ENCYCLIEK INTREKKEN OF AFTREDEN Paus Paulus stelt grenzen aan liturgievernieuwing ,Vrij en onverveerd' DAALDEROP Prof. Delfgaauw ziet voor Paus maar twee mogelijkheden: Hoogleraar acht actie bisschoppen noodzakelijk Ontslag dreigt voor vader Mia Versluis Misdaad door te veel aan chromosomen? Par ij zenaar tot 7 jaar veroordeeld Alain Delons „dubbel vermoord Brandje in gestrande tankauto Romeinse traditie blijft basis DINSDAG 15 OKTOBER 1968 DE LEIDSE COURANT; PAGINA 5 BAARN „De encycliek Humanae Vitae kan alleen beslissende betekenis hebben, wanneer zij tot een fundamentele crisis leidt. In deze orisls zal duidelijk moeten worden, wat de taak van het kerkelijk gezag is en waar de grenzen van dit gezag liggen." Aldus de Gro ningse hoogleraar Bernard Delfgaauw in een zojuist verschenen pocket, die als titel draagt: „Seksualiteit, pauselijk gezag, geweten". Het boek ontleedt de crisis, die door de encycliek aan het licht is gebracht en tracht de weg te wijzen, die nu door bisschoppen, priesters en leken gegaan zal moeten worden. Delfgaauw vindt, dat het conflict moet worden uitgevochten. Hij ziet daarbij een hoofdrol toebedeeld aan de bisschoppen. Als zij zich niet uitdrukkelijk van de encycliek distan- ciëren, zal hun gezag evenzeer worden uit gehold als het Pauselijk gezag naar zijn oor deel nu reeds is. Er zijn voor hen slechts twee mogelijkheden. Ofwel „het wereldepiscopaat geeft duidelijk te kennen deze encycliek, als buiten de bisschoppen om geschreven, niet te erkennen", ofwel „het wereldepiscopaat maakt de Paus duidelijk, dat hij moet aftreden". Het klinkt radicaal maar zonder radicale maat regelen kan de situatie niet gered worden, meent Delfgaauw. Waarschijnlijk zullen veel bisschoppen pro beren deze radicale weg te vermeden en een compromis te vinden bijvoorbeeld door te verklaren, dat de gelovigen zich in laatste instantie door hun geweten moeten laten leiden en vervolgens door de encycliek dood te zwijgen. Volgens Delfgaauw zou dit ramp zalig zijn. „Wordt de uitspraak van de Paus niet heroepen, dan zullen tallozen openlijk de Kerk de rug toekeren of zich zelfs helemaal niet de moeite geven dit openlijk te doen, zy zullen de Kerk gewoon terzijde laten liggen. Vele anderen zullen ondanks alles lid willen blijven, maar zonder verder enige waarde te hechten aan Pauselijke uitspraken". Delfgaauw licht zijn standpunt als volgt toe. Als de bisschoppen de weg van het compromis volgen, geven zij geen werkelijke leiding, zij laten de gelovigen in de kou staan. Zij redden niet het gezag van de Paus, dat toch al ver loren is, maar verliezen daarenboven hun eigen gezag. Zij maken zichzelf medeverantwoor delijk voor de catastrofe van de bevolkings explosie en voor het te gronde gaan van talloze huwelijken. Zij plegen verraad aan het con cilie, waarmee de encycliek zowel materieel als formeel in strijd ia. „Wanneer de Paus denkt", aldus Delfgaauw. „een zo belangrijke zaak als de huwelijksleer alléén te kunnen decreteren, dan bevestigt dit het vermoeden, dat in de grond collegialiteit voor hem een leeg woord is, omdat de theorie der pauselijke autocratie voor hem belang- Delfgaauw twijfelt niet aan de integriteit van de Paus. Hij constateert alleen, dat hij in een frontale botsing met het college van bis schoppen is geraakt. „Wordt de botsing er kend, dan ontstaat een van de meest ge spannen situaties in de kerkgeschiedenis, alleen te vergelijken met het verzet van Paulus tegen Petrus. Wordt de botsing niet erkend, dan is het menselijkerwijze met de Kerk afgelopen. De gelovigen zullen ieder vertrouwen in de leiding van de Kerk ver liezen. Zij zullen ofwel uittreden ofwel schouderophalend zelfs deze moeite niet nemen: de Kerk is als factor van verlossing in de wereld afgeschreven". Nader ingaand op de bezwaren, die tegen de inhoud van de encycliek Humanae Vitae kunnen worden ingebracht, stelt Delfgaauw, dat er twee fundamentele problemen zijn, die de Paus niet heeft opgelost: het gezag en de seksualiteit. Hij verwart het juridische gezag, dat hem in staat stelt verordeningen te maken en de naleving daarvan af te dwingen, met het morele gezag, dat alleen maar kan bestaan in het stellen en aanvaardbaar maken van idealen. Volgens Delfgaauw beeft de encycliek Humanae Vitae geen moreel gezag: „Zij wijst geen wegen, maar gooit deuren dicht en Iaat de mensen in de duisternis. Sterker nog, de en cycliek wil hen, die hun weg hebben gevonden, terugdringen in het niet-weten, in de duister nis" Een dergelijke lacune volt men niet op door te verwijzen naar de büstand van de Heilige Geest: deze maakt zich namelijk ken baar in verhelderende argumenten en bevrij dende