Volmaakt voorbeeld van discriminatie
NOORD-IERLAND EXPLOSIEF
Mens in ziekenhuis
heeft óók rechten
Ik geloof dat
interesse voor
veel Nederlanders
Indonesië hebben
100 GOLDEN
Mr. Scheltema
van Bagdad
naar Djakarta
Vrouw beroofd
van gouden
CRISIS IN
FRANSE
C.P.
Gescjiillen
in Hanoi
over akkoord
ring
DINSDAG 22 OKTOBER 1968
DE LEIDSE COURANT
'(Van ome correspondent Ben Bies)
LONDEN In een officiële uitgave van het
Central Office of Information, het Engelse
equivalent van de Nederlandse rijksvoorlich
tingsdienst, komt de volgende verklaring voor:
„De procedure voor plaatselijke verkiezingen
in Noord-Ierland is neergelegd in de kieswet
(Noord-Ierland) 1962 en de onder die wet
uitgevaardigde voorschriften van het ministerie
van Binnenlandse Zaken voor Noord-Ierland.
Deze voorschriften komen in het algemeen
overeen met die in Groot-Brittannië, hoewel ze
op sommige punten afwijken; bijvoorbeeld:
men kan niet per post stemmen en alleen
militairen in actieve dienst kunnen anderen
machtigen om voor hun te stemmen." Deze
grof misleidende mededeling wordt gedaan in
„Britain, au official handbook 1968".
Ook andere informaties over Noord-Ierland in
ddt overigens zeer volledige en consciëntieus
accurate naslagwerk is tendentieus. Zo ver
zwijgt ze over de politiemacht in Noord-Ier
land, dat de drieduizend politiemannen en de
tienduizend vijfhonderd man sterke polifcie-
reserve daar als enige korps op de Britse
eilanden zijn uitgerust met vuurwapens. Dit
zijn belangrijke punten.
Openlijke zwendel elk ander woord is een
eufemisme bij plaatselijke verkiezingen,
vrijwel onbeperkte politiebevoegdheden en
bruut politieoptreden behoren tot de onont-
kenbare feiten, die de situatie in Noord-Ier
land kenmerken als een donkere smet op de
Britse democratie.
Op geen enkel amder punt heb ik tijdens
vijftien jaar als Londens correspondent Engelse
officiële woordvoerders kunnen betrappen op
pertinente onwaarheden en opzettelijke on
volledigheden, zoals het officiële handboek die
met betrekking tot Noord-Ierland probeert te
verkopen.
De conclusie is duidelijk; de Britten zijn zich
het Noordierse schandaal goed bewust. Hoe
kan het ook anders? Rechtse en linkse Britse
bladen hebben het vraagstuk vele malen op
niets verbloemende wijze uiiit de doeken ge
daan. Het is een van de wedniige punten, waar
op zij het onderling eens zijn. Naar aanleiding
van de recente ongeregeldheden in London
derry schreef de serieuze „Observer" onder
meer: „De toestand is niet langer houdbaar.
Als het parlement zich gaat beraden op de
toekomstige positie van Schotland en Wales,
zou het volkomen gerechtvaardigd zijn als de
toekomstige positie van Ulster eveneens onder
de loep wordt genomen. Een koninklijke com
missie is overbodig: over de feiten kan immers
niet worden getwist Het punt is: als Belfast
niet bereid is de nodige wettelijke hervor
mingen tot stand te brengen om de burgers
van Ulster dezelfde democratische rechten te
geven als de mensen in de rest van het Ver
enigd Koninkrijk, heeft Westminster zowel het
juridische recht als de morele plicht om het
te doen."
Bedrog en geweld
Het socialistische weekblad New Statesmen
verklaarde, dat men dn Noord-Ierland een
volmaakt voorbeeld had van het onthouden
van elementaire burgerrechten aan een be
langrijke minderheid door middel van bedirog
en geweld. Het blad vroeg zich af, wat minister
president Harold Wilson de Rhodesisohe re
bellenleider Ian Smith te leren heeft, zo lang
hij geen initiatief neemt om de situatie in
Noord-lei la nd te normaliseren.
