Spanning in Kerk is teken van leven
LUCHT- EN RUIMTEVAART
NU EXPERIMENTEN
MET GEHUWD
PRIESTERSCHAP
Franse studenten
opnieuw in actie
SITUATIESCHETS VAN NEDERLANDS KATHOLICISME
NOODZAKELIJKE
CRISIS NIET
ZONDER GEVAREN
Daling kerkbezoek
in percentages
Prijs voor
journalist
Hans Pennarts
Toptheologen
vragen Paus
rechtvaardige
behandeling
Drees tegen
progressieve
concentratie
dit is één van
die vele, echt
mooie mantels
die slechts
95
kosten
DeMantelspecialist
Gebrek aan visie
en samenwerking
Uitstel
niet meer
mogelijk
Fabrikant is boos op
Steylse missiepaters
CB
DINSDAG 17 DECEMBER 1968
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM „Een institutie zonder spanning is
dood of stervend. Een institutie, die spanningen niet
kanaliseert en reguleert maar deze ook oproept, en
stimuleert, leeft", met deze uitspraak van Harvey
Cox begint drs. \V. Kusters, directeur van het Katho
liek Sociaal Insiutut (KASKI), zijn situatieschets van
het Nederlands katholicisme anno 1968 in het boek
„Riskante Kerk", dat het pastoraal instituut van de
Nederlandse kerkprovincie (Pink) bij zijn eerste lus
trum heeft uitgegeven. In deze schetst laat hij zien
dat de katholieke gemeenschap van Nederland een
hechte institutie is, dat zich binnen deze institutie
diepgaande veranderingen voltrekken, zodat van een
echte crisis moet worden gesproken en dat er tal van
pogingen worden gedaan om deze crisis te boven te
komen.
Dat de Nederlandse kerkprovincie institutioneel nog
altijd stevig in de schoenen staat, wordt door drs.
Kusters met tal van gegevens aangetoond. Hij citeert
de socioloog Van Kemenade waar deze laat zien „dat
40 tot 45 pet van de Nederlandse katholieken tot
het in religieus opzicht meer traditonele type behoort
en dat de vrijzinnigheid in haar meer extreme vormen
nog slechts voor ca 15 pet van toepassing is".
In het algemeen kan men zeggen, dat de Nederlandse
katholiek in het vervullen van zijn „godsdienstplich
ten" nog' altijd sterk institutioneel georiënteerd is, het
geen onder andere blijkt uit zijn frequente kerkbe
zoek op zondag. Drs. Kusters geeft voor 1 januari 1967
het volgende overzicht, opgemaakt aan de hand van
exacte tellingen
Percentage kerkbezoekers (personen boven 7 jaar)
platteland 8085 pet
stedelijk platteland7075 pet
stedelijke centra van minder dan 100.000 5565 pet
stedelijke centra van meer dan 100.000 4045 pet
Hij laat aan de hand van vergelijkingen met Frankrijk
Duitsland, België, Italië en Spanje zien, dat deze
percentages betrekkelijk hoog liggen.
De Nederlandse kerkprvincie beschikt ook over vol
doende bedienende mankracht en over een voldoende
kerkelijke apparatuur, om de bestaande institutie in
leven te houden. Drs. Kusters wijst op het groot aan
tal personen, dat zich in volledige dienst van de Kerk
heeft gesteld, op het net van parochies dat er over
Nederland ligt, op het rijke katholieke organisatie
leven, het katholiek onderwijs, de katholieke pers,
radio en televisie. Voldoende om aan te tonen „hoe
krachtig de Kerk sociaal in het Nederlandse katho
lieke volk is ingebouwd".
Crisis
De laatste tijd begint men echter tot de ontdekking te
komen, dat het deze institutie is gaan ontbreken aan
de nodige veerkracht en dynamiek, dat zij niet vol
doende meer beantwoordt aan de werkelijke religieuze
behoeften van de mens in de huidige samenleving.
Uit een door Van Kemenade gehouden peiling is ge
bleken, dat de Nederlandse katholiek in de Kerk nog
altijd een institutie wil zien, waarin trouw gekerkt
wordt maar die tevens ruimte biedt voor religieuze
authenticiteit en persoonlijke vrijheid. Hierdoor ont
staan wrijvingsverschijnselen en spanningen. Kusters
noemt in dit verband de reacties Kerk en niet-Kerk,
tussen geloof en ongeloof, allemaal duidelijke tekenen,
dat de traditionele Kerk in Nederland een crisis door
maakt. Men probeert tasteqd en mistastend nieuwe
wegen te vinden, soms is er sprake van charlatanne-
rie en van onvoldoende prudentie bij het overbrengen
van inzichten en initiatieven op het kerkvolk.
Daarbij komt nog, dat de „institutionele bereikbaar
heid van de katholieken" afneemt, met name in de
stedelijke gebieden. Het zondagsmisbezoek loopt terug:
en daarme ook de mogelijkheid om via dit misbezoek
nieuwe inzichten en praktijken over te dragen. Het
katholiek organisatieleven begint zijn greep op de
massa te verliezen. De roepingen voor priesterschap
en kloosterleven vertonen een zeer scherpe daling,
die voorlopig niet tot stilstand lijkt te zullen komen,
en achter dit alles voltrekt zich een intense strijd
over de plaats van geloof en Kerk in onze huidige
samenleving.
Deze faze is niet zonder gevaar. Opent zij voor velen
perspectieven op een eigentijdse en authentieke ge
loofsbeleving, voor anderen betekent zij een binnen
gaan in twijfels en onzekerheden, in onveiligheid en
verwarring. „Ook dreigt op deze breuklijn het gevaar,
dat de gelovige oriëntering naar transcedente waar
heden in het dagelijks leven tussen wal en schip
raakt. Voordat het nieuwe kerkbeeld gestalte kan krij
gen in de moderne mens kan niet alleen de sterke
Kerk van dit land wezenlijk zijn aangetast, maar
tevens het geloofsbewustzijn bij velen verloren zijn
gegaan".
De heer Kusters meent, dat de spanningen in ons land
bijzonder sterk zijn, sterker dan elders, omdat hier
de institutie bijzonder krachtig is en het communi
catienet bijzonder dicht. Ieder raakt bij de crisis
betrokken.
Toekomst
Maar de Nederlandse Kerk zit niet bij de pakken
neer. Zij probeert op alle mogelijke manieren te bou-
Kerkbezoek op zondag. De percentages zijn
berekend op alle katholieken van zeven jaar
Steden
Amsterdam
Rotterdam
Den Haag
Haarlem
Tilburg
Leiden
Enschede
januari '67 januari 'I
wen aan de „Kerk van de toekomst": door het samen
stellen van een Nieuwe Katechismus, liturgische ver
nieuwing, oecumenische beweging, pastoraal concilie
en overleg op praktisch ieder niveau.
Met alle waardering voor deze pogingen constateert
drs. Kusters toch dat er nog vele barrières genomen
zullen moeten worden: een deel van de katholieke be
volking geeft verworven zekerheden moeilijk prijs en
voelt er weinig voor om deel te nemen aan het com
municatieproces, dat juist in gang is gezet om naar
alternatieven te zoeken. Ook moet worden toegegeven,
dat dit proces bepaalde onvolkomenheden en oneven
wichtigheden vertoont, zowel naar inhoud als partici
panten.
Degene, die misschien het meest van de crisis te lijden
heeft, is de priester. Tot voor kort een sleutelfiguur
in het kerkelijk leven. Is hij een ongeziene geworden,
een man die niet meer weet wat zijn functie is en wat
de gelovigen van hem verwachten. Drs. Kusters noemt
deze situatie „moeilijk, institutioneel niet zonder ge
vaar en voor individuele priesters in een aantal ge
vallen ontmoedigend". Hetzelfde kan in grote lijnen
ook worden gezegd van de religieuzen. Ook hier ver
loopt de aanpassing niet zonder grote moeilijkheden
en persoonlijk leed. Gelukkig wordt er alles gedaan,
wat mogelijk is, om de crisis te boven te komen.
