WARMONDS SEMINARIE
WORDT
TEHUIS
VOOR
DEMENTE BEJAARDEN
ZUSTER
INSTELLING
VAN
KATWIJK SE
„DE WILBERT
Bestemming theologicum
moet nog bepaald worden
PATER HERMAN VELDMAN OEM
Geestelijke vader van
„Het Bussche Kempke en
miljoenenprojecten
DINSDAG 6 MEI 1969
DE LEIDSE COURANT
i het theologicum, een gebouw niet roemrijke histoid»
Het gebouwencomplex te Warmond van de bisdommen Haarlem en Rotterdam waarin
zovele generaties wereldheren hun philosophische en theologische studies gemaakt heb
ben, heeft een nieuwe, zeer zinvolle bestemming gekregen.
De Stichting Verpleging en Verzorging Be jaarden „Warmond", een dochter van de
Stichting Franciscaanse Bejaardenzorg heeft het philosophicum en de omringende tuinen
en bossen aangeworven. Na een reorganisatie van het inwendige van de gebouwen
zal in het philosophicum een instelling geves tigd worden voor de verzorging en verpleging
van demente bejaarden, zoals ook. in de welbekende „De Wilbert", het voormalige St.
x t'
"^j|librorduscollege van de Franciscanen te Katwijk aan den Rijn. „De Wilbert" is
eigendom van een dochterstichting van de Stichting Franciscaanse Bejaardenzorg. Ook
hét theologicum, het oudste gedeelte van het Warmondse complex, wordt eigendom van
de Stichting. In overleg met de gemeente Warmond moet de bestemming van dit ge
bouw nog bepaald worden.
bijzonder voor hef monumentale altaar
in de kapel van het theologicum, dat
tenbureau Den Ouden en Prinsen te
de Stichting per se heeft willen bewaren.
Hoewel voor Warmond een aparte stichting in het leven werd geroepen zal de
Inrichting en de dagelijkse leiding van de nieuwe instelling gevoerd worden door
de heer G. J. ten Doesehate, directeur van „De Wilbert" en algemeen directeur
van de overige hulzen, die ressorteren onder de Franciscaanse Stichting, die ook
actief is in Kerkdriel (tehuis in aanbouw voor 65 bejaarden). Oudewater (in
voorbereiding, 125 bedden), Ammerzoden (150 bedden) en Kijsenburg (in voor- altaren, die uit het
bereiding, 220 bedden). Het ligt in de bedoeling, dat „Warmond" hoe de nieuwe
instelling zal gaan heten is nog niet bekend zo spoedig mogelijk de eerste
bejaarden zal kunnen gaan opnemen.
De heer Ten Doesehate deelde ons
mede, dat het voormalig philosophicum
niet al te ingrypend verbouwd zal be
hoeven te worden. Het zal geschikt wor
den gemaakt voor de verzorging van de
zgn. demente bejaarden, door ouder
domskwalen geestelyk gestoorden. Juist
voor deze categorie van bejaarden is de
nood in Nederland het hoogst. Wat het
theologicum het oudste deel van het
complex betreft: dit zal pas in een
later stadium gereorganiseerd worden.
Zoals hierboven geschreven moet de
bestemming van dit gebouw nog be
paald worden, in overleg met de gemeente
Warmond, die op haar beurt weer af
hankelijk is van hogere instanties. Het
Stichtingsbestuur hoopt wel, dat in leder
geval een deel van het voormalig theo
logicum bestemd kan worden voor de
opleiding van verpleegsters, die gespe
cialiseerd zijn in de behandeling van be
jaarden met ouderdomsgebreken. „Het
Bussche Kempke").
De Stichting Verpleging en Verzor
ging Bejaarden „Warmond" heeft zich
al reed§ vele maanden terug van het
recht van koop verzekerd via 'n voor
lopig koopcontract. De definitieve over
dracht was evenwel afhankelijk van
twee ontbindende voorwaarden. De jonge
stichting wilde namelijk eerst zekerheid
dat de provincie zich garant zou stellen
voor geldleningen in de particuliere sec
tor tot een bedrag van 8 miljoen en
verder moest men er zeker van zijn, dat
de gemeente Warmond akkoord zou gaan
met de verbouw van het complex en de
nieuwe bestemming. De garantie voor
de geldlening is nu binnenkort te ver
wachten, want zoals wjj vorige week
berichtten, heeft het college van Ged.
