Samen naar de sauna,
JA, GEZELLIG!!
Samen naar de
JA,
sauna,
GEZOND??
Wijnen liep ver weg van Belg
die lijkbleek op zn stoel zat
VRIJDAG 9 MEI 1969
PAGINA 13
De laatste jaren is het saunabad meer en meer in de
mode gekomen. Behalve de publieke sauna-inrichtingen,
gaan ook sommige particulieren een gedeelte van hun
woning inrichten als sauna. Van het saunabad verwacht
men de eeuwige jeugd en een nooit verzwakkende ge
zondheid. In de geneeskunde kent men ook mode
verschijnselen, denken we maar aan het enorm gebruik
of misbruik van vitaminen, hormonen, antibiotica, tran
quillizers, yoga enzovoort. Niet zelden is het zeer moeilijk
om mode en werkelijke geneeskunde uit elkaar te houden.
Gewoonlijk duurt het een tijdje voor er voldoende weten
schappelijke gegevens ter beschikking staan om zich een
objectief oordeel te kunnen vormen over een bepaald
geneesmiddel of benadelingswijze.
Onlangs hebben we mei
veel belangstelling het in
teressante boek gelezen van
de Antwerpse specialist dr.
H. Vastcenland over de toe
passingsmogelijkheden van
water als geneesmiddel. Het
boek, dat bij de Standaard
Wetenschappelijke Uitgeve
rij verscheen onder de titel:
„Hydrotherapie", verschaft
ook interessante weten
schappelijke gegevens over
het gebruik en de betekenis
van het saunabad. We zijn
zo vrij enige gegevens te
ontlenen aan dit degelijk
gestoffeerd werk om het
brede publiek wat gefun
deerde voorlichting te ver
schaffen over de betekenis,
indicaties en contra-indica
ties van het saunabaden.
Hitte
volgens
medisch
advies
Dit geldt ook voor de sauna. Is het
saunabad gevaarlijk? Doet sauna ver
mageren? Verwijdert een saunabad de
giftige stoffen uit het organisme? Is
het goed voor het zenuwstelsel en de
bloedsomloop? Geeft het werkelijk die
geestelijke ontspanning die we ervan
verwachten?
Laten we eerst nagaan wat een sauna-
inrichting is en wat erin gebeurt. Op
die manier zal ons reeds veel duidelijk
worden. De sauna-inrichting is in prin
cipe een houten constructie, bestaande
uit poreuze houtsoorten zoals populier,
den, berk en esp. Het hout wordt ge
droogd volgens een stoomprocédé, maar
niet gevernist. De wanden, deuren en
zolder hebben een dubbele uitvoering
wet tussenin een isolerende, stof. In het
hmertje zelf bevinden zich trap-
rormige banken waarop men kan zitten
of. liggen.
De verwarming gebeurde aanvankelijk
met hout, maar is nu meestal vervan
gen door handiger brandstoffen zoals
elektriciteit, gas of kolen. De oude
I sauna-inrichtingen waren steeds voor
zien van een grote partij vuurvaste
stenen die tot gloeihitte opgewarmd
werden en waarop met tussenpozen
een hoeveelheid water werd gegoten
die onmiddellijk in dampvorm over
ging. Deze plotselinge verandering van
't vochtgehalte, in saunatermen „damp-
stoot" genoemd, speelt een voorname
rol in het saunabad. Wetenschappelijke
onderzoekingen hebben uitgemaakt dat
een houten sauna met een dampstoot
op gloeiende stenen betere resultaten
geeft en een dieper ingrijpende werking
heeft dan een sauna met stenen wan
den of een dampstoot op niet-gloeiende
RICHTLIJNEN
Dr. Vansteenland geeft volgende richt
lijnen in verband met het saunabad:
De saunabader gaat de sauna binnen
met warme voeten, geen volle maag
en lege blaas. De eerste saunagang
mag maximaal tien minuten duren.
Men gaat op de onderste bank zitten
of liggen op zijn eigen handdoek.
