SteCcictoeSou/ïa/nt
HEOS GAAT LUISTEREN
NAAR DE ZONNEWIND
Het hete
hangijzer
Sinterklaas-t.v. met musical
en kluchtwerk van Johan Kaart
Moe van Milt
zingt in
Surprise-avond in Noordwijk
Concentraties
bedrijven
noodzakelijk
PAGINA 2
DE LEIDSE COURANT
DONDERDAG 6 DECEMBER 1968
IV A voorafgaande berichten over kies
wet- en grond wetswijzigingen brengen
de twee nota's van minister Beernink
waarmee de Tweede Kamer ervan op de
hoogte gesteld werd wat het kabinet-De
Jong van plan is in deze te doen. weinig
De regering ziet geen kans om vóór 1971
ingrijpende grondwetswijzigingsvoorstellen
bij de Tweede Kamer in te dienen; er
komt wel wat kleingoed gereed dat op
zichzelf wenselijk en nuttig kan zijn. Maai
de Kamerverkiezingen van 1971 zullen in
geen geval sterk beïnvloed worden door
ingrijpende grondwetswijzigingsvoorstellen
Wij die graag zouden zien dat de bur
gers gelegenheid kregen hun mening over
zulke wijzigingen uit te spreken los van
oonsequenties voor de samenstelling van
het parlement betreuren dit niet. Wij
hopen nog altijd dat er met betrekking
tot grondwetszaken wel iets terecht kan
komen van een volksraadpleging.
Wel blijkt het kabinet van plan te zijn
in te gaan op de ingediende voorstellen
van het kabinet-Cals om in zoverre de
grondwet dit toelaat, op korte termijn de
kieswet te wijzigen. Uit vroegere publika-
bies in onze krant heeft de lezer begrepen,
dat het daarbij gaat om enkele bijzaken
die hoogstens politieke partijen een beetje
interesseren en om twee vooretellen met
meer betekenis; de vergroting van het
effect van de voorkeurstem op de verkie
zingsuitslag en de afschaffing van het ver
bod van lijstverbinding binnen dezelfde
kieskring.
OP het punt van de grotere zwaarte voor
de voorkeurstem heeft minister Beer
nink in zijn nota alle slagen om de arm
gehouden. Hij wil over het voorstel van
de staatscommissie „met de bijzondere
Kamercommissie van gedachten wisselen".
's Ministers voorzichtigheid valt op dit
punt wel te verklaren; want ergens raken
bepalingen omtrent de voorkeurstem na
tuurlijk regelingen die op dit punt in de
politieke partijen bestaan of nog gescha
pen zullen worden. De enkele maal dat
een kandidaat, op zijn partijlijst op een
niet-veridesbare plaats terecht gekomen
bij de stemming toch via de voorkeur
stemmen als gekozen werd verklaard,
heeft men de kwestie in de regel wel in
der minne weten te schikken. Gaat de
mogelijkheid van invloed van voorkeur
stemmen evenwel toenemen, dan groeit
ook de kans dat kandidatenlijsten na
partij beslissingen in de war gestuurd
worden.
Wij geloven, dat omwille van de demo
cratische spelregels een royaler behande
ling van voorkeurs temmen dringend ge
wenst is. Anderzijds kunnen we ons in
denken, dat de regering van enig voor
behoud laat blijken, zolang zij niet met
de volksvertegenwoordiging (waarvan de
leden toch nauwe contacten hebben met
politieke partijen) over de voordelen en
eventuele bezwaren heeft gesproken.
DES te opmerkelijker is dan evenwel,
op het punt. van de mogelijkheid van
de lijstverbinding binnen een kieskring
minister Beernink minder voorbehoud
maakt. Hij proclameert wel niet dat de
kieswet onmiddellij in deze zin gewij
zigd moet worden, maar de formulering
„dat. de regering geen bezwaar heeft tegen
opheffing van het verbod tot lijstverbin
ding" gaat verder als die die met betrek
king tot de voorkeurstem wei-d gebruikt.
Kennelijk is met de staatscommissie ook
de regering onder de indruk gekomen van
de mogelijkheden die lijstverbinding biedt
om de kiezers meer duidelijkheid te geven
omtrent de consequenties van hun stem.