Staten van Zuid-Holland een voorstel
hieromtrent aan Prov. Staten gedaan.
Ter geruststelling van de vroegere be
woners van de seminaria: de stichting
zal ten aanzien van het interieur hetzelf
de standpunt innemen als zij deed bij de
overname van de gebouwen te Katwijk.
De provinciale garantie tot 8 miljoen
zal gebruikt worden voor de aankoop. I
<Je verbouw en opzetten van de exploi
tatie in het voormalig philosophicum.
Wat behouden kan blijven en past in
het reorganisatieplan van het architec-
Oegstgeest wordt behouden en opnieuw
dienstbaar gemaakt. Dat geldt in
In de nieuwe stichting zal de kapel
van het theologicum met zjjn luis
terrijk altaar behouden blyven.
De kapel van het philosophicum
zal waarschijnlijk ook door de
stichting gebruikt worden voor
godsdienstige plechtigheden.
De voorgevel van het philoso
phicum en de kapel. Binnen niet
al te lange tijd zal een aantal
bejaarden hier verpleegd gaan
worden. Er zal niet veel aan ver
anderd behoeven te worden, al
thans niet aan de buitenkant.
waren verwijderd, weer op hun oude
plaats zullen terugkeren, zodat de
oude luister zelfs hersteld wordt.
Ruimtegebrek
Het beschikbaar komen van War
mond door het verplaatsen van de
hogere studies naar Amsterdam ls
voor de Stichting Franciscaanse Be
jaardenzorg een uitermate welkom feit
geweest. „De Wilbert," die in 1964
open ging, kampt met een groot ruim
tegebrek. 118 chronisch zieke en 120
demente bejaarden kunnen er in ge
huisvest worden, doch men zit met een
'lange wachtlijst. Men kan eigenlijk
'alleen de ergste, vaak terminale nood
gevallen opnemen en dan nog alleen
uit de Randstad. En dat terwijl in 1963
..De Wilbert" werd aangemerkt als
een instelling met een landelijke func
tie De praktijk heeft uitgewezen, dat
„De Wilbert," zolang het beddentekort
groot blijft, niet verder kan gaan dan
een regionale functie Dat ver
klaart ook, dat de jonge Franciscaanse
Stichting, welke zich statutair verbon
den heeft initiatieven te ontwikkelen
op die gebieden die het meest „in de
knoei zitten," de laatste jaren een
koortsachtige activiteit ontwikkelt om
jin alle delen van Nederland verpleeg-
en verzorgingstehuizen op te zetten.
Voldoende grond
Het vrij komen van
gebouwen werd bovendien dankbaar
aangegrepen, omdat de mogelijkheden
in Warmond goed beantwoorden aan
de eisen, die de Stichting Franciscaanse
Bejaardenzorg stelt. Er moet flink wat
grond rond de gebouwen beschikbaar
zijn. Voor parken, een dierentuintje,
'n fazanterie etc. Bovendien moet men
ruimte beschikbaar hebben om even
tueel de verpleegsters te kunnen huis
vesten buiten de hoofdgebouwen. In
Katwijk werden 80 „motels" in een
hoek van het park geplaatst, waarin
de ongehuwde verpleegsters zoveel
mogelijk hun eigen leventje kunnen
leiden. In Katwijk bleek het tevens
mogelijk zes bungalows op eigen grond
te laten bouwen voor het gehuwde ver
plegend personeel, artsen en de chef
kok. Wat de Stichting allemaal nog
zal gaan bouwen in Warmond is nog
niet bekend. Voorlopig staat de ver
bouw van het philosophicum als ur
gentste punt op het programma om
dat de directe nood van bejaarden
voor gaat
200 man personeel
Na een inventarisatie van de mo
gelijkheden te Warmond kan gezegd
worden, dat de nieuwe stichting een
thuis zal kunnen bieden aan plm. 200
bejaarden. Voor hun verzorging en ver
pleging zal een staf personeel nodig
zijn van 150 tot 200. Voor het meren
deel zal het personeel uit bejaarden
verzorgsters bestaan die worden op
geleid door „Het Bussche Kempke",
't officieel erkende opleidingsinstituut
van de Stichting Franciscaanse Be
jaardenzorg, dat op vijf plaatsen in
Nederland opleidingen verzorgt, o.m.
