N.S. op de bres voor
een nieuwe aanpak
Kamerlid v. d. Stoel
mag Griekenland
niet meer binnen
Groot deel pastoraal concilie
niet achter Humanae Vitae
„SPOOR
NAAR 75'
Geweigerd als
rapporteur
Raad v. Europa
Encycliek
is niet
onfeilbaar
Happening van
hippe jeugd
op pastoraal
concilie
EXPRESNET TUSSEN 40 STEDEN
75 NIEUWE STATIONS
SCHIPHOLLIJN 160 KM PER UUR
RENDABELE SPOORWEGEN
DINSDAG 7 JANUARI 1969 DE LEIDSE COURANT
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het socialistisch
Tweede-Kamerlid» mr. Max van der
Stoel, wordt door Griekenland als een
ongewenste bezoeker beschouwd. Hü
mag dit land als rapporteur van de Raad
van Europa over de Griekse kwestie niet
meer binnenkomen.
Mr. Van der Stoel heeft om zijn rap
porten te kunnen opstellen in april en
september reeds bezoeken aan Grieken
land gebracht. Zijn conclusies voor de
Raad van Europa over het eerste onder
zoek naar de behandeling van onder
meer politieke gevangenen in Grieken
land was voor het kolonelsbewind blijk
baar vernietigend.
Namens de Raad van Europa zou hij
thans een derde reis maken, maar de
Griekse regering heeft de Europese raad
gevende vergadering zaterdag laten
weten, dat het deze reis niet „opportuun"
acht en dat daarom dringend verzocht
.werd het bezoek te annuleren.
De voorzitter van de raad, Sir Geof
frey de Freitas, zag zich gisteren ge-
Vliegtuigongeluk
wekt argwaan
BRADFORD (AP) Een Convair 580
propjcl van Allegheny Airlines is maan
dagavond met 28 personen aan boord
tijdens een lichte sneeuwval ten zuiden
van Bradford in de V.S. neergestort.
Zeventien inzittenden hebben de ramp
overleefd.
De veiligheidscommissie voor het na
tionale vervoer heeft onmiddellijk gelast
een onderzoek naar de ramp in te stellen
omdat het vliegtuig onder vrijwel de
zelfde omstandigheden en op ongeveer
dezelfde plaats neerkwam als een andere
Convair 580 van dezelfde maatschappij
nu veertien dagen geleden, waarbij 20
mensen om het leven kwamen.
noodzaakt de Grieksee houding in de
Raad van Europa openbaar te maken.
De Griekse regering heeft de onpar
tijdigheid van rapporteur Van der Stoel
over haar optreden in Griekenland in
twijfel getrokken. Mr. Van der Stoel
wees dit gisteren verontwaardigd van
de hand. „Ik ben een overtuigd demo
craat, dat weet iedereen, maar ik heb
mijn rapporten in alle objectiviteit op
gesteld. Ik heb zelfs dringend verzocht
gesprekken met Griekse ministers te
mogen hebben. Die heb ik ook gehad en
ik heb hun mening in mUn eerdere rap
porten weergegeven".
De beschuldigingen van de Griekse
regering tegen het Kamerlid Van der
Stoel komen op het volgende neer:
op zijn eerste reis in april was de
Europese rapporteur vergezeld van de
vrouw van een Deense diplomaat, het
geen de Griekse regering volledig onjuist
Mr. Van der Stoel heeft, aldus de
Griekse regering, toen een persconferen
tie gegeven;
Verklaringen van Griekse ministers
zouden onjuist weergegeven zijn. Dit
wordt door mr- Van der Stoel ontkend.
In augustus heeft hij de regering zelfs
aangeboden deze gesprekken op verzoek
van de junta te corrigeren of te amen
deren. Hij heeft daarop niets meer
gehoord.
Mr. Van der Stoel heeft in de Tweede
Kamer ten nadele van Griekenland ge
sproken tijdens de NAVO-debatten, al
dus de Griekse regering.
Hij heeft demonstranten voor de
Griekse ambassade in Den Haag die
tegen de doodstraf van een Griek be
toogden, toegesproken.
