Onze voorouders zagen in
kievitsei mysterieuze kracht
Niet gauw school
voor katholieken
en protestanten
Winnaar Martein v. d. Jagt
heeft mode in zijn vingers
EIEREN ZOEKEN GEEN GEVAAR VOOR VOGELSTAND
Elke verjaardag
101 eieren van
kievit voor
Bismarck
Onderzoek VN
in Anguilla
Geen boetiek
voor geld
van eerste prijs
Bloem voor meneer
Schatting van KASKI-rapport
In Nederland naamkatholiek: 800.000
A.R,JONGEREN VOOR
GESPREK MET P.v.d.A.
ZATERDAG 22 MAART 1969
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
het voorjaar bewoond door duizenden wilde een- spreken als eierzoeker geboren zijn. Men zou in
De kievit (ongeveer zo groot als een duif)
dankt zijn naam aan de roep „kieoewiet". Het
rapen, beter gezegd het zoeken naar kievits
eieren is toegestaan tot en met 19 april.
vandaag is in een wijdverbreide visie op het
eierzoeken deze gedachtengang terug te vinden.
(Van een onzer verslaggevers)
Nagenoeg op hetzelfde moment, dat koningin
Juliana liet weten, dat zij wil breken met de ge
woonte dat de landsvrouwe het eerste kievitsei
wordt aangeboden, kwamen de uitgevers Bosch en
Keuning te Baarn op de markt met Rinke Tolmans
monografie over onze nationale vogel: de kievit.
In 177 pagina's steekt deze bioloog-journalist een
pleidooi af ten gunste van de kievitseifolklore, die
tame in het noorden des lands diep gewor
teld is. De gang naar paleis Soestdjjk de belo-
Ining voor de raper van Nederlands eerste kievits
ei is echter al sinds vele jaren geen prero-
fratief van de Friezen meer.
Eiei
H.-> 1
Eierzoekers uit andere delen van het land zijn na
de tweede wereldoorlog minstens zo succesvol ge
weest als de Friezen. Ze hadden de klimatolo
gische omstandigheden mee. Hét moet tot troost
de Friezen gezegd worden: het is nu eenmaal
in het zuiden, midden en het oosten van het land
echt eerder voorjaar dan in de noordelijke con-
oosten had daarbij een voorsprong op de zui
delijke provincies. Simpel vanwege het feit, dat in
de weidegebieden van Overijssel en Gelderland het
toeken van kievitseieren wedijverde met het en
thousiasme, dat in het noorden voor deze volks
sport wordt opgebracht.
Niettemin kwam het laatste kievitsei, dat de ko
ningin aangeboden werd, uit Limburg. Op 12
maart van het vorige jaar raapte de heer C. van
den Woldenberg uit Afferden het eerste ei, dat
op Soestijk werd afgegeven. Hij sluit daarmee een
traditie af, die in 1902 onder de jeugdige regering
van koningin Wilhelmina begon.
Onze voorvaderen omringden de kieviten met een
soort mythe. Folklorist Heuvel ontdekte, dat de
eieren een zekere kracht werd toegekend. Zijn
Jan-oom, waarmee hij de velden introk, maande
hem tot voorzichtigheid met de gevonden eieren.
„Mientje-meu zal der te met eene veur oe kokken,
mien jongsken. Doar zit zeven krachten in. Dan
kö'j wal oaver een bosmiete (houtmijt) springen".
Het volksgeloof in de legsels van de kievit was
echter niet iets typisch Achterhoeks. In Vlaan
deren gold tijden de wijsheid, dat een op Goede
Vrijdag gelegd kievitsei van de koorts bevrijdt.
De legendarische rijkskanselier Bismarck kreeg
van zijn getrouwen steevast op «zijn verjaardag
101 kievitseieren ten geschenke. De Franse filo
soof Brillat-Savorin noemde kievitseieren „con-
solateurs des affliges" (troosters der bedroefden).
het voorjaar bewoond door duizenden
den, zomertalingen, wintertalingen, slobeenden,
kieviten, grutto's, tureluurs, scholeksters, kemp
hanen, watersnippen enz. Voor 1914 vormden al
deze weidevogels voor een groot deel van onze
bevolking in feite een pluimveeslapel in gemeen
schappelijk bezit, die niets in onderhoud kostte en
vrü en frank leefde onder de open hemel. Al die
vogels legden in de weiden en op de akkers hun
eieren, die voor de consumptie of zomaar voor het
plezier werden gezocht en geraapt". Tot de dag
VRIJ EN FRANK
spreken als eierzoeker geboren zijn. Men
dit verband ook van atavisme kunen spreken. De
aangeboren, natuurlijke aanleg kan intussen door
vele jaren praktijk wel worden geperfectioneerd.
Het zoeken-met-resultaat vereist oen gedegen
kennis van de gedragingen der vogels. Op het ge
bied van de eierzoekkunst kunnen eigenlijk alleen
zij iets bereiken, die van jongsaf aan zich hebben
geoefend en danig uit de ogen gekeken".
Moeder natuur bedeelde de kievit met een instinct
de eierzoeker zoveel mogelijk te (bedotten en te
misleiden. De heer Tolman vertelt in zijn boek
boeiend hoe het mannetje de eierzoeker zijn vind-
kansen uitstekend weet te ondermijnen.
In het eierzoeken en eierrapen ziet Tolman (ove
rigens meer voorstander van het zoeken dan van
het rapen) geen gevaar voor de kievitenstand.
Berichten over het grote aantal kievitseieren, dat
in het voorjaar op de markt komt, lokken wel
eens de reactie uit: weer zoveel kieviten minder.
Tolman stelt er zich tegen te weer.
„Per broedseizoen heeft de kievit in beginsel
maximaal vijf keer de kans om zich voort te plan
ten. Ondanks het extreme verlies van vier achter
eenvolgende legsels blijft het dus mogelijk, dat de
kievit toch nog een aantal jongen groot brengt.
Bovendien zijn gevallen bekend, waarin kieviten,
die hun kuikens als piepjonge dieren kwijtraak
ten zelfs weer gingen leggen en broeden". En voorts:
„Daar de kievit zijn logproduktiviteit over een
verrassend grote periode kan verdelen, is het ook
uitgesloten dat het rapen van de kievitseieren
zeer ruïneus is: de 9O0rt heeft na afloop van de
„open" tijd, dus van 13 april af, nog voldoende
mogelijkheden om eieren te leggen en die uit te
broeden".
GEVAREN
Andere omstandigheden dan het eierrapen, zoals
de verandering van het leefmilieu van de kievit
en de mechanisatie van de landbouw, ziet de heer
Tolman als wezenlijke gevaren voor de kieviten
stand. De kievit, die zich ergens wil vestigen, laat
zijn keuze bij voorkeur vallen op een kale bodem
of althans op een bodem met een plantengroei,
die laag blijft gedurende de gehele voortplantings-
tijd. De agrariërs verstaan echter de laatste de
cennia de kunst om hun „magere", „slechte" of
„zure" gronden zodanig te verbeteren, dat de op
brengsten daarvan groter worden. Van schrale
weiden kunnen zij weelderige graspercelen ma
ken. De kievit kan zich bij deze milieuverandering
niet aanpassen. Het gras groeit hem letterlijk en
figuurlijk over het hoofd.
De hypermoderne maai-acties (dikwijls zeer vroeg
in het voorjaar) wijst Tolman verder als een ge
vaar voor de kieviten aan. Ze vallen in een pe
riode, waarin de kieviten hun eieren bebroeden.
Dit loopt dikwijls uit op het omkomen van vogels
en het verloren gaan van legsels in allerlei stadia
van bebroeding.
De enige redding voor de kievit en andere weide
vogels ligt niet in een raapverbod, maar in de
instelling van reservaten, waarin aan grasland
verbetering niet wordt gewerkt en de gebruikers
t.a.v. beweiding en maaien aan voorwaarden zijn
gebonden.
In 1959 ging Gelderland
met de eer strijken. De
12-jarige Wim Wagensveld
uit Lunteren mocht toeii
op paleis Soestdijk het
door hem gevonden
kievitsei aan de koningin
overhandigen.
