Het gaat bij de klip
om het spel
en echt niet
om de knikkers
SLAAP-
AUT0-
TREIN
Wales houdt drie maanden
CR0ES0 bij installatie van prins
ZATERDAG 3 MEI 1969
LEKKERKERK Mag hy zich
even in alle bescheidenheid
voorstellen: Adri Klip uit Lek-
kerkerk, scheepsbouwer, reder,
fabrieksdirecteur, plaatselijke
dienstelyk kunstfluiter op beide
handen. Vooralsnog is hij dan
ook bereid zich rot te lachen.
„Je moet mij niet vragen, wat
ik in mijn leven allemaal ge
daan heb", zegt hy uiterst op
gewekt, „je kunt me beter
vragen, wat ik niet gedaan heb.
Verrek, dat is waar: reporter
ben ik nooit geweest. Stukkies
schryven in de krant, dat heb
Ik inderdaad nooit gedaan.
Maar ik ben wel dansleraar
geweest. Quick, quick slow. En
kruidenier. En fotograaf. Kom
by Klip voor uw bruidsportret.
Ik ben ook nog een tyd ker
misexploitant geweest. En al
lemaal zonder één cent in
mjjn zak. Ga me nou niet
vertellen, dat het niet kan,
want zonder geld sta je juist
verrekte sterk: als je niks hebt
kun je ook niks verliezen.
Ik kom uit een familie met
origineel koopmansbloed. Een
rijke grootvader, een rijke va
der. Die man was in 1930 goed
voor een paar ton, maar hij gaf
alles weg. Toen hij in 1931
stierf was er geen rooie cent
meer in huis. Een geweldige
man. Een echte Klip. Het gaat
bij ons nooit om de knikkers,
„Een boterham met
kaas en af en toe
een stukje caviaar
man, wat wil je
dan nog meer"?
maar alleen om het spel. Ik heb
nou een vloot van vier Rijn
schepen, maar zelf woon ik nog
steeds in het kleinste huis van
Lekkerkerk. Ik heb niet eens
een bad.
Nou komt er een moment, dat
je denkt: Klip, ouwe jon
gen, waar leef je voor". Je
ligt op een nacht wakker en
je laat alles nog eens rustig
de revue passeren. Ik verkocht
als jongen van acht al pakken
zeeppoeder met een zeer royale
winst. Dat duidt ergens op. Ik
kocht op de markt tweede
hands boeken voor een cent
en begon een bibliotheek. En in
de oorlog liet ik door een bak
ker in het dorp koeken ma
ken, die met honderden tege
lijk wegvlogen. Logisch, ze
hadden toen nog honger en al
les was op de bon.
Wraakgevoel
Ik zit op de mts en op een
gegeven moment zegt meneer
De Jong: „Klip jongen je zult
in de scheepsbouw nooit wat
bereiken". Ik dacht: „laat
hem maar kletsen, hij zal straks
nog gek op zijn neus kijken".
Sterker nog: ik word als leer
ling-tekenaar aangenomen bij
de werf Duyvendijk en binnen
een paar weken sta ik weer op
straat. Dat klopte ook wel,
S g&s
een onhoudbare zaak. Hoeveel boot kwam niet verder dan een
zal ik toen in mijn porte- tientje. Ik heb dan ook altijd
feuille hebben gehad? Meer toneelspeler willen worden.
dan duizend gulden
elk geval niet. Ik koop
gammel laskarretje voor
gulden, een lasapparaat
200 gulden en ik begin. Op
gegeven moment had ik
'n grootste ideaal. Op
een die boten was ik het magerste
600 scharminkel, dat op twee be
door nen rondliep en als ik er ook
een nog een zielig smoeltje bij
ven trok, dan bleef ik uitdelen.
door, dat ik goed zat, want In die tijd heb ik ook al
paar jaar
want ik ben nooit geschikt
geweest voor werknemer. Ik
moest het altijd zo nodig zelf
doen. Op het moment, dat ik
de zak kreeg, dacht ik: „die
werf koop ik nog eens een
keer". Dat was geen wraakge
voel, weineen, dat was ge
woon een spelletje.
