N
ONDJE
T
KING
J
WESTERSE
BALLETTEN
AFGEDANKT
HET
RODE
VROUWEN
DETACHEMENT
Het Vrouwendetachement in actie tegen de onderdrukking.
PEKING - Het was don
ker, toen we de straat
indraaiden, die naar 't
Tien Chiso (Hemelse
Berg) - theater loopt.
Het zou nog twintig
minuten duren voor het
ballet begon. Maar er
waren al massa's men
sen op straat. Een zeer
indrukwekkend gezicht.
De auto reed voor, luid claxonnerend.
De massa drong vlak voor ons terug.
Een agent van de veiligheidsdienst
bleef eenzaam midden op straat staan.
Hij wees naar het ijzeren hek, dat
toegang tot het theater geeft. We
reden naar binnen en parkeerden de
wagen naast het grote roomkleurige
bakstenen gebouw. Mijn achtjarig
dochtertje, dat erg van geld bezeten
is sinds zij wekelijks zakgeld krijgt,
vroeg: „Hoeveel kost het parkeren?".
„Ik denk dat het vrij is voor buiten
landers, Katharine".
,.Net zoals de kaartjes", zei ze.
De kaartjes, herinnerde ik haar, waren
niet vrij. Gisteren had ik de afdeling
inlichtingen van het ministerie van
Buitenlandse Zaken opgebeld om te
zeggen, dat mijn vrouw, mijn dochter
en ik het „Rode Vrouwendetachement"
wilden zien. Dat was fijn, zeiden ze,
en met een telefoontje zou ervoor ge
zorgd worden, dat de kaartjes in het
theater klaar zouden liggen.
„En kan ik na afloop naar achteren
gaan om een van de uitvoerenden te
interviewen?"
„Er wordt daar niemand van het
publiek toegelaten", werd me gezegd.
„Oh", zei ik.
Hoe dan ook; we haalden de volgende
dag de kaartjes. Het waren goede
plaatsen: eerste balkon, vierde rij, voor
een totaalbedrag van twee yoeam; of
/in Hollands geld, ongeveer 4,50.
We gingen de foyer in, die vol was
met de gebruikelijke verwarring en
geanimeerde conversatie, die aan iedere
populaire show schijnen vooraf te
gaan. En „Het Rode Vrouwendetache
ment" is populair en vlug uitverkocht,
zoals alle ballet- en operauitvoeringen
in Peking. Katharine ging er, zoals ge
woonlijk, vandoor voor snoepgoed;
haar zakgeld stevig vastgeklemd. Haar
moeder en ik keken intussen naar de
mannelijke theatergangers, die, om de
waarheid te zeggen, ons met open mond
zaten te bekijken.
De mannen waren bijna allen gelijk
gekleed: in witte overhemden met
open boord: en in broeken van grijze
of donkerblauwe katoen. De meeste
trouwen droegen wit katoenen
'doeses en ongeveer dezelfde broeken
ils de mannen. Maar er waren een
•aar meisjes, die donker gekleurde
ukken droegen tot onder hun knieën
•ïijna iedereen scheen een rood zak-
loek.je te dragen met het profiel van
Mao Tse-toeng.
Catharine kwam terug met een hand-
ol in papier verpakte toffees. Hiermee
verd weer eens het bewijs geleverd
lat je in Chiha een succesvol winke-
ier kunt zijn door één woord toe te
jassen: „Jay-gah" („Die daar"); één
vijzende vinger en, natuurlijk, de eei'-
ijkheid van de Chinezen. Het middel
beeft ook bij haar niet gefaald.
Wij gingen naar het balkon; vonden
de goede rij en zaten op neergeklapte
stoelen zoals je die in een bioscoop
ziet; alleen waren ze niet van versierd
hout gemaakt. We hadden nog 5
minuten voordat het gordijn openging.
Daarom ging Katharine rond met
toffees. En wij zogen erop en keken
om ons heen.
Het „Hemelse Brugtheater" is groot;
waarschijnlijk 2000 zitplaatsen. Het
interieur is wit geschilderd, zonder
tierelantijnen (Het Chinese motto
„Leef eenvoudig, werk hard", is ook in
dit theater toegepast), maar het gordijn
is van dik donkerrood fluweel. Boven
de toneelboog hangt een groot gekleurd
portret van voorzitter Mao en daar
naast een teken in rode en witte karak
ters: Grote leider; Grote leraar; Grote
stuurman. Lang leve president Mao
Tse-toeng. Aan beide kanten van het
toneel is op de muur een groot wit
oaneel bevestigd en ik vroeg me af
waarom deze niet voor slogans gebruikt
werden. Later ontdekte ik het.
Ondertussen zat Katharine zuur te
kijken, omdat haar plan om naar be
neden te gaan en naar het orkest te
kijken niet doorging. Ze had zich
waarschijnlijk met haar ellebogen wel
een weg kunnen banen door de dikke
rijen Chinezen, maar niet zonder een
internationaal incident te riskeren.
Boerenmeisje
In plaats daarvan vertelde ik haar
het verhaal van Het Rode Vrouwën-
detachement. In het kort. Het gaat
over een boerenmeisje dat wegloopt
bij een rijke landjonker in de dagen
vóór de bevrijding. Zij wordt door een
commissaris van politie gevonden in
de bossen. Deze geeft haar geld om
naar het kamp te reizen van een vrou
welijke legergroep. Zij komt daai' aan
en voegt zich bij het detachement. Ze
wordt op veldtocht gestuurd naar het
huis van de landjonker, dat haar
kameraden willen aanvallen. Helaas,
ze vergeet haar opdracht en probeert
hem neer te schieten. Gewaarschuwd
door het schot ontsnapt hij. Het meisje
geeft haar fout toe en wordt door het
detachement weet geaccepteerd.
Dan verplaatst de situatie zich naar
het slachtveld, waar het Rode deta
chement wordt achtergelaten om de
terugtocht van het leger van de
Kwomintang en de strijdmacht van de
landjonker te dekken. Het meisje ont
snapt, maar de commissaris wordt ge
vangen genomen en gedood. Zijn dood
werd echter gewroken door het meisje,
dat de landjonker neerschiet tijdens
de succesvolle aanval van het Rode
Hier eindigt het verhaal. Juist op tijd,
want de lichten werden zachter. Het
gordijn ging open en het publiek veer
de met genoegen op. Het toneel was
vol kleurige beweging. Nadat ik maan
denlang in Peking alleen maar men
sen in sombere kleren had gezien,
schrokken mijn ogen van deze helder
heid. De hele bezetting van 59 leden
was op het toneel. In die rechte rijen
leken ze net op een koor. Er waren
flitsen van rood en geel en groen van
de kostuums, die de meisjes droegen.
Een knappe jonge mantsjoe, zoals later
bleek, de politieke commissaris in het
ballet, stapte op het toneel en salueer
de. Zoals de hele bezetting droeg hij
het beroemde Rode Boekje van presi
dent Mao Tse-toeng. Hij schreeuwde
„Lang leve Mao Tse-toeng; gezondheid
voor Lin Piao (vice-president); gezond
heid voor Tsjiang Tsjing (Mao's
vrouw)". Bij elke juichkreet stak hij
zijn Rode Boekje omhoog. Zowel pu
bliek als spelers herhaalden zijn kre
ten en zwaaiden met hun Rode Boek
je in de lucht. Dan speelde het orkest
de eerste tonen van „Het Oosten is
rood", geschreven ter ere van Mao,
Het publiek ging staan en zong het
lied mee. Toen hij weer zat legde de
jongeman uit, dat „Het rode detache
ment" van het damesballet, gegroeid
onder president Mao verzorgd door
Tsjiang Tjsing, strijd voerde met vijan
den in binnen- en buitenland. Het is
een bewijs van de nauwgezetheid
wuarmee de revolutionaire lijn voor
kunst en cultuur door Mao Tse-toeng
wordt doorgevoerd".
Wat hij niet zei was, dat het ballet
deel uitmaakte van een groep ballet- en
operagroepen. die ervoor vocht om
de revolutionaire thema's waar Tsjiang
Tsjing sinds 19G4 pal voor stond, op
gevoerd te krijgen. Toen de culturele
revolutie begon, twee jaar geleden,
werden de traditionele opera's en Wes
terse balletten en symfonieën afgedankt
voor nieuwe officiële produkties.
Tsjiang Tsjing werd lid van de cen
trale culturele reA'olutiegrocp en stond
zelf op de zevende plaats van de of
ficiële leiderslüst.
Citaten
De danser herinnerde er ons vertlei
aan dat China de 41ste verjaardag van
de stichting „Het bevrijdingsleger"
vierde en hij herhaalde Mao's citaat:
„Zonder een mensenleger hebben de
mensen niets". Hij opende zijn Rode
Boekje en voegde zich bij spelers en
publiek, nog een citaat ten gehore
brengend. Hierop volgden juichkreten.
„Lang leve het mensenbevrijdingsleger",
„Groet het grote leger". „Volg Mao
Tse-toengs strategische plan". „Leer
van Tsjiang Tsjing". Daarna sloot hel
gordijn. Maar de zaallichten bleven ge
dempt. Toen zag ik de bedoeling van
de twee lange witte panelen aan weers
zijden van het toneel. Zij werden ge
bruikt als projectieschermen. De namen
van de directeur, de dirigent, solo-
dansers en een uittreksel van het ver
haal gleden er overheen.
Weer een afwachtende stilte; weer
gingen de gordijnen open. Ik ben niet
zo deskundig, dat ik de verschillende
dansen kan beschrijven. Ik heb er wel
iswaar mee te maken gehadj want ik
heb het Nationaal Ballet gezien, het
Bolshoi en het Koninklijk Ballet uiL
Londen. Maar ik ben geen expert. De
Peking Balletdansers lijken me erg
goed te zijn; misschien zelfs uitstekend.
Hun dansen was erg bewogen, zoals
het een revolutionaire groep betaamt.
Met veel grote sprongen en bijna mar
cherende passen. Het moet natuurlijk
niet gemakkelijk geweest zijn een
choreografie te maken met ingewikkel
de patronen voor meisjes, die het
geweer moeten vasthouden, terwijl ze
dansen. In ieder geval, de voornaamste
opzet van het ballet is een politieke
boodschap over te brengen.
Klasse
Niettemin waren verschillende dansers
van hoge klasse; speciaal de heldin,
het meisje dat het detachement leidde,
en de luitenant van de heer, beheer
sten het toneel als zij opkwamen.
Het vermogen van de dansers om te
acteren was buitengewoon en sommige
van hun figuren herinnerden mij aan
de klassieke figuren van de Chinese
opera. De landheer, een grote plompe
man, was wonderbaarlijk gemeen. Zijn
haar lag glad achterover, zoals dat
van Dick Tracy, en hij droeg een
wrede omlaaghangende snor.
Bij een scene riep Katharine uit:
„Het regent echt op het toneel". Tus
sen twee haakjes, Katharine genoot
van het ballet net zoveel als de
Chinezen, ofschoon de meesten het al
eerder gezien hadden. Zij kwalificeerde
het zelfs hoger dan haar oude favoriet:
De Notekrakersuite. Inderdaad er
was genoeg opwinding om haar tijdens
de tweeëneenhalf uur durende op
voering op het puntje van haar stoel
te houden. Ik verwachtte half haar de
schurk te zien uitfluiten en zijn dood
toe te juichen. Ze merkte nauwelijks
de hitte op, die naarmate de avond
verstreek, drukkender werd. Tegen het
einde van het ballet zaten verschillende
Chinese mannen in hun overhemden.
Na het slotgordijn verzamelden de
spelers zich op het toneel en moesten
nog tweemaal applaus in ontvangst
nemen. Tenslotte stond iedereen in het
theater op en volgde de dansers bij
het zingen van „De zee bevaren hangt
af van de stuurman, en revolutie maken
hangt af van Mao Tse-toengs gedachte".
Later toen we naar de foyer terug
gingen stelde mijn vrouw voor om een
kopje thee te drinken. Zij wees op ee*
lange pijp met verschillende tap
kranen, aan de muur bevestigd. Daar
naast een plank met kopjes voor zelf
bediening. Ik stelde voor om drie
flesjes limonade te nemen. Maar
Katharine wilde niet, omdat ze geen
zakgeld wou verspillen. Zij had, zei zij.
besloten haar geld te sparen en een
plaat te kopen van de muziek van Hei
Rode Vrouwendetachemeut.
COLIN MCCOULLOUGH
Copyright: The Globe and Mall, Toronto
r.eldse Courant, Leiden/ Bet Binnenhof,
Het meisje veraet rich tegen de wrede landheer. die heer na haar vlucht heeft opgespoord en haar gaat kastijden.
Voorzitter Mao temidden van de dansgroep die het Rode Vrouwendet a chement heeft opgevoerd. De foto dateert van enkele jaren geleden, hetgeen
blijkt uit de aanwezigheid van president Lioe Sjao-tsji, op de foto rechts van Mao in donker kostuum. Lioe is het voornaamste doelwit en slacht
offer van de culturele revolutie geweest.