GEEN VAGE
EENHEID
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Eén christelijke lagere
itl chool voor katholieken en protestanten
valt op korte termijn nog niet te ver-
_f_ wachten. Dat zegt de commissie basis
onderwijs in een discussiestuk, dat ge-
lubliceerd is in „Het Katholieke School-
1 Hlad". orgaan van het katholiek onder-
wijzersverbond (K.O.V.).
stelt: „Het is niet te
wachten dat opvattingen over Kerk.
iacramenten, ontstaan en functie van
de bijbel, confessionaliteit van de school
elkaar op korte termijn zodanig zullen
inden, dat daarop een gemeenschappe-
ijk christelijk onderwijs gefundeerd kan
vorden. Men zal de ontwikkelingen bin
ten het denken over en het beleven van
moeten afwachten om te
Volgens de Stichting Oog en Bril is
minister-president De Jong de
markantste brildrager. Een com
missie van wijze mannen" heeft
onze premier als zodanig aan
gewezen. Behalve dat de heer De
Jong een goede keuze voor brillen
aan de dag legt, maakt hij „zijn
bril door de wijze waarop hij deze
pleegt te gebruiken, tot een inte
grerend deel van zijn persoonlijk
heid".
:ien in hoeverre er mogelijkheden en
vensen bestaan voor een dergelijke
De. commjssje basisonderwijs zegt bij'
:en christelijke basisschool niet te willen
pleiten voor een vage eenvormigheid
an de verschillende christelijke deno
minaties. „Wij menen integendeel, dat
levende eenheid pas tot stand kan
komen, als ieders eigen inbreng gehono-
rd wordt. Zeker kan een dergelijk
gezamenlijk groeiproces naar een chris
telijke school niet overhaast geforceerd
worden. Daarom lijkt het ook nog steeds
hebben te denken over „katholi
citeit", op voorwaarde echter dat men
het perspectief openhoudt naar de
basisonderwijs.
NEW YORK (DPA-ANP) De VN-
commissie voor kolonialisme heeft beslo
ten waarnemers te zenden naar het sinds
woensdag door Britse troepen bezette
Caraïbische eiland Anguilla om daar
de toestand te onderzoeken.
heeft Engeland gevraagd
de VN-waarnemers bij hun arbeid be
hulpzaam te zijn. Aan het debat over de
gebeurtenissen rond Anguilla hebben de
Britse leden van de commissie niet deel
genomen. De afgevaardigde van de
Sovjet-Unie merkte tijdens de besprekin
gen op, dat de landing van Engelse troe
pen op Anguilla een bewijs vormt van
de stelling dat de status van geassocieer
de landen alleen maar een fictie is en
dat zij het „rookgordijn levert om de in
standhouding van het kolonialisme te ver-
In verband met de gebeurtenissenop
Anguilla, zal op verzoek van de rege
ring van de Nederlandse Antillen een
detachement mariniers, bestaande uit
vijftien man, gelegerd op Curagao, aan
boord van de in de Antillen gestationeer
de jager h.m. Amsterdam naar St.-Maar-
ten worden overgebracht om aldaar tij
delijk te verblijven. De Zeven Provin
ciën, die zoals bekend, momenteel een
reis maakt in de Nederlandse Antillen
en tijdens de afgelopen dagen de Boven
windse Eilanden bezocht, zal dit weekend
deze reis vervolgen en naar Willemstad
op Curagao opstomen.
(Van e
verslaggevers)
Het is lente.' Dat mag dan moeilijk uit het weerbeeld te constateren zijn, de
Haarlemse bloemenmeisjes zijn present. In de komende dagen zullen ze bij
feestelijke gelegenheden present zijn om eenieder een fleurige bloem op
te spelden.
ARNHEM De storm rond Martein
van der Jagt is langzamerhand wat aan
het bedaren. Mode-Martein wordt hij in
middels door zijn kennissen genoemd.
Martein wist immers, nu al een week ge
leden, het Euromodeconcours in Heisin- j
ki te winnen.
„Nou ja, het heeft me natuurlijk wel
wat gedaan, hè", zegt Martein nu.
„Maar onverwacht, neen. dat kun je
niet zeggen. Tenminste, dat is een du
bieuze kwestie, eigenlijk. Achteraf had
den mijn leraren het wel verwacht".
Mode-Martein is gekleed in wijde pan
talon, vrouwelijk aandoend in zijn kledij
en met zijn breed uitstaande krullende
haardos „Ik heb kroeshaar, dat vanzelf
zo gaat staan". Met een koket nerveus
gebaar strijkt hij erdoor met zijn hand.
Martein in zijn laatste jaar mode aan
de Arnhemse academie voor beeldende
kunsten won een prijs van 500 Engel
se ponden met zijn ontwerp in Helsinki.
Wat gaat hij er nu mee doen? „Een boe
tiek beginnen? Het geld op een andere
manier gebruiken voor de toekomst?"