perspectieven en dat is het nu Juist wat in deze encycliek ontbreekt. Het tweede probleem, waar de Paus niet uitgekomen is, is het probleem van de sek sualiteit. „De Paus kan zich", aldus Delfgaauw. „niet losmaken van een vroegere situatie in de geschiedenis van de mensheid, waarin omwille van het voortbestaan de voortplanting boven alles gesteld moest worden. Hij blijft het seksuele als zodanig als een taboe zien, dat alleen in de gerichtheid op de voort planting mag worden doorbroken". Hij is .slachtoffer van het geestelijk klimaat van de Kerk van zijn land en van zjjn slechts theolo gische en wijsgerige opleiding". Delfgaauw besluit zijn boek met een oproep aan de bisschoppen, tegen de encycliek verzet aan te tekenen. Net als Paulus indertijd tegen Petrus gedaan heeft. „Men moet God meer gehoorzamen dan de mensen". Delfgaauws boekje is ongetwijfeld het lezen waard. Zijn kritiek op de inhoud van de encycliek gaat dieper dan de kritieken, die we tot nu toe gehad hebben: bijzonder waar hij onderscheid maakt tussen recht, ethiek en moraal en waar hij de verschillende vormen van gezag ontleedt Op twee punten zouden we vraagtekens willen plaatsen. Ten eerste: la het zo aeker, dat er gesproken kan worden van een frontale bot sing tussen de Paus en „het" wereldepiscopaat; of is het wereldepiscopaat in xichzelf verdeeld, half voor en half tegen de encycliek? Ten prof. delfgaauw zifn kritiek gaat dieper da» andere kritieken tweede: Is de uitweg die Delfgaauw wUsl (intrekken van encycliek of aftreden) de enige uitweg? Zou er niet gepraat kunnen worden? Zou er geen nieuw concilie kunnen worden bijeengeroepen of althans een bisschoppen synode? Dat lijkt ons vooralsnog een meer haalbare en dus ook betere kaart. dr. alfred van de weijer (Van onze correspondent) LEEUWARDEN. De vader van Mia Versluis, het meisje dat al ruin» twee jaar bewusteloos is na een operatie aan een hiel, wordt met ontslag bedreigd. De heer W. J. Verslui*, die verkoop leider is van de suikerwerkfabrlek Frlsia te llarlingen. verblijft al een poosje overspannen thuis in Lunteren. waar hij woont sinds zijn dochter In het streekziekenhuis te Bennekom wordt verpleegd. Zowel de overspannenheid als het ontslag hebben te maken met de Juri dische procedures van de heer Versluis die, na het mislukken van de operatie, meteen probeerde de verantwoordelijk heid vastgesteld te krijgen voor de fout. Zoals bekend is deze affaire nog steeds in onderzoek. In juni vroeg dc directie van Frisia de heer Versluis ontslag te nemen, in verband met zijn gezins omstandigheden en de daaruit voort vloeiende moeilijkheden. De verkoop leider ging op dit verzoek niet in. Daarna deelde do Frisialeiding hem schriftelijk mee, dat het dienstverband zou worden beëindigd, zodra hij genezen is. De heer Versluis deelde inmiddels mee, na zijn herstel gewoon weer aan de slag te gaan. Hij kondigde tevens een proces aan indien het ontslag inderdaad van kracht wordt. (ADVERTENTIE) (Van j correspondent L. Kleijn) PARIJS. Voor een juryrechtbank van Parijs is gisteren eur.i proces gevoerd dat ook ver buiten de grenzen Franrük grote belangstelling zal trekken. Deskundigen, zowel psychiaters als dici, staan voor een nieuwe tak van lenschap waar zü nog geen raad weten. De vraag is namelijk of iemand met een chromosoom teveel voorbestemd is tot misdaad ja of nee. Is hij ziek of niet ziek? Moet hij in geval van misdaad worden vrijgesproken omdat het teveel aan chromosomen niet zijnschuld is, moet hij naar de gevangenis of naar een psychiatrische inrichting worden ver wezen? De juryleden van de Scinerecht- ba»<k verkeerden in de grootste verlegen heid. Zij veroordeelden de beklaagde met een chromosoom teveel tot zeven jaar gevangenis, maar dit vonnis bevredigt niemand. De misdaad op zichzelf is banaal. Da niel Hugot, een man van 31 jaar heeft in september 1965 een protituee van Montmartre vermoord. De jongen heeft, uit ean gezin van zeven kinderen, een abnormale jeugd gehad. Op zijn dertiende jaar werd hem door een homosexueel ge weld aangedaan. Op de jongen heeft dat zulk een funeste uitwerking gehad, dat hij zich tegenover meisjes abnormaal ge droeg. Hij zonderde zich af met een oude en verminkte prostituee, had de bewuste nacht geen enkele verhouding met haar, maai w urgde haar de volgande ochtend toen de vrouw om haar geld vroeg. In de bank der beklaagden vei*telde hij dat hij zich de misdaad nog precies her innerde, maar dat hij er als het ware buiten stond. Hij keek er naar als naar een film in een bioscoop. Pas drie maanden na de misdaad meld de hij zich vrijwillig bij de politie aan, die het onderzoek al beëindigd had, aan gezien er geen schuