez-vous was.
Dit gebeurde in december 1965. Daarvoor was hij
al eens reserve geweest voor de Gemini 3 en dal
was hij opnieuw (samen met Ccrdan) voor de
Gemini 9. Toen de bemanning daarvan echter
bij de vliegramp in februari 1966 om het leven
kwam, kregen Stafford en Cernan de Gemini 9-
missie toegewezen.' Stafford is gehuwd en vader
van twee dochters.
John Young (op dc foto middenin) de tweede
piloot van de Apollo 10, is slechts een weck jon
ger dan zijn commandant. Hij is marine-officier.
Young kwam gelijk met Stafford als astronaut
bij de NASA. Hij ging voor het eerst de ruimte in
als tweede piloot van de Gemini 3 in maart 1965
waarbij hij zich de toorn van dc vluchtleiding op
zijn hals haalde door in de zak van zijn ruimte-
pak een kaassandwicli mee te smokkelen cn dit
tijdens de vlucht op te peuzelen.
In juli 1966 was Young commandant van dc Ge-
mini 10, waarbU hij drie dagen in de ruimte bleef
samen met Michael Collin, die nu als tweede
piloot zal meegaan aan boord van de maanlan-
dingsvlucht in juli. Ook Young is getrouwd. Hij
beeft een zoon en een dochter.
Ook de derde piloot van de Apollo 10. Eugene
Cernan (links) is een veteraan uit hel Gemini-
programma. Hij maakte samen met Stafford de
vlucht van de Gemini 9. Daarbij maakte hij een
ruimtewandeling van ruim twee uur. Cernan
werd astronaut in 1963. Evenals Young is hü een
marineman. Toen hij in 1966 de ruimte inging,
was Cernan 32 jaar. waarmee liü tot nu toe nog
steeds de jongste astronaut van de Amerikanen
is die een ruimtevlucht maakte.
Thans is Cernan 35 jaar oud. Hü is gehuwd en
heeft een dochtertje van zes jaar.
De reservebemanning voor de Apollo 10 wordt
gevormd door Gordon Cooper, een van de eerste
zeven astronauten van de NASA, Donn Eisele. die
tweede piloot was van de Apollo 7 en Edgar Mi-
chell, een nieuweling onder de astronauten.
Door de langgerekte ellipsbaan, waarin Stafford en
Cernan zich een omwenteling eerder hadden geschoten,
zullen ze nu onder en achter het moedervaartuig van
Young vliegen. Via een aantal korte en langere stoten
van de standrcgelingsraketjcs aan de zükant van hun
cabine zullen de twee astronauten de rest van de
De allerlaatste faze van de rendez vous- en koppelings-
cperatie zal daarna slechts een kwestie van routine zijn.
Bijna negen uur nadat ze hem verlaten hebben zullen
Stallord en Cernan via het verbindingsluik weer terug
kruipen naar Young in het bemanningsverblijf.
Overigens mag men zeker niet de indruk krügen dat
Stafford en Cernan hel zware werk gaan opknappen,
lerwül "Young maar rustig op hun terugkeer wacht.
Büna het tegendeel is waar. De commandant cn de
derde piloot zullen uiteindelük een vaartuig besturen
dat er op gebouwd is een tweekoppige bemanning te
hebben. Young daarentegen blü'ft achter in een ruimte
schip dat normaal gesproken door drie man bestuurd
dient te worden.
Daatbij komt nog dat er altijd rekening mee moet wor
den gehouden dat defecten er oorzaak van kunnen wor
den dat Stafford en Ceman geen kans meer zien naar
het moederschip terug te keren. In dat geval zal het
nodig zijn dat Young een zogenaamde spiegelmanoeuwe
uitvoert om zijn beide collega's uit hun benarde positie
Evenals bij vorige Apollovluchlen zullen wü. aoh-
terblüvers. weer direct bü het ruimtegebeuren be
trokken worden dank zü een elftal rechtstreekse
televisie-uitzendingen die de bemanning van de
Apollo 10 hoopt te verzorgen.
