Rechtszaak Hans van Z.: meest
gruwelijke uit juridische historie
HANS VAN Z. VORMDE
MET OUDE NOL
DODELIJK VERBOND
Gaslek luifor
gedicht 1
Franse waardering
voor Nixons bezoek
Marathon
zaak voor
Utrechtse
rechtbank
WOENSDAG 5 FEBRUARI 1969
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT De berechting van de 26-jarige Hans van Z., die verdacht
wordt van tenminste vier moorden, en van zijn kwade genius, de 76-jarige
Arnold R., beter bekend als „Oude Nol", zal minstens veertien dagen in
beslag nemen, maar waarschijnlijk uitlopen. Het proces begint aanstaande
dinsdag 's morgens om tien uur in dezelfde grote zaal van de arrondisse
mentsrechtbank te Utrecht, waar ook de Baarnse moordzaak heeft gediend.
Juristen noemen de zaak Hans van Z. de meest gruwelijke, die zich in
Nederland heeft voorgedaan, sinds vorige eeuw de Leidse gifmengster
terechtstond. Mr. D. van Zében, die de rechtszitting zal presideren, gaat
achttien getuigen a charge horen. In de zaak „Oude Nol" zijn 26 getuigen
a charge opgeroepen. Hij staat terecht wegens uitlokking van, subsidiair
medeplichtigheid aan moord en poging tot moord. Wanneer de rechtbank
uitlokking bewezen acht, kan hij, evenals zijn pupil in het kwaad, levens
lang krijgen in het andere geval maximaal 15 jaar.
Nol zal zijn eigen verdediging voeren;
een zaak waarmee de rechtbank nogal in
zijn maag zit. Mr. V. van Dijk, president
van de rechtbank, heeft hem onlangs uit
Zwolle, waar hij in de cel zit, speciaal
naar Utrecht laten overkomen, om hem
in een gesprek van drie kwartier te
bewegen alsnog de hem toegewezen
raadsman mr. E. Simon te accepteren.
„Mr. Simon heeft zijn uiterste best
gedaan", aldus mr. Van Dijk. „Hij is
twaalf keer heen en weer naar Zwolle
gereisd, maar je stuit bij Oude .Nol op
een onwrikbaar wantrouwen tegen alles
wat justitie is. Hij heeft me talloze
expressbrieven gestuurd, waarin hij de
helpende hand van mr. Simon van de
hand wijst".
De raadsman zal nu de zaak in burger
bijwonen om alsnog te kunnen optreden,
mocht Oude Nol dat wensen, maar
voorlopig ziet het er niet naar uit, dat
hij een pleidooi zal houden. Zoals bekend
houdt Oude Nol hardnekkig vol
onschuldig te zijn.
Dinsdag, de eerste procesdag, behandelt
de rechtbank de moord op de Rotterdamse
lerares Elly Hagers. Hans van Z. heeft
deze misdaad tot tweemaal toe bekend,
maar is later teruggekrabbeld. Volgens
mr. Van Dijk wordt dit de zwaarste dag
van het proces. Woensdag komen de
moorden op zijn Amsterdamse minnares
Coby van der Voort en op de Utrechtse
handelaar in feestartikelen J. Donse in
behandeling en donderdag de moord op
de Heeswijkse landarbeider Reijer de
Bruijn en de poging tot moord op de
Utrechtse weduwe Woortmeijer-Nikkel.
De vrijdag is gereserveerd voor het
bespreken van de psychiatrische
rapporten. Dinsdag 18 februari wordt het
proces hervat. Dan komen de getuigen
voor het hekje en begint ook de
behandeling van de zaak Oude Nol. Het
requisitoir, dat de officier van justitie,
mr. A. Somerwil, zal uitspreken, kan niet
voor vrijdag 21 februari tegemoet gezien
worden. Daarna volgen de pleidooien.
Met het oog op de uitputtende
procesgang worden een rechter en een
officier van justitie in reserve gehouden.
Hoewel Hans van Z. en Oude Nol vijf
misdaden ten laste zijn gelegd, zullen
zij krachtens de wet voor alle bewezen
geachte feiten slechts een enkele straf
kunnen krijgen opgelegd.