Rooie streep
Die werf bestaat 257 jaar,
één van de oudste in het land,
maar de laatste tijd zat ie
twee ton onder de rooie streep.
Op zo'n moment begint het
voor mij pas interessant te
worden. Iedereen riep, dat ik
gek was om in zo'n failliete
boedel te stappen, maar voor
mij was het een hele normale
zakelijke affaire. Een kwes
tie van instinct. Ik wist, dat
die werf de zaak rond zou
maken. Je moet er alleen dat
kleine tikkie méér koopman
schapvoorhebben. Gewoon lo
gisch denken. Tegen jezelf zeg
gen: „wat kan ik allemaal met
zo'n werfje doen?,,. Voor mij
was dat nauwelijks een punt.
In de goeie tijd komen de or
ders vanzelf en als er een
slappe periode komt, dan bouw
je op je dooie gemak wat
scheepjes voor jezelf. Ik kon
die werf dus heel Ipest gebrui
ken. Nou denkt mijn oom
Joost op een gegeven moment
een baggerpomp uit. die nog
niet vertoond was. Ik bekijk
dat ding en ik heb het allang
gezien: dat verkoopt zichzelf,
dacht ik. Vraag me nou niet,
hoe je dat merkt, want dat
derdaad als t
wonderde r
die pijpen 3
weet ik zelf niet. Je bekijkt
zo'n apparaat en dan is het
gelijk „ja" of „neen". Bij die
pomp van oom Joost was het
„ja".
We zijn er met een paar broers
ingestapt en het ding liep in-
:n trein. Het ver-
niks, want met
s het ook uitste-
Ik zat bij een
loodgietersbedrijf en daar
merkte ik al gauw, dat de
boekhouder de zaak bedonder
de. Ik vertel het de directeur,
ik zeg: „je mag wel eens op
die kerel letten, want die gaat
er toch mooi met je zuurver
diende centen vandoor". Het
resultaat: ontslag op staande
voet voor Klip. Dat zal in 1947
geweest zyn. Ik had inmiddels
al bekeken, hoe je zo'n pijpje
buigt en ik huur dus een oude
smederij voor zes gulden in
de week. Of wacht effe: in het
begin heb ik zelfs nog thuis
staan buigen, maar dat was
dacht: „eens Klip, zul jij zelf
zo'n boot hebben en op de
Rijn varen". Het heeft achter
af wat langer geduurd, dan ik
het toch zover. Ie
dereen verklaarde me weer
voor gek, iedereen zei: „de Rijn
zit al stampvol met plezierboten
en daar hebben ze echt meneer
hüd"ik tadTai'VeVder. Klip niet bij nodig". Ik heb
Akkoord, 4
koop ik een hoop grond op het had aangenomen,
industrieterrein en daar hebben ,,,oc
we toen een loodsje neergezet.
Ik geef toe, dat het materiaal
daar beter was dan in die ou
we smederij. Maar het vertrou-
dat zegt genoeg. Misschien had begonnen met drie bo-
bereikt, als ik het alle- ten, die Ik op gunstige condi-
'ergenomen. We
5867 mensen mee
i dat betekende in
een bezettingsgraad
procent. Begin mei
komt er nou een vierde schip
by, het grootste van mijn
dat ik me te bare ten "heb vloot. Een pracht boot. Dat
verkt, dat ik niks cadeau wordt het vlaggeschip van mijn
maal wat geraffineerder had *1£jS had
aangepakt, maar wat koop je hebben r
daarvoor? Als je in zaken ge- 7®™°®,
niepig gaat doen, dan red je J»88 a^
het misschien een hele tijd,
maar verliezen doe je toch op
den duur. Nou weten de
omdat ik gek ben op het
ter en er
liep met
buik en ik verdiende op mijn
sloffen 25 gulden. Moet je
gaan:
op de Lekboten gewerkt. Hoe mischien houd ik het ook wel
ik daar nou zo ineens op kom, zo. Ik weet het nog niet. Je
raadsel, misschien, zit te denken: „waar leef je
en dan kom je toch
praat. Ik wel tot hele merkwaardige
een bak vol choco- ontdekkingen. \ls je nou je
sigaretten voor mijn boterhammetje met kaas hebt en
"en toe een stukje kaviaar
de verandering, dan heb
ober op diezelfde je het toch wel gehad. Je kunt
nog wat naar goeie muziek
luisteren, een party tje scha
ken en een dagje zeilen. Wat
moet je daarna in hemels
naam nog meer doen? Ik heb
geen enkele ambitie om een
tweede Verolme te worden.