Tijdens het sauna verblijf bevordert
men de bloedsomloop in de huid door
deze te wrijven met een harde borstel.
Juist voor het verlaten van de sauna
wordt onder direct toezicht tfan de
badmeester (in openbare sauna's) de
dampstoot toegediend.
Na de eerste saunagang volgt de
afkoeling door middel van een stort
bad, rolbad of bewegingsbad, waarna
men een kleine rustperiode kan in
lassen, eventueel gecombineerd met
borstelmassage of gewone droge.mas-
Dan komt de tweede saunagang:
de warmte wordt nu reeds beter ver
dragen en de persoon mag dan ook
op de hoogste treden gaan liggen. De
duur wordt ook nu beperkt tot een
gemiddelde van tien minuten. Voor
het einde van de tweede saunagang
kan men een tweede dampstoot toe
dienen. Dit is evenwel niet noodzake
lijk.
Na een tweede afkoeling volgt een
verplichte rust van tenminste een half
uur. Het beste is zich lekker
in te wikkelen.
De gemiddelde frequentie va
saunabad wordt beperkt van één- tot
tweemaal per week.
VERMAGEREN
Een eerste vraag die onmiddellijk rijst
is de volgende: doet het saunabad
werkelijk vermageren?
In het saunabad verminderen we wel
enigszins in gewicht, maar echt
mageren doen we niet. Dit vergt wel
enkele woorden van uitleg. Het ge
wichtsverlies dat in de sauna optreedt,
gemiddeld 580 gram per keer, is hoofd
zakelijk toe te schrijven aan 't zweten.
Nu weet iedereen dat het zweet groten
deels bestaat uit water, met andere
woorden, we verliezen een flinke hoe
veelheid water maar een
lozen hoeveelheid aan vetstoffen.
Na het saunabad zijn de meeste perso
nen dorstig en in een minimum van
tijd hebben ze hun oorspronkelijk ge
wicht herwonnen door het drinken van
diverse dranken.
Diegenen die denken dat ze kunnen
vermageren door saunabaden zonder
het volgen van een aangepast dieet,
draaien zichzelf, bewust of onbewust,
een rad voor de ogen.
In verband met het probleem van het
vermageren bestaan er inderdaad niet
weinig vooroordelen of verkeerde op
vattingen. Alle soorten stoom- en
dampbaden zijn totaal nutteloos om
een dik persoon weer gestroomlijnd
te maken. Hetzelfde moet gezegd wor
den van massage.
FACTOREN
Twee factoren zijn van overwegend
belang voor het goed functioneren van
het saunabad: de temperatuur en de
vochtigheidsgraad. Medisch gezien is
de beste gemiddelde stooktemperatuui
gelegen lussen 80 en 100 graden Celsius
terwijl de gemiddelde vochtigheids
graad rond de 15 procent dient te
schommelen. Onder die omstandig
heden is het dauwpunt gelegen onder
de 37-38 graden Celsius, zodat er zich
geen condensatie van waterdamp voor
doet op de huid van de bader. Onnodig
te vermelden dat dit slechts kan ver
wezenlijkt worden met een goede in
stallatie die uitgerust is met een goede
isolatie.en ventilatie, alsook met een
degelijke thermometer en vochtigheids-
Tevens moet tocht tijdens het verbliji
in de saunakamer beslist voorkomen
wórden. Het saunabad, dat van Finland
naar onze streken is overgebracht, heeft
natuurlijk veel van zijn originaliteit
verloren. De tocht op het meer om
verse berketwijgen te snijden waarmee
de huid tijdens het baden geslagen
wordt, de reuk van het hout stoken,
de eeuwige rust van het Finse land
schap, de afkoeling in het ijskoude
meer ln een natuurlijk kader zijn
uiteraard moeilijk te imiteren in een
flatgebouw.
Nochtans kunnen de voornaamste
componenten van het saunabad be
houden blijven mits een correcte toe-
MASSEUR
Wanneer t I
zijns aanschijns
onder handen i
ir niet de dame mager.
Inderdaad, hij werkt en verbruikt
calorieën, terwijl de dame in kwestie
geen enkele calorie verbruikt. Samen
vattend zijn er maar twee manieren
om een zwaarlijvig persoon zijn over
tollig vet te doen kwijtraken: meer
arbeid verrichten, dus meer calorieën
verbruiken en minder eten. Concreet
gesproken zou de zwaarlijvige dame
de masseur moeten masseren en dan
liefst nog op de nuchtere maag.
Maar keren we terug tot onze sauna.
Is zweten gunstig voor ons organisme
Alhoewel liet gunstige effect van hel
zweten dikwijls overdreven wordt, zijn
er toch enkele gunstige aspecten te
vermelden. Vooreerst bevat het zweet
verschillende giftige stoffen, zoals
aceton bij suikerzieken en urinezuur-
kristallen bij nierlijders. Het zweten
heeft dus een ontgiftigende werking.
De werking is echter zeer gering in
vergelijking met het zuiveringsproces
en de werking van de nieren.
Tevens is er een invloed op de huid.
Door het zweten wordt onze huid
zuurder. Deze tijdelijk gevormde zure
zweetmantel is gunstig voor de huid
omdat deze daardoor meer weerstand
Gedurende de sauna loopt de pols
frequentie op tot gemiddeld 110 per
minuut, terwijl de maximale frequen
tie gemiddeld 160 per minuut bedraagt.
Wanneer men minstens tweemaal per
week saunabaden neemt, treedt er een
zekere aanpassing op en is de stijging
van de maximale polsfrequentie dui
delijk minder. Vooral de dampstoot
vormt een flinke belasting.
Indien men met patiënten te doen
heeft, mag alleen geschoold personeel
de dampstoot toedienen terwijl de
patiënt zelf liggend of zittend zijn bad
neemt.
De bloeddruk reageert verschillend: de
bloeddruk vertoont zowel stijgingen
als dalingen en dit meer in verband
met de zittende, liggende of staande
houding. Ook de toestand van de
bloedvaten en het feit van uitgerust
of vermoeid aan een sauna te begin
nen heeft een weerslag op het stijgen
of dalen van de bloeddruk. De perifere
bloedvaatjes zetten zich uit, wat de
optredende roodheid verklaart. Tevens
VOOR
OUD
EN JONG
EERST
'N
DOKTER...
gaat er meer bloed naar de uiteinden
het bloed wordt anders verdeeld en
de bloedreserves uit de nieren en de
lever komen in omloop.
ASPECTEN
Er zijn zeker enige gunstige aspecten
aan het saunabad, die onmiddellijk in
het oog springen. De meest opvallende
zijn de volgende: verbetering van de
huidfunctie, vermeerdering spieront-
spanning, ontgiftigende zweetwerking,
zij het dan ook op kleine schaal,
stimulering van de bloedsomloop, lijde
lijke stijging van de temperatuur en
tenslotte een zekere psychische ont
spanning.
Dit laatste punt vraagt wat meer
uitleg. Sommige lezers zullen alles
behalve aangename sauna-ervaringen
hebben. In plaats van psychisch ont
spannen het bad te verlaten, strom
pelen ze geradbraakt naar buiten
Sommigen halen zelfs niet het einde
van de zitting en moeten vroegtijdig
de frisse lucht opzoeken. Meestal be
treft het personen die angstig en ovei -
gevoelig zijn met oen labiel bloedvaten
stelsel en niet zelden een neiging tot
5 hoge bloeddruk.
AANPASSEN
Iedereen reageert verschillend op een
saunabad. Het is goed zijn eigen reac
tievermogen te kennen. Alhoewel een
geneesheer wel een zekere voorspelling
kan doen over de manier waarop een
bepaald persoon gaat reageren in de
sauna, weet men het toch maar met
zekerheid op het ogenblik dal de eerste
saunazitting achter de rug is. Zelfs dan
is de hele waarheid nog niet gekend,
want er bestaat een niet te miskennen
aanpassingsvermogen, waardoor be
paalde personen na geregeld gebruik
van het saunabad aangepast raken,
alhoewel zij bij de aanvang een eerder
onaangename sensatie hadden. In ver
band hiermee is het zeer belangrijk
dat de sauna individueel gedoseerd
wordt.
Zwangerschap, althans voor gewende
personen, is geen bezwaar. Niet ge
wende zwangere vrouwen kunnen beter
wachten tot na de vierde maand.
De ouderdom is geen bezwaar op voor
waarde dat men eerst advies vraagt
aan een geneesheer die een zekere
ervaring heeft met de sauna. In prin
cipe zouden alle personen boven de
zestig jaar en kinderen onder de tien
jaar een voorafgaande medische con-
trole moeten ondergaan.
Nog beter ware het indien men steeds
een medisch advies vroeg omdat er
toch enkele absolute tegenaanwijzingen
zijn zoals nierziekten, epilepsie, long-
luberculos^ en infectieziekten, .Voor
degenen die méér 'gegevens wensen
over het saunabad zijn toepassingen
kunnen we ten zeerste het boek
..Hydrotherapie" van dr. Vansteenland
aanbevelen.
Tot besluit zouden we dit willen zeg
gen: het saunabad is meer dan een
statussymbool. Het is inderdaad een
instrument ten dienste van de gezond
heid. Het dient echter oordeelkundig
toegepast te worden. Het is geenszins
een wondermiddel maar verdient toch
met recht zijn plaats tussen de andere
vormen van hvdrotherapie.
Dr. ICKX
Europees kampioenschap 47/2 in Maassluis
MAASSLUIS „Wat ben ik blij met
dit ene puntje", zei Hans Vultink toen
hij zijn eerste partü voor het Europese
kampioenschap anker kader 47/l in
Maassluis in de nastoot tegen de West
duitser Dieter Muller remise had gefor
ceerd. De Nederlandse kampioen, die
zondag bij het voetballen zijn rechter
pols dermate had geblesseerd dat het er
naar uitzag dat hij in Maassluis ver
stek moest laten gaan, was kennelijk
opgelucht. „In het begin heb ik het erg
moeilijk gehad. Niet alleen met die pols,
maar ook door de vreemde omgeving",
zo bekent Vultink openhartig.
Met o.a. series van 61 en 53 van Mul
ler leek de situatie voor Vutink hope
loos te gaan worden: 226113 na de
zeventiende beurt van de Duitser. Toen
echter was het er plotseling weer. Vul
tink verzamelde de kunstkogels in de
ideale positie op dc kruising van de
kaderlijncn en hield pas na 140 schitte
rend gescoorde caramboles op. In een
slag was dc situatie totaal gewijzigd.
Het pleit voor Muller, dat hij zich
door deze explosie van Vultink niet liet
imponeren. De Berlijner kwam in de
volgende beurt met 28 praktisch ge
sproken weer langszij en stootte vervol
gens in de negentiende beurt met 46 het
eerst door naar de finish. Dat Vultink
zijn inzinking definitief te boven was.
Amateurelftal
naar Finland
ZEIST Voor de interlandwedstrijd
van het Nederlands amateurelftal tegen
Finland, die op Hemelvaartsdag in Hel
sinki wordt gespeeld, heeft trainer Siem
Plooyer zestien spelers geselecteerd. Het
is dezelfde selectiegroep als voor de
wedstrijd tegen Schotland, die op
koninginnedag met 30 werd gewonnen.
De zestien spelers zijn Mel (DCG), Kiel
(Go Ahead Kampen). Schinkel (Go Ahead
Kampen), Van Londen (De Graafschap),
Westland (Huizen), Delmotte (Middel
burg), Kiburg (Rheden), Tip (SC En
schede), Te Veldhuis (SC Enschede), v. .d
Avoirt (TSC), Holl (UVS), Posthumus
(WOG), Hoek. De Vries, J. de Wit (allen
ZWL v. d. Giessen (Zwart-Wit '28),
Hans Vultink
blesseerde pols
bij voetballen
bewees hij nu door in de nabeurt zorg
vuldig de hem ontbrekende 44 punten
•bijeen te spelen, zodat de eerste remi
se van dit toernooi een feit was.
Een belangrijk resultaat van Vultink,
want in dit kampioenschap dat in de
anderhalf jaar oude Olympia Sporthal
met zijn glazen dak 'n wel wat overbe
licht toernooiveld heeft gevonden, gaan
nederlagen zwaar tellen. Daarom was
de eerste zege van Tini Wijnen, inval
ler voor de Spanjaard Aguilera, ook zo
belangrik. De Ossenaar, die de laatste
tijd weinig opzienbarende wapenfeiten
heeft laten noteren, speelde een gran
dioos sterke partij tegen de Belgische
„kader-kroonprins" Leo Corin. Wijnen,
wiens remmende privé moeilijkheden
achter de rug schijnen te zijn, biljartte
weer als in zijn beste jaren. Hij schit
terde in een reeks van 98 in zijn tiende
beurt, die op een iets te licht ingezette
massee strandde en liet tenslotte in
twaalf beurten Corin ver achter zich
300—166.
Minder voorspoedig verliep de ope
ningsronde voor de derde Nederlandse
deelnemer, de lange Brabander Bert
van Nijnatten. Hij werd door de Span
jaard Galvez in de eerste beurt met een
serie van 116 aangeslagen en kwam deze
teleurstelling, hoewel Galvez hem nog
24 beurten bood, niet meer te boven:
123300. Dat tenslotte de kleine Belg
Tonny Schrauwen met groot verschil
(30081 in twaaL" beurten) van de Fran
se nestor Jean Galmiche won, was geen
verrassing. Want Schrauwen behoort tot
de favorieten, Galmiche daarentegen
hee{t geen enkele pretentie wat de titel
betreft.
Topper
Een regelrechte „topper" werd ech
ter pas het duel tussen Wijnen en
Schrauwen. waarin onze landgenoot na
een zenuwslopend slot in 16 hearten
Na een gelijkopgaand begin (107—97
in 5 beurten voor Schrauwen) liep Wij
nen met series van 59 en 99 ver weg
van het Belgje, dat lijkbleek op zijn
stoel genageld zat. De laatste serie van
Wijnen, waarmee zijn totaal op 255 kwam
strandde op een simpel trekstootje, dat
hij niet had mogen missen. Als deze
bal raak was geweest had hij ook een
positie gehad om ineens naar het einde
door te stoten.
Schrauwen nu greep de nieuwe kans
met beide handen. Met een serie van 127
tastte hij het moreel van Wijnen zoda
nig aan, dat de Brabander voorlopig
geen goed meer kon doen. Schrauwen
zelf trouwens ook niet, want hij miste te
veel kansen die Wijnen hem nog bood.
Met een zucht van verlichting maakte
de. Ossenaar tenslotte in de zestiende
beurt de resterende tien punten, die hem
behalve de zege ook het leiderschap in
deze knock-outcompelitie bezorgden.
Een tweede sensatie na hel midder
nachtelijk uur was de zege van de Frans
man Galmiche, via een topreeks van
142, op de Bel Corin, die nu met twee
nederlagen wel geen illusies inzake het
kampioenschap meer zal koesteren.
Galvez (Spa)
:r Muller (W Did)
Vultink (Ncd)
SPAANS SUCCES 1\
KONDE V AN SPANJE
PAMPLONA De 29-jarige Mariano
Diaz, in 1965 winnaar van de Ronde van
de Toekomst, heeft de vijftiende etappe
(ZaragozaPamplona, over 176 km)
van de Ronde van Spanje lot een Spaans
succes gemaakt. Samen met zyn landge
noot Mesa ontsnapte hU na 43 kilometer
uit het nauwelijks reagerende peloton.
Binnen 20 kilometer had dit tweetal
een voorsprong opgebouwd van ruim
drie minuten. De hoofdmacht, zoals
steeds gecontroleerd door Roger Pingeon
en zijn ploeggenoten, gunde de onge
vaarlijke Spanjaarden deze marge, die
dan ook tot de finish gehandhaafd bleef.
In de laatste kilometers demarreerde
Diaz opnieuw. Mesa bleef het antwoord
schuldig en werd op zijn beurt nog bijna
ingelopen door het peloton onder aan
voering van Steegmans. De Belg ver
sterkte door zijn derde plaats zijn lei
dende positie in het puntenklassement
Roger Pingeon blijft leider in het alge
meen klassement.
SC GOOILAND KAN
WEER EEN JAAR
VOORUIT
Hans Vultink, enkele dagen geleden
nog geblesseerd aan de pols wat
uitermate lastig is voor een biljarter
is gisteren toch van start gegaan in
het Europees kampioenschap anker
kader 47! 1. Tegenstander was de
Duitser Muller.
6. Galmich»
t Vut Nijuitten
300 16 99 18,75
Davis-Cupduel gaat door
KOPENHAGEN De Davis Cupont
moeting van het komend weekeinde tus
sen Denemarken en Tsjecho-Slowakije
kan doorgang vinden. De Internationale
Lawn Tennis Federatie (ILTF) had van
de Tsjechen een verklaring geëist dat
zij, bij winst op de Denen in de eerste
ronde, bereid waren in de tweede ronde
tegen Zuid-Afrika uit te komen. De
Tsjechen gingen akkoord met de beper
king dat de eventuele wedstrijd op neu
traal terrein gehouden zal worden. De
ILTF had de doorgang van Denemar
kenTsjecho-Slowakije laten afhangen
van het antwoord van de Tsjechen.
Vleugel Lenstra-Clavam
Oud-internationals
legen Engeland
ASSEN Hel Nederlandse elftal van
oud-internationals, dat zaterdag 17 mei
in Assen tegen de Engelse oud-voetbal
lers speelt, is als volgt samengesteld:
doel: Frans <Je Munck. achter: Roel
Wiersma, Rinus Schaap, Reinier Kreyer-
maat en Kees Kuys, midden: Rinus
Bennaers en Tinus Bosselaar, voor: Dick
Tol, Tonny van der Linden, Abe Lenstra
en Mick Clavan.
Het Engelse elftal bestaat uit de vol
gende spelres: doel: Jack Kelsey. achter:
Graham Lcggat, Dave Sexton, Pat Sa-
ward en Graham Williams, midden:
Billy Wright en Neil Franklin, voor:
F.ddie Firmani, Johnny Haynes, Tom
Finney en Johnny Byrne.
HILVERSUM De tweede divisie
club SC Gooiland zag zijn bestaan in het
betaalde voetbal gisteravond voor ten
minste nog een jaar verzekerd. De Hil-
versumse gemeenteraad nam met 24 te
gen 10 stemmen een voorstel van de
heer J. de Troje aan, waardoor de club
een tegemoetkoming van maximaal
60.000 gulden krijgt voor dekking van
het ontstane tekort. De tegemoetkoming
is eenmalig, omdat de raad, die drie
uur over het voorstel heeft gedebatteerd,
op het standpunt staat dat Gooiland zich
volgend jaar verzekerd moet hebben
van steun van het bedrijfsleven. Betaald
voetbal, zo meende de raad, is geen
zaak die afhankelijk kan of mag zijn van
subsidie uit de gemeentekas.
RIGA Riga heeft gisteren voor de
negende keer de Europese basketbal-
beker voor bekerwinnaars (dames) ge
wonnen. In de finale versloegen de Rus
sinnen het Oostduitse Hemt Halle met
82—54.