„Nee beslist geen boetiek, daar ga je
alleen maar financieel op achteruit. Dan
kunnen je ontwerpen als je wilt
verkopen de prijs die ze zouden moe
ten opbrengen, niet halen. Je kunt na
tuurlijk ook modellen importeren, maar
dat loont evenmin en dan, je moet ook
geld weten te vinden voor de mensen en
de machines die je nodig hebt".
Nee, geen boetiek voor Martein. Hij
heeft over zijn toekomst maar al te
goed nagedacht: „Het liefst zou ik een
jaar of wat stage gaan lopen bij Car-
din of Courrèges in Parijs, als ze me
daar tenminste willen heben". Waarom
juist die twee?
„Ik vind ze gewoon het beste".
Weer dat kokette gebaar van de hand
door de krullen.
„Je kunt natuurlijk ook naar Italië of
Engeland gaan, maar in Engeland i
het niet 20".
En daarna?
„Misschien collecties ontwerpen
*«n confectiebedrijf. Ik zou best willen
nog, gemaakt. Toch kwam Martein als
de beste uit de bus. Wat is logischer dan
dat hij ook zijn toekomst helemaal in de
mode ziet. Een Nederlandse Courrèges?
In elk geval een jongen, die het mode
vak in zijn vingers heeft. We zouden ons
sterk moeten vergissen als hij niet na
een Nederlandse en een Europese over
winning ook nog eens een wereldover
winning haalde.
Prins Bernhard
welkom in
Indonesië
DJAKARTA (Reuter) De Indone-
sisohe minister van Buitenlandse Zaken,
Adam Malik, heeft gezegd, dat prins
Bernhard te allen tijde welkom is in
Indonesië. „De prins is door de sultan
(Hamengkoe Boewono, de Indonesische
ninister van Economische Zaken) uitge
nodigd voor een bezoek aan Indonesië
en hij kan komen wanneer hij wil", aldus
Malik tegenover journalisten, die
hem om commentaar hadden gevraagd
5JP een recente verklaring van prins
rnhard, dat hij Indonesië en Oost-
kiropa zou willen bezoeken ale de Ne-
•ferkmdae regering ermee akkoord geat.
MARTEIN VAN DER JAGT
samenwerken met een groep mensen, die
het gewoon fijn doen, of voor toneel,
film of voor televisie. Frec-lance dus".
Martein heeft wat hem betreft
zijn toekomst bepaald. Uit 500 inzendin
gen voor Helsinki werden er vijf geselec
teerd: Ruweann Nijsse uit Breda, Mar
griet de Lange uit Emmen, Katinka van
Beek uit Oosterbeek, Ada Spaans uit
Wychen en Martein van der Jagt. Ka
tinka, Ada en hij zijn klasgenoten. De
Amsterdamse couturier Frans Molenaar
zorgde voor de uitvoering van de mo
dellen. Die van de Arnhemse academie
voor beeldene kunsten waren in een
vloek en een zucht, op de laatste dag
Grote goudader
ontdekt in Angola
LISSABON (AP) Een goudader van
anderhalve kilometer, die mogelijk de
grootste ter wereld is, is ontdekt in
Noord-Angola, aldus persberichten die
in Lissabon gepubliceerd zijn.
De dagbladen' in Lissabon brachten
het nieuws op opvallende wijze. De pers
berichten, waarin niet meegedeeld werd
wie de vondst deed of wie mijnrechten
in het gebied heeft, zijn nog niet offi
cieel bevestigd.
Bron van leven
waargenomen
in Melkweg
BOSTON (AFP) Vier Amerikaan
se sterrenkundigen hebben vastgesteld
dat zich in de melkweg wolken for
maldehyde bevinden, zo blijkt uit een
artikel in „The Boston Globe". Het be
lang van deze ontdekking is dat het
voorkomen van koolstofverbindingen in
de kosmische ruimte er op kan wijzen
dat zich ook moleculen van biologische
elementen in de ruimte kunnen vormen
en zich over de planeten kunnen ver
spreiden. Dat zou weer de theorieën
over het ontstaan van leven drastisch
kunnen wijzigen.
(ADVERTENTIE)
Zwartkijkers!
Kijkgeld betalen
moeten we allemaal.
Dat staat in de wet.
Wees verstandig
en vraag een
aangifte
formulier
aan. Dat doet u zo
Schrijf uw naam
en adres achter op
een lege envelop en
stuur die - zonder
postzegel - aan
Dan kijkt u
gerust!