Wat moet je daarna in
hemelsnaam nog meer
doen? Ik heb geen enkele
ambitie om een tweede
Verolme te worden, ik
vind één al genoeg voor
zo'n klein land".
Stalen
monsterverbond
twee
erfvijanden
BIASCA Tot de grootste toe
ristische toppers van de laatste
jaren behoort ook de autoslaap-
trein, het stalen monsterver
bond tussen twee motorische
giganten, die elkaar lange tyd
naar het leven hebben gestaan.
Het was een gevecht op leven
en dood, waarin de oude, ver
trouwde trein aanvankeiyk als
een aangeslagen bokser naar het
canvas werd verwezen en op
vrywel alle punten leek te ver
liezen. De animo voor een
spoorreis daalde tijdens de ze
gevierende opmars van de auto
zienderogen en ondanks rigo-
reuze modernisering van het
materieel en spectaculaire op
voering van de snelheden, kreeg
de trein zyn oude populariteit
niet terug.
In die toestand is echter nu een
radicale verandering gekomen
onder druk van de steeds groter
wordende verkeerscongesties op
de wegen in binnen- en buiten
land. Kruispunten worden op
elk vrij weekend getransfor
meerd tot verstopte gootsteen-
pijpen, waarin elke hoop op een
handvol frisse lucht en een
beetje natuurschoon onbarm
hartig gefileerd wordt, vakan
ties verdrinken reddeloos in
benzinedampen, voordat men de
zee gezien en geroken heeft. De
radio heeft mensen en zendtijd
tekort om alle fuiken te ver
melden, waarin het verchroom
de welvaartsblik terecht kan
komen, complete politiebrigades
en snelle stoottroepen van we
genwachters rukken telkens uit
om kersverse gordiaanse kno
pen te ontwarren.
De trein heeft van deze situatie
dankbaar gebruik gemaakt en
de bedreigde auto moederlijk
aan haar stalen borst gedrukt.
Van een huwelyk kon uiteraard
geen sprake zyn daarvan
lopen de karakters te ver uit
een maar de locomotief was
wel bereid om haar erfvyand
liefdevol op sleeptouw te ne
men. Dat deed ze door middel
van de autoslaaptrein, die sinds
haar verschyning in 1955 een
kapitale spoorwegvondst is ge
bleken. Speculerend op de
spreekwoordelijke menselijke
luiheid en de steeds groter wor
dende verkeerschaos kwamen
de spoorwegdirecties met het
verleidelyke aanbod om auto
mobilisten een ferm stuk op
weg te helpen in de richting
van hun vakantiedroom. Het re
sultaat overtrof gelijk alle ver
wachtingen: British Rail in
Londen, die als eerste de markt
voor de autoslaaptrein verken
de. begon aarzelend met een
dienst van de Engelse hoofd
stad naar Schotland en heeft
nu een net van autoslaaptrei-
nen, dat Good Old England tot
in de verste uithoeken bestrijkt.
Duitsland en België waren op
het vasteland de eersten, die het
Britse voorbeeld volgden en op
bescheiden schaal speciale sta
len slepen voor auto's en hun
berijders in de dienstregeling
opnamen.
Fraaie voltreffer
In Nederland waar volgens
de hardnekkige overlevering
alles vijftig jaar later gebeurt
duurde het tot 1960, voordat
de eerste autoslaaptrein vanuit
Amsterdam naar het Franse
Avignon vertrok. Het was gelijk
een fraaie voltreffer: de animo
overtrof het aantal beschikbare
plaatsen, de trein had de ver-
madelyde automobiel in zyn
weke achillespees getroffen.