De belangstelling voor de zitting is
groot. Er komen 61 verslaggevers,
waarvan een dozijn uit het buitenland,
met name Frankrijk, Duitsland, België,
Engeland, Zwitserland en Zweden.
Daardoor is er slechts plaats voor
25 man publiek, dat over speciale
toegangskaarten moet beschikken. Er
zullen verschillende familieleden van de
slachtoffers bij zijn. Het ministerie van
Justitie heeft voor deze gelegenheid de
grote zaal van de arrondissements
rechtbank in Utrecht uitgerust met een
geluidsinstallatie en met een lucht
verversingsapparatuur, die een capaciteit
heeft van vierduizend kubieke meter per
uur. Er wordt rekening gehouden met
de mogelijkheid, dat Hans van Z. tijdens
het proces nog nieuwe bekentenissen zal
doen. Mr. Van Dijk daarover: „Hoe hij
zich zal gedragen, zal ook voor ons een
grote verrassing zijn".
In dat geval zal de president van de
rechtbank moeten beslissen, wat er
verder gebeurt. Van Z. is tijdens het
vooronderzoek onder meer ook gehoord
over de niet opgeloste moord op de
Engelse filmregisseur Claude Berkley
en op de homofiele Albert Souman
(beide in Amsterdam), de molenaar
Allard Boks uit Olst bij Deventer en de
landbouwer Goosje van Piggelen uit Eist.
GREAT YARMOUTH (Reuter) Een
gaslek onder het booreiland Unifor 1
van de Shell dat ter hoogte van de
Britse oostkust naar gas boort, is ge
dicht voor de aankomst van de plaats
vervanger van de Texaanse blusser
Hansen. Het personeel van de Shell
slaagde erin het lek te dichten, maar
een woordvoerder van de maatschappij
zei dat Hansen advies zal worden ge
vraagd over verder herstel van de lei
ding. Het eiland werd zondag ontruimd
omdat er gevaar voor het personeel be
stond.
ADVERTENTIE
Vakmanschap
is
meesterschap
Bierkenners
vragen
Sovjetambtenaar
ontslagen om
slecht humeur
MOSKOU (Reuter) Een eerste
plaatsvervangende voorzitter van de Rus
sische staatscommissie voor de bouw
nijverheid, Asjot Etmekdzjian, is ont
slagen, omdat hij zo'n slecht humeur
had dat zijn collega's niet met hem kon
den werken. Volgens een blad van het
centrale partij comité was het optreden
van Etmekdzjijan tegen zijn gelijken en
zijn ondergeschikten zodanig dat men
alleen in de hoogst nodige gevallen met
hem te maken wilde hebben.
Enige hoop op
verbetering van
betrekkingen
PARIJS (AP) Een geheime brief
wisseling tussen president Nixon en ge
neraal De Gaulle vormt de achtergrond
en de basis voor het bezoek dat Nixon
in dc komende weken aan de Franse
hoofdstad zal brengen, zo werd gisteren
in Parijs vernomen. Franse functiona
rissen, die er rekening mee houden, dat
Nixon 1 maart zal komen, zijn optimis
tisch gestemd dat een ontmoeting tussen
de twee presidenten een keerpunt zou J
kunnen betekenen in de betrekkingen
tussen Parijs en Washington.
De brieven, die door diplomaten die
ze gezien hebben „zeer hartelijk" wor- I
den genoemd, werden de vorige maand
gewisseld voor de beëdiging van Nixon. j
Het initiatief is uitgegaan van Nixon.
Van gezaghebende zijde wordt ver- 1
nomen dat Nixon De Guulle in januari
had geschreven dat hij uitzag naar een
gelegenheid persoonlijk met De Gaulle j
te spreken over de problemen, waarvoor i
de westelijke wereld staat. Nixon, aldus I
deze zegslieden, beloofde, „rekening te
houden met het Franse advies" voor de
oplossing van deze problemen.
In zijn antwoord van 17 jan. herinner
de De Gaulle aan de lange geschiedenis
van vriendschap 1 tussen Frankrijk en
Amerika en de goede persoonlijke be
trekkingen die hij in het verleden met
Nixon heeft gehad. De Gaulle liet we-
ten dat hij „blij zou zijn elke kwestie,
die u wilt, te bespreken".