Een primeur hierbü is dat de astronauten naast de
standaard zwartwit camera thans ook een kleu-
rencamera zullen meenemen. Er zal gepoogd wor
den alle uitzendingen met behulp van deze camera
te laten plaatsvinden. Slechts in het geval dat de
kwaliteit van de beelden te wensen overlaat zal
worden overgegaan op het zwartwit apparaat.
Elk van de elf uitzendingen zal ongeveer een
kwartier duren. De eerste twee zullen plaatsvin
den tijdens de heenreis waarbü men beelden te
zien krügt van bet interieur van het ruimteschip
en ook van de steeds kleiner wordende aarde en
de groter wordende maan.
Nadat de Apollo 10 In een baan om de maan te
recht is gekomen, zal men beelden van het maan
oppervlak zelf te zien krügen. Voorts zal men ge
tuige kunnen zün van een gedeelte van het ren
dez vous nadat Stafford en Cernan van hun laag
vliegmissie in de buurt van het mocdervaartnig
zijn teruggekeerd. Na 't rendez-vous, 't overstap
pen en het losmaken van het landingsvaartuig,
zullen opnieuw beelden naar de aarde worden ge
zonden en tüdcns de terugvlucht naar dc aarde
kunnen we dan nog wel enkele half-komlsche,
half-onderhoudende praatjes verwachten over hel
wel en wee van dc bemanning cn de werking van
het ruimteschip,
Wanneer na een 45-tal minuten weer radiocontact met
de aarde mogelijk is, moet het moeder vaartuig zich nog
steeds in een cirkelvormige baan bevinden op 111 kilo
meter hoogte, terwijl daarentegen de „Spider" een
ellipsbaan is gaan volgen waarvan het laagste punt
.slechts 15 kilometer boven de maan ligt.
Het bijzondere hieraan is dat dit laagste punt, dat een
uur na de manoeuvre van het landingsvaartuig zal wor
den bereikt, schuin boven de plaats komt te liggen
waar de twee astronauten van de Apollo 11 in juli ho
pen te landen. En eigenlijk is tot hier.de Apollo 10-
rnissie gelijk aan wat in juli zal gaan plaatsvinden.
Maar terwijl Armstrong en Aldrin met hun Apollo 11-
Spider" op dit laagste punt de landingsfaze zullen in
63 uur
omwentelingen lang bezig te houden met het verken
nen van het onder hen door glijdende maanoppervlak en
het uitvoeren van navigatiewerkzaamheden. Dan zal het
moment aanbreken dat iedereen zich nog zo goed moet
kunnen herinneren van de Apollo 8-vlucht.
Voor de laatste maal zullen dc drie astronauten in hun
ruimteschip achter de maan verdwünen en als ze er
enkele tientallen minuten later aan de andere züde weer
achter vandaan komen moet de boordraket inmiddels al
drie minuten hebben gewerkt om de snelheid van de
Apollo zodanig op te voeren dat het toestel voorgoed de
maanbaan verlaat op weg naar de aarde.
Dit is het meest kritieke moment van de hele missie.
Hier zou een weigering van de boordraket onherroepe
lijk het einde van de drie astronauten betekenen. Im
mers. dan zal de Apollo nog jarenlang om de maan
blijven cirkelen waarbij dc mannen al na een week
zouden omkomen bij gebrek aan zuurstof voor de adem-
Maar de Amerikanen zijn zich dat probleem wel dege
lijk bewust geweest bij het bouwen van de boordraket.
Er zyn dan ook heel wal dubbel uitgevoerde systemen
iii dit toestel aangebracht en een aanvankelijk defect
zou dan ook spoedig verholpen kunnen worden door
over te schakelen op een reservesysteem.
Nadat Stafford en Cernan In het bemanningsverblijf Naaf huls
zijn teruggekeerd, zullen ze het overgebleven gedeelte
van het maantoestel afwerpen en er getuige van zijn
hoe vanaf de aarde de klimraket ontstoken wordt met
het doel het vaartuig in een eeuwigdurende baan om de
zon te schieten.