Ook de regering gelooft, dat meer mo
gelijkheden tot lijstverbinding de partijen
stimuleren om vóór de verkiezingen te
laten blijken met wie zij willen samen
werken. Het is zoal niet de beslissende
stoot tot het vormen von concentraties
toch wel een belangrijke stap in de rich
ting Wei-van.
De discussie tussen minister en Kamer
commissie kan op dit punt tot interessan
te indicaties leiden. Niet iedereen is ver
rukt over de grotere mogelijkheid tot
lijstverbinding. Niet alleen herinneren
sommigen eraan dat deze verbinding in
1923 met veler instemming afgeschaft
werd. omdat ze ergens tot „kiezersbedrog"
leidde, maar ook vrezen sommige politici
dat van lijstverbinding vooral de politieke
partijen het slachtoffer zullen worden, dat
niet bij concentraties ondergebracht kun
nen of willen worden.
Lijstverbinding per kring betekent niet
dat men ook beslist een landelijke lijst
verbinding voorop moet zetten. Er zijn
verschillende modaliteiten denkbaar waar
door uit de mogelijkheid tot lijstverbin
ding nog niet behoeft voort te vloeien,
dat de burger daags na de verkiezingen
meteen het volgende kabinet in de krant
gepresenteerd ziet.
Maar een lijstverbinding als die waar
tegen het kabinet-De Jong geen bezwaar
ziet. past hoe dan ook in de ten
dens die op dit moment, bij verschillende
politieke partijen en burgers leeft. Wie
hier „A" zegt, zal waarschnijlijk ontdek
ken. dat ..B" niet lang meer kan uit
blijven.
Ergens is het punt van de lijstverbin
ding dus het. hete hangijzer, dat minister
Beernink nu in eerste instantie de Ka
mercommissie waarmee hij spreken wil
gepresenteerd heeft. Gepresenteerd nog
wel zonder het etiketje ..niet aanpakken
5?
Aangezien het Sint-Nicolaasfeest aller
eerst een feest voor de kleintjes is,
zendt de NTS vanmiddag van kwart
over vier tot ongeveer kwart over vijf
een speciaal voor deze feestdag ge
schreven kindermusical uit. Tekst: Mies
Bouhuys, muziek Julius Stefaro.
Het verhaal van de musical omvat de
belevenissen van Sint-Nicolaas sinds hij
op 16 november in Veere voet aan wal
zette en de activiteiten aan boord van
het varende hoofdkwartier van de sint.
Daar heerst beneden- en bovendeks een
grote bedrijvigheid, die voorafgaat aan
het bezoek dat de sint op 5 december
aan de kinderen in Nederland brengt.
Een bezoek dat op een gegeven moment
nog ernstig in gevaar dreigde te komen.
Een filmreportage dus, die aan het
slot van het programma wordt ge
volgd door een rechtstreekse uitzen-
Herman Zapt' in
Museum voor het Boek
DEN HAAG Van 13 december 1968
tot 1 februari 1969 wordt in het Museum
voor het Boek, Rijksmuseum Meer-
manno-Westreenianum, Prinsessegracht
30, Den Haag, een tentoonstelling ge
houden van het werk van de calligraaf
en letterontwerper Hermann Zapf. Na
een lange reeks exposities in de Ver
enigde Staten, Canada en Europa zal zijn
werk thans voor de eerste maal in
Nederland getoond worden.
De kunstenaar heeft de keuze uit zijn
oeuvre zelf bepaald en daarbij verdeeld
in zijn drie hoofdbestanddelen: de kalli
grafie, de letterontwerpen en de boek-
ontwerpen. Bij zijn nieuwste letteront
werpen besteedt Zapf speciale aandacht
aan de eisen, gesteld door de fotogra
fische zetprocédés en de computer.
GASPRIJS NIET LAGER
Kleinverbruiker
blijft in de hoek
(Van e
irslaggevers)
DEN HAAG De gasprijs voor klein
verbruikers kan niet worden verlaagd.