(Van een onzer redacteuren)
DEN HAAG Er bestaat een flinke
marge tussen het aantal katholiek ge
doopte Nederlanders (5.500.000) en het
aantal gedoopten die zich subjectief tot
bet katholiek kerkgenootschap bekennen
(4,700.000). Aldus een conclusie van het
Kaski-rapport, dat een overzicht geeft
van katholiek kerkelijk Nederland in de
jaren 1956 tot 1968. Het begrip „binnen
kerkelijk" moet derhalve kritisch- bena
derd worden.
Het Kaski pleit ervoor deze term in de
toekomst te reserveren voor hen, die
zich subjectief tot de katholieke kerk be
kennen, en d« zuiver nominale kerkle
den buiten 't gezichtsveld van de binnen
kerkelijke pastorale activiteit te plaat-
aen. DK zou togrtjperoj» «omsfHpirtlt»
Kerkbezoek
vermindert
hebben. Er zijn parochies in Nederland,
met name in de grote steden, die men
op grond van de nieuwe benadering tot
de helft zou kunnen terugbrengen.Het
verschil tussen nominale en werkelijke
kerkleden is het grootst in de bisdom
men Haarlem en Rotterdam, het kleinst
in de bisdommen Den Bosch en Roer
mond, ginds de eeuwwisseling groeide
het. percentage katholieken langzaam
maar gestaag. Over de periode 1956 tot
1968 groeid* de katholieke bevolking met
20 pet. terwijl de totale bevolking toe
nam met slechts 17 pet. Er zijn aan
wijzingen dat dit proces zich niet verder
zal voortzetten, 't Kaski-rapport spreekt
van een vertraagde groei, misschien wel
van een achterblijvende ontwikkeling. In
1963 lag het geboorteniveau van katho
lieken 2 per 100 hoger dan het lande
lijk gemiddelde, in 1968 was dit nog
maar 0,8 per 100. Ook neemt het ver
schijnsel toe, dat kinderen van katholie
ke ouders niet meer worden gedoopt.
De kerkelijke meelevendheid, voorzover
die tot uiting komt in het misbezoek op
zondag, is teruggelopen. Bij de eerste
landelijke telling in januari 1966 lag het
percentage, berekend op het totaal der
ingeschreven doopleden, op 64, een
jaar later was het gedaald tot 63 en
weer een jta late» tot 58. De plot
selinge terugval moet waarschijnlijk ver
klaard worden door de omstandigheid,
dat velen die tot voor kort achter de
drempel bleven staan omdat ze niet
durfden wegblijven, over hun remming
heenstappen nu anderen de weg voor hen
hebben gebaand. Overigens is de deelna
me aan de zondagsdiensten nog vrij
hoog. Berekent men een percentage niet
voor de nominale maar voor de werke
lijke kerkleden, dan komt men niet op
58 maar op 65 pet. Houdt men dan nog
rekening met degenen die verhinderd
waren of met onregelmatige kerkbezoe
kers dan stijgt 't percentage tot 75 of 80
pet. Tenslotte moet worden benadrukt
dat de gelovige expressie veelzijdiger
wordt en niet beperkt blijft tot de deel
name een de zondagse eucharistievie-
(Van onze parlementaire redactie)
UTRECHT. üe Anti-Revolutionaire jongeren staan erop, dat de AR, de CHU en
de KVP gezamenlijk een politiek gaan voeren vanuit een brede vooruitstrevende
opstelling. Daarom betreurt de ARJOS het ook, dat de P.v.d.A. zo afwijzend staat
tegenover de KVP, zonder er iets anders voor in de plaats te stellen.
„De uitspraak tegen de KVP is geen wezenlijke bijdrage voor een vernieuwing van
de Nederlandse politiek. Zolang alternatieven slechts eigen luchtkastelen zijn", zei
ARJOS-voorzitter H. A. de Boer hierover vanmorgen in een bijeenkomst te Utrecht
van zijn organisatie. Als uitvloeisel van haar brede vooruitstrevende opstelling gaat
de ARJOS binnenkort praten met de federatie van jongerengroepen binnen de
P.v.d.A. De ARJOS hoopt, dat uit de gesprekken in de groep van 18 een concreet
verkiezingsprogram van AR, CHU en KVP tevoorschijn komt, ervan uitgaande dat
de drie partijen in 1971 onder eigen naam en met een eigen lijst en program aan
de verkiezingen deelnemen.