De Raad van Europa heeft geweigerd
op het Griekse verzoek in te gaan om
mr. Van der Stoel van zijn functie te
ontheffen. Hij blijft rapporteur en zal op
30 januari zijn slotconclusies aan de
Raad van Europa voorleggen. Waar
schijnlijk zal hij in deze slotconclusies
voorstellen Griekenland te schorsen als
lid van de Raad van Europa.
Mr. Van der Stoel toonde zich gister
morgen zeer verontwaardigd, dat het
Griekse kolonelsbewind hem persoonlijk
aanvalt met voorbijzien van zijn officiële
functie als rapporteur van het belang
rijke instituut van de Raad van Europa.
Hij is ervan overtuigd, dat wanneer hij,
ondanks de dringende aanbeveling van
de Griekse regering, de reis niet te
maken, toch probeert Griekenland binnen
te komen, hij onmiddellijk teruggestuurd
zal worden.
Geen commentaar
Ned. regering
zaak-v. d. Stoel
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG. De Nederlandse rege
ring heeft grote waardering voor het
objectieve en waardevolle rapport over
Griekenland, dat mr. M. v. d. Stoèl als
rapporteur van de Raad van Europa
vervaardigde en dat thans aanleiding is
voor de Griekse regering om hem ver
dere toegang tot dit land te weigeren.
Toch verklaarde een woordvoerder van
het ministerie van Buitenlandse Zaken,
dat het in eerste instantie een zaak is
van de raadgevende vergadering van de
Raad van Europa om commentaar te
geven op dit besluit.
De woordvoerder van Buitenlandse
Zaken voegde hieraan toe, dat de Neder
landse regering niet wil nalaten thans
reeds uiting te geven aan haar teleur
stelling, dat de Griekse regering, de
Europese rapporteur mr. v. d. Stoel niet
in staat stelt ter plaatse de verdere
voorbereidingen te treffen voor zijn aan
vullend rapport.
Een functionaris van de Raad van
Europa heeft Griekenland ervan be
schuldigd het onderzoek naar eventuele
schendingen van de rechten van de mens
in gevaar te brengen. Bij dit onderzoek
gaat het om beschuldigingen van Noor
wegen, Zweden, Denemarken en Neder
land, dat de Griekse regering de bepa
lingen van het handvest van de rechten
van de mens heeft geschonden.
Paus verhoogt
minimumloon
in Vaticaan
VATICAANSTAD (KNP) Paus
Paulus heeft de lagere ambtenaren in
het Vaticaan, de schrijvers zowel als de
werksters, chauffeurs en tuinlieden, 6
procent salarisverhoging gegeven. De
Paus had in verband met Kerstmis laten
uitzoeken hoe het met de financiën van
zijn personeel stond. Hij merkte dal de
laagstbetaalden nauwelijks met hun sa
laris rond konden komen.
De hogere ambtenaren, de prelaten en
curiekardinalen verdienen zoveel, dat de
Paus hun geen salarisverhoging heeft ge
geven. Bovendien laat de Vaticaanse
schatkist veel extra-uitgaven niet toe, te
meer nu men in Italië belasting over di
videnden moet gaan betalen.
De Paus heeft voor de laagstbetaalden
ook de automatische 10 procent twee
jaarlijkse salarisverhoging opgetrokken
tot ruim 26 procent en ruim 13 procent
voor de middengroep. Voor zijn getrouw
de personeel is de kinderbijslag nog eens
verhoogd met 20 procent
Een enorme thermometer van ge
wapend beton is geplaatst langs een
snelweg in de Russische staat
Armenië. Elke vijf minuien geeft het
gevaarte aan lioe de weersgesteld
heden in Armenië gijn. Enorme
cijfert laten dit van ver af zien
hoe warm het is
(Van onze speciale verslaggever)
NOORD WIJKERHOUT De discus
sie over huwelijk en gezin, waaraan het
pastoraal concilie zijn zitting van gister
middag wijdde, kreeg een onverwachte
impuls, toen. pater Goddijn een brief
voorlas, die was binnengekomen van
vier Nederlandse verloskundigen. Tot dan
toe hadden we een herhaling gekregen
van wat er 's morgens gebeurd was: de
meerderheid van de vergadering onder
steunde het commissierapport, dat de
encycliek Humanae Vitae onaanvaard
baar achtte, de minderheid vond dat het
pastoraal concilie zicb bij de encycliek
diende aan te sluiten.