Drs. Kusters besluit zijn interessant overzicht met vast
te stellen, dat de traditionele kerkelijke organisatie
kaders niet meer voldoen. Het zoeken naar iets
nieuws, hoe moeilijk ook, is eenvoudig een noodzaak.
(Van e
r verslaggevers)
'DEN HAAG De Koninklijke
Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart
heeft voor 1968 de prijs voor lucht- en
ruimtevaartpublicisten toegekend, aan
Hans Kurt Pennarts, die van november
1946 tot aan zijn pensionering op
1 december j.l. luchtvaartredacteur was
van de in Rotterdam verschijnende
Handels- en Transport Courant.
De prijs bestaat uit een oorkonde en
een vliegreis met een verblijf van tien
dagen op de plaats van bestemming. In
het gebouw van de vereniging te Den
Haag heeft voorzitter- luitenant-generaal
H. Schaper (links op de foto), de prijs
uitgereikt.
NIJMEGEN (KNP) Vooraanstaan
de theologen uit de hele wereld drin
gen in een petitie aan de Paus sterk
aan op een ingrijpende hervorming van
de Congregatie van de Geloofsleer. Zij
vragen de bevoegdheden van de Con
gregatie van de Geloofsleer, het vroe
gere H. Officie, te beperken tot strikt
theologische zaken.
In een uitgewerkte verklaring aan
Paus en hogere Curie-autoriteiten
stellen zij, dat de leeftijdsgrens
voor Curietheologen 75 jaar moet zijn.
De Congregatie voor de Geloofsleer
dient nauw samen te werken met een
spoedig op te richten internationaal co
mité van theologen. In dit comité,
waarom al door de synode van bis
schoppen is gevraagd, zouden alle theo
logische denkrichtingen vertegenwoor
digd moeten zijn. Voor de onderzoekin
gen naar de denkbeelden van theo
logen dienen in het kerkelijk wetboek
onpartijdige rechtsregels uitgewerkt te
worden. Het onderzoek zal gebaseerd
moeten zijn op authentieke publikaties
niet op willekeurige aanklachten of on
betrouwbare vertalingen. De auteur be
hoort schriftelijk in kennis gesteld
te worden van eventuele bezwaren. Als
hij dat wenst kan hij de hulp inroe
pen van een deskundige theoloog. In
het geval de Congregatie voor de Ge
loofsleer een nader gesprek wenst met
de auteur dient men hem van te
voren de namen te geven van zijn ge
sprekspartners. Men zal hem niet kun
nen verplichten tot geheimhouding. Een
veroordeling van bepaalde onaan
vaardbare denkbeelden moet vergezeld
gaan van degelijke argumenten.
De aanbeveling is getekend door een
veertigtal theologen onder wie beken
de zoals de professoren R. Aubert
(Leuven) P. Benoit (Jeruzalem) Franz
Boeckle, Yves Congar, M. B. Che-
nu, H. Kueng, J. McKenzie (Ver. Sta
ten), J. Metz (Munster), R. Murphy
(Washington), Karl Rahner, J. Ratzin-
ger, E. Schillebeeckx, P. Schoonenberg.
Zij is ter ondertekening toegestuurd
aan bijna tweeduizend theologen over
heel de wereld en aan alle theologische
faculteiten.
UTRECHT (ANP) „Ik geloof niet
in een progressieve concentratie die in
het parlement een meerderheid kan krij
gen. Zelfs het tot stand komen van
zo'n concentratie acht ik dubieus". De
ze opmerkingen maakte maandagavond
dr. W. Drees in Utrecht op een bijeen
komst die in het kader van het politiek
café was georganiseerd door de federa
tie van jongerengroepen binnen de
PvdA, Politeia en de politieke actie
groep „CRU".
Volaftns dr. Drees hebben D'66 en de
PvdA veel menigsverschillen op het ge
bied van staatsrecht, dat met het oog
op de komende grondwetswijzingen
steeds belangrijker wordt. Ook betwijfelt
hij de deelneming van de Anti-Revolu
tionaire Partij aan een progressieve
concentratie. Diverse enquetes hebben
namelijk uitgewezen dat het percentage
partijleiden dat een samenwerking met
de PvdA voorstaat bij de AR nog klei
ner is dan bij de KVP en CHU.
