SPELEVAREN MET MAANLANDINGSVAARTUIG
Apollo 9 oiet eon riskant tintje
Rendez-vous
succes of
ruimtedood
Sirhan wil
bekennen
Levi Esjkol: man
van Israëls
eerste uur
Subsidie opruiming
van oude stadswijken
Mariner-6
op weg naar
planeet Mars
President Nixon met sneeuw en
mist in Duitsland aangekomen
Koninklijke
trein stond
gereed voor
pres. Nixon
WOENSDAG 26 FEBRUARI 1969
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
CAPE KENNEDY Vrijdag 28 februari 's middags om vijf uur
Nederlandse tijd, wil het Amerikaanse Bureau voor Lucht- en
Ruimtevaart, de NASA, voor de derde maal een bemande
Apollocapsule in de ruimte brengen. Het zal de Apollo-9 worden
met aan boord de luchtmachtkolonels James McDivitt en Davit
Scott en de civiele astronaut Russell Schweickart. Gedurende
bijna tien dagen zullen zij een missie uitvoeren die zich moet
afspelen in banen om de aarde. Na de fascinerende en accurate
maanvlucht van de Apollo-8, tijdens de afgelopen kerstdagen
lijken de nu op het programma staande experimenten een beetje
op een anti-climax, maar het is toch ontegenzeggelijk een feit
dat McDivitt, Scott en Schweickart het belangrijkste werk zullen
verrichten in het Apolloprogramma tot nu toe en dat van hun
bevindingen zal afhangen op welke datum de NASA de eerste
bemande maanlanding zal laten plaatsvinden.
Hoofddoel van de Apollo 9 is het uit
proberen van het maanlandingsvaartuig,
het toestel dat de Amerikanen uitein
delijk in staat moet stellen het maan
oppervlak, naar men hoopt nog in de
komende zomer, te bereiken. Tot nu toe
is zo'n toestel nog slechts eenmaal en
zonder bemanning in de ruimte geweest.
De oorspronkelijke bedoeling was twee
maantaxi's een onbemande proefvlucht
te laten maken, maar de eerste test.
vorig jaar januari, was zo succesvol dat
van een tweede, soortgelijk experiment
werd afgezien.
Wat nu Apollo 9 gaat worden had
aanvankelijk Apollo 8 moeten zijn, maar
toen in augustus 1968 bleek dat het
voor de vlucht bestemde maanlandings
vaartuig in december nog niet vliegklaar
zou zijn, werd de reeds aangewezen
bemanning vervangen door het trio Bor-
man-Lovell-Anders, dat opdracht kreeg
met hét bemannings verblijf en de raket-
eenheid van de Apollo 8 een vlucht om
de maan te maken.
Luchtledige
Manoeuvreren
gens zullen ze de raketmotor van de
descent stage 367 seconden laten bran
den. waarna ze weer zullen terugkeren
naar het bemanningsverblijf om de baan
van de Apollo cirkelvormig te maken
op een hoogte van 246 kilometer.
Ruimtewandeling
Het landingsvaartuig, of zoals de Ame
rikanen het noemen: de Lunar Module,
is een nogal vreemdsoortig ruimteschip
dat geheel ontworpen is om alleen in
het luchtledige te opereren en waarmee
het onmogelijk zal zijn voor de astro
nauten er een terugkeer in de aardse
dampkring mee te maken, op de eerste
plaats omdat het geen gestroomlijnde
vormen heeft en voorts omdat het niet
is uitgerust met een beschermend hitte
schild.
Tijdens de lanceerfaze is het opgebor
gen in een door stroomlijnkappen om
geven ruimte, bovenop de reusachtige
Saturnus 5-raket en vlak onder de mo
tor van de boordraket van de Apollo.
Geheel bovenin tenslotte bevindt zich
het kegelvormige bemanningsverblijf
met de drie astronauten.
De onderzijde van het landingsvaartuig
wordt gevormd door een grote, zes
hoekige metalen doos, waarin brand
stoffen ziji> opgeborgen en die een
raketmotor bevat waarmee de astronau
ten in staat moeten zijn vanuit een
maanbaan neer te dalen naar het door
kraters geteisterde oppervlak beneden
hen. Tegen de zijkanten van dit onder
ste gedeelte (in het Engels noemt met
het de „descent stage") zijn de vier
landingspoten van de maantaxi beves
tigd en op één daarvan is een trap ge
monteerd om het uitstappen te verge
makkelijken.
Op de descent stage is dan de ascent
stage, of vrij vertaald de klimtrap, ge
plaatst. Het belangrijkste gedeelte van
dit qua vorm bijzonder hoekige toestel
is de cabine, die plaats biedt aan twee
ruimtevaarders. Ook bevat het brand
stoftanks alsmede een raketmotor waar
mee de terugkeer naar een baan om de
maan kan worden bewerkstelligd, daar
bij de op de maan achterblijvende des
cent stage gebruikend als een lanceer-
platform.
Voorts zal de klimtrapmotor dienen om
de rendez-vous met het Apollomoeder-
schip (het bemanningsverblijf plus de
raketeenheid) uit te voeren, maar uit
eindelijk zal het restant van het lan
dingsvaartuig in een baan om de maan
worden achtergelaten zodra de twee
astronauten zijn teruggekeerd naar hun
alleen achtergebleven collega en met
hem de terugkeer naar de aarde hebben
aanvaard.
Alvorens het echter allemaal zover is,
zal het landingsvaartuig eerst moeten
bewijzen volkomen voor zijn bijzonder
delicate taak berekend te Izijn en niet
allerlei kuren te vertonen waardoor
mensenlevens op het spel zouden komen
te staan.
De vierde dag van de Apollo 9-vlucht
zal gekenmerkt worden door een twee
uur durende ruimtewandeling van Rus
sell Schweickart, de eerste van de Ame
rikanen sinds de missie van de Gemini
12 in november 1966.
Nadat Schweickart met McDivitt in
het landingsvaartuig zijn gekropen, zal
hij het zijluik openen en zich, alleen
nog met een reddingslijn aan de cap
sule bevestigd, in de vrije ruimte be-
Als eerste Amerikaanse astronaut zal
hij tijdens zijn uitstapje zuurstof voor
de ademhaling toegevoerd krijgen uit Een tekening
een speciaal rugpakket dat ook een
koelinstallatie bevat om het ruimtepak
op de juiste temperatuur te houden.
Overigens zal eenzelfde soort rugpak
ket ook door maanvaarders gebruikt
worden tijdens hun onderzoekingstocht
jes op het oppervlak
de twee astronauten de daling inzet naar het pokdalige oppervlak beneden (rechts).
waarbij ze drie
ten kunnen blijven en dan nog
uur reservebrandstof tot hun beschik
king hebben.
Het belangrijkste onderdeel van
Schweickarts ruimtewandeling is, dat hü
moet uitproberen of het mogelijk is
buitenom weer terug te keren in het
bemanningsverblijf van de Apollo in het
geval dat het luik in de verbindings
tunnel geblokkeerd is en er dus geen
andere mogelijkheid bestaat om het lan
dingsvaartuig te verlaten.
camera monteren op het dak van het
landingsvaartuig waarmee de volgende
dag directe beelden naar de aarde zul-
orden gevonden van het dan op
stuk bui- het programma staande rendez-v<
Rendez-vous
Ook zal de astronaut, die in de Apollo
9 zijn eerste ruimtevlucht maakt, de
buitenverlichting van de capsules con
troleren, foto's van de aarde maken en
temperatuurmetingen verrichten. Al
vorens terug te keren in de Lunar .capsule, wa«tfbij automatisch dedaal-^
Mocftile zal hii tot slot eentelevisie- trap afgewenden wordt. Dat manoeuvre-
Voorafgaande aan.deze ruimte-ontmoe
ting zullen McDivitt en Schweickart de
Dunar Module loskoppelen en zich via
het gebruik van de motor van de descent
stage een paar honderd kilometer van
de rest van de Apollo, bestuurd door
Scott, verwijderen.
Zo krijgt laatstgenoemde dus alleen een
ruimteschip in handen dat gebouwd is
om door drie astronauten te worden be
mand, hetgeen voor hem geen makkelijk
karwei zal zijn.
Inmiddels zullen de twee astronauten
in het landingsvaartuig overgaan tot
het ontsteken van de klimmotor
Nadat de dus driedelige en 45 ton
zware Apollo 9 vrijdagmiddag om on
geveer tien minuten over vijf in een
baan om de aarde op een hoogte van
205 kilometer terecht zal zijn gekomen,
zullen de astronauten eerst gedurende
twee omwentelingen hun ruimteschip
nauwkeurig controleren. In feite zijn
dit dezelfde controlehandelingen die ook
door een voor de maan bestemde be
manning zullen moeten worden uitge
voerd alvorens de derde trap van de
Saturnuslanceerraket voor de tweede
maal ontstoken zal worden om de aard
baan definitief te verlaten.
Dit laatste zullen McDivitt, Scott en
Schweickart echter niet doen, doch na
drie uur zullen zij het bemanningsver
blijf en de raket eenheid loskoppelen
van het nog steeds aan de derde raket-
trap bevestigde landingsvaartuig, hun
capsule omdraaien en vervolgens met
de spitse neus weer vasthaken zodat
een tunnel vrijkomt die later in de
vlucht toegang moet verschaffen tot de
cabine van de Lunar Module. Daarna
zal de derde trap van de Saturnus 5
achtergelaten worden en via radiocom
mando's van grondstatiohs weggescho
ten worden in een eeuwigdurende baan
om de zon.
Onderwijl zal McDivitt door de boord
raket zes seconden te laten branden de
Apollo 9 in een veertig kilometer hoger
gelegen baan brengen en in 't begin van
de tweede dag in de ruimte zullen nog
eens drie stoten van de boordraket aan
de baan een ellipsvorm geven waarbij
de hoogste punt op 503 en het laagste
op 213 kilometer boven de aarde komt
te liggen.
Op de derde dag van de vlucht zullen
McDivitt en Schweickart voor de eerste
maal in het landingsvaartuig stappen
en dit toestel drie uur lang aan een
grondige inspectie onderwerpen. Vervol-
ren is het waarin de geleerden op aarde
het meest geïnteresseerd zijn, want
werkt de klimmotor niet of niet goed
dan weten zij ook dat er opnieuw veel
werk verzet zal moeten worden om
latere maanastronauten te kunnen ga
randeren dat ze in elk geval te allen
tijde hun woeste landingsplaats weer
zullen kunnen verlaten.
Zes uur na de ontkoppeling tenslotte
hopen McDivitt en Schweickart weer
vast te maken aan het bemanningsver
blijf na een rendez-vous dat ongetwij
feld ook door de NTS rechtstreeks zal
worden overgenomen van de Ameri
kaans televisiestations.
Zouden beide ruimtevaarders om enige
reden niet in staat zün het rendez-
vous te volbrengen, dan zullen zij ten
dode opgeschreven zjjn indien ook de
daaropvolgende reddingsactie van Scott
een mislukking zou worden. Dat is het
wat deze hele missie een beetje riskant
tintje geeft, te meer daar het de aller
eerste maal zal zijn dat een Lunar
Module door astronauten wordt be
stuurd. Aan de.andere kant zijn even
wel alle mogelijke voorzorgsmaatregelen
getroffen en de astronauten echt niet tot
ontkoppelen zullen overgaan indien niet
alle systemen perfect in orde zijn. Daar
door is een dergelijke noodsituatie ook
volkomen theoretisch.
Aldrin en het trio Stafford-Young-Cer-
nan ingedeeld zal worden voor de naar
men hoopt op 15 juli van start gaande
Apollo 11. Aan de andere kant zou een
geheel of gedeeltelijk falen van de Apol
lo 9 kunnen betekenen dat een tweede
bemande Lunar-Moduletestvlucht nood
zakelijk wordt en in het ergste geval
zou dijn een vertraging van zes tot tien
maanden het gevolg zijn.
Na de eerdere successen lijkt het echter
een allemaal wat onrealistische zaak aan
mislukkingen te denken. Juist de men
sen die het meeste met deze vlucht te
maken hebben, de astronauten, zijn ech
ter op werkelijk alle mogelijke nood
situaties voorbereid.
GERARD J.
Aannemende dat het drietal tegen het
einde van de vijfde dag weer compleet
in het bemanningsverblijf aanwezig is,
rest hun nog vijf dagen waarin zij, het
maanlandingsvaartuig verder latend
voor wat het is, zich zullen concentre
ren op meer algemene taken met be
trekking tot de Apollo.
Zelfs is het mogelijk dat deze zo vlot
worden afgehandeled dat de vlucht eer
der zal kunnen eindigen, maar in het
andere geval zullen de drie astronauten
op maandag 10 maart, 's middags om LOS ANGELES (AP) De verdedi-
kwart over één onze tijd, een landing ger van Sirhan Bishara Sirhan heeft ver
maken in de Atlantische Oceaan, 1600 klaard dat de jonge Jordaanse immigrant
kilometer ten oosten van Cape Kennedy, de moord op senator Robert F. Kenne-
i negen dagen, 22
vijftien minuten, hetgeen goed i
158 omwentelingen.
i dy wil bekennen. De advocaat Grant B.
Cooper zei dat Sirhan er op rekent dat
hij tot de gaskamer veroordeeld zal wor-
CHARMANT EN
JOVIAAL MAN
JERUZALEM (AFP-Reuter- AP)
De vanmorgen overleden premier van
Israël, Levi Esjkol, die in 1963 David
Ben Goerion als premier opvolgde,
werd in 1895 in de Oekraïne, vlak bü
Kiev, geboren. Opgevoed in Polen,
emigreerde hü in 1913 naar Palestina
waar hü gedurende verscheidene ,ia-
ren als landbouwer werkte. Na zün
dienst in het „joodse legioen" van het
Britse leger ging hü opnieuw in de
landbouw en werkte in een van de
eerste kiboetsim. Daarna werd Esjkol
lid van de vergadering van Palestijn
se joden en afgevaardigd naar alle
zionistische
Sedert de stichting van de staat Israël
was Esjkol. wiens eigenlyke naam
Sjkoilnik was. actief op een groot aan
tal terreinen, zoals de landbouw, de
stichting van nieuwe dorpen, de ont
wikkeling van de economie, de finan
ciën en de defensie. De zionist van het
eerste uur leidde lange tijd dé socialis
tische Mapaipartij. Als directeur-gene
raal van het ministerie voor Defensie
bij de onafhankelükheidsverklaring, or
ganiseerde hij het Iraëlische leger.
Van 1951 tot 1952 was Levi Esjkol mi
nister van Landbouw, van 1952 tot 1963
minister van Financiën om daarna nog
premier te worden. Hij legde de grond -
slag voor de raad voor het economisch
plan en in 1962 lanceerde hij een po
litiek die gericht was op de verzekering
van de economische onafhankelijkheid
van Israël. Ook werkte Esjkol voor de
overeenkomsten met de Europese
Economische Gemeenschap.
Esjkol was evenals Ben Goerion een
architect van de moderne joodse staat
maar him persoonlijkheden liepen
sterk uiteen. Gaf Ben Goerion een wat
gereserveerde Indruk. Esjkol stond be
kend als joviaal en charmant. Zijn
politieke carrière dankte Esjkol voor
een groot deel aan zijn gave tot be
middelen in politieke geschillen. Hij
stond bekend als de man die voor en
tijdens de oorlog van juni 1967 de na
tionale eenheid tot stand wist te bren
gen. Zo vormde hij in die tijd een
coalitieregering op brede basis waarin
alle groeperingen zijn verenigd.
Verbetering leefmilieu
(van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Minister Klompé van
CRM heeft de gemeenten met meer dan
75.000 inwoners laten weten, dat zij be
reid is, een rijkssubsidie te verlenen
voor voorzieningen en activiteiten, die
kunnen leiden tot het verbeteren van het
woon- en leefmilieu in oude stadswijken.
Zij wil de helft van de kosten vergoeden
tot een maximum van 150.000 gulden
per jaar en per project.
In een brief aan de betreffende ge
meentebesturen stelt minister Kloirtpé,
dat in oude stadswijken vaak krolop-
ruiming, sanering of reconstructie
plaatsvinden, waardoor het voorzienin-
genpeil veelal onvoldoende wordt. De
bevolking van deze wijken behoort voor
een groot deel tot de minst draagkrach-
tigen en haar deelname aan het voort
gezet onderwijs is gering. In verschil
lende opzichten en in toenemende mate
Maanlanding
PASADENA (AP) Met twee krach
tige televisiecamera's aan boord is de
Mariner-6 gisteren op weg gegaan naar
de planeet Mars.
De Mariner-6 heelt een tocht voor de
boeg van 362 miljoen kilometer, een
reis van vijf maanden. De coltrolepost
van hef laboratorium in Pasadena is
van plan om de koers van de Mariner-6
in ongeveer vier dagen te corrigeren.
Als alles goed gaat, zal de raket, die
408,6 kilogram weegt, met zijn camera's
en infrarode lenzen op 'n hoogte van on
geveer 3218 km boven Mars de opper
vlakte van de planeet onderzoeken.
Op een met hoogovenslakken volgegooide vlakte in de buurl van de Amerikaanse
stad Houston in Texas, staat een model van het Apollomaanlandingsvaartuig. Het
toestel is ruim zeven meter hoog en heeft van landingspoot tot langdingspoot een
doorsnede van büna tien meter. In het zwartwitgeblokte gedeelte, waar United
States op geschreven staat en waarop een Amerikaanse vlag is geschilderd, bevindt
zich de raket voor de daling naar de maan. In de ..kop" van het „mechanische
insect" bevinden zich de cockpit en de motor voor de klim terug naar een baan
om de maan.
Van het welslagen van deze missie zal
afhangen wat de NASA half maart zal
beslissen ten aanzien van de voor 17
mei op het programma staande lance
ring van de Apollo 10.
Nu wil men deze vlucht nog laten
plaatsvinden in een baan om de maan,
waarbij de astronauten Stafford en Cer-
nan met een landingsvaartuig zullen
afdelen naar een hoogte van 15 kilo
meter boven het oppervlak van de
Kan de Apollo 9-bemanning echter alle
voorgeschreven handelingen verrichten
dan is het zeer wel mogelijk dat Apollo
10 de eerste landingsmissie zal worden,
waarby dan wel de noodzaak komt dat
men een andere Lunar Module, die een
paar honderd kilogram lichter is dan
het toestel dat men er nu nog voor wil
gebruiken, op de reeds klaarstaande Sa
turnus 5 zal moeten monteren. En voorts
zal dan ongetwijfeld ook een beman
ningswisseling plaatsvinden, met dien
verstande dat Apollo 10 gevlogen zal
worden door Armstrong, Collins en
BONN (Reuter - A.F.P. - A.P.). Pre
sident Nixon van de V.S. heeft vanmor
gen zün bezoek aan Engeland afgesloten
en is inmiddels met zün blauwwitte
Boeing 707 in sneeuw en mist in Bonn
aangekomen, waar hü ontvangen werd
door Bondspresident Kiesinger, leden
van het Westduitse kabinet en een ere-
bataljon van de Westduitse strijdkrach
ten. Nixon zal 26 uur in West-Duitsland
blü'ven en tüdens dit bezoek even West-
Berlün aandoen, waar al plannen be
staan om tegen hem te betogen.
Na een korte toespraak over en weer
liep Nixon naar een groepje school
kinderen toe die naar het vliegveld ge
komen waren om hem bloemen en een
fles eau de cologne aan te bieden. Nixon
V.S.-hulp voor
Britse intrede
in E.E.G.
streek een jongen door het haar en gaf
hem een gouden ballpoint met zijn naam
erin gegraveerd.
Even voor negen uur had Nixon
afscheid genomen van Engeland. Bij die
gelegenheid zei premier Wilson, dat
beide landen nauwe betrekkingen had
den aangeknoopt. NAVO-zaken hebben
op de voorgrond geslaan bij de bespre
kingen tussen Nixon en Wilson, voort:
de Oost-Westverhouding, de Europese
politiek en handels- en economischc-
kwesties. Nixon heeft Wilson alle steun
beloofd bij diens pogingen Engeland
te laten toetreden tot de E.E.G. Nixon
werd verder ontvangen door koningin
Elizabeth, wat de Britten op de t.v
konden zien en hij bracht nog een onver
wacht bezoek aan het Lagerhuis, waai
hij het befaamde vragenuurtje bij-
Er is betrekkelijk weinig tegen zijn
bezoek betoogd. Alleen in Downing-
street stonden 150 betogers „Ho ho ho
Tsjt Minh" te roepen toen hij op weg
was naar het dinet dat Wilson hem
aanbood.
President Nixon tijdens
is hier vaak sprake van sociaal en cul
tureel achterblijven.
Bij sanering en reconstructie moeten
woonwezen, financiële omstandigheden,
bijzondere problemen (voor alleenstaan
den b.v.) en andere moeilijkheden afge
wogen worden tegen de beschikbare wo
ningen en in aanmerking koménde buur
ten. Bij sanering en reconstructie moe
ten door goede en vooral tijdige voor
lichting, advisering en verdere dienst
verlening weerstanden bij de betrokken
bevolking werden weggenomen of ver
minderd.
Smedts geen
hoofdredacteur
meer van
„Vrij Nederland"
r verslaggevers
AMSTERDAM. De hoofdredacteur
van het weekblad „Vrü Nederland", de
heer Mathieu Smedts, heeft besloten zün
functie neer te leggen. Zün aftreden is
voor de schrijver van het „weekover
zicht" (sinds 1948), dr. L. dc Jong, aan
leiding geweest te besluiten zün mede
werking aan het blad op te zeggen.
De heer Smedts motiveert in een
hoofdartikel in het nummer van deze
week zijn besluit. Hij had al enkele
jaren het plan af te treden; het conflict
met de redactie het vorige jaar maakte
dat toen onmogelijk. De heer Smedts
blijft geen lid van de redactie maar wel
vast medewerker van „Vrij Nederland".
Dr. De Jong formuleert zijn stap als
volgt: „Dat redacteuren van het blad
in de voorbije jaren in toenemende mate
opinies vertolkten, die fundamenteel van
de mijne afweken, was voor mü nog wel
aanvaardbaar zolang ik de standpunten
van Mathieu Smedts als hoofdredacteur
kon onderschrijven. Nu hij weggaat zie
ik geen basis meer voor harmonische
samenwerking".
De heer Rinus Ferdinandusse zal voor
lopig als waarnemend hoofdredacteur
optreden.
UTRECHT (ANP) De Nederlandse
spoorwegen hebben vanavond een staal
tje van paraatheid en accuratesse gede
monstreerd. Toen de hoofdverkeers lei
der van de spoorwegen via 'n radiorepor
tage vernam, dat de Amerikaanse pre
sident Nixon ten gevolge van de mist
mogelijk niet per vliegtuig van Londen
naar Bonn zou kunnen reizen en van de
nachtboot naar Hoek van Holland ge
bruik zou moeten maken, werden met
een voorbereidende maatregelen geno
men. Hoewel de spoorwegen officieel nog
van niets wisten, meende de hoofdver
keersleider vanwege de korte tijd toch
op alles voorbereid te moeten zijn. De
spoorwegwerkplaats in Utrecht werd
gewaarschuwd om de koninklijke trein
in gereedheid te houden. Deze trein was
in goede rijccmditie, want hij had pas
een proefrit gemaakt in verband met de
reis van de koninklijke familie in maart
voor een wintersportvakantie. Het perso
neel dat nodig zou zijn om de trein te
bemannen, werd ook gewaarschuwd,
evenals de spoorwegrecherche, die voor
de veiligheid van de Amerikaanse presi
dent zou moeten zorgen tijdens de rit
op Nederlands grondgebied. Na korte
tijd was het gehele spoorwegapparaat
in gereedheid om president Nixon mor
genochtend van Hoek van Holland naar
Bonn te kunnen rijden. Het was alle
maal niet nodig, want Nixon vertrok
vanmorgen per vliegtuig naar Bonn.