Ter blyde illustratie: in 1960
werden door de NS 370 auto's
met circa 1000 passagiers ver
voerd, dat aantal liep in de vol
gende jaren in snel tempo op.
In 1963 3900 auto's met 10500
reizigers, in 1966 7100 auto's
met 2400 passagiers, in 1967
7400 auto's met 21500 passa
giers. In 1968 kwam er een
kleine terugslag, waarschijn
lijk onder invloed van de fraaie
zomer van het jaar ervoor, die
vele Duitsbewuste vaderlanders
deed besluiten het toch nog
maar een keer te proberen in
dat geinige pensionnetje op de
Hoge Veluwe. Maar voor 1969
verwachten de NS-experts al
weer een vergroting van het
aantal reizigers en auto's met
40 procent. De verbinding Am
sterdam AmstelstationDen
BoschNarbonne vertoont van
alle lijnen nog steeds het groot
ste groeicijfer, maar deze stalen
uitvalsweg door België en
Frankrijk krijgt vanaf 2 juni
geduchte concurrentie van een
nieuwe autoslaaptrein, die Hoek
van Holland als begin en het
Zwitserse Biasca als logisch
eindpunt heeft. Aanvankelijk
was het Italiaanse Domodossola
als eindstation gekozen, maar
de goedwillende Italiaanse
spoorwegbaasjes maakten van
de afhandeling ter plaatse een
onoverzichtelyk bord spaghetti,
waar geen mens meer wys uit
kon. Biasca, dat strategisch
even meesterlyk is gelegen als
Domodossola (net achter de ver
vaarlijke bult van de Gothard
en met het Zwitsers-Italiaanse
merengebied open en stralend
bloot voor zich) kan zich daar
entegen beroemen om de goed-
doorregen degelijkheid, die al
eeuwen het gebrek aan humor
bij de Zwitsers verdoezelt.
Wat mag men nu van de auto
slaaptrein verwachten en wat
niet? Allereerst mag de tradi
tionele service verwachten, die
een goed geoliede maatschappij
als Wagon Lits moeiteloos uit
de bruine mouwen van de ste
wards schudt. In de meeste
autoslaaptreinen rijdt een wel
voorziene restauratierijtuig mee
waar de inwendige mens uit
bundig aan zyn trekken komt
Alleen op het traject Amster
dam AmstelMilaan/Genève
en Hoek van HollandBiasca
wordt men geacht de honger
voor elf uur 's avonds afdoende
gestild te hebben, dan wordt het
luilekkerland afgehaakt en is
men aangewezen op de pinda's
en zoutjes van de steward. De
zelfde man beschikt ook over
een aantrekkelyk assortiment
van miniatuur-slaapmutsjes,
die hy voor civiele prijzen op
uw dorstige hoofd zet,
Jan Klaasen
De bedden vormen ook in de
autoslaaptrein 'n teer probleem
Verwacht u voor de gepeperde
prys. die u voor een rijdende
legerstede moet neertellen, een
perfecte Hilton-entourage, dan
zult u zo goed als zeker teleur
gesteld en geradbraakt op het
eindpunt arriveren. Dat is ove
rigens niet de schuld van de
Wagon Lits, want die kunnen
het ook niet helpen, dat de meer
dan voortreffelijke matrassen
over duizenden wissels en door
tienduizenden bochten worden
geslingerd. Het gevolg is, dat u
onder de smetteloze lakens ligt
als een Jan Klaasen, die door
een drankzuchtige spullebaas
tot de meest bizarre spasmodi-
sche handelingen geprest wordt.