ook in „De Wilbert" te Katwijk.
Als de instelling te Warmond vol
bezet is zullen er ook artsen in vaste
dienst bij moeten zijn. In „De Wilbert."
hebben bijvoorbeeld op het ogenblik
iwee artsen een volledig bezette dag-
'nak: mevrouw A. Th. M. Bakker-
Bogaard en dokter Liem.
Zij hebben de beschikking over een
eigen laboratorium, röngtenapparatuur,
worden geassisteerd door een aantal
medewerkers. Zonder dat het tehuis
een ziekenhuis mag lijken moei men
medisch zeer royaal geoutilleerd zijn
vanwege het specifieke karakter van
de stichting. Voorts behoort.tot de uit
rusting en de equipage van het huis
een fysiotherapeutische afdeling en de
fysiotherapeut. Verder uiteraard een
forse staf keukenpersoneel. die alle
mogelijke en voorkomende dieelniaal-
lijden moet leveren. En dan tenslotte
de administratie, die moet zorgen, dat
het bedrijf zonder storingen verloopt.
Warmond kan er dus van ver
zekerd zijn, dat de rust, die op het
ogenblik in en rond de oude semi
nariegebouwen heerst, van tijde
lijke aard zal zijn. Degenen, bij
wie nog altijd goede gevoelens
en mooie herinneringen wakker ge
roepen worden bij het horen van
de naam Warmond kunnen er zich
tevens zeker van weten, dat het
seminarie dienstbaar zal blijven
voor een uitermate belangrijke vorm j
vw ehrtrtttOjko «hariiasbeoefenfn^
„Nederland was
er rijp voor"
„De ideeën hangen in de lucht.
Je moet alleen de goede antenne
hebben", zegt pater Herman
Veldman ofm, de geestelijke
vader van de Stichting Francis
caanse Bejaardenzorg en voor
zitter van alle besturen van de
stichtingen die uit de Francis
caanse Stichting zijn voortge
komen. Ondanks of misschien
wel juist door zijn gelofte van
armoede is pater Veldman (65),
oud-pastoor van het plaatsje
Ammerzoden in de Bommeler-
waard, een ontwikkelaar van mil
joenenprojecten gewordend
Ammerzoden, Kerkdriel, Oudewa
ter, Katwijk, Warmond, Rijsenburg,,
het geld bleek daar niet Tiet belang
rijkste. Natuurlijk, Je hebt mensen
nodig, die het economisch opzetten,
maar geld kan je tegenwoordig wel
krijgen. Met garanties van gemeen
ten of provincies kan je overal le
nen. Een verpleeg- en verzorgings
huis kan je laten draaien met uit
keringen van een aantal wetten, zo
als de Bijstandswet, de ABWZ of
de Krankzinnigenwet, maar het be
langrijkste is. dat-je eerst met „iets"
komt by de overheid. Met een idee
en met een overtuiging."
Vragen
„Het" idee kreeg pater Veldman^
toen hij 10 jaar geleden, hjj was in"
die dagen nog pastoor, het bejaar
dentehuis „Het Zonnelied" moest
bouwen. „We krijgen nou wel een
mooi gebouw, dat aan alle moderne
eisen voldoet, maar hoe begeleiden
we de inwoners Ook modern en vol
gens de nieuwste inzichten? Moet
een zuster niet meer zfjn dan alleen
een hulpje, dat werkt en po's schoon
maakt Uit die vragen is „Het Bus
sche Kempke" geboren."