(ADVERTENTIE)
Het hoeft niet duurder
te zijn I
Wintermantels en
met of zonder bont
van 59,95 tot en
met 89,95
Terlenka
mantels
met "Borg"
voering 59,95
Bontmantels
extra mooi en
uiterst voordelig
Den Haag Rotterdam
Amersfoort Breda
Leiden Haarlem
Tilburg Utrecht
LeidenHaarlemmerstraat 163
KRITIEK OPL.T.S. VAN
KATff. WERKENDE JEUGD
5?
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Aan een steekproef onder de directeuren van twaalf l.t.s.-en
heeft de KWJ (Katholieke Werkende .Tongeren) een aantal zeer kritische
conclusies overgehouden. De KWJ kwam tot de slotsom, dat de l.t.s.-en ge
bukt gaan onder een fundamenteel gebrek aan visie en onderlinge samen
werking, terwijl het gehele l.t.s.-onderwijs zich in een isolement zou bevinden.
De KWJ heeft deze steekproef gehouden onder de directies van l.t.s,-en in
economisch zwakke gebieden. Uit de binnengekomen antwoorden leidt de
KW.J af, dat er veel aan het l.t.s.-systeem te verbeteren valt. Aangevoerd
wordt onder meer:
de leerlingen van verschillende scholen krijgen ongelijke kansen;
met het bedrijfsleven bestaat slechts een gebrekkige relatie;
mede hierdoor zit de l.t.s. maatschappelijk gezien op een eiland.
Om een en ander te verbeteren dringt de KWJ aan op een ontwikkelings
plan voor het lager beroepsonderwijs en op voor de l.t.s.-en verplichte con
tacten met de maatschappij. Ook vindt de KWJ, dat binnen ieder regio elke
vakrichting aanwezig moet zijn. Tenslotte wijst men erop, dat het woord
„lager" in lager technisch onderwijs discriminerend is en niet meer gebruikt
zou moeten worden. De resultaten van het onderzoek zijn onder meer bekend
gemaakt aan de minister van Onderwijs.
Priesters vragen bisschoppen:
AMSTERDAM (KNP) Een groep van 70 priesters uit de bisdommen
Haarlem en Rotterdam hebben hun verontrusting aan de Nederlandse
bisschoppen kenbaar gemaakt over de te lange procedure, die een gehuwd
priesterschap mogelijk moet maken. In een motie, die gisteren na een
bijeenkomst in Amsterdam werd opgesteld, zeggen zij dat de kwestie geen
verder uitstel duldt omdat veel priesters willen trouwen en na hun huwelijk
priesterlijk werk willen blijven verrichten. Zij vragen de bisschoppen, in
een aantal parochies in Nederland met instemming van de gelovigen het
gehuwde priesterschap toe te laten. De letterlijke tekst van de motie luidt
als volgt:
Ondergetekenden, priesters van de
bisdommen Haarlem en Rotterdam,
hebben vernomen, dat op het pastoraal
beraad te Noordwijkerhout door de
bisschoppen de mogelijkheid is aanvaard,
om priesters die door het huwelijk niet
langer hun ambt volledig kunnen uit
oefenen toch te blijven inschakelen voor
de pastorale werkzaamheden, en dat zij
beloofd hebben in Europees verband, het
liturgische functioneren van de gehuwde
priester ter sprake te brengen.
Toch maken wij ons zeer bezorgd over
de veel te lange procedure in een zo
uitermate urgente kwestie. Met alle
begrip voor de moeilijke positie van de
bisschoppen, menen wij in geweten niet
verantwoord te zijn, als wij langer
zwijgen, omdat vele priesters concrete
plannen hebben binnen afzienbare tijd
te trouwen en intussen toch hun ambt
uitoefenen en omdat wij niet kunnen
geloven dat nog meer colUega's mogen
worden opgeofferd aan -verouderde ker
kelijke structuren.
Het dringend voorstel dat wij aan de
bisschoppen doen luidt: in een aantal
parochies van Nederland, die daartoe na
overleg met de plaatselijke geloofs
gemeenschap geschikt bevonden zijn,
gehuwde priesiers of priesters, die het
voornemen hebben te trouwen, te laten
wei-ken in volledige ambtsbediening. Wij
doen dit voorstel in de overtuiging, dat
alleen van onderop een doorbraak van
de door de tijd achterhaalde structuren
mogelijk is. Vanuit deze visie spreken
wij onze waardering uit voor de moed
van de initiatieven onder meer van de
sludentenparochies van Amsterdam en
Utrecht in de wetenschap dat vele pries-
Synagoge in
Madrid geopend
MADRID (D.P.A.). Voor het eerst
sinds de 15e eeuw is in Madrid een
synagoog gebouwd, die maandag is ge
opend. Met de bouw van deze joodse
kerk wordt een periode van onderdruk
king van de joden in Spanje, die met
een decreet in 1492 begon, afgesloten.
Deze onder druk van de R.-k. Kerk uit
gevaardigde maatregel dwong ongeveer
300.000 joden hun vaderland te verlaten.
In Madrid wonen thans 2500 joden, de
grootste joodse gemeenschap in Spanje
op die van Barcelona na.
ters in een zelfde situatie verkeren. In
het belang van de gehele Kerk en het
functioneren van het ambt daarin en
ook in het belang van de betrokken per
sonen vragen Wij aan de bisschoppen, in
deze een eigen beleid te voeren, dat af
gestemd is op de situatie van de Kerk
in Nederland, welk beleid uiteindelijk
ten goede zal kunnen komen aan heel
de Wereldkerk. En wij hopen dat de ge
lovigen hiérvoor begrip zullen hebben
en hieraan in parochie- of ander
band zullen meewerken.
Dit voorstel wordt door 70 met r
genoemde personen gesteund. Uit de
groep is een commissie gevormd die de
mening van de priesters in Nederland
over deze kwestie zal peilen.
Gekrakeel om erfenis
Tante liet
neef geen
cent na
i onzer verslaggevers
TEGELEN De Tegele
naar H. Cuypcrs (30), fa-
frikant van honden- en
kattenvoer, wil de Duitse
missiecongregatie van het
Goddelijk Woord, beter be
kend onder de naam „Paters
van Steyl" een fikse ver
goeding laten betalen voor
het feit, dat hij 15 jaar lang
de zakelijke belangen heeft
behartigd van zijn tante, de
weduwe M. Cuypers-Roe-
vers uit Steyl.
De weduwe overleed 14 no
vember jl. op 82-jarige leef
tijd. Bij de opening van
haar testament, dat reeds
acht jaar geleden werd op
gemaakt, bleek, dat de we
duwe, haar bezittingen
twee ton, heeft nagelaten
aan de Paters van Steyl en
andere geestelijken. De
heer Cuypers had zijn tante
nooit om 'n vergoeding ge
vraagd, omdat ze hem ver
telde, dat het „later alle
maal wel goed zou komen".
Daarom had hij altijd ver
ondersteld, dat de weduwe
zeker hem een deel van de
erfenis zou schenken.
Hemel beloofd
De Tegelse fabrikant zegt:
„Als ik dat tevoren had ge
weten, dan had ik haar
zeker de rekening gepre
senteerd. Ik heb 15 jaar
lang voor haar boodschap
pen gedaan, belasting be
taald, A.O.W. geïnd en al
lerlei andere karweitjes ge
daan. Mijn tante kreeg re
gelmatig bezoek van een
van de paters. Zij had een
grote foto van hem op haar
schoorsteen staan. Die pa
ters zijn rijk genoeg. Ze
hadden die erfenis nooit
mogen accepteren. Ze zullen
haar er wel de hemel mee
hebben beloofd. Het is iets
anders, als ze er een stich
ting met een goed doel van
maken. Dan heb ik er geen
bezwaar tegen, als ik ten
minste die tegemoetkoming
krijg. Ik heb na de opening
van het testament meteen
contact opgenomen met de
deken van Tegelen. Hij ad
viseerde me om eens met de
bisschop te gaan praten.
Toen ik een audiëntie had
aangevraagd, antwoordde
secretaris Moonen van het
bisdom me, dat de bisschop
niets met deze zaak te ma
ken heeft. Mijn tante had
drie woonhuizen, drie grote
stukken grond en nog an
dere bezittingen. Een woon
huis heeft ze geschonken
aan de St.-Rochusparochie
in Steyl, de twee andere
aan de zusters, die in Steyl
zitten. De grootste hap ging
echter naar de Paters in
Steyl".
Over de grootte van het
door de heer Cuypers ge
claimde bedrag wil hij zich
niet uitlaten.
De econoom van de paters
van het Goddelijk Woord,
die de erfenis van de we
duwe onder zijn beheer
heeft, wenste geen c
taar te geven.
Nanterre toneel
van onrust
(Van
i onzer verslaggevers)
PARIJS Gaan wij in Parijs naar
een herhaling van de studentenonlns-
ten waarmee de universiteit van Nanter
re in de mei- en junidagen is begonnen?
Veel heeft het maandag niet gescheeld
en nog staat te bezien wat de komende
dagen zullen opleveren.
(ADVERTENTIE)
Ze hoopt erop,
ze vraagt het u niet.
Het raakt haar hart,
toch geeft ze nooit
een stille wenk.
Want iets moois van goud
moet je plotseling, zo maar,
heel onverwacht krijgen.
Goud maakt zo blij.
De juweliers van Nederland
nodigen u uit
vrijblijvend te komen kijken
naar hun cadeaus van
goud en zilver.
student die naar binnen wilde gaan zijn
studentenkaart moest laten zien. Het mi
nisterie van Onderwijs had per radio
laten weten, dat er in normale tijden
geen bezwaar tegen is wanneer ook niet-
studenten de universiteit binnen komen.
Doch dat in bewogen tijden de univer
siteit alleen maar toegankelijk mag
zijn voor studenten die er thuis behoren.
Verscheidene studenten hadden die me
dedeling, per radio verspreid, niet ge
hoord en waren maandagmorgen dus
niet in het bezit van hun kaart. Hun
werd de toegang geweigerd door perso
neel van de universiteit. Maar achter
dit personeel stonden potige agenten in
burger die als zodanig onmiddellijk wa
ren te herkennen. Dat alleen was vol
doende om de verontwaardiging op te
wekken. De onrust werd nog veel gro
ter toen men rondom de universiteit aan
alle kanten dubbele hagen van politie
zag staan, met op de achtergrond de
zwarte wagens van de Parijse politie.
Tegen half elf begonnen de eerste in
cidenten. In de gang en van de univer
siteit werd onder het "zingen van de In
ternationale een betoging gehouden van
omstreeks 1200 studenten, die van tijd
tot tijd naar buiten kwamen om de hek
ken van de politie omver te werpen. Dat
ging niet zonder rake klappen over en
weer. Onderdehand gooiden studenten
ruiten in om op die manier toch zonder
kaart de universiteit binnen te komen.
Een gaullistische stand met opschrift
„Participation" werd in brand gestoken
en vernield.
's Middags hield de rector van de uni
versiteit een persconferentie waarin hij
zei hoe moeilijk het was voor een rec
tor om het midden te houden tussen in
structies van de regering en de solidari
teit met de studenten. Hij betreurde
dat de regering in zo grote mate politie
had laten aanrukken en wat hem betreft
zou hij voorstander zijn geweest van
veel soepeler maatregelen
Gisteravond heeft permier Couve de
Murville geëist dat er een eind komt
aan de studentenacties. Hij zal geen be
zetting van de universiteiten door de stu
denten dulden. Hij is van oordeel dat
er voor politiek in het onderwijs geen
Episcopaat Italië
waarschuwt Mazzi
VATICAANSTAD (Reuter - A.F.P.).
De bestuursraad van de Italiaanse bis
schoppenconferentie heeft zich uitge
sproken tegen politieke samenwerking
tussen communisten en rooms-katholie-
ken in Italië. De raad zegt in een ver
klaring dat het document van het Vati
caanse secretariaat voor de niet-gelovi-
gen, waarin aangedrongen wordt op eeti
intensievere dialoog tussen rooms-katho-
lleken en communisten, in Italië voo«
politieke doeleinden is misbruikt.