Van Franse zijde wordt er grote waar-
de aan gehecht dat Nixon op zijn Euro
pese reis naar verwachting eerst Pa
rijs zal bezoeken. Dit zou een aanduiding
zijn dat er een wijziging is gekomen in
de „speciale betrekking" tussen Londen
en Washington, die De Gaulle altijd
hoog heeft gezeten.
Diplomaten waarschuwden intussen niet
te veel te verwachten van een toenade
ring tussen Parijs en Washington. Een
vooraanstaand diplomaat wees op een
artikel dat deze maand in het gezag
hebbende blad Revue de Défense Natio
nale is verschenen, waarin de nieuwe
Amerikaanse regering wordt gewaar-
sohuwd niet te hard aan te dringen op
het Britse lidmaatschap van de EEG*
(Van e
r verslaggevers)
UTRECHT Een gouden mondje
had Hans van Z. Studenten in hun
Utrechtse en Amsterdamse stam
kroegen luisterden geboeid naar de
debatten en loslopende vrouwen links
en rechts, aanhoorden gecharmeerd
de vleierijen, die hem als honing
over de lippen vloeiden. Maar toen
de knappe, donkere, gebrilde jonge
man zijn mond op het Utrechtse
hoofdbureau van politie open deed.
kwam er een zwart braaksel van be
kentenissen uit, dat zelfs de meest
gepekelde rechercheurs misselijk
maakte. Hij was daar op 13 decem
ber terecht gekomen, verdacht van
een mislukte moordaanslag op de be
middelde weduwe Woortmeijer-Nik-
kel. Zij had het geweld, waarmee de
gevulde Ioodpijp op haar schedel had
gebonkt, overleefd en een signale
ment kunnen verschaffen. Toevallig
kwam Hans van Z. in de politiear
chieven voor, omdat hij eens wegens
het in de handel brengen van
pornografische foto's met de justitie
in aanraking was geweest. Het was
een koud kunstje, hem te pakken.
Maar drie dagen later pas, op 16
december, drong het tot de verbijs
terde Utrechtse recherchechef Th.
de Vries door, van welk kaliber de
criminele walvis was, die hij aan
zijn harpoen had. Toen bekende
Hans van Z. even terloops als uit
dagend, dat hij op 31 mei de
Utrechtse handelaar in feestartikelen
J. Donse had vermoord en beroofd.
De volgende dag, met dezelfde bra-
vour, een nieuwe bekentenis: de
roofmoord, die 12 augustus werd ge
pleegd op de landbouwer Reijer de
Bruijn in Heeswijk. Met verhoogde
intensiviteit gingen de verhoren
door. Ze irriteerden Hans van Z. dus
danig, dat hij met zijn schoen
de glazen plaat van een tafel in el
kaar trapte. Maar op 19 december
alweer een onthulling: „Ik heb mijn
vroegere minnares Coby van der
Voort op 29 april in Amsterdam ver
moord". Op 12 januari gevolgd door:
„Ik heb op 23 juli 1964 mijn vrien
din Elly Hagers in Rotterdam ver
moord." Daarna hield de stroom op,
ondanks herhaalde opschepperij te
genover de verhorende rechercheurs
in de trant van „Ik zal jullie nog
lekker maanden bezig houden".
Maar het was meer dan genoeg. De
Nederlandse justitie heeft, te begin
nen aanstaande dinsdag 's morgens
om tien uur, een marathonproces
van minstens veertien dagen nodig
om te durven oordelen over dit no
vum in de nationale criminele his
torie: de ijskoude killer. En over
„Ouwe Nol" natuurlijk de gewe
zen inbreker, die ervan wordt ver
dacht, met zijn adviezen en aanmoe
digingen de scharlaken eminentie te
zijn achter het bloedbad, dat Hans
van Z. volgens zijn eigen zeggen heeft
aangericht.
Gespleten
Coby van der Voort, de ver
moorde ex-minnares van Hans
van Z.
Claude Berkeley
Tot nu toe is er weinig bekend ge
worden over de levensloop van de
26-jarige verdachte laat staan
over zijn duistere psyche. Mogelijk
brengt de rechtszaak opheldering. En
zelfs de schaarse feiten, waar
over de openbaarheid momenteel be
schikt, geven een gespleten, bewa
semd beeld.
Wanneer hij 's avonds in zijn stam
kroeg de Lindebar in Utrecht een
slaapmutsje kwam halen („Je zag
hem nooit dronken", zeggen de vqste
klanten) verzuimde hij niet. uit de
automatiek twee croquetten te laten
aanrukken voorz ijn hond. n bij
wandelde graag met een loopeend
aan een touwtje door het park. Een
echte dierenvriend, vonden de men
sen. Maar hij was ook een vrouwen
vriend. Zijn fluwelen tong kreeg al-
'es gedaan. Zijn laatste minnares,
de meer dan twintig jaar oudere
Caroline Gigli, van Engelse nationa
liteit. die samen met hem bij zijn
ouders in Utrecht inwoonde, heeft
verklaard: „Hij kon alles van me ge
daan krijgen. Nadat we elkaar be
gin 1967 hadden leren kennen, kreeg
hij steeds vaker driftbuien. Hij
sloeg me regelmatig, hij vernielde
het meubilair en een keer heeft hij
me de keel dichtgeknepen. Maar ik
stond helemaal onder zijn invloed".
Meer vrouwen hadden dat hypno
tische gevoel gekend, zo zeer. dat
ze Hans van Z. toestonden, porno
grafische foto's van hen te maken,
die hij dan later met veel trots over
al toonde en verkocht. Via die vale
kieken groeide er een band tussen
hem en een 50 jaar oudere man, die
hij in een kroeg had leren kennen:
de lepe vos van de Utrechtse onder
wereld, algemeen bekend als Oude
Nol ook een vrouwenjager. En
dan verschuift het beeld weer. Want
Hans van Z. op vrijersvoeten dong
niet naar de gunst van vrouwen al
leen. Hij verhuurde zich ook als man
nelijk prostitueé aan homofielen.
Vandaar, dat de politie, eenmaal
wakker geschud door de bekentenis-
senstroom, verband heeft gezocht
tussen hem en de moorden op Claude
Berkley en Albert Souman (bei
den in Amsterdam: beiden homo
fiel) die nooit zijn opgelost. Met na
me wat de Engelse filmregisseur
Berkley betreft, waren er interessan
te aanknopingspunten. Hetzelfde
soort zeildoek, waarin zijn lijk zat
verpakt, toen het uit het Amsterdam-
Rijnkanaal werd opgevist, is thuis
bij Hans van Z. aangetroffen. Maar
inmiddels was de bekentenissen-
stroom opgedroogd. De recherche
moest het bij een knagend vermoe
ien laten.
Elly Mager-
Even goed knaagt het vermoeden aan
de rechercheziel, dat Hans van Z.
niet de moord op de Rotterdamse le
rares Elly Hagers heeft gepleegd. Al
heeft hij deze misdaad tot tweemaal
toe bekend, en al denkt de Utrechtse
officier van justitie mr. A. Somerwil
over genoeg materiaal te beschikken
om volgende week het wettig en over
tuigend bewijs te kunnen leveren.
Vast staat, dat de jonge charmeur de
gescheiden, 26 jaar oude lerares in
1964 het jaar van haar dood
heeft gekend. Zelf zegt hij, dat hij
haar in de nacht van 23 juli 1964 van
het leven heeft beroofd „omdat ik een
groot waas voor mijn ogen kreeg".
De lijkschouwing van dr. Zeldenrust
wees indertijd uit, dat de moordenaar
niet alleen zijn wurgende hand had
gebruikt, maar ook een gekarteld
broodmes het lievelingswapen van
Hans van Z., dat ook bij de latere
misdaden de fatale finishing touch
zou geven. Dat is allemaal erg posi
tief. Over blijft het ingedrukte ruitje
van de voordeur. Hans van Z. bleek
daar tijdens het verhoor niets van te
weten. Hij ontkende ook, het ruitje te
hebben ingedrukt. Toch was het er.
toen de moord 's morgens vroeg werd
ontdekt. Dit detail is er debet aan,
dat de politie niet helemaal tevreden
zal zijn, mocht de Utrechtse recht
bank Hans van Z. op het punt van de
Rotterdamse moord schuldig bevin
den. Er blijven vraagtekens.
Coby van der Voort
Elly Hagers of niet, hij was so wie
so al een moordenaar, voordat hij
in contact kwam met oude Nol, als
we de rode leidraad van zijn beken
tenissen mogen volgen. De moorde
naar van Coby van der Voort, zijn
12 jaar oudere minnares anno 1967.
Ze was tot over haar oren verliefd
op hem. Ook toen hij Amsterdam had
verlaten, om in Utrecht te gaan
werken, en een eind had gemaakt
aan de verhouding, bleef ze hem ach
tervolgen met brieven. Dat kwam
de vurige Hans niet goed uit, want
hij, had inmiddels in meergenoemde
Caroline Gigli een nieuwe minnares
gevonden. Om aan de even eenzij
dige als ontijdige correspondentie een
eind te maken, wapende hij zich met
een gevulde Ioodpijp en gekarteld
broodmes en maakte hij korte, bloe
dige metten met Coby. Zo verklaar
de hij althans tegen de politie. En
passant nam hij een paar goedkope
snuisterijen mee, die hij de volgende
dag aan Caroline cadeau deed.
Een zeer vreemde bijkomstigheid is,
dat Hans van Z. op de kop af 39 da
gen later, op 7 juli 1967 in verband
met de moord op Coby van dei-
Voort door de politie werd gehoord.
Het betrof een routineonderzoek on
der haar kennissen. En men liet
hem spoedi gaan. Ten eerste klonk
zijn alibi goed en ten tweede was het
zo'n beleefde, aardige, rustige jon
gen. Dat kon toch geen moordenaar
zijn.Zo mogelijk nog vreemder
is. dat Hans van Z. later, naar aan
leiding van een andere door hem ge
pleegde moord opnieuw voor een ver
hoor op het politiebureau terecht
kwam. Ditmaal betrof het de zaak
van de hoogbejaarde Utrechtse han
delaar in feestartikelen J. Donse. De
politie wist, dat Oude' Nol al enige
tijd in de onderwereld had lopen zoe
ken naar een figuur, die de welge
stelde Donse op fifty-fiftybasis wil
de beroven Hans van Z. was inmid
dels een goede vriend van Oude Nol
geworden. Het lag dus voor de hand,
dat hij aan de tand moest worden ge
voeld, toen de moord werd ontdekt.
En het werd weer van hetzelfde la
ken een pak. Hans van Z. had een
goed alibi en ten tweede was het zo'n
alleraardignte jongen. Dat kon toch
geen moordenaar zijn..— Zeker is
Het winkeltje van de Utrechtse
feestartikelenhandelaar Donse,
aan van de slachtoffer van
Hans van Z.
Politieauto's voor het huis van
de vermoorde Amstefda(tti$é
homofiel Albert Souman. Deze
moord is nog onopgelost. Hans
van Z. kan tijdens de recht
zitting nog opzien baren. Wel
licht met een bekentenis van
deze moord.
ook dit uniek in de annalen van de
nationale criminele historie: dat de
politic tot tweemaal toe dezelfde
moordernaar voor twee verschillen
de moorden in handen heeft gehad
en hem heeft laten gaan.
Oude Nol
Door zijn pornografische foto's
kwam Hans van Z. dus, voorzover is
na te gaan, begin 1967 in contact met
Ouwe Nol, die meer dan een kwart
van zijn leven achter de tralies heeft
doorgebracht en die volgens ingewij
den in de penose in zijn hoogtijda-
ben „de grootste kraker van Neder
land" kon worden genoemd. Het
bleef niet bij gniffelen over vieze
plaatjes. Nol had zaken op het oog.
Voorzover te reconstrueren valt
alweer laten wij ons leiden door de
bekentenissen van Hans van Z.
zocht hij een kloeke jongeman, om
de poet weg te halen, die hij wel wist
te zitten, maar die hijzelf, slecht ter
been, altijd gestut door een knoesti
ge stok, niet meer weghalen kon.
Hans van Z. was precies de man die
hij zochl. Want Hans van Z. had de
stommiteit begaan, om in een ver
trouwelijke bui te vertellen hoe hij
Coby 'van der Voort had vermoord.