In hetzelfde blad verscheen een week later
een artikel, dat als volgt eindigde: „De al
vijftig jaar durende tragedie van Noord-Ier
land schuilt dn het feit, dat het land wordt
geregeerd dooi" unionistische politici met geen
schijn van eerbied voor het yolk, voor het
gewone fatsoen van een democratische maat
schappij of voor de instituten van het Britse
Na de storm van protesten over het wangedrag
van de politie in Londonderry heeft Harold
Wilson de Nooedierse premier Captain O'Neill
heeft hU laten weten. De ontmoeting betekent
nog niets. Zelfs als Wilson als eerste minister
president zou besluiten iets te doen aan het
uitgenodigd voor een gesprek. En als h\j in
de nabije toekomst tijd heeft, zal Captain
O'Neill even op Downingstreet 10 langsgaan,
probleem, zou er veel moeite en nog meer tijd
mee gemoeid zijn.
Het vraagstuk Noord-Ierland is een explosief
mengsel van politieke, godsdienstige en sociale
aspecten, voortdurend op het kookpunt ge
houden door eindeloze historische bitterheid
en fel nationalisme. Want het vraagstuk
Noord-Ierland is een deel en een erfenis van
de Ierse kwestie, die wat de betrokken par
tijen betreft meer menselijke en sociale pro
blemen-met zich heeft gebracht dan de Spaanse
burgeroorlog-
Twee conflicten
oorspronkelijke Ulster vallen niet samen met
die van het huidige grondgebied) bestaat uit
de zes graafschappen, die onder de zogenaamde
parti t i enegeling onder Brits bewind leven,
terwijl Zuid-Ierland zich ontwikkelde tot een
onafhankelijke republiek. Geheel tegen de
persoonlijke beloften van de toenmalige Britse
minister-president in, kreeg de tijdelijke rege
ling een definitief karakter. Hertgeen inhoudt,
dart vrijwel volledig katholieke streken tegen
wil en dank deel uitmaken van het door en
door protestantse Noord-Ierland. Nu spelen
twee conflicten langs en door elkaar.
Aan de ene karnt hebben de echte Ierse natóo-
nlafliisten nooit het partirtire-èdee aanvaard. Zij
blijven streven naar het ene verenigde Iteriand.
De druk varn de politieke, miifldtadire en 60oiaile
realiteit heeft de actieve anti-partiitriebeweging
gereduceerd tot een handjevol fanatieke idea
listen.
Maar hert tweede conflict leeft juist nu weer
op; het betreft de officiële en openlijke dis
criminatie tegen de katholieke minderheid
(altijd nog ruim 30 procent) in Noord-Ieriand.
In Noord-Iertand. Zuid-Ierland en ook in
Westminster groeit de actie voor elementaire
burgerrechten voor die katholieke minderheid
aan tot een orkaan. In Noord-Ierland bestraat
nu een oml-rtghtsbeweging, net als in Amerika
en met evenveel reden. Men spreek ook over
de „blanke negers" van Noord-Iertamd, over
„blanke ghetto's" en de leus is „One man, one
En net als in de Verenigde Starten krijgt de
Noordierse crivdl-rightsbewoging wel steun van
liberale elementen uit hert andere kamp, maar
de tegenpartij dn haar geheel verzet rich met
snel toenemende hevigheid. En net als in de
Verenigde Starten is ook dn Noord-Ierland
vrees de onderliggende oorzaak van het verzet-
Men vreest namelijk, dat emancipatie der
katholieken ook de grenskwestie weer aan de
orde zal stellen en de protestanse meerder
heid in Noord-Ierland zal nog liever generaties
lang man voor man omkomen dan één centi
meter grond aan de republiek te overhandigen.
Over hereniging kan niemand zelfs maar
fluisteren. „Wij verdedigen het grootste recht
van de mens", zei de voormalige premier van
Noord-Ierland, lord Brookëborough, „wij ver
dedigen de vrijheid en ter wille van drie vrij-
kiesdistricten gejongleerd om gemeenteraden
met een beslissende protestanse meerderheid
te verzekeren. Zo heeft Londonderry een
plaatselijke katholieke meerderheid VUn bijna
80 procent, maar de protestanten produceren
een onaantastbar.- meerderheid in de raad.
Waar /tet stemrecht veelal te m iken heeft met
huizen, ontwikkeling en positie, onderwinden
de katholieken bovendien een genadeloze dis
criminatie op de terreinen van woningtoewij
zing, onderwijs en benoemingen. Om maar
weer bij Londonderry te blijven: op een be
volking van net 60-000 riolen komen daar nriot
minder dan 2000 katholieken zonder woning
voor. Zij kunnen ook geen enkele hoop koeete
ren, omdat de protestantse gemeentebestuur
ders nriet van plan zijn hen ooiit een perma
nente woning en daarmee de mogelijkheid
van stemrecht te geven. Zo verblijven hele
gezinnen in heit wouikbouse, een Victoriaans
fcoort gesticht, terwijl vrij gezel lenmeisj es een
heel huis -toegewezen krijgen. Waar dan bo
vendien sprake Is van chronische werkloos
heid (10 tot 25 procent), maken katholieke
arbeiders al heel weinig kans op sociale recht
vaardigheid en sociale ontwikkeling.
De socialistische volksvertegenwoordiger Gerry
Fltt, die bij de ciril-rightsdemonstraties in
Ixmdonderry door de politie werd neerge-
knuppeld, drukte bet zo uit: ,.W(J wensen op j
de allereerste plaats een onderzoek naar de
speciale volmachten die de Noordierse regering
zichzelf heeft gegeven, omdat ze in strijd i(Jn i
met tenminste 22 artikelen van de UNO-ver- j
klaring van de rechten van de mens"
(ADVERTENTIE)
kaas
uit het
vuistje
dc g van
goed
idee
b'j
de tv
Captain O'Neill
hedd zijn wij bereid de allergrootste offers te
Stemrecht
Terwiille van drie vrijheid wordt ook de vrij
heid van de 'katholieke minderheid stelselmatig
beknot. Het sabamdfeial van de plaatselijke
verkiezingen, bijvooit>eéld, bestaat hierin, dat
men weigert univeroeell stemrecht te verlenen.
Het stemrecht is afhankelijk van eigendom,
positie in de zakenwereld of in universitaire
kringen. De in alle oprichten achtergebleven
katholieken (nationalisten) maken dan uiter
aard weinig kans. Niet minder dam 25 procent
van hen hebben eenvoudig geen stemrecht. Aan
de andere kant beschikken veilige protestantse
(unionistische voormannen op grond van veler
lei kwalificaties over 20 tot 40 stemmen ieder.
Daar zelfs deze ingebouwde voorsprong niet
voldoende blijkt, wordt met de grenzen van
Interne
aangelegenheden
Westminster behoudt de uiteindelijke souve-
roimitedit over Noord-Ierland, dttt een deel van
hot Verenigd Koninkrijk on. Sinds de porta tde-
rogoimg in de twdntiger jaren is echter hert
constitutionele gebruik gegroeid, waarbij de
Britse (regering en hert Britst: parlement rich
nooit rechtstreeks mengen in de interne aan
gelegenheden van Noord-Ierland. Hot lijkt een
aannemelijk gebruik, maar waar menselijke
rechten letterlijk en figuurlijk met laarzen
worden getreden komt de zelfbepericing r an
onbetwiste souvereriniteit neer op schuldige
lafheid.
Tot dusver heeft geen enkele Britse regering
de voor de hond liggende concfarie durven
trekken. Toch geldt in Ierland hetzelfde uls in
de Verenigde Stoten: het onthouden van ele
mentaire burgerrechten aan een belsmgrijke
minderheid ondermijnt de samenleving en Iran
op den duur slechts tot gerwold en bloedver
gieten leiden.
Dr. Thiadens (Werkgroep 2000):
(Van een onzer verslaggevers)
OOSTERHOUT „Zijn zieken ei
zonden eigenlijk wel gelijk berechtigd?
Bezitten zieken eigenlijk wel een beslis
singsrecht? Op wie kunnen zij een be
roep doen, wie komt op voor hun rech
ten? In hoeverre zijn de verpleegkundi
gen. hoofd en sub-hoofden van de af
delingen opgeleid tot werkelijke begelei
ding van zieken? Wil de zieke juist niet
bij het sterven begeleid worden, als
een persoon behandeld worden en niet
„gestorven worden", onopvallend temid
den van vreemden, vaak ook in volle
dige eenzaamheid"?, aldus dr. A. Thia
dens, staflid van de werkgroep 2000, gis
teren in een teospraak bij de herope
ning van het St. Jozefsziekenhuis te Oos
terhout.
Als de zieke opgenomen wordt in eer
ziekenhuis, aldus dr. Thiadens krijgt
hij een extra belasting te verwerken.
Zijn vrijheid wordt nog meer ingeperkt
door het ziekenhuisreglement. Het
kenhuis draagt nu eenmaal het aspect
van een bedrijf. In hoeverre heeft men
oog voor het feit dat het ziekenhuis de
mens psychisch ziek maakt? In hoever-
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Mr. H. Schelteina, de
llenwe Nederlandse ambassadeur in
idonei is blij met zijn benoeming,
a Ik ga met meer dan gewoon plezier
y aar Djakarta. Ik geloof dat mij een
aeiende periode wacht", zegt hij op
en zonnige achternamiddag in Den
laag. Hij is even over uit Bagdad.
1' 'aar hij tot eind oktober nog ambassa-
eur is, heeft intussen al enkele bezoe-
en afgelegd en vliegt nog deze week te-
at ig naar het Midden-Oosten om af-
:heid te nemen van Irak. van Saoedl-
61 rabi en van Koeweit, drie landen in
- et Midden-Oosten, die bij de post van
r' e Nederlandse ambassadeur in Bagdad
1 ehoren. Daarna gaat dc reis naar In-
nt|onesi. Ik zie het na 12 jaar terug
'"friet hoop ik, al mijn persoonlijk vrien-
en, die ik tussen juni 1955 en no-
ember 1956 heb kunnen maken, ondanks
o problemen, ondanks de moeilijkbe
en van die jaren".
De opvolger van mr. E. Schiff, die
Bdl kort terug is in Ned eiland als sc-
het ministerie van
Buitenlandse Zaken, beseft goed, dat
hem heel wat werk te wachten staat.
Maar mr. Scheltema staat enorm
kend, dat hij niet bang is de zaken
stevig aan te pakken. Hij heeft nog geen
afgerond overzicht van wat hem alle
maal te doen staat, wat reeds opge
bouwd is en wat wacht op een verdere
uitbouw. „Maar ik heb intussen al de
indruk, dat heel wat Nederlanders bij
zonder veel belang in Indonesi stellen
en dat heel wat Nederlanders er graag
naar toe willen. „Er zijn nu nog niet
zoveel Nederlanders in Djakarta. Ik
schat zon 350 zegt hij. „Maar ik
heb het idee. dat dit aantal binnen niet
al te lange tijd groter wordt. Veel be
drijven, handelsfirma's en maatschappij
en tonen grote interesse". Verder gaat
het om de uitbreiding van de culturele
contacten. Mr. Schiff heeft daaraan al
veel gedaan. Mr. Scheltema gaat ermee
verder, met evenveel animo als zijn voor
ganger.
Gasten ontvangen
De nieuwe ambassadeur verheugt zich
vooral over zijn ambtswoning met grote
tuin. „Ik heb gehoord, dat het een fraaie
ambtswoning is met een nog fraaiere
tuin. Dat zwembad in de tuin zal Ik
graag en vaak gebruiken. En de tuin
lijkt me bijzonder aantrekkelijk om mijn
gasten te ontvangen. U weet, dat dit
een belangrijk onderdeel van het werk is:
gasten te ontvangen, ik doe het altijd
graag". Het is geen frase, want het am
bassadeursechtpaar Schel tema-Helling-
man ie bijzonder feetvrij. Dat weten
re houdt men daar rekening mee bij
de bouw van nieuwe ziekenhuizen en
in hoeverre wordt de patiënt bij de op
name inderdaad begeleid? Als de zie
ken dan gelijk berechtigd zijn, net zo
als de gezonde mensen, hebben zij dan
ook niet, zelfs in een ziekenhuis, recht
op privacy, recht op communicatie, ja
ook op recht om ingelicht te worden
over hun toestand? Moeten wij er ge
zamenlijk niet toe komen, de rechten
van de zieke mens in onze maatschap
pij althans nu te waarborgen? De
heer Thiadens zag hier mogelijkheden
voor het samenstellen van een „patiën-
tenraad": de zusters van opname, de
hoofden van de afdeling en een vertegen-
woorder van de ziekenhuisstaf.
De raad zou moeten worden voorge
zeten door de geneesheer-directeur. Naar
mate de zelfbeschikking van de patiënt
actueel afneemt en het gevaar van
voogding ernstig toeneemt, dient de pa
tiënten-raad enerzijds, de belangen van
de patiënt existentieel te behartigen
en anderzijds het gevaar van bevoog
ding te signaleren. Als een van de moge
lijkheden om onze zorg voor de ze
medemens in de toekomst gestalte te
geven noemde dr. Thiadens: doelbewust
kiezen voor een andere functie van een
ziekenhuis in zijn regio Het zal niet lan
ger mogehjk zijn om in elk ziekenhuis
alle specialisaties aanwezig te laten zijn.
Dat vraagt een grote regionale en zelfs
landelijke coördinatie en voor de pa
tiënt betekent het, dat hij zelf het zie
kenhuis dat zijn voorkeur heeft, kan kie
zen. De extra opgave van de arts zal
zijn, ondanks het teamwork, waardoor
de afstand van de patiënt nog vergroot
wordt, deze toch te blijven beschouwen
«•en zieke medemens, besloot dr.
Thiadens zijn reden.
(ADVERTENTIE)
Belastingvrije spaarpremie
van 20% voor deelnemers aan
het Premie Spaarplan tot een
maximum van f 100,- per echt
paar of f 50,- per persoon
per jaar.
Spaarvormen (evt. te combineren)
hypotheekaflossingen
spaarbewijzen
effectenbewijzen
levensverzekeringen
spaarkasinschrijvingen
garantiekredietafiossingen
Nadere Inlichtingen bij Spaarbanken,
Boerenleenbanken. Haillolsenbanken.
Postkantoren. Banken, Borgc-tollings-
fondsen. Hypotheekbanken, Bouwfond
sen, Spaarkasaon. Levensverzekering
maatschappijen. assurantie-tussenper
sonen en de Soclalo Verzekeringsbank.
Of vraag pee briefkaart aan Prèmio
Spaarplan. Postbus 51. Den Haag, vrij
blijvend de brochure over dit nationale
plan.
Postzegels. Een postzegelhandelaar
heeft te New York 380.000 dollar betaald
een enveloppe met twee oranje one
penny postzegels van Mauritius. Nog nooit
•or een enkele enveloppe zo n hoge
prijs betaald.
(Van onze correspondent I. j. klrijn)
PARIJS De crisis in de Franse
communistische partij, dntstaan door de
Russische bezetting van Tsjecho-Slowa-
klje, is gisteren tot een uitbarsting ge
komen. Zondag en maandag vergader
de het partijbestuur achter gesloten deu
ren in de l'arijsc voorstad Vltry. Als
regel wordt van partijbestuursvergade
ringen de agenda tevoren bekend ge
maakt. maar ditmaal bleef dat uit. Voor
de hand lag dal Praag de hoofdschotel
van de besprekingen zou vormen die al
'n maand eerder gehouden hadden moe
ten worden, maar telkens werden uit
gesteld om dr crisis binnenskamers te
houden. Dat Is niet gclufrf.
Over Praag was de partij van de uan-
ang af verdeeld. Nauwelijks hadden de
Russische troepen de Tsjecho-Slowaakse
hoofdstad bezet of het partij-bestuur
sprak er zijn afkeuring over uit Latei-
werd die afkeuring aanzienlijk afge
zwakt en werd het dictaat van Moskou
Piaag „een positieve overeenkomst"
genoemd.
Daartegen kwamen twee prominente
partij-leden In verzet. In de eerste plaats
Roger Garaudy, directeur van het we
tenschappelijk partij-bureau. Hij werd
zijn kritiek op Moskou gevold door
Loujs Ajagon. in de Lettre Fraogalse.
Aragon werd beschouwd als het intel
lect numero 1 van de Franse communis
tische partij.
In 'n communiqué na de vergadering
wordt gezegd dat mevrouw Vermeersch,
de echtgenote van wijlen Maurice Tho-
rez, haar ontslag uit het partijbestuur
heeft genomen n dat Roger Garaudy
voor de derde maal een blaam heeft ge
kregen Tevergeefs heeft dus de partlj-
secretans Waldeck Rochet het midden
proberen te houden tussen twee uiters-
Mevrouw Vcrm.-ersch heeft dc houding
van Moskou inzake Praag goedgekeurd
en dreigde reeds een maand geleden
met ontslag. Daarentegen blijft Roger
Garaudy lid van het partij-bestuur.
De conservatieven In de Franse com
munistische partij, de onvoorwaardelij
ke aanhangers van Moskou, hebben het
dus verloren, wat de partij in grote moei
lijkheden zal brengen met Moskou.
PARIJS (AP) Enkele geallieerde
diplomaten hebben cl. veronderstelling
geuit dat een geschil tussen de pro-
Chinese en de pro-Russische partijen In
Hanoi de oorzaak sou kunnen z(jn voor
het uitstel van een antwoord op het
laatste Amerikaanse voorstel van een
stopzetting van de bombardementen op
Noord-Vietnam.
Zij wezen er onder andere op dat Le
Due Tho, die* een speciale adviseur is van
de Noord v iet name:ambassadeur Xuan
Thuv. op het ogenblik overleg pleegt met
de leiders van Noordvietn.imcse com
munistische partij In Hanoi. Hij is thans
in Hanoi.
(Vat
r correspondei
veel Nederlanders, die hem tijdens, toen
hij nog bij de Nederlandse permanen
te vertegenwoordiging voor de NAVO
in Parijs werkzaam was, herhaaldelijk
ontmoet hebben.
Kansen in Midden-Oosten
En het Midden-Oosten?" In de ruim
twee jaar, die ik er geweest hen, is
ij één ding duidelijk geworden: er lig
gen daar voor de Nederlanders meer knn-
dat tot nu toe benut zijn. Ik heb
wel eens gedacht wanneer ik zoveel bui
tenlandse missies ontmoelto; waarom
zijn daar zo weinig Nederlanders bij. Iets
eens aandacht aan te besteden, ge
loof ik".
LIMMEN Enkele onbekende man
nen hebben bU dr 43-jarige mevrouw
He V. uit Amsterdam een wit gouden
ring met ern grote briljant \an haar
ingers getrokken. Met dit kostbare
sieraad, dat een waarde van 40.000 gul
den heeft. z(jn z(J er in een auto vandoor
De roofoverval vund plaats aan de pro
vinciale weg Limmen-Castricum. De
vrouw zat alleen in een auto, omdat de
bestuurder wegens een noodzakelijke
behoefte even de wagen had verlaten,
Op dat moment naderde een auto. Er
sprongen enkele mannen uit, die een
raam zouden heben stuk geslagen en
daarna de kostbare ring (verzekerd
voor de helft van de waarde) van de
verschrikte en gillende mevrouw zou
den hebben gerukt. De bestuurder, die
inmiddels weer in aantocht was, kreeg
van de beeevwe nog een stomp 1b rijn
Het onderzoek in de moord op de 78-Jarige .Amsterdamse winketter R. Royé heeft nog weinig of geen niruwc gezichts
punten opgeleverd. De sectie op bet stoffelijk overschot heeft alleen uitgewezen, dat de man gedood i% met een
swenr voorwerp. Verondersteld wordt, dat de buit duizenden guldens bedroeg. Do toto toont bet moment, waarop bet
stoffelijk overschot wordt wegge bracht
