klavertje
vier
van
21 miljoen
oudenrijn
zit
vol
weeffouten
EHBO
ELKE DAG
STERFT ER
EEN MENS
TE VEEL
75 jaar
critici:
Verkeer en Waterstaai
ziet zonnig perspectief
voor lussenconstructie
UTRECHT Klavertjes-vier zijn zeldzaam. Maar
ons land heeft er nu één. Het heeft twee miljoen
gulden gekost en ligt bij Oudenrijn, waar men
anderhalf jaar lang stuivertje heeft moeten wisse
len om een te klein geworden verkeersplein om te
bouwen lot een botanische constructie, die gewas
sen is tegen het kruid van het groeiend verkeer.
Woensdag 13 november a.s. kan de klaver geplukt
worden en zal het verkeer Den Haag-Arnhem en
Amsterdam-Den Bosch elkaar niet langer in de
wielen rijden. Deze zullen elkaar kruiselings onge
lijkvloers passeren. Linksafslaanders zullen dan
een lus kunnen leggen en voor wie naar rechts wil
liggen er vier zijarmen.
Als één verkeersplein in den lande recht had op een
grootscheepse aanpak, dan wel Oudenrijn, dat de last
van het groeiende autobezit in hoge mate te verduren
heeft gehad. Het aantal auto's, dat hier per dag
passeerde, steeg van 15.000 per dag in 1953 tot 22.000
in 1955 en bedroeg in 1960 36.000. In 1965 was dit cijfer
al opgelopen tot 59.000 per dag en vorig jaar tot 67.000.
De drukste dag werd verleden jaar bereikt op
Pinksteren, toen met nogal wat blikschade de 100.000
viel op deze ruit.
Wisêmvasje
Voor de nieuwe klaver is dit aatronomiaohe crjfer een
wissewasje, zeggen de mensen van Verkeer en
Waterstaat. Het uit ztJn as herrezen Oudenrijn kan dit
gemakkelijk aan, mits alles goed „bebakend en bebord"
wordt, zoals dat in verkeerskringen heet. Verkeer en
Waterstaat, die verantwoordelijk is voor het geheel,
heeft studie gemaakt en adviezen ingewonnen alvorens
geleiders te plaatsen. Op de gehele klaver zal men geen
stoplicht meer vinden. Evenmin zal 'n maximumsnelheid
worden vastgesteld! Het ligt zelfs in de bedoeling, dat
er geen politieman meer te zien zal zijn. Het zal van een
leien dakje kunnen gaan in een optimaal samenspel van
bebakening en bedreven automobilisme.
De bonzen van Verkeer en Waterstaat en dan in het
bijzonder ir. D. Labrie onder wiens leiding de klaver
werd gekweekt vrezen de kritiek niet, die er al was
toen vier-vijf jaar geleden tot de klaver werd besloten
en die nu opnieuw hevig is losgebrand, speciaal in
Delftse th-kringen, waar wegenbouw en verkeerskunde
een eigen leerstoel heeft. Puur rekenkundig gesteld gaat
zich in viervoud op de klaver het volgende
verkeerspatroon ontwikkelen: op de doorgaande wegen,
alle tweebaans, voegen zich de dubbele rijen auto's van
de lussen en die van de zijarmen. Dat levert zes auto's
op, die spatbord aan spatbord en met een snelheid van
zeg honderd kilometer zich in het gelid van twee aan
twee moeten stellen.
ZATERDAG 9 NOVEMBER 19b
Het klaverblad Oudenrijn zal woensdagmiddag om half vier officieel in .gebruik worden gesteld door drs. J. A. Bakker, minister van Verkeer
en Waterstaat. De tijdelijke verbindingswegen (zie pijlen) moeten nog verwijderd worden. Het verkeer Den HaagArnhem voert onder het
viaduct door; dat van AmsterdamDen Bosch gaat er over heen.
We
'en noemen de verkeersmensen
open oog voor deze zaak vrezen
le naaste toekomst vele weeffouten gemaakt zullen
worden, die zowel botsingen als op zijn minst stagnatie
zullen veroorzaken. Daarom, zo stellen de critici, is de
klaver al verouderd nog voor-ie in gebruik is. Men hud
in Oudenrijn, zo vervolgt de kiitiek, een oplossing
moeten vinden, die gebaseerd had moeten zijn op de te
verwachten verkeersdrukte in 2000. Dit had gekund door
voor linksafslaand verkeer directe verbindingen te
maken.
Kiezen of delen
Deze goedbedoelde en derhalve serieus genomen
opmeriilngen krijgt Verkeer en Waterstaat al jarenlang
toegeworpen. Deze instantie Ls dan ook niet moe
geworden dergelijke betogen telkens opnieuw te
weerleggen. Destijds al toen Oudenrijn verkeerstechnisch
bezweek onder de last van onstuitbare files kwamen
er van denkers en praktici allerlei voorstedien los. Vele
bleken niet te realiseren, andere te duur. Men kan
kiezen of delen: of heel veel geld stoppen in Oudenrijn
met verwaarlozing van wegenaanlog elders of voor
minimale financiën een maximale constructie scheppen
en met de loop der jaren toenemend verkeer opvangen
op nieuwe wegen, zoals nu het Plai* bestaat om een
nieuwe verbinding RotterdamArnhem te creëren.
Op het punt van het weven is een uitgebreide studie
gemaakt in Duitsland op Duitse klavers. Bij vele
Nederlanders is bekend het Frankfurter Kreuz, dat
momenteel tweemaal zoveel verkeer verwerkt als na de
openstelling Oudenrijn. Het weven schept hier niet de
minste problemen. Verkeer en Waterstaat is er zich
ovgrigens van bewust, dat de gemiddelde Nederlandse
automobilist van huis-uit bepaald geen vaardige wever
is. Dat is vooral gebleken op de ruit, waarop men zich
tijdelijk op Oudenrijn heeft moeten behelpen. Op de
omleidingswegen met de driebaansstroken en
daarenboven duidelijke borden zag men toch het gros
van de automobilisten de middenbaan kiezen. Men is
te bang in de verkeerde richting te geraken en kiest dc
veilige middenweg in plaats van zich rustig in- en uit
te weven naar links of naar rechts.
Het is daarom, dat de poJiUe het,, hart vast houdt voor
de opening- op woensdkg. Dé k-lavei* zal riet enige uren
geplukt zijn of de verkaej-ssbroken zullen zich in
Oudenrijn aandienen, omdat uit het hele land
Ajaxadoranten zich naar de wedstrijd tegen Fehnarbace
zullen .spoeden. Dit wordt direct al een krachtproef.
Gelukkig volgen daarna enige werkdagen met over het
algemeen beroepsmatige automobilisten, die zich doen
kennen als geroutineerde rijders. De politie voorziet
dan verder weer complicaties op de daarop volgende
vrije zaterdag en zondag, omdat dan de klaverkijkers
al zondagrijdend in grote stromen zich naar Oudenrijn
zullen begeven en mogelijk zichzelf zullen werpen op
het pikken van zoveel mogelijk lussen en zich zullen
storten op zoveel mogelijk weefgetouwen. Niet waar. je
kunt, je het beste in één keer op alles tegelijk gooien.
Dan heb je het gehad en dan weet je het voor de
volgende keer. Dat is te hopen, zegt de politie, die het
nu nog meemaakt, dat er automobilisten zijn, die
verkeerd gereden rustig op de rijksweg een stukje
achteruit rijden.
Beschermheilige
Wij hebben de politieman, die dit vertelde,
tegengeworpen, dat ons dit verhaal lichtelijk overdreven
voorkwam, omdat we nooit van ongelukken hadden
gehoord, die 'n gevolg zouden zijn van dit achterwaartse
spitsroeden rijden. Dat is nog waar ook, zei de politie,
want dat soort mensen heeft een beschermheilige op
zijn hand. Als een ervaren automobilist even niet kijkt,
heeft hij een deuk, maar die mensen komen nog
heelhuids thuis ook, omdat anderen kans zien om
boogjes te draaien rond deze gevareneoekers.
De politie heeft op Oudenrijn, dat in de jaren 1940 als
verkeersplein ontstond, „pure ellende" meegemaakt.
Met de regelende arm kon zij het op hoogtijdagen hier
niet aan. Er moest een vliegtuig bijkomen, die de zaak
regelde vanuit de ludht. Afwisselend viel de bevoegdheid
over dit plein toe aan de gemeentepolitie Utrecht dan
wel aan de verkeersgroep van de rijkspolitie. Een en
ander werd veroorzaakt door annexaties en
werkverdeling. De buitenstaander heeft hier nooit wat
van gemerkt, omdat belde polttieorganen de jaren door
in soepele samenwerking de op rubber zoevende stalen
vloedgolven hebben ingedamd. Als de stoplichten het
niet meer aankonden, ging men over tot het handwerk,
maar er werd vaak veel gevraagd van het
improvisatietalent. Het grootste euvel voor de
verkeerspolitleman is en blijft, dat het merendeel van
het autorijdende publiek traag blijft in zijn beslissingen.
Het is soms het beste, zo verluidt het in politiekringen,
om er „maar niets aan te doen", want hoe meer je
regelt, hoe benepener het publiek gaat werken met gas
en stuur, terwijl het invoegen, het weven met een
zekere snelheid moet gebeuren, wil het gelijkmatig
verlopen. Dit is bovenal een kwestie van rij-ervaring.
Gebeurt dit te langzaam dan zijn botsingen niet te
vermijden.
Verkeer en Waterstaat zowel als de politie menen, dat
de bebakening en de verkeersgeleiding op de nieuwe
klaver voldoende uitgekiend is om alle complicaties
uit te sluiten. Maar men weet het nooit. Het zal moeten
blijken tot het maken van welke fouten de onervaren
rijders nu weer in staat zullen zijn. De eerste dagen en
zeker in de weekeinden blijft de politie een oogje in
zeil houden, maar het is niet de bedoeling daarmee do
te gaan. Men zal het eens zelf moeten leren. Vc
aftellende snelheden voelt men niets. Dwingt i
verkeer tot langzaam rijden, dan verkleint
capaciteit van de klaver en het is juist de bedoeli
deze zo hoog mogelflk te doen zijn.
Klaver troef
Voor het werk in uitvoering kon worden genomi
moest eerst de waterbeheersing onder handen. Daar
volgden de grondverbeteringen om 'n stevige onderla
te krijgen, waarin de klaver stabiel gebied kon wordt
Bijna een miljoen kubieke meter zand werd uitgesti
in uitgegraven gaten. Voor deze zogenaamde vertics
drainage moest 240.000 meter zandpaal reohtop in
vochtige bodem worden geplaatst. Om de middencirt
vrij te krijgen, zette men nadien de stevig gefundwr
zijarmen uit, die door de tijdelijke tussenverbindin-
de figuur kreeg van een ruit.
Het viaduct vergde een fundering van 462 betonpad
Binnen de stuiver kregen intussen de hoofdrijba:
vorm, die na de verwijdering van de tijde!:
verbindingen tussen de zijarmen aangesloten zu!
worden op de bestaande rijbanen in de vier richting
Dit gebeurt de komende twee drie dagen. Er t
dan niet harder worden gereden dan twintig kilome
omdat de provisorische voegsels bij hogere snelhe
levensgevaarlijk zijn. De politie houdt in de kome
drie dagen ook scherp toezicht, te begin
maandagochtend.
Het is de bedoeling, dat met het aanbrengen t
definitieve toplaag op dit wegencomplex zal
gewacht tot het komende voorjaar. De ondergrond
dan onder de druk van het verkeer al zakkend i
uiteindelijke basis gevonden hebben. De ontst
scheuren zullen dan tevens afdoende kunnen wrö'
gedicht. Overal waar dat nodig werd geacht, wer;
middenbermbeveiligingen aangebraoht. Ook werd
klaver royaal in het licht gezet. Studie zal aan de ha:
van de praktijk worden gemaakt, op welke plaats
op de lussen anti-verblindingshekken zullen
worden geplaatst.
Bij de uitvoering van de klaver waren de volger
firma's betrokken: aannemingsbedrijf gebroed
Schouls N.V. te Leiden, de N.V. GEKA te Dordrec
Koninklijke Maatschappij Wegenbouw N.V., alsnu
de Cultuurtechnische Dienst. De openstelling
klaver kan een maand eerder plaats hebben
aanvankelijk was becijferd.
Een maand eerder derhalve dan we gedacht hebb
kunnen we met ons allen proefondervindelijk vastste.
wie van de deskundigen gelijk hebben: zij die stel!
dat de klaver tot 2000 mee kan of zij die zeggen,
het nu al te klein is. Wie mee wil doen. zette i
volgende week zóndag achter het stuur. Men kan
zelfs een spelletje kruisjassen van maken
Klavertje-Vier als troef.
TON OLIEMULLi
DE oude Romeinen plachten be
wusteloze drenkelingen naar
de top van een heuvel te dra
gen om ze vervolgens naar be
neden te laten rollen. Als resultaat
van het schudden en schokken kwa
men de arme slachtoffers dan soms
weer bij, waarna ze rustig konden
overlijden aan inwendige kneuzingen of
erger. Ietsje minder drastisch ging
men tegen het einde van de achttiende
eeuw te werk, maar het bleef knoeien,
getuige deze instructie van de maat
schappij tot redding van drenkelingen
uit die dagen: „rol niet, maar draag
in huis ontkleed verwarmd en wrijf.
Blaas rook cn adem in. laaf, drenk,
verzorg en blijf". Inmiddels is de ont
wikkeling zover voortgeschreden dat
krantekoppen in de trant van „veulen
gered met mond-op-mond beademing"
en „hond gered met levenskus" geen
zeldzaamheid meer zijn, hetgeen de ver
wachting wettigt, dat ook de levens
kansen van menselijke drenkelingen
aanzienlijk hoger mogen worden ge
schat dan vroeger het geval was. Een
prettige gedachte, waarvoor dank aan
de koninklijke Nederlandse vereniging
eerste hulp bij ongelukken.
Deze organisatie viert zaterdag zijn 75-
jarig bestaan met een feestelijke sa
menkomst in het Amsterdamse congres
centrum. Gelijktijdig wordt een boek
je op de markt gebracht, wuarin de
schrijver Bgrt van Veen met mede
werking van dc arts N. van Hasselt
onder dc titel „niet op hun achterhoofd
gevallen" het werk van de vereniging
belicht. Het is geen gedenkboek ge
worden in de gebruikelijke zin, maar
een serie interviews met mensen, die
qualitate qua weten, wat eerste hulp
is en moo' zijn. Daarbij worden geit
noch kooi gespaard. EHBO-directeur A
van Roon zegt bijvoorbeeld: „Het i.s
'n duidelijke zaak, dat onze leden dank
zij het feit, dat ze EHBO hebben ge
leerd, mensen het leven redden. De af
gelopen twee maander heb ik daarvan
weer twee duidelijke voorbeelden ge
zien: mensen in de kracht van hun le
ven wie een ongeluk overkwam, die on
getwijfeld dood zouden zijn geweest, als
geen EHBO-er hen had gered. Dat be
spaart de gemeenschap veel geld. Dat
bespaart ook de levensverzekerings
maatschappijen veel geld. Toch draagt
de gemeenschap weinig bij. Enkele
gemeenten geven subsidie, die uit
eenloopt van 50 tot 1500 gulden per
jaar aan plaatselijke afdelingen, maar
verzekeringswereld doet helema,
niets voor de koninklijke vereniging.
Dan spreek ik alleen maar over
vallen, waarin wij de dood hebben
ten te voorkomen, want dat is
spectaculaire zaak. Maar van bels
zijn ook alle arbeidsdagen en un
die niet verloren gaan, omdat
EHBO-er meteen afdoende hulp v
leent, zodat een wond, die anders
gaan zweren, nu een eenvoudige schram
blijft. In de VS, waar het systeem van
ge- sociale voorzieningen aanmerkelijk min-
vve- der geperfectioneerd is dan bij ons,
een trekken de verzekeringsmaatschappij
en miljoenen dollars per jaar uit om
leken op te wekken zich in eerste hulp
btj ongelukken te verdiepen en om be
loningen te geven aan mensen, die goe
de eerste hulp hebben verleend. Ijos
daarvan ben ik ervan overtuigd, dat
een vereniging als de onze haar inkom
sten voor een 70 tot 80 percent uit do
naties en subsidies moet krijgen. Ook
dat lijkt er in de verste verten niet
op. Tja, als ik het eens laag schat, ge
ven onze leden jaarlijks tezamen zeker
meer dan anderhalve ton uit aan ma
teriaal, dat gebruikt wordt om ais
ik het grof mag zeggen de verze
keringsmaatschappijen hun winsten te
laten maken. En ook het bedrijfsleven
zou wel eens mogen laten merken, dat
ons werk grote bedragen bespaart".
KINDERSCHOENEN
De jarige vereniging heeft momen
teel 6U(l afdelingen met 37.500 wer
kende leden, waarvan er 32.000 het
lang geldige eenheidsdiploma bezitten. In
ren. hetzelfde jaar registreerde men 75.909
een ongevallen, waarbij een lid hulp ver
leende een cijfer, dat ongetwijfeld
veel te laag is, omdat lang niet alle ge-
vallen door de betrokkenen worden
doorgegeven. Desondanks zegt direc-
teur Van Roon enkele bladzijden ver
der: „Ik ben van mening, dat de EHBO
organisatorisch nog in de kinderschoe
nen staat. We hebben nu drie televisie
uitzendingen van Soculera gehad. Bij
elkaar een kwartiertje. Daarop kwam
zo'n stroom aanmeldingen, dal meni
ge afdeling met de handen in het
haar zat, omdat er te weinig instruc
teurs waren. Het aantrekken van arts
docenten wordt eei. steeds groter pro
bleem. Vooral ook veel jonge mensen
melden zich als lid en die zou ik zo
graag in de besturen hebben. Maar tal
van ouderen meent men nog niet te
kunnen missen, terwijl anderzijds jon
ge mensen het niet zo prettig vinden
met al te oude mensen in een bestuur
te zitten. En zij hebben gelijk. Het is
nu eenmaal een harde waarheid, dat
er in menig bestuui veel te veel tijd
verloren gaat. doordat er zo ontstel
lend in-efficiënt gewerkt wordt
Toen de vereniging eerste hulp bij on
gelukken werd opgericht (het predikaat
„koninklijk" kwam er pas in 1953 bij)
waren turfmolm, spinrag en verse uri
ne nog geliefkoosde middelen om won
den Ie behandelen behalve brand
wonden, want daarvoor achtte men
witte suiker uitermate geschikt. Ie
mand, die aan acute buikpijn leed,
kreeg nog vaak als beproefd recept
lampolie met bruine suiker te slikken
en een benauwdheid op de borst werd
bestreden door in olie gebakken aard
appelen op de pijnlijke plek te leggen.
Het palingoproer in de Amsterdamse
Jordaan ging de medische geschiedenis
vooral in omdat de straat naar het zie
kenhuis „kenbaar was door strepen
bloed, dat uit de rijtuigen met gewon
den lekte".
Deze toestanden zijn in hetzelfde
tempo als de witte neushoorn uilgestor
ven. Dat de EHBO hiermee echter ver
re van overbodig geworden is. toont
het boekje „niet op hun achterhoofd
gevallen" overduidelijk aan. Naarma
te de samenleving zich moderniseert,
stijgt de kans op ongelukken op on
rustbarende manier. De aanwezigheid
van een EHBO-er kan het behoud van
een of meer mensenlevens betekenen.
De overheid ziet dit momenteel in. De
regering overweegt al, de kennis van
bepaalde EHBO-handgrepen verplicht
te stellen voor deelnemers aan het
(snel) verkeer.
matoloog van het Academisch Zieken
huis Dijkzigt in Rotterdam zegt daar
over: „Iedere Nederlander zou eerste
hulp bij ongelukken moeten kunnen
verlenen. En de mogelijkheid is er.
want de EHBO is teruggebracht tot
een aantal eenvoudige belangrijke
handgrepen. We weten nu precies, wat
we moeten doen. Dit is vooral moge
lijk geworden doordat zich een beter
inzicht ln de verschillende ongevals
gevolgen heeft baan gebroken en door
dat beter doordachte behandelingswij
zen zijn ontdekt. En ook kan de oplei
ding voor EHBO worden vereenvou
digd, omdat er meestal sneller een
ambulance beschikbaar is. Het staat
vast, dat jaarlijks enkele honderden
verkeersslachtoffers overlijden wegens
het ontbreken of niet tijdig verlenen
van eerste hulp. Het percentage, dat
in leven had kunnen blijven, schom
melt tussen de 10 en 20 procent. Mu
tatis mutandis geldt dat ook voor de
(zwaar) gewonden. Het gaat daarbij
absoluut niet om geringe getallen. Een
beetje rekenen leert, dat tijdige eerste
hulp wellicht bijna een mensenleven
per dag had kunnen behouden". Dr.
Van der Slikke heeft zelf eens op straat
een leven gered louter door het slacht
offer van een verkeersongeval op zijn
zij te leggen. „De man dreigde te stik
ken in zijn bloed". Als ik er niet ge
weest was, was hij beslist doodgegaan,
want niemand van de omstanders stak
een hand uit. Uit dit voorval alleen al
blijkt dat soms de eerste minuten na
een ongeval kunnen beslissen over le
ven of dood en dat in veruit de mees
te gevallen een eenvoudige handgreep
voldoende is. Maar die handgrepen
moeten dan ook'in een zo wijd moge
lijke kring bekend zijn en er vooral
op gericht zijn, dat er niets verergert".
Hoe waar de opvatting van dr. I
Slikke is, illustreert Bart van Veen
een verhaal, opgetekend uit de m
van de heer Wessel Draaijer, oud'
cretaris van de afdeling Amsterc
van do EHBO. Hij kwam op
toevallig langs toen een vrouw o
tram was gekomen. „Er stonden
veertig mensen omheen, maar
deed iets. Het slachtoffer bloedde he
Twintig meter verderop lag haar lint
been. Dat was boven de knie afgei
In zo'n geval moet je een aantal
gen doen. ik kniel bij het slachto
neer en druk de slagader af in
De bloeding komt daardoor tot
stand. Vervolgens zeg ik tegen een
de omstanders, dat hij de GGD r
bellen. Die kerel stond te trillen op
benen en daarom heb ik hem pré
voorgepraat wat hij in de teief
moest zeggen en ik waarschuwde h
dat hij dc boodschap moest
herhalen. Anders wacht je e
loos op een ambulance, omdat
telefoneerder misschien nog w
goede nummer draait, maar da
de zenuwen alleen zegt: „Wilt t
een komen, er is een ongeluk gebe:
en vervolgens pats de hoorn op de t
legt zodat de GGD niet eens
in welke straat het slachtoffer zich
vindt, laat staan voor welk pen
Slot van het verhaal: „die
kreeg een prothese natuurlijk, maï
ziel er weinig van als je het niet
Af en toe komt ze een kopje thee
ken en ze vertelde me, dat
weer met haar man uit dansen gaat
PIET SNOEI
„Niet op achterhoofd gevallen" door
van Veen. uitgegeven t.g.v. 75-Jark
staan van EHBO bij H. W. J. E