Enkele van de „hoofdpersonen" uit het proces tegen Hans van Z. en Oude Nol. V.l.n.r.? officier van
justitie mr. J. C. van den Berg. substituut-officier mr. A, Somerwil, rechtbankpresident prof. me» V. J. A.
van Dijk en mn. G. E. Wiggelinkhuizen, griffier van de rechtbank.
Daarmee werd hij een willoos werk
tuig in de handen van Oude Nol, die
nog uitgekookter was, dan zijn hoge
leeftijd en de waslijst van zijn straf
blad zouden hebben doen vermoeden.
Willoos? De rechercheurs, die hem
verhoord hebben, menen, dat voor
Hans van Z. sprekend over bloed en
moord een soort geestelijke zelfbe
vrediging was. Misschien verschaf
fen de psychiatrische rapporten in
zicht, als ze volgende week vrijdag
tijdens de behandeling van de zaak in
Utrecht ter sprake komen.
Hoe dan ook: Hans van Z. en Ouwe
Nol hadden elkaar gevonden. Twee
doden zou dit verbond eisen (nog
steeds vertrouwen wij op de beken
tenissen). Nol wist dat de alleen wo
nende handelaar in feestartikelen J.
Donse altijd veel geld in huis had.
Zoals gezegd, had hij in de onder
wereld met deze gedachte geleurd.
Hans van Z. toog er heen, onder het
mom van boekverkoper, sloeg hem
neer met een gevulde loden pijp,
die een krant zat verborgen, en maak
te hem cif met een gekarteld brood
mes. In het wilde weg griste hij geld
mee. Hoeveel wist hij niet. Ouwe Nol
gaf hem in ieder geval f 4500 van de
buit. Ouwe Nol wist bovendien nog
een eenzame bejaarde, maar rijke
man te wonen: de landbouwer Reijer
de Bruijn in Heeswijk. Hans van Z.
toog er heen, gaf zich uit voor jour
nalist die een reportage over het boe
renbedrijf kwam maken, gaf hem
een dikke sigaar, en sloeg hem neer
met meergenoemde loden pijp. Het
meergenoemde gekartelde broodmes
deed de rest. Na met Oude Nol ge
deeld te hebben, hield hij f 1400 over.
Duo
Volgende op de lijst van het duo, dat
lekker op elkaar ingespeeld raakte,
was de ook al bejaarde, ook al rijke
qdduwe Woortmeijer-Nikkel in de
Utrechtse Haverstraat. Nol wist uit
zijn oude ervaring, dat zij doorgaans
veel geld in huis had. Hans van Z. toog
er met de lichtvoetigheid van zijn wei
nige levensjaren op ai', gaf zich uit
voor belastingcontroleur, gebruikte de
bekende loden pijp en verdween met
f 12.000. Maar ditmaal had hij verge
ten, het gekartelde broodmes zijn
eindwerk te laten doen. De weduwe
bleef, ofschoon heftig bloedend, le
ven. Zij kon om hulp schreeuwen. Zij
kon een signalement opgeven. Maar
dat wist Hans van Z. allemaal niet,
toen hij temidden van de verzamel
de menigte onverschillig toekeek hoe
zij op een brancard werd weggedra
gen. Dezelfde avond werd hij gear
resteerd. En kort daarop werd Oude
Nol gearresteerd, waarvan de
Utrechtse officier van justitie nog on
langs in een proces tegen een ande
re verdachte zei: „Het is met Nol
steeds hel ouwe liedje. Hij stookt an
deren op tot misdrijven, deelt de op
brengst en blijft achter de scher
men". Dat zal volgende week anders
zijn. Dan treedt Oude Nol, of hij wil
of niet, voor het voetlicht. En de mis
drijven, waartoe hij anderen heeft op
gestookt, zullen door de officier van
justitie moord met voorbedachte ra
de worden genoemd.
Gepleegd door Hans van Z.,
nauwelijks 26 jaar oud. Die
bovendien ook zonder Oude Nol
al twee moorden met voorbe
dachte rade op zijn jonge ge
weten had, als we zijn bekente
nissen mogen geloven n,