„Het Bussche Kempke" ls het op
leidingsinstituut, officieel erkend door
Volksgezondheid, dat met 2-jarige
cursussen opleidt voor bejaardenver
zorgster en dat zijn naam ontleent
aan het perceel grond, waarop het
nodig aan vervanging toeztjnde „ge
sticht van de mannetjes en vrouw
tjes" stond.
„Een opleiding voor bejaardenver
zorgster was een van die dingen, die
ln de lucht, kunnen hangen. Mijn
vriend Rozenhart, rector van de St -
Jacob in Amsterdam, voelde dat ook.
Het woord bejaardenverzorgster is
trouwens van hem- Nederland had
sinds de oorlog een andere kijk ge
kregen op de bejaarden. Voor de
oorlog was het normaal een bejaar
de met opa of oma aan te spreken.
De mannetjes en de vrouwtjes
De bejaardenzorg zat ln de sfeer van
de vertroeteling. Tegenwoordig den
ken we anders. Een van de eerste
dingen, die de meisjes op onze cur
sus leren is bijvoorbeeld, dat de be
jaarden voor hen meneer en mevrouw
zijn. De bejaarden zijn ln feite de
meerderen. Op de eerste plaats, om
dat zij zich in de laatste faze voor
de overgang naar het volle leven be
vinden en ook omdat de bejaarden
een leven achter de rug hebben,
waarin zij de basis legden voor onze
huidige welvaart. De neerbuigende
benadering van voor de oorlog is ver
anderd in opzien. Zeker, de goedheid
eu de liefde, die vroeger ten grond
slag lag aan het bejaardenwerk.
moet er ook nu nog zijn. maar daar
naast hebben de bejaarden er recht
op, dat zij volledig mee profiteren
van de vorderingen van de weten
schap, dat zij in hun ouderdom en
met hun kwalen vakkundig begeleid
worden."
Niet neerzien
„Trekt It vooral nu niet de con
clusie, dat ik neerzie op het be
jaardenwerk, zoals dat voor de
oorlog werd bedreven. Men moet
allee in z(jn t|jd plaatsen. Men had
loen nog niet de beschikking over
de uitkomsten van wetenschappen
waar we nu vertrouwd mee zijn,
de eucherasle (leer van de geluk
kige ouderdom), geriatrie weten-
schap van ouderdomsziekten) en
(de
zich met de oude mens bezig houdt)
en de psychologie en psychiatrie.
En dan: wat waren vroeger de fi
nanciële middelen? De fundamen
ten van de moderne bejaardenzorg
liggen echter ln de oude gestlch-
Maar terug naar „Het Bussche Kemp
ke", dat thans ruim 450 verzorgsters
opleidt, die onmisbare functies gaan
vervullen bfj de moderne begeleiding
van de bijzondere verzorging behoe
vende bejaarden. Met de heer Ten
Doesehate. die in die tjjd nog advi
seur was van de kardinaal in cha/1-
tas-aangelegenheden en met wie pa
ter Veldman al eerder „zaken" had
gedaan voor de opleiding van ge
zinsverzorgsters, ontwierp de voort
varende pastoor uit de Bommeler-
waard een opleidingsprogramma, dat
de instemming kon wegdragen van
de deskundigen. De zusters Francis
canessen van Oirschot. die in „Het
Zonnelied" werkten, waren enthou
siast en schreven massaal in. De vol
gende stap was 'n bundeling van alle
congregaties van zusters, die zich in
t de bejaardenzorg be-
42 Congregaties
„Ons programma sloeg enorm aan.