Enkele maanden geleden had minister
De Block in de openbare vergadering
van de Kamercommissie voor Econo
mische Zaken gezegd, dat de kleinver
bruikers in de hoek zitten „waar de klap
pen vallen.". Gisteren zei hij in de
Tweede Kamer: „Het lukt niet om iets
aan de gasprijs voor de kleinverbrui
kers te doen. De gasbedrijven hebben
in feite een strop op de kleinverbruikers.
Gemiddeld houden zij per verbreuiker
50 gulden per jaar over, maar daaruit
moeten de kosten van meteropnemen
enz. worden betaald.
AARDENBURGH 3 v Vasteras n Oxeloi
CARMEN 2 te Dunkdalk
CORNELIS BROERE 4 te Baglanbay
JONGKIND 4 v Duinkerken n Rouaan
KOLGA 4 te Rotterdam
MAUD 3 te Rotterdam
SITULA 3 200 m wnw Kreta n Beyrouth
STELLA NOVA 3 70 m zo KP St.-Vin
TALITA 3 te Rotterdam
TRITON 4 te Rotterdam
ALUDRA 3 5 o v Westperim n Jeddah
Amstelpark 3 175 ono v Rockhampton n
DIONE 3 te Syc
DORDRECHT 4 verw. te Fremantle
GAASTERDIJK 3 420 w v Scilly n Le l
GAASTERKERK 4 t.a. rede Bushire
GEESTSTAR 3 600 zw v Santa Maria n
HILVERSUM 4
KELLETIA 3 150 zw v Seattle n Cura*;a<
KOROVINA 3 te Aden verw.
KOSSMATELLA 4 te Sundsvald verw.
LEUVELLOYD 3 420 wzw v St.-Miqu*
LIMBURG 3 60 zo v Sabang n Kaapstad
MAINLLOYD 3 te Lyttelton
MARATHON 3 450 no v Sombrero n
MERCURIUS 3 v Kingston n Antwerpen
NEDER LEK 4 te Hamburg
NEDER WAAL 3 v Bangkok n Labuan
SEINELLOYD 4 te Papeete
SERVAASKERK 3 630 nno v
Rotterdam
Philadelphia
STRAAT MADURA 3 200 1
STRAAT SINGAPORE
THERON 3 130 ono Bonaire
VASUM 3 450 o v Kaap
WALCHEREN 3
ding vanaf de stoomboot, waar de
hoogtijdag zelf wordt gevierd.
Voor dit programma werd, met toe
stemming van de sint uiteraard, niet
alleen aan boord van zijn schip gefilmd,
maai ook in de straatjes van Veere, in
een hofje van Amsterdam, op daken
van de Amsterdamse binnenstad, bij
particulieren thuis, enz. Het program
ma wordt geproduceerd en geregisseerd
door Loet Steenbergen, die samen met
Mies Bouhuys en Julius Stefaro dit
jaarlijks gebeuren een geheel nieuwe,
eigentijdse vorm gaf, zonder daarbij de
traditionele viering van het feest zelf
uit het oog te verliezen.
Aan de musical wordt verder mee
gewerkt door een kinderkoor o.l.v.
Herman Broekhuizen, leden van het
Scapinoballet en de Scapino Dans-
academie, drie acrobatengroepen en
Mies Bouwman, die de rol van gast
vrouw vervult
Franse klucht
Johan Kaart vermaard kluchtspeler
is ook vanavond weer op t.v. te zien
Wereldrecord op
kunstveiling
LONDEN (AP) Sotheby in Londen
heeft gisteren een wereldrecord geves
tigd voor écn enkele veilingzitting van
impressionistische en moderne doeken.
De opbrengst was 1.706.000 pond (ruim
f 14,8 miljoen gulden).
Ook werd een wereldrecord gevestigd
voor een schilderij door Pierre Bonnard
86.000 pond (bijna driekwart miljoen gul
den) voor zijn „Nu debout", en van
73.500 pond voor een schilderij van Marp
Chagall, „Les fiancées". Het vorige vei
lingrecord voor een enkele zitting van
impressionisten en modernen was
1.630.000 pond, ook bij Sotheby in okto
ber. De hoogste prijs die gisteren voor
een enkele doek werd betaald was
155.000 pond (bijna 1.35 miljoen gulden)
voor een Cézanne (Maison de Bellevue),
de boerderij van Cézannes zwagei
Aix-en-Province, uitbeeldend. Het werd
verkocht aan een anonieme koper. Een
pastel van 55 bij 40 cm van twee bal
letdanseressen door Degas werd door
Spencer Samuels, New York, gekocht
voor 65.000 pond.
en wel in het blijspel van André
Birabeau: „Mijn zoon de minister".
Het stuk speelt in Frankrijk, waar
voordat De Gaulle aan de macht kwam
de ministeries en kabinetten elkaar
afwisselden met de regelmaat van een
te snel lopende klok. De korte loop
baan van een van deze ministers is
het/onderwerp van het blijspel. Robert
Fabre Marines wordt met z'n 33 jaren
minister van Onderwijs en Kunsten.
Hij wordt in zijn ambt krachtig terzijde
gestaan door zijn moeder. Zijn vrouw
zou hem liever wat meer thuis hebben.
Terwijl ministers opkomen en afgaan
zijn er op het ministerie een aantal
mensen die door de politieke stormen
volkomen onberoerd blijven. Zij blijven,
onder wie ook, hetzelfde werk ver
richten dat zij al jaren doen: het zijn
de bodes en de kamerbewaarders. Maar
als Robert Fabi'e Marines ten val
komt is dat voor een van hen, Gabriël,
erg belangrijk. Niet alleen is hij voor
een deel verantwoordelijk voor Roberts
verdwijnen, maar er zit voor hem nog
een promotie op ook
De rol van Robert Fabre Marines wordt
gespeeld door Arnold Gelderman;
Johan Kaart speelt Gabriël. (Ned. I
20.2322.00 uur). Na het muzikale
programma „Rodeo" (Ned. II 20.20
21.10 uur) komt de NCRV weer met
..Kijkkijk" op het scherm, waarin dit
keer de nieuwe zangeres „Moe van Mil".
Kijk kijk
Moe van Mill, een charmante huisvrouw
uit IJsselstein (U.) en moeder van tien
kinderen is schrijfster en zangeres van
levensliedjes. Zij maakt voor de NCRV-
t.v. vanavond via Nederland II om 21.15
uur in het programma „Kijkkijk" haar
televisiedebuut. Voorts gaat in première
„Kijk mij eens", waarin op initiatief
van Klaas Schippers Nederlanders
kunstjes met een grote of een kleine k
vertonen. De uitzending besluit met
een reportage van een bezoek van een
bus vol Amsterdamse huisvrouwen aan
De Paardekamp in Soest.
Een nieuwe Brandpuntredacteur, Charl
Schwieters, die overigens al een tijdje
achter de schermen werkte, maakte
gisteravond zijn cameradebuut. Met
een goed werkstuk over orgaantrans
plantatie naar aanleiding van het feit
dat juist een jaar geleden in Zuid-
Afrika het eerste ruilhart werd over
geplaatst.
Met name werd goede informatie ge
boden over de mogelijkheden van hart
transplantaties in ons land, waarover
de meningen verdeeld bleken te zijn.
Jammer dat niet dieper kon worden
ingegaan op de recente levertransplan
tatie in Arnhem, waarvan alleen gezegd
werd dat deze ingreep technisch moei
lijker is dan een hartoverbrenging.
We nemen dat zonder meer aan. Maar
we hadden het graag nader toegelicht
gezien omdat deze reportage dan in
plaats van een welgeslaagd „gelegen
heidsstukje" ook nog direct op actueel
nieuws ingehaakt zou hebben.
„Volk in opstand" blijft een aantrek
kelijk radioprogramma, waarvan het
ons niet duidelijk wordt waarom het
zó, met vrijwel alleen hooggeleerde
sprekers in beeld, op t.v. gepresenteerd
wordt. En er kan het is eerder be
wezen dramatisch tv-werk worden
geleverd met bijvoorbeeld oude pren
ten en gravures. Atlas van Stolk heeft
ze allemaal; vreemd dat daar niet aan
gedacht is.
Vg.
NEDERLAND I
STER
(reclameuitzendingen om
18.55, 19.03, 19.56 en 20.16)
NTS:
18.50 uur:
De fabeltjeskrant
19.00 uur:
Nieuws in het kort
TROS:
19.06 uur:
Voyage to the bottom
of the sea, t.v.-serie
20.00 uur:
Journaal (NTS)
20.23 uur:
Mijn zoon de minister,
t.v.-spel
22.00 uur:
Strooiavond, amuse
mentsprogramma
22.45 uur:
Tweede journaal (NTS)
TELEAC:
23.00 uur:
Kijk eens wat ik zeg
NEDERLAND II
STER
(reclameuitzendingen om
18.55 en 20.16)
NTS:
18.50 uur:
De fabeltjeskrant
19.03 uur:
Nieuws in het kort
19.30 uur:
Scala, magazine
20.00 uur:
Journaal
NCRV:
20.20 uur:
Rodeo, talentenjacht
21.10 uur:
Kijkkijk, amusements
programma
22.05 uur:
Dagboek van
Rembrandt
CVK/IKOR:
22.10 uur:
Kenmerk - surprises
NTS
22.40 uur:
Tweede journaal
Televisie morgen
NEDERLAND I
NTS/NOT:
11.00 uur:
Studielessen
11.25 uur:
Walter and Connie
De met aangegeven programma's zijn kleurentelevisieprogramma's.
NCRV:
20.00—20.20 uui
Er klopt ieti
luisterspel
22.40—23.55 uur
Onvoorzien,
van de dag
HILVERSUM II
AVRO:
20.05—22.30 uur:
Sint Sala-Sim.
priseprogramma
23.35—23.55 uur:
Brandenburgse
RADIO
NIEUWSDIENST
Hilversum I: 7, 7.30. 8,
8.30. lf.80, 18.30, 22.30.
23.55.
HILVERSUM II: 7, 8. 11,
13, 16, 18, 19.30, 22.30.
23.55.
HILVERSUM ni: Elk
RADIO
PROGRAMMA
nieuws uit de pro
i christelijke orga-
ities. 19.20 Muziek
des Heils (gr.). 19.35 Stereo: lichte
orkestmuziek (gr.). 20.00 Er klopt iets
niet, detectivehoorspel. 20.20 Stereo: Ster
avond: gevarieerd programma. 21.35 Stereo:
lichte grammofoonmuziek. 21.50 Kerkorgel-
concert Goedheiligmanimprovlsatie. 22.20
Adventsoverdenking. 22.30 Nieuws. 22.40 On
voorzien: licht gevarieerd muziekprogram-
HILVERSUM II (298 m) AVRO: 18.00
Nieuws. IKOR: 19.35 Kerk veraf en dichtbij.
19.40 Avondgebed. AVRO: 20.05 Sint Sala-Blm:
gevarieerd programma. 22.30 Nieuws. 22.40
Radiojournaal. 22.55 Ik hoor, ik hoor wat u
niet hoort, causerie met grammofoonplaten.
23.35 Klassieke muziek (gr.). 23.55—24.00
slagen. 18.30 Fr:
muziek. 18.35 Tips
Amusementsmuziek.
Taalwenken. 18.55 Zang. 19.00 Nieuws,
Sportkroniek. 18.52
Vrije politieke
ïtsmnziek. 20.30 Hoorspel,
itsmürtek. 22.00 Nieuws. 22.15
kunsten. 22.30 Jazzmuziek. 23.00
2?.10 Orkestmuziek. 23^40—23,43
levende woord. 7.15
nerie: klassieke en moderne muziek
(7.30 Nieuws; 7.32 Actualiteiten; 7.50 Ovc
ging; 8.00 Nieuws). 8.30 Nieuws. 8.32 Voc
i. 9.40 School
huisvrouw). 9.35 Wi
radio. 10.00 Stereo: AUDaae: moaerne
werken. 11.00 Nieuws. 11.02 Voor de
Mededeling*
rieerd prog
12.26 Mede*
bouw; 12.30 Nieuws; 12.41 Actualiteiten; 13.
Raden maar..). 14.05 Schoolradio. 14.30 Ste
reo: Musiësta: licht gevarieerd muziekpro-
i Boem!: popshow. 17.15
Sportkompas. 17.45 Actualiteiten.
HILVERSUM II (298 m) AVRO: 7.00
Nieuws. 7.10 Ochtendgymnastiek. 7.20 Ste
reo: lichte grammofoonmuziek. VPRO: 7.54
Deze dag. AVRO: 8.00 Nieuws. 8.11 Radio
journaal. 8.20 Lichte grammofoonmuziek.
(8.30-8.33 De groenteman.) 8.50 Woordelijk..
—11.02 Nieuws). 11.30 Stereo: i
(opn.). 11.55 Beursberichten. NRU: 12.00
de wereld: informatief programma.
ledel'
•rhei
de landbouw
foonmuziek.
13.00 Nieuws. VARA: 13.11 Actualiteiten. 13.5
Voor de middenstand. 13.25 Stereo: plane
recital: klassieke muziek. NRU: 14.10 Tot
veertiendaags progrs
en Nederlandse gymnasiasten. 15.00 Klein
chanson. VPRO: 16.00 Nieuws. 16.02 Thuis:
programma voor thuiszittenden. 10.45 Schwet-
zlnger Festspiele 1968: Stuttgarter Kar
nonsens. (10.00 Nieuws). NRU:
11.03 Micronotities. VPRO: 12.00 Nieuws. 12.03
Agent 000. 13.00 Nieuws. 13.03 Hans Kemna.
Help. TROS:
HHMHBÜl Weerbericht,
iededelingen, programmaoverzicht en SOS-
berichten voor de schippers). 12.55 Buiten
lands persoverzicht. 13.00 Nieuws, weerbe-
mentsprogramma. 15.00 Nieuws. 15.03 Sym
fonische muziek. 15.30 Amusementsmuziek.
16.00 Nieuws. 16.03 Beursberichten. 16.09 Lich
te muziek. 17.00 Nieuws, weerbericht en me-
Benoeming
DEN HAAG De secretaris-generaal
van het ministerie van Defensie, de heer
J. H. Wieffering, is door de koningin
benoemd tot commandeur in de orde
van Oranje-Nassau bij bevordering. De
versierselen, die bij deze koninklijke on
derscheiding horen, werden hem uitge
reikt door de minister van Defensie W.
den Toom, die de scheidende secretaris
generaal een diner aanbood.
NOORDWIJK Dinsdag j.I.
Is een aantal Europese tech
nici, geassisteerd door een
groep Amerikaanse collega's,
begonnen aan de laatste, drie
dagen durende controlefaze
voor de lancering van wat
de derde gezamenlijke Euro
pese aardsatelliet moet wor
den. Indien ook in de beslis
sende uren alles goed blijft
gaan. zal de lancering van de
HEOS-A omstreeks acht uur
vanavond moeten plaatsvin
den met behulp van een van
de Amerikaanse NASA voor
13 miljoen gulden gekochte
Deltaraket. Evenals de vorige
Europese kunstmanen, is de
HEOS-A een produkt van de
ESRO, de Europese organi
satie voor ruimteonderzoek,
waarbij momenteel tien lan
den zijn aangesloten. De ont
wikkeling van de satelliet
ving aan ln oktober 1965 en
thans, na drie jaren van har
de arbeid door geleerden uit
vele landen, hoopt men de
finitief de kroon op het werk
te zetten, een kroon die
alles bij elkaar het lieve som
metje van 47 miljoen zeker
niet slecht bestede guldens
gaat kosten.
De HEOS-A heeft een doorsnee van
1.30 meter en een hoagte van 70 centi-
mettiy fiovenop de metalen poten be-
De wetenschappelijke missie van de
HEOS (een afkorting voor Highly Ec
centric Orbit Satellite) kan worden be
schreven als zijnde een onderzoek van
de interplanetaire ruimte tijdens een
periode van maximale activiteit op de
De ruimte in de buurt van de aarde
wordt beïnvloed door twee factoren.
De eerste is het aardmagnetische veld
waarnaar zich onder andere onze
scheeps- en vliegtuigkompassen rich
ten en met het bestaan waarvan men
reeds eeuwenlang bekend is. De twee
is de „Zonnewind". Dit laatste feno
meen is eerst ontdekt in de laatste ja
ren. nadat de mens een begin had ge
maakt met het in de ruimte brengen
ran wetenschappelijke satellieten.
De Zonnewind is in wezen een continue
stroom plasma, door de zon uitgesto
ten atoomfragmenten zoals protonen en
elektronen, welke zich met een snel
heid van enkele honderden kilometers
per seconde door ons planetenstelsel
beweegt.
Het gebied in de buurt van de aarde,
dat hoofdzakelijk onder invloed staat
van het magnetische veld, wordt de
magnetosfeer genoemd. Dit gedeelte
wordt door een vrij scherpe grens, aan
geduid met de naam overgangslaag of
schokgolf, afgescheiden van de inter
planetaire ruimte waarin de Zonnewind
een overheersende rol speelt.
Deze grens is echter bijzonder beweeg
lijk. De afstand ten opzichte van de
aarde kan verarieren tussen 70.000 en
vele honderdduizenden kilometers, af
hankelijk van de stand an de zon,
maar vooral beïnvloed door de snelheid
van de Zonnewind. Deze kan namelijk
enrom toenemen in tijden dat onze zon
bijzonder actief is. Dit is het geval tij
dens perioden waarin vele vlekken «p
deze centrale ster in het zonnestelsel
zijn waar te nemen. Op die plaatsen
worden dan grote massa's materie
metg rote snelheid de ruimte ingeslin-
gerd waarvan de restanten enkele da
gen later de omgeving van de aarde
bereiken.
Dit kan tot gevolg hebben dat de schok
golf binnen enkele uren duizenden ki
lometers verschoven wordt, iets waar
van wij in het dagelijks leven niets
merken, maar waarin de astronomen
toch wel bijzonder geinteresseerd zijn.
WOLK IN RUIMTE
Om alle vereiste waarnemingen te kun
nen doen spreekt het vanzelf, dat men
de HEOS een zeer speciale omloopbaan
moet laten beschrijven. Zo zal het
hoogse punt welke de satelliet boven
de aarde moet bereiken op ongeveer
225.000 kilometer komen te liggen, het
geen tweederde is van de afstand naar
de maan. Daardoor komt de HEOS in
het gebied waar alleen de Zonnewind
waait, terwijl het apparaat voor de me-
ati van het magnetische veld de aar
de tot 440 kilometer zal moeten nade-
Eenmaal in de vijf dagen zal de satel
liet zo'n sterk elliptische baanl welke
een hoek van 28 graden met de Eve
naar maakt, beschrijven en daarbij ook
steeds minstens tweemaal de schokgolf
tussen magnetosfeer en interplanetai
re ruimte doorkruisen. Overigens heeft
de lancering daardoor heel wat voeten
in de aarde, omdat dergelijke baan al
leen in bepaalde gunstige perioden van
het jaar bereikt kan worden.
Zo zouden bepaalde zon- en maanstan
den de satel
iet weer spoedig kunnen
doen vergaan in de aardse dampkring,
terwijl een lancering op andere dagen
weer tot gevolg kan hebben dat de
HEOS voor te lange perioden van zon
licht verstoken zou blijven en dus van
warmte-energie voor het opladen van
de boordbatterijen en het handhaven
van een goede warmtehuishouding.
De lanceertijd is daardoor beperkt van
acht u. tot kwart over acht in de avond,
Nederlandse tijd, in de periode van 5
tot en met 19 december. Is men niet
in staat de start van de Delta-HEOS
combinatie binnen die tijd te realise
ren, dan zal gewacht moeten worden
op soortgelijke „lanceervensters", zo
als de Amerikanen dat noemen, in de
loop van 1969.
De omstandigheden voor Europa's der
de miljoenenschot zien er echter beslist
niet slecht uit. Sinds men op 28 okto
ber j.I. met de laatste voorbereidingen
een aanvang nam, hebben de zestig
zesro-mensen op Cape Kennede nog
relatief weinig moeilijkheden ondervon
den op een eveneens gesmeerd lopen
de beslissinde faze.
Een extra geruststelling daarbij is de
wetenschhap dat de Amerikaanse Del
ta-raket in het verleden al meer dan
vijftig maal heeft bewezen bijzonder
betrouwbaar te zijn, zodat de feitelijke
programmaleiders op het ESTEC-la-
boratorium te Noordwijk vermoedelijk
een zeer aangenaam Sint-Nicolaaspre-
sentje te wachten staat, indien de lan
cering vanavond inderdaa doorgang
zal vinden.
MINISTER DE BLOCK:
(Von
parlementaire redactie)
DEN HAAG Minister De Block van
Economische Zaken heeft de nadruk ge
legd op de noodzaak van bedrjjfscon-
centraties. Daarbij stelt men zich be
drijfsfusies voor, die voor alle partijen
bevredigend mogclk verlopen. Op een
enkele onplezierige uitzondering na. al
dus de minister, lukt dit ook.
De minister reageerde op kritiek over
te veel geheimhouding ten aanzien van
onderhandelingen over industrievesti
gingen niet te kunnen inzien hoe hij de
industrialisatie door openbaarheid zou
kunnen bevorderen. De buitenlandse
ondernemingen wensen geen openbaar
heid. „Als ik iets van onderhandelingen
openbaar zou maken, zitten andere lan
den op het vinketouw om eventuele ves
tigingen weg te kapen".
Over steun aan Verolme voor een
mammoetdok in het Botlekgebied deelde
de minister mee dat het Rijk een lening
van 105 miljoen gulden aan Verolme
geeft, waarvan 75 miljoen gulden voor
het mammoetdok. De minister bestreed
dat de financiële gegevens van Verolme
onvoldoende zouden zijn geweest.
Zelfmoorden
bij Westduitse
ambtenaren
BONN (DPA) Aan het aantal zelf
moorden van Westduitse ambtenaren
komt geen eind. Naar het Westduitse
ministerie van Buitenlandse Zaken gis
teren bekendmaakte, heeft in Den Haag
de 54-jarige Riidiger Herold de hand
in zichzelf geslagen.
Sedert 1965 werkte hij op de consu
laire afdeling van de Westduitse ambas
sade daar. Herold, die volgens een
woordvoerder in Bonn al twee jaar aan
depressies leed, was drie weken gele
den uit een kliniek in Bonn ontslagen
iaar had het werk nog niet hervat
Even tevoren was nog een zelfmoord
geval bekendgemaakt. Dat betrof de 47-
jarige bode Bernhard Dudek, werkzaam
op het ministerie van Buitenlandse Za-
in Bonn, die dinsdag door ln zijn
woning was aangetroffen. Ook hij werd
zwaarmoedig genoemd. Het aantal zelf
moorden van Westduitse ambtenaren in
de afgelopen twee maanden is daarmee
tot negen gestegen.
Zondag nog maakte de 62-jarige
hoofdambtenaar Arnold Willerding van
het ministerie van Landbouw een eind
zijn leven, vermoedelijk wegens fa
milieomstandigheden.
De Haagse politie is ambtshalve in
kennis gesteld van de zelfmoord van de
Westduitse adjunct-attaché Rüdiger He-
Tsjechische pers
verdedigt vrije
meningsuiting
PRAAG (A.P.). De Tsjecho-Slo-
waakse journalisten, die in een eerste
ronde de overwinning hebben behaald in
hun strijd om vrije meningsuiting te
handhaven, hebben gisteren laten weten
dat zjj dit recht blijven verdedigen, en
zo nodig voor de rechter.
De waarschuwing stond in een open
brief van de redactieraad van „Repor
ter", een weekblad dat deze week tot
nieuw leven is gebracht door de vereni
ging van journalisten na op order van
de regering drie weken geschorst te zijn
geweest.
In de brief wordt gezegd, dat „inmen
ging in de vrijheid van meningsuiting
inmenging betekent in de grondrechten
van de burgers van dit. socialistische
land wat schadelijk is voor het socia
lisme. Wij willen duidelijk zeggen dat
bij elke nieuwe onderdrukking van de
vrijheid van meningsuiting we ons tot
de rechter zullen wenden, zoals wij in
de zo juist beëindigde zaak hebben ge-i
