Zoeken naar olie en aardgas
in zeebodem steeds duurder
CRYPTOGRAM
UIT DE
STAPEL
ZATERDAG 1 MAART 1939
Boortorens beitelen
voortdurend dieper
Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De vraag naar olie wordt de komende
twintig jaar tweemaal en de vraag naar aardgas zelfs drie
maal zo groot als op dit ogenblik. Dit betekent een enorme
uitbreiding van het onderzoek, vooral omdat naar men
verwacht, eenderde van de nieuwe olie- en gasreserves
onder de zeebodem te vinden is. Dus gaat men de komende
twintig jaar steeds verder en steeds dieper de zee in met
boortorens en miniduikboten. Ondanks alle kosten, die
gepaard gaan met het toekomstig speuren naar olie en gar
op diepten van bijvoorbeeld 1000 meter onder hel zee
oppervlak.
De oliemaatschappijen worden er gewoon toe gedwongen
de diepte op te zoeken, om tenminste aan de grotere vraag
te kunnen voldoen. Intussen hebben allerlei technische
studies en onderzoekingen uitgewezen, dat het mogelijk is
naar diepten tot 1000 meter onder het oppervlak te gaan,
als men althans de prijs ervoor wil betalen. Vooral, omdat
het onderzoek lang niet altijd resultaten oplevert.
„Een veld op bijvoorbeeld 300 meter onder water ter hoogte
van de kust bij de Ver. Staten kan best economisch aan
trekkelijk zijn vanwege de aanwezigheid van hyper
moderne apparatuur en de nodige vakmensen met daarbij
een goed achterland. Maar een gelijk veld in een afgelegen
gebied zou daarom wel eens niet voor ontwikkeling in
aanmerking kunnen komen", aldus de Shell, die over de
nieuwe mogelijkheden een studie gemaakt heeft.
De kosten, die het zoeken naar olie en aardgas onder de zee
bodem vergen, zijn nu al drie tot vijf keer groter dan het
werk op het land. Vooral de ontwikkelingskosten stijgen
met de diepte van het water.
„In de Noordzee bijvoorbeeld kost een vast platform bij
een diepte van 30 meter ongeveer 12.5 miljoen gulden. Bij
een diepte van 60 meter stijgen deze kosten al tot 17 miljoen.
Bij een diepte* van 150 meter wordt het zelfs 50 miljoen.
Bovendien worden de kosten ook hoger, als de onder
zoekingen zich steeds verder van de kust verwijderen. De
aardgasleiding bijvoorbeeld, die met een lengte van 55 km
begraven ligt in het zogenaamde Lemanveld in de Noordzee
en die dit veld verbindt met de Engelse kust, kostte bijna
72 miljoen gulden, ofwel 1.3 miljoen gulden per km",
aldus de Shellgegevens.
En toch gaan de maatschappijen op zoek. steeds verder en
Verplaatsbaar, drijvend booreiland (STAFLO-eiland, STAble
while aFLOat). Dit eiland wordt tot grote diepte geballast
en kan boren in gebieden met een waterdiepte rati nlim
driehonderd meter. Kan door verankering $n stabiliteit
boren b\j ongunstige weersomstandigheden (acht meter hoge
golven en windsnelheden van tachtig kilometer per uur).
(Shellfoto).
Het grote verplaatsbare booreiland („sit-on-bottom-unit").
De werkvloer is door stabilisatiekolommen op de hoeken
verbonden met een onderliggende ponton. Op de lokatle
aangekomen wordt de ponton tot zinken gebracht en na
beëindiging van de werkzaamheden weer leeggepompt,
waarna transport naar een volgende lokatie kan plaatsvinden.
(Shellfoto).
steeds dieper de zee in. Gewoon om in de komende twintig
jaar aan de vraag te kunnen voldoen, waarbij natuurlijk
ook ingesloten is, dat de enorme kosten er desondanks toch
wel uit zullen komen. Voor het onderzoek op de grotere
zeediepten denkt men aan verschillende technische hulp
middelen, zoals een totaal nieuw type platform, waarbij
het grootste deel van de apparatuur zich onder water
bevindt. Als gevolg hiervan is aan het wateroppervlak
nauwelijks iets merkbaar van de aardolie er. aardgas-
produktie. Bjj dit systeem behoort ook een capsule, die met
een diameter van 25 meter dient als opslagruimte voor
ongeveer 5500 ton ruwe olie.
Allerlei studies wijzen erop, dat het grootste deel van de
toekomstige werkzaamheden onder water gebeurt^ Ook voor
de mensen. Men denkt daarbij aan nieuwe uitrustingen voor
duikers, zodat deze tot op 300 meter kunnen duiken. Ook
aan een duikerklok als onderwaterwerkplaats, een andere
duikerklok, waarmee de duikers naar hun onderwaterwerk
gebracht worden.
De onderhoudswerkzaamheden vormen tot nu toe no'g het
grootste probleem. Zelfs bij diepten van 1000 meter houdt
men iiever vast aan menselijke werkzaamheden dan aan
bediening op afstand. Daarom zal de onderhoudstecnnicus
zich in de toekomst onder water moeten verplaatsen in
een miniduikboot met een eigen voortstuwing, met patrijs
poorten en met mechanische- armen, die bediend door
de duiker in de onderzeeër het werk kunnen verrichten.
Dit denkbeeld is overigens niet nieuw, want men bestudeert
de mogelijkheden van miniduikboten ook al voor de onder
zeese voedselproduktie en voor de onderzeese mijnbouw.
Men staat voor wat dit alles betreft niet meer in een
bcginfazc. Na de oorlog is men al begonnen aan de onder
zeese speurtocht naar olie en gas. Nu werken al bjina
200 drjjvende boortorens op continentale plats van zo'n
landen. Alleen al de Shellgroep heeft in de zeebodem reeds
3000 putten geslagen, waaruit op het moment meer dan 41
miljoen ton ruwe olie en meer dan drie miljard kub. meter
aardgas geproduceerd wordt. Hierbjj is nog niet geteld de
aardgasproduktie uit het Engelse plat in de Noordzee. Een
paar maanden geleden hadden diverse maatschappijen op
dit plat al 160 putten geslagen. Het drijvende booreiland
„Staflo" van de Shellgroep heeft echter ter hoogte van
Schotland al geboord op ongeveer 120 meter diepte. De
laatste tijd speurt men ook ~oprhet Nederlandse plat +an
de Noordzee.
Het onderzoek van de zeebodem; dat de laatste jaren'stérk
toegenomen is, zal zich in de komende jaren nog belangrijk
uitbreiden. Vooral omdat een groot deel van de olie- en
gaswoorraden, die in de komende 20 jaar nodig is, onder
de zeebodem aanwezig is.
BIGGLES: DE TERUGKEER VAN HAWK
Dr. M. A. F. Charles Th'ewissen ..Oud
Maastricht", uitgeverij Het Wereldven
ster, Baarn Om te voldoen aan de gro
te behoefte die er bestaat aan populaire
geschiedschrijving, weer een stadshisto-
rie en wel van een der o udste steden
van Nederland: Maastricht. Na de Heem
schutserie bestond er in dit genre niet
zo veel. Dr. Thewissen heeft hierin voor
zien door de lange geschiedenis van „Tra-
jectum ad Mosam" in grote stappen door
te nemen, waarbij hij de diverse fazen
toch grondig aanduidt. Schrijver vangt
aan met de prehistorie tot ca. 50 vóór
Christus, neemt dan de Romeinse tijd,
vervolgens het bisdom tot 722, dan het
rijksvrije en middeleeuwen tot 1229 en
gaat zo verder met zijn indeling todat
hij uitkomt bij de eenzamen industrie
stad 1830 tot 1900. Hij heeft o.i. zijn stof
uitmuntend verdeeld en wat van veel
belang is, de feiten vertellen meege
deeld, zoals dat voor een grote lezers
kring die wel geïnteresseerd maar niet
bestudeerd is, vereist wordt. Een echte
aanwinst.
B. A. van Mourik „Oud Leiden", uit
geverij Het Wereldvenster, Baarn
..Bolwerk van de vrijheid" luidt de on
dertitel. In Alkmaar mag dan de victorie
begonnen zijn, het beleg en ontzet van
de Sleutelstad ligt de meesten onzer
nader aan het hart. De vakmensen ken
nen allen „Een Hollandse stad in de mid
deleeuwen" van Blok, maar wie degelijk
geïnformeerd wil worden over alles
van wat Leiden zo aantrekkelijk maakt:
de universiteit, de kerken, de poorten en
hofjes, het kruithuis en de Burcht, hij
kan het beste bij de Leidenkenners
Mourik terecht. Ook hier de onderhou
dende verteltrant, waardoor de geschie
denis tot een interessant relaas is ge
maakt. De auteur beschikte over uitge
breid illustratiemateriaal waarin de
rige eeuw het leeuwedeel kreeg,
een reeks oude foto's, die momenteel
in trek zijn. Een bijzondere noot is i
de schrijver, in tegenstelling met veel
van zijn collega's, de humor laat meespe
len waardoor het boek nog aantrekkelij
ker werd. Jammer dat het onderschrift
van de plaat tegenover pagina 32 niet
klopt. Maar dat is dan ook de enige be
denking tegen dit knappe aantrekkelijke
BRITAIN, An official handbook,
Het jaarlijkse officiële handboek
Groot-Brittannië, samengesteld door het
centrale voorlichtingsbureau. Het boek
geeft uitvoerige documentatie
loze aspecten van de Britse samenleving,
waarbij onder meer de technologische
groei en de ontwikkeling van de weten
schappen goed tot hun recht komen. Het
boek is aantrekkelijk geïllustreerd
voorzien van een uitgebreide literatuur
lijst en een register. Uitgever is
Majesty's Stationery Office, Londen.
Alfred McHelland Burrage Een mi
nuut voor middernacht (Uitgeverij Bru
in zoon). Engeland, het misti
ge paradijs aan de overkant, is een idea
le plek voor de geboorte van spook-
griezelverhalen. Op donkere herfstavon
den, als de grondmist over de verlaten
heidevlakten kruipt, het hout van hel
hout, van het haardvuur in de dorps
kroeg knettert en de mannen dicht rond
de vlammen zitten, dan komen
verhalen los. Het vprhaal van de moor
denaar die tegen middernacht kreunend
de heide gaat, het verhaal
jonge meisje dat met afgesneden keel
twaalf uur rochelend aan het raam
van de kerkhofkapel verschijnt. Alfred
Burrage heeft een aantal van deze op
beurende middernachtverhalen geschre-
Warm aanbevolen voor mensen
die vaak alleen thuis zijn. Twee tips
toekomstige lezers: wacht eerst op
een wat stormachtige avond en kijk voor
al onder u bed voor u instapt. O ja, het
zijn 13 verhalen die er in deze bun
del staan. Dertien, het getal dat buur-
an Brit maar al te graag overslaat.
Pearl S. Buck Omnibus. (Uitgeverij
A. W. Bruna en Zoon te Utrecht/Ant
werpen) De derde in een serie om
nibussen. waarvan Simenon en Edgar
Wallace de andere twee vulden. Het
boek bevat min of meer een vogelvlucht
het romanwerk van Pearl. S. Buck
De eerste helft is voor de volledige ro-
i. Ons Dagelijks Brood van 1946. De
verloving en Zonder Woorden zijn twee
verhalen uit De Zilveren Vlinder; Het
Meisjes van Thuis komt uit Een Hand
vol Mensen. Het Nieuwe Jaar, de jong
ste roman van de schrijfster beslaat het
laatste forse aantal pagina's.
Uitgeverij Kluwer heeft, als gebrui
kelijk, de kleine belastinggids laten ver
schijnen. Stap voor stap door uw aangif
tebiljet luidt de ondertitel en niet ten
onrechte, want wie met do gids in de
hand inderdaad zijn belastingbiljet ter
hand neemt, komt er wel uit. Maar dat
natuurlijk niet alleen. Het gaat erom
i zo zuiver mogelijke aangifte te doen
niet te veel te betalen door onwetend
heid. Met Lord Byron zouden wij willen
n: wij betalen graag belasting als
jaar niet te veel is. Welnu, dat mot-
•u Kluwer best op het boekje kun
nen zetten.
Dr. Pluizer vraagt uw aandacht voor een
HORIZONTAAL:
1 Men ziet 'r twee blotemaar het zal mij heus een biet zijn! (10);
10 Een naaktzadige? Wel een plant die helemaal naakt staat (5);
11 Knap is zo'n telling niet (11);
12 De Griekse wijze schreef 't al op (5);
13 Het is een kwestie van kunstig passen en meten, een ware zoekmanie (9)
14 Daar weten ze in Groningen van mede te praten! (7);
17 Die keten moet men losdoen (7);
19 Ze bewijzen hun nut in de steden en krijgen soms haver toe (9);
22 De heibel ontstaat zeker in de races? (5);
25 Al licht! Op staande voet! (11);
26 De schone koningin van Frankrijk (5)1
27 Een vrachtboot met voedsel? Wat zal dat 'n pan worden! (10).
VERTICAAL:
(5);
het lijk wordt verdonkeremaand (7);
tamelijk dol boek waar
4 Het wordt telkens opgeschoven (3);
5 Vanwege 't vet doet hij het heel kalm aan (7);
6 Kijk eens wat een stuk hout ie heeft! Een balk notabene! (5);
7 Ik zal u hiermee dus 'n hak zetten en zeg niet dat het niet hoffelijk is
8 Doe 't nu eens, dat helpt! (7);
9 Wij waarderen dat van hoog tot laag (4);
14 Soms spreken zij Latijn (7);
15 Het is Pieter om u te zeggen, dat er een uitbarsting is (7);
16 De wedstrijden worden volgens 't schema gespeeld (7);
18 Daar in Canada behoeft men nooit om een vervoermiddel te schrijven (7);
20 Het is Trees die tekent (5);
21 Men is in Frankrijk te vinden (5);
23 Het is 'n status tegenwoordig, een vorm van magie (5);
24 Als ik zeg dat het kegelvormig is, dan kunt u 't pas invullen (4).
Oplossingen dienen uiterlijk woensdag
5 maart 12 uur per briefkaart met ver
melding puzzel E 53 te zijn ingezonden
het bureau van ons blad. js ujt.
Opmerkingen Mélinon:
A. 37—32, 22x31, 33—28, 13—19, 30—24
en niet 2822 of 2924 wegens schijf-
verlies, 19x30, 28x10, 49 met gelijk-
B. indien 3731, dan 2217 met
schijfwinst.
C. op 38—32 volgt 23—28, 32x14, 4—9,
14x21, 16x47, 30x19, 47x8, 34—30, 25x34,
39x30, 319 met gewonnen eindspel.
Tegen de andere titelpretendent G.
Post moest Lignoz eveneens het onder
spit delven. Wij laten u deze partij mee
beleven vanaf de 20e zet van Post, die
de zwarte schijven hanteerde.
KARNEMELK
onze puzzel zijn:
12.oO: L. Hage, Jozef-Beugeldijkstraat 7
te Noordwijk.
DAMMEN Y B
In de strijd om de hegemonie van de
stad Lyon zijn de Franse meesters G.
Post en A. Mélinon de grote favorieten.
Uit dit toernooi geven wij u het verloop
i de partij tussen Lignoz en Mélinon
de 25e zet van wit.
l f
2 rn T.
i. a G c
w -
p c i
h a o
a a M
1 t a
ri
O Pi
C 5 H c
- - -
Na de zwakke zet 812 volgde 3127,
22x31, 36x27, 17—22 vrijwel verplicht,
37—31A, 11—17, 38—32, 3—8, 31—26,
22x31, 26x37, 17—22, 42—38B, 6—11,
48—42, 11—17, 37—31, 17—21, 32—27,
21x32, 38x27, 1420! verhindert 4338
of 49—44 door 22—28 en 13—19; 31—26,
22x31, 26x37, 13—19, 42—38, 20—24,
19x20, 15x24, 47—41, 18—22, 37—31,
12—17, 41—3GC, 8—12, 49—44? een
Het spel verloop: 410, 4540A,
15—20, 25x14, 10x19, 39—34, 9—14,
44—39, 5—10, 42—38, 19—23, 38—33.
17—22, 47—41, 21—27, 32x21, 26x17 belet
wit het centrum te nemen, 4035, 812,
35—30, 10—15, 49—44, 6—11 belet 44—40
door 22—28 en 18x27, 48—42, 3—8,
42—38, 17—21, 37—31, 21—27 ter voor
koming van 3127, 3025, 2328,
44—40, 11—17, 40—35, 13—19, 29—24,
19x30, 35x24. 8—13, 24—20B, 15x24,
34—29, 24—30, 25x34. 14—20, 34—30,
20—25, 30—24, 17—21, 31—26, 2—8, hier
is 1217 direct winnend, 26x17, 12x21,
24—19, 13x24, 29x20, 25x14, 33—29,
27—31, 36x27, 21x32, 38x27, 22x31,
43—38, 18—22, 41—36, 22—27, 29*—-24,
3137 en wit gaf op.
SUSKE EN WISKE: DE BRIESENDE BRUID
Opmerkingen G. Post:
A. na 39—33 zou volgen 21—27, 32xïS,
15—20, 10x50 en wint.
B. op 33—29, 14—19, 38—33, 19x30.
25—20, 15x24, 34x25, 27—32, 29x20,
32—37, 41x23, 18x49 met winst.
In het kampioenschap van Antwerpen
boekte de veteraan F. Claessens een
mooie overwinning op Kleinmann. Van
uit de diagramstand werd gespeeld:
18—23A, 4842, 23x32, 88x27, 12—18,
4238 verhaast het einde, 2621 geeft
meer spel; 1823!, 2721, 2329, 34x23,
25x34, 40x29, 19x28, .33x22, 24x42 en
voor wit verloren
A. op 3832 komt: 13—18, 43—38
verplicht, 23—29B, 34x23, 25x43, 48x39,
18x29, 3530 direct, anders sluit 813;
24x44. 33x11, 44x42, 32—27, 6x17, 27—22,
42—48, 22x11, 12—17, 11x22, 48—37 met
gunstig eindspel.
B. in plaats van de tekstzet 1822,
28x17, 12x21, 26x17, nu 2329, 84x23.
25x43C, 48x39, 19x37 en op 1712 en
3832 volgt 2025 met winst
C. 18x37, 30x19, 14x23, maar nu 12—18
en 3832 levert na 20—24 winst op
wit.
Jaarlijks vindt in de laatste helft van
december een toernooi plaats ln Palma
de Mallorca, waaraan tal van vooraan
staande internationale grootmeesters
deelnemen. De_ strijd ging ditmaal tussen
de favorieten Petrosjan, Spasski, Larsen
en Kortsnoj. Een geweldige strijd, die
tenslotte in het voordeel van Kortsnoj
beslecht werd- Spasski en Larsen eindig
den gezamenlijk op de tweede en derde
plaats, terwijl de wereldkampioen ge
noegen moest nemen met de vierde
plaats.
Een van de aardigste partijen ia de
navolgende overwinning van Larsen op
de Amerikaan Benkö; in dit duel bewijst
de Deense grootmeester zijn strategische
slagvaardigheid om kleine fouten af te
straffen en na een fijne afwikkeling zijn
tegenstander met een sprankelende com
binatie tot overgave te dwingen.
1. c2—c4, gT—g6 2. g2—g3, Lf8—«7
3. Lfl—g2, d7d6 4. Pbl—c3. Pg8—f6
5. Pgl—f3, 0—0 6. 0—0, «7—c6 7. dX—d3.
a7—a6 8. b2—b3, Pb8—d7 (De uitval 8.
Pe4 levert niets op wegens 9. de4:,
Lc3: 10. Lh6, Lal:'11. Dal: f6 12. Lf8:
Df8: 13. c5!, dc5: 14. e5!) 9. Lel—b2.
Tf8e8 10. b3b4, e7—e5 11. Pf3—d2
(Beter en consequent was 11. a4) 11
h7h5! (Larsen buit zijn kansen direct
uit) 12. e2e3, Pd7—f8 13. h2—h3,
Lc8e6 14. Kgl—h2, d6—d5 15/ c4xd5,
c6xd5 16. Pc3a4, Dd8d6 17. Pa4c5.
Le6c8 18. Pd2—f3, b7—b6 19. Pc5—b3.
h5h4! (Strategisch is de partij reedt
beslist) 20. Pf3xh4, Dd6xb4 21. f2—f4
(Verergert de witte positie, omdat Ph4
tijdelijk uitgeschakeld wordt) 21
e5e4! 22. Lb2—e5, a6—a5 23. d3xe4,
d5xe4 24. Ddl—d4, Pf8—d7 25. Dd4xb4,
a5xb4 26- Le5—d4, Pf6—d5! 27. Tfl—cl.
Lg7xd4 28. e3xd4, Pd7—f6 29. Lg2— f!
Lc8e6 30. Lflc4, Te8—c8 31. Pb3d2,
e4e3 32. Pd2—fl.
Stelling na 32. Pd2—fl
J
-jt:
jtju:
m
39 9
f 'li kSm
Tc8xc4! (Een prachtige en
direct winnende combinatie) 33. Tclxc4,
e3—e2 34. Pfl—d2. Ta8xa2! 35. Talxa2.
1 Dame 36. Pd2—f3, Del—fl en wit
gaf zich gewonnen.
SCHAAKRAADSEL
In de onderstaande positie beschikt de
witspeler over een nnieke winstcombi-
natic. Door een voortreffelijk samenspel
tussen de witte koning en dame ontstaat
na een achttal zetten een situatie, waar
in de zwartspeler paardvcrlies niet meer
kan vermijden en daardoor in een
elementair verloren eindspel belandt.
Een fijn schaakraadsel!
Wit aan zet
wint
Oplossing schaakraadsel. Wit wint als
volgt: 1. Dh2—f4t, Ka4a5 2. Df4—c7T.
Tb5b6 3. Dc7a7f, Ïb6—a6 4-
Da7cöt. Pa3b5t 5. Kc3—c4, Ta6—b«
6. Dc5—b4ï, Ka5a6 7. Kc4—c5, Ka6—b7
8- Db4a51 en zwart kan opgeven,
I (Rinck).