Het leek alsof men er op had zitten
wachten. Op een gegeven ogenblik
had ik zusters op de cursus van 42
congregaties. Merkwaardig, bijna al
lemaal leden van congregaties, die
iets met de Franciscaanse leefregel
te maken hebben. Ammerzoden kon
het toen al niet meer alleen aan en
als paddestoelen rezen ln korte tijd
nieuwe opleidingsinstituten uit de
grond! Denekamp, Groenlo, Bergen
op Zoom en Voorburg. Dat laatste
instituut verhuisde enkele jaren ge
leden naar het Wlllibrorduscollege
van de paters Franciscanen in Kat
wijk aan den R(jn. De komst van de
opleiding werd daarna snel gevolgd
door de aankoop van het hele com
plex voor het verplegen en verzorgen
van chronisch zieke en demente be-
litlng van „Het Bussche
»ii de samenwerking van
*n oversten had nog een
ander gevolg. De samenwerkende
congregaties kwamen al snel tot de
conclusie, dat het In Nederland voor
al ontbrak aan goede tehuizen voor
de zgn. demente bejaarden, mensen,
die eigenlijk te slecht waren voor op
name In een gewoon bejaardentehuis,
maar anderzijds ook niet thuis hoor
den ln een psychiatrische Inrichting.
De oversten formeerden uit hun mid
den een speciaal adviescollege en dat
leidde spoedig tot de oprichting van
de Stichting Franciscaanse Bejaar
denzorg. „Het Bussche Kempke"
werd onder deze stichting gesteld.
I'ater Veldman: De merkwaardige
situatie deed zich voor, dat de doch
ter haar moeder haarde
npke"
Pater Veldman, staande voor
z(jn eerste werk „Het Zonne
lied" te Ammerzoden.
Iets franciscaans
„Bewust hebben we ln de naam
van de grote stichting „Franciscaans"
verwerkt", aldus pater Veldman.
„Dat gebeurde beslist niet alleen om
de herkomst aan te geven. Met zijn
allen waren we het er helemaal o
eens. dat de figuur van Franclscus
een zeer inspirerende kan zijn in de
moderne bejaardenzorg, die, nog
maals, gefundeerd moet zijn op goed
heid en liefde. In onze hulzen pro
beren we ook op allerlei manieren
iets typisch Franciscaans tot uiting
te brengen. Honderden vogels v
allerlei pluimage bevolken onze
huizen, in ieder park kunt U bij
een fazanterie vinden en een boerde
rijtje. Het brengt gezelligheid, leven
en een zekere speelsheid in de hui
zen. Een Franciscaanse aanpak is 'n
goed middel tegen de ambtelijke kil
heid. die wc op alle mogelijke i
nieren trachten te vermijden. Niet
omdat we dat nou zelf zo leuk
den, maar omdat we er op uit zijn
om de bejaarden verder tot hun dood
een echt thuis te verschaffen, waar
ze, ln welke staat ze ook geestelijk
of lichamelijk verkeren, een beetje
gelukkig kunnen zijn."
Hoewel er reeds veel tot stand ge
komen is ln een t(jd, die wonderlijk
kort genoemd mag worden wat
is tenslotte 10 jaar, als het gaat om
projecten waarmee miljoenen ge-
moeid zijn toch heeft pater Veld
man, die door zijn „compagnon", de
heer Ten Doesehate, gekarakteri
seerd wordt als een onverwoestbare
doorzetter, ook wel zijn zorgen: „Rij
senburg", dat al een jaar geleden
werd aangekocht, ls nog steeds niet
dienstbaar aan de bejaardenzorg,
omdat de nodige vergunningen uit
blijven. terwijl ln de provincie Utrecht
een schreeuwend tekort aan bedden
Compleet wereldje
Wat hem met enige zorg vervult
Is ook, dat hy in Nederland nog al
tijd een neiging ziet om bejaarden
in hokjes onder te delen en dus van
anderen te Isoleren. „Onze tehuizen
wil lk een compleet leefwereldjo la
ten z(jn. Daarmee bedoel Ik, dat een
bejaarde helemaal tot het einde by
ons kan blijven. Als een bejaarde
valide is binnen gekomen, moet Je
hem niet naar een andere Instelling
gaan sturen als hjj iets gaat man
keren en bijzondere verzorging no
dig heeft. Je ontneemt zo iemand
dan weer een thuis. Men moet !k>-
vendlen eens zien wat nog gezonde
en zieke bejaarden voor elkaar kun
ne* betekenen