Inmiddels zal de Apollo 10 dan al zo'n 38 uur om de
maan draaien (de Apollo 8 deed dat slechts 20 uur), met
het vooruitzicht op nog eens een etmaal. Maar eerst
zullen Stafford. Young en Cerdan van een welverdiende
rust gaan genieten alvorens zich nog eens een vijftal
Alles bü elkaar zal de terugvlucht naar de aarde ruim
53 uur in beslag gaan nemen. Daarbü zullen de astro
nauten hun ruimteschip in een denkbeeldige corridor
met een doorsnede van slechts 50 kilometer moeten
manoeuvreren, opdat ze precies onder de goede invals
hoek de dampkring van dc aarde zullen binnenvliegen.
iaaK iling
is het grote moment van de voorlopige scheiding
'gebroken. Terwül nu beide ruimteschepen vanaf de
entrum gezien achter de maan verdwijnen en dus alle
radiocontact tüdélük verbroken wordt, moet Stafford
eedurende 26 seconden de daalraket ontsteken. Deze.
daalraket is het onderste gedeelte van het landings
vaartuig. In wezen is het een zeshoekig plateau waarin
zich een raket, brandstoftanks en elektrische systemen
bevinden en waartegen aan de buitcnzüde vier lan
dingspoten zün bevestigd.
Is deze toch al geringe hoek te kle;n dan zal de Apollo
als het ware terugkaatsen in de ruimte en terecht ko
men in een wijde ellipsbaan om de aarde, hetgeen on
herroepelijk het einde zou betekenen voor de astronau
ten, omdat de voorraden in het bemanningsverblijf --
waarvan vlak voor binnenkomst in de atmosfeer het
dienstcompartiment is losgegooid slechts toereikend
zijn voor één tot twee uur.
Is de hoek van binnenkomen daarentegen te steil dan
•zullen dc wrijvingshitle en dc vertraglnskrachten zo
danig hoog oplopen dat de Apollo zal verbranden, dan
wel geheel uit elkaar zal vallen. Overigens zul bij een
goed terugkeertraject met een snelheid van 40.000 kilo
meter per uur, de temperatuur op het hitteschild van
hel bemanningsverblijf toch al o,vopen lot ongeveer
30 000 gi aden Celsius t
Alles bij elkaar zal de hele daling slechts een kwartier
in beslag nemen en eindigen met een landing in de
Stille Oceaan, ten zuiden van de evenaar, acht dagen en
acht minuten na het vertrek van Cape Kennedy, op
maandag 26 mei, "s middags om drie minuten vóór zes,
Nederlandse tijd.
Overigens mag aan dit tijdschema niet al te strak wor
den vastgehouden, omdat het alleen geldt indien de lan
cering om precies elf minuten voor zes op 18 mei plaats
vindt.
Bij de start op een ander tijdstip of op een andere dag
('t A polio 10-iancc cnstei naar de maan blijft open tot
cn met 5 mei) zal de duur van de hele vlucht variëren
vuil 187 tot 195 uur. hoewel de totale tijd in een baan
om dc maan in geen geval langer zal worden dan 63 uur.
Landing
Deze historische foto werd gemaakt door de bemgnning van de Apollo 8. Boven de maanhorizon komt
de aarde op. Van een dergelijk tafereel zuilen ook Stafford, Young en Cernan getuige kunnen zijn.
Slaagt de vlucht van dc Apollo 10, en daarin mogen we
alle vertrouwen hebben, dan zal de Apollo 11, die op
16 juli van Cape Kennedy moet starten, op zondag 20
juli een landing op de maan maken.
Dit zal geschieden in het gebied dat Stafford en Cernan
nu bij dit optimaal verloop van hun vlucht moeten in
specteren.
De tijd die Armstrong en Aldrin daarbij op het
maanoppervlak zullen doorbrengen, zal 22 uur gaan
bedragen terwijl hun collega Collins alleen achter-
olijft in het om de maan cirkelende moedervaartuig.
GERARD J. PLUKKEE