Deze minderheid kreeg een onverwach
te steun in de rug van de verloskundigen
Mastboom, Stolte, Rottinghuis en Eskes.
Zij zeiden in hun brief op essentiële
punten met de commissie van mening te
verschillen, de commissie nauwelijks des
kundig te achten en de vorming van een
nieuwe commissie aan te bevelen, die
een beter gefundeerde visie op de proble
men van huwelijk en gezin zou kunnen
geven.
Het werd wat rumoerig in de zaal,
toen pater Goddijn voorstelde een of
enkele van de briefschrijvers op staande
voet naar Noord wij kerhout te laten
komen om hun ingezonden stuk toe te
lichten. Sommige afgevaardigden maak
ten daar bezwaar tegen, o.a. omdat zij
verloskundigen niet geroepen achtten een
moraal-theologische of ethische uitspraak
te doen. Anderen vreesden precedenten.
Ook werd het bezwaar gehoord, dat deze
verloskundigen zich nu pas lieten horen,
terwijl de samenstelling van de com
missie toch al jaren lang bekend was en
het rapport al maanden geleden in de
publiciteit was gekomen.
Kardinaal AJfrink trad toen naar
voren om het voorstel van patei' Goddijn
te ondersteunen. „In Nederland", zo zei
hij, „is er bij vele geloofsgenoten een
onbehagen, omdat zij menen onvoldoende
uittingsmogelijkheden te hebben. Nu en
kelen van hen, die ons toch bepaald iets
te zeggen hebben, zichzelf komen presen
teren, kunnen wij ze moeilijk de pas af
snijden".
Voor dit pleidooi ging de vergadering
vlot door de knieën. Het voorstel van
pater Goddijn werd met 77 stemmen
voor en 15 stemmen tegen aangenomen.
Opvallend was dat mgr. Ernst van Breda
tegenstemde. Later op de middag weitl
aan de vergadering medegedeeld, dat
geen van de briefschrijvers tijd of ge
legenheid had om naar Noordwijkerhout
te komen. Wel werd een gedachtenwis-
seling in een later stadium in het voor
uitzicht gesteld.
Overigens verliep de discussie over
huwelijk en gezin niet al te rumoerig. Dit
het verslag van de algemene rapportrice,
mevrouw de Leeuw-Krekel, bleek, dat
de meerderheid der delegaties zich ach
ter het commissierapport schaarde. ZU
gaf als haar mening te kennen, dat de
Kardinaal Alfrink:
encycliek Humanae Vitae de nood alleen
maar vergroot had en bekritiseerde de
wijze waarop zij tot stand was gekomen.
Een minderheid deelde deze opvatting
niet blijkens een dooi* haar ingediende
resolutie die luidde: „Het pastorale be
leid inzake huwelijk en gezin mag niet
in tegenspraak zijn met de door Rome
verlangde, en door het Nederlands epis
copaat aangenomen wijziging van de
katechismus voor volwassenen, piet name
wat betreft de onontbindbaarheid van
het huwelijk en de huwelijksmoraal".
Ook over de onontbindbaarheid van
het huwelijk bleek onder de delagaties
verschil van mening te bestaan. Som
migen onderschreven de gedachte van
het rapport, dat echtscheiding mogelijk
moest zijn als de liefdesveihouding tus
sen de gehuwden heeft opgehouden te
bestaan. Anderen meenden, dat een gel
dig gesloten sacramenteel huwelijk alleen
door de dood ontbonden kan worden.
Professor Bronkhorst betuigde namens
de oecumenische commissie, met uitzon
dering van de humanistische vertegen
woordiging daarin, zijn instemming met
het rapport. Hij vond het verheugend,
dat de Katholieke Kerk zich hier op een
standpunt stelde, dat reeds eerdei door
de Lambethconference en door de gene
rale synode van de Nederlands Hervorm
de Kerk was ingenomen. Hij achtte dit
een goed uitgangspunt voor een oecume
nische discussie.
Onder de afgevaardigden ontstond een
pittig debat, waarbij meerderheid en min
derheid hun verschillende standpunten
verdedigden. Mevrouw Van der Marck
van de Bredase delegatie waarschuwde
de vergadering, dal de discussie niet in
gclheologiseer mocht verzanden. „Als het
gezin niet verder mag worden uitgebreid
cn man en vrouw het daarover eens zijn
geworden, dan moeten zij eenvoudig dc
middelen gebruiken, die de medische
wetenschap van het ogenblik hun biedt".
Mevrouw Borms uit Groningen zei: „Wij
kunnen de bezorgdheid van dc Paus voor
het leven onderschrijven, alleen denken
wij daarbij waarschijnlijk aan andere
zaken dan hU".
Namens de minderheid spraken o.a.
de heer Simonis uit Den Haag en profes
sor Maltha uit Nijmegen. De heer
Simonis hield staande, dat er een on
derscheid bestond tussen dc periodieke
onthouding en andere geboortenregelings-
itechnieken. Professor Maltha constateer-
Ide, dat het commissierapport op vele
punten afweek van officieel kerkelijke
'uitspraken. Hij constateerde dat ook dc
kardinaal zelf in 1959 een totaal ander
standpunt had verdedigd.
Kardinaal Alfrink antwoordde hierop,
dat dit inderdaad het geval was. Hij had
zich indertijd door theologen laten advi
seren en de toen gangbai'e opinie tot de
zijne gemaakt. „Nu zien wij, hoe snel
een visie kan veranderen', zei hij. „Een
goede waarschuwing voor ons dat wij
onze visie van dit ogenblik niet te gemak
kelijk als de enig juiste mogen beschou
wen- Een encycliek is niet onfeilbaar, wij
zijn het ook niet. Ons past een grote be
scheidenheid".
(Van onze speciale verslaggever)
NOORDWIJKERHOUT Het pasto
raal concilie heeft gisteravond een echte
happening beleefd. De afgevaardigden,
die vandaag over kerk en jeugd moeten
praten, werden geconfronteerd met jonge
lui uit alle hoeken van 't land, die in hippe
kleding en begeleid door geroep en vuur
werk kwamen zeggen wat zj) er van
dachten. Uit alles bleek een nagenoeg
volkomen kortsluiting tussen de jeugd en
de volwassenen.
Het rapport van de commissie werd in
zijn geheel van de hand gewezen. Er
hoefde volgens de jongeren niet eens over
gepraat te worden. Aan het adres van de
voorzitter werden door een van de jonge
ren zeer felle en bittere verwijten ge
richt, die echter niet door de anderen
werden overgenomen. De voorzitter zou
door zijn autoritair optreden, aldus deze
jongere, het echte gesprek onmogelijk
maken.
Overigens ging het er de hele avond
toch wel „frisch und fröhlich" aan toe.
Het bleek, dat de jeugd niet zo zeer be
zwaar heeft tegen de Kerk op zich, maar
tegen de Kerk zoals zij zich feitelijk voor
doet, zoals zij is vastgeroest in verouderde
structuren. Met name werd de traditio
nele Kerk verweten, dat zij onvoldoende
interesse toonde voor de nood van de
wereld. Tot een besluit is het niet ge
komen, ook al werden daartoe enkele
verdienstelijke pogingen gedaan. Maar
dat was ook niet zo belangrijk en eigen
lijk had niemand dit durven hopen at
verwachten.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Sneller reizen, hogere
frequenties, minder overstappen,
betere aansluitingen. Dit is de korte
samenvatting van een revolutionair
rapport van de Ned. Spoorwegen,
dat is uitgebracht onder de naam
„Spoor naar '75". Al volgend jaar
zal radicaal worden gebroken met
de huidige dienstregeling. De N.S.
dingt dan naar de gunsten van de
reizigers met een nieuw net van
exprestreinen, naast een snel- en
stoptreinendienst. Men verwacht
hiervan „een ongekende verhoging
van de frequenties en de reissnel-
heid, zowel voor lange-afstands als
voor dichtbij-verkeer".
Deze sprong vooruit wil de NS bereiken met
behulp van de nieuwe dienstregeling „spoor
slag '70", waarin het exprestreinnet, dat de
40 grootste steden verbindt, het belangrijkste
element is. Volgend jaar al zou de helft van
de reizigers op de plaats van bestemming kun
nen komen met een gemiddelde snelheid van
90 km per uur, de stoptijden meegerekend. Om
dit te bereiken zal de maximumsnelheid wor
den opgevoerd tot 130 en soms zelfs tot 140
km per uur. Ook al door hogere frequenties
en kortere stoptijden kunnen op de lange af
standen tijdwinsten worden gemaakt van tien
tot 25 procent. Deze treinen op de lange afstand
gaan ieder uur rijden, tussen de belangrijkste
stations twee keer per uur en zelfs ieder kwar
tier op sommige randstadlijnen (Dordrecht -
Rotterdam - Den Haag - Leiden - Haarlem -
Amsterdam en Amsterdam - Utrecht).
CONCURRENTIE
Met deze NS-plannen ter verbetering van het
reizigersvervoer wil men beter kunnen con
curreren met de personenauto's, „die voor het
verwerken van spitsuurstromen ruim tien keer
zoveel ruimte nodig heeft als de rail". Voor
de verwezenlijking van deze plannen komt
echter wel wat kijken. Zo zijn er 75 nieuwe
stations nodig, waarvan 35 aan nieuw aan te
leggen lijnen. Als dit in 1975 gerealiseerd is,
kunnen anderhalf miljoen mensen meer worden
bereikt. Van de bevolking zou dan 52 procent
binnen aanvaardbare afstand van een station
wonen. Nu is dat percentage 42.
De eerste stap hiertoe moet de „spoorslag '70"
worden. Van het hierin opgenomen expres
treinnet wordt een apart net van snel- en stop
treinen afgeleid. Deze verzorgen het lokale
vervoer tussen de stations van het expresnet,
dat ze tegelijkertijd als aanvoer- en uitwaaier-
tx-einen bedienen. De uitbouw van de metro
netten in Rotterdam en Amsterdam zal gecom
bineerd met enkele aanpassingen in Den Haag,
de belangrijkste centra met hoogfrequente
fvmdstadtreinen ook vanuit de provincies beter
bereikbaar maSè'hr
SCHIPHOLLIJN
De N.S. wil de hoogste prioriteit geven aan de
randstad. Als belangrijkste project staat een
Ontwikkeling 1970-1975
nieuwe spoorlijn buiten agglomeraties
nieuwe spoorlijn In agglomeraties
- nieuwe metrolijn, medegebruik door NS
sneltramsysteem
Te ontwikkelen spoedig na 1975
toekomstige spoorlijn bulten agglomeraties
toekomstige spoorlijn ln agglomeraties
toekomstige metrolijn
sn el tramsysteem
Schiphollijn op het programma. „Deze lijn van
stadshart naar stadshart, van Den Haag-Bezui-
denhout naar Amsterdam-Rijksmuseum via
Leiden cn Schiphol, zal een van de drukst be
zette van het hele land worden", zo verwacht
het rapport. Hierdoor zou de onnodige omweg
via Haarlem worden vermeden. Na het openen
van een aantal nieuwe stations kan de be
staande lijn naar Haarlem dienstdoen in bet
stoptreinennet. Op de Schiphollijn krijgen de
treinen een snelheid van 160 km per uur.
STOPTREINEN
Ook de reis- en stoptreinen bieden, volgens de
N.S., hoge reissnelheden, o.m. door bekorting
van de stoptijden en sluiten nauwkeurig aan
op het exprestreinnet. In principe rijden ze elk
half uur, in diverse regio's elk uur, maar in
het voorstadsverkeer elk kwartier. Naast het
verhogen (ook hier) van de frequenties, zal de
N.S. ook snel optrekkende treinen inzetten. Men
streeft naar klok vaste vertrektijden, waardoor
het mogelijk is met een tijd op een station alle
tijden in een bepaalde richting te onthouden.
Dit alles zou betekenen, dat de spoorweg in
de randstad het karakter krijgt van een regio
naal metrobedrijf. Op bepaalde trajecten bin
nen de grote steden worden de frequenties zo
hoog, dat ook de stadsreizigers er plezier van
kunnen hebben. Het rapport noemt b.v. voor
Den Haag het traject H.S.Laan van N.O. In-
diëLeidschendam-Voorburg en Rijswijk
Als dit gebeurt verwacht N.S. een snelle op
bloei van de financiële positie. Men rekent
voor dat het plan „spoorslag '70" per jaar 22
miljoen gulden meer kost. Maar er zou een
„meetbaar maatschappelijk voordeel" van 55
a 60 miljoen gulden per jaar tegenover staan.
„Spoor naar '75" geeft ook een totaalbeeld van
het openbaar vervoer in ons land. Men ver
wacht een jaarlijkse behoefte aan lokale rail
voorzieningen ten bedrage van 155 miljoen
gulden. De uitbreiding van het totale Neder
landse vervoersnet zou 300 miljoen gulden per
jaar vergen. De N.S. zou hiervan 145 miljoen
nodig hebben. Van de totale 300 miljoen moét
270 miljoen in de randstad worden geïnves
teerd, waarvan 85 miljoen voor Amsterdam,
zeventig miljoen voor Rotterdam en 45 mil
joen voor Den Haag. Deze investeringen zijn,
zoals gezegd, ook voor metro's en sneltram.
MEER IN LAATJE
De uitvoering van het NS-plan in zijn geheel
zou per jaar tachtig miljoen gulden meer kos
ten. Hier zou echter een meeropbrengst van
90 miljoen tegenover staan. De N.S. baseert
dit op het met 25 procent groeiende N.S.-net
en een daarmee evenredig toenemend aantal
reizigers. Zouden er vijftig procent meer rei
zigers worden vervoerd, dan stijgen de k06ten
met 130 miljoen, maar de opbrengsten met 180
miljoen.
Het zeer gedetailleerde rapport somt nog enige
consequenties van de plannen op:
Uitbreiding van het aantal voorstations in 1969
en 1970 (Alkmaar-Zuid, Arnhem, Presikhaaf,
Beverwijk-Heemskerk, Delfzijl-West, Tilburg-
West-Vlaardingen-West, Voorschoten, Amster
dam-Bijlmermeer, Delft-Zuid, Dordrecht-Zuid
en Schiedam-Nieuwland;
250 man rijdend personeel extra;
250 extra rijtuigen;
Zonder „spoorslag '70" en „spoor naar '75" zou
N.S. in 1975 ongeveer 4590 man personeel min
der nodig hebben.
BUITEN RANDSTAD
Ook voor het gebied buiten de 'randstad heeft
de N.S. een paar noten op haar zang. Zo wil
men de verbinding EmmenZwolle ingrijpend
verbeteren. Ook acht men heropening van de
bestaande banen 's-HertogenboschWaalwijk
Lage Zwaluwe en ApeldoornZwolle niet uit-
gsloetcn. Voorts is op tien nieuwe stations ge
rekend, speciaal in de buurt van grotere steden
cn op een ruime parkeergelegenheid bU deze
stations.
In het expresnet worden, behalve de grote
steden in de randstad, o.m. de volgende steden
opgenomen: Dordrecht Roosendaal Ber
gen op Zoom Goes Middelburg Vlis-
singen, Dordrecht Breda Tilburg Eind
hoven Roermorid Sittard Maastricht
(en vertakking tussen Sittard Heerlen
Eindhoven Venlo); voorts Zwolle Gro
ningen Assen Leeuwarden Heeren
veen Amersfoort Apeldoorn Deven
ter Almelo Hengelo Enschede Ede
Arnhem en Nijmegen.
RENDABEL?