In de oudere rijtuigen is het
byvoorbeeld ook met Gods hulp
onmogelyk om het hoofd langer
HOEK VAN
HOLLAND-BIASCA
NIEUWE LOOT
IN SNEL GROEIEND
SERVICENET
dan twee seconden stil te hou
den; kijkt men tijdens de
toevallig naar degene, die ir
onclerbed voor anker is gegaan,
dan lijkt het, alsof hij, gekweld
door een intens leed hartver
scheurend schreit. In de nieuwe
treinstellen, die voorzien zijn
van een perfecte luchtvering is
het schokken beduidend minder,
maar een roerloze vijver wordt
uw bed nooit. Er zijn vele rei
zigers, die daar weinig of geen
last van hebben en een gewel
dige uil knappen, terwijl hun
lichaam als een hoestdrank ge
schud wordt. Anderen schrik
ken bij elk spookstation onmid-
dellyk op en maken van de rei:
een gestileerde hordeloop, die
de prijs nauwelijks rechtvaar
digt.
Klop op deur
Men kan ook gebruik maken
van de couchette-service, die
beduidend goedkoper is: onge
acht de afstand betaalt mer
voor een eenvoudig opgemaakt
bed in een zespersoons c<
partiment 11 gulden, wat
vergelijking met de slaaprijtuig-
toeslag (147,90 voor een single
AmsterdamAvignon, 86.50 op
het traject Hoek van Holland
Biasca) te geef is. De slaapw:
gen heeft echter de verrukke
lijke suspecte sfeer, die men oob
aantreft in keihard defectieve-
films. Elk moment verwacht
men een klop op de deur
zijn compartement en een
dempte stem van één var
zalige vrouwen, die de komst
van James Bond aankondigen.
Ondanks de prysreducties, die
met ingang van het zomersei
zoen 1969 van kracht zijn ge
worden (20 tot 60 procent op de
brachtprijs van de auto, afhan
kelijk van het aantal m
zende personen) blijft de auto
slaaptrein een vrij gepeperde
grap. Een voorbeeld: gaat
met 4 mensen van Hoek
Holland naar Biasca, dan krijgt
men de volgende rekening
de verbaasde neus: retour auto
(afhankelijk van de lengte) 164
tot 206 gulden, retour reizigers
viermaal 213,10 in de eerste
klas, slaapry tuigen toeslag
maal 59,70.
Zeg nou zelf: wil je nog
wel eens voor met je hoofd
schudden.
Het kasteel Caernarvon was nog in aanbouw, toen koning
Edward de Eerste van Engeland daar zyn één-week-oude zoon
in de armen ophief en aan de opstandige stamhoofden toonde
met de woorden: „Hier is uw eigen prins, geboren op de grond
Wales, en hy spreekt geen woord Engels!" Dit was een
meesterlyk staaltje van strategie en vanaf die dag in het jaar
1284 is het traditie gebleven dat de oudste zoon van de Britse
rein Prins van Wales werd. Op 1 juli zal Prins Charles
in die waardigheid geïnstalleerd worden op datzelfde kasteel.
CAERNARVON CASTLE
Edward de Eerste, bijgenaamd Longshanks ofwel Langbeen,
:en van de grootste Plantagenetkoningen, soldaat, verove-
versterker van het koninkrijk, ontwerper van wetten en
kastelenbouwer.
Caernarvon in de noordwesthoek van Wales is een van de
meest indrukwekkende en best bewaarde kastelen. Dit ideale
voorbeeld van een romantische, middeleeuwse burcht werd
destyds niet gebouwd uit schilderachtig oogpunt, maar als zeer
modern en militair deskundig bolwerk. Machtige grijs stenen
wallen ommuren drie acres grond en veelhoekige donjons en
geschutstorens, van waaruit een vernietigend spervuur op
aanvallers kon worden afgeschoten.
Caernarvon heeft eeuwen van stormachtige geschiedenis ach
ter de rug voor de nu zo bekoorlijke vrede en rust er neer
daalde. Maar nóg waren er na zevenhonderd jaar herinnerin
gen rond aan Edward en zijn vrouw Eleanor, die een heilige
ze"er geliefde koningin moet zyn geweest. Zij stond haar
n terzijde in oorlog en vrede, trok met hem op kruistocht
ir het heilige land en de legende zegt dat zij hem het leven
redde door het gif te zuigen uit een wond, hem toegebracht
door een giftige pijl.
Voor de prinselijke installatie met indrukwekkende plechtig
heden, processies en militaire muziek, bieden de enorme ga-
binnen de 15 voet dikke muren een schitterend decor. Na
diensten en ceremonies in de twee talen Welsh en Engels, zal
de koningin Prins Charles driemaal aan het volk van Wales
voorstellen: voor „Koningin Eleanors poort", die over het
stadsplein uitziet; op de trappen buiten de hoofdpoort; op de
laagst gelegen wallen van het kasteel.
Hoop op onafhankelijkheid
Wie Wales bezoekt, wordt verrast door een warm welkom.
Maar laat hy geen Welshman Engelsman noemen of hy loopt
kans een stuk hartelijkheid te verspelen. Cymru, zoals het in
heems heet, is een land in een land. Het bewaart zijn eigen
identiteit en is trots op zijn eeuwenoude Keltische taal en
tradities. Dertig procent van de 2% miljoen inwoners spreken
het Welsh als eerste taal, ondanks het feit dat een halve eeuw
geleden kinderen op school nog gestraft werden als zij Welsh
spraken en dat pas verleden jaar officieel werd toegestaan ge
meenteraadsvergaderingen in het Welsh te houden,
Het is niet voor niets dat Prins Charles op het ogenblik
koortsachtig Welsh studeert op een talenpracticum!
Vanaf het ogenblik dat in 1536 Hendrik de Achtste het land
na eeuwen strijd en onderdrukking officieel inlijfde bij Enge
land, is het steeds onderdrukt gebleven. Wie zich destyds in
de eigen taal uitdrukte, kon nauwelijks v/erk krijgen.
Nóg is de strijd niet uitgestreden. Wales wil onafhankelijkheid
binnen het gemenebest. Dit streven geldt niet in de laatste
plaats het behoud van de taal. Als die zelfstandigheid niet
binnen afzienbare tyd bereikt is, vreest men dat de taal zal
verloren gaan.
Croeso '69
In onderdrukking bloeit de poëzie. Wales is beroemd om zyn
dichters, maar ook om de mooie zangstemmen. Deze natuur
talenten bekampten elkaar in vredige stryd op de eisteddfo-
dau, sinds zeven eeuwen poupulair en speciaal gehouden ge
durende de Croeso (spreek uit croiso), het Welsh woord voor
„welkom".
Ter ere van de komende installatie zal de Croeso '69 drie
maanden duren, van eind mei tot eind september. Een einde
loze reeks festiviteiten deels op internationaal, maar deels op
folkloristisch niveau, zal binnen- en buitenlanders (waaronder
men Engelsen ook rekent) worden gepresenteerd: concerten,
volksdansen, bloemencorso's, kermissen, tentoonstellingen,
militaire taptoes, sport- en herdershondedemonstraties, vis
wedstrijden, autorallies, historische optochten, toneelstukken.
Maar Wales culmineert in de eisteddfodau. Ze worden op vel
schillende plaatsen gehouden, maar de belangrijkste van deze
zomer zal in Flint plaatsvinden van 4 tot 10 augustus.
Aan de snelstromende River Dee ligt LLangollen dat op zijn
23ste internationale muziekeisteddfodau 10.000 mededingeis
uit meer dan 20 landen verwacht.
In Cardigan zal een uitvoering gegeven worden, geheel gelij
kend op de allereerste eisteddfodau die daar in 1107 ontstond.
Nog twee hoogtepunten uit de feestvreugde: de Ffestibiog oud
ste smalspoortreintje met een staf in historische kostuums
(het treintje werd van 1836 tot 1863 door paarden getrokken!)
zal speciale excursies maken; en gebergte-reddingsbrigades
geven demonstraties, waarbij men in gedachte moet houden
dat het beroemde Mount Everestteam van 1953, hier ip ,Snow-
donia trainde.
Op cultureel gebied ligt de herdenking van Wales' beroemdste
poëet Dylan Thomas. In het nietig dorpje Laugharne, waar hij
leefde en werkte, komt een van zijn befaamdste toneelstuk
ken „Onder het Melkwoud" (dat in het Nederlands is vertaald
door Hugo Claus) eind juli en begin augustus op de planken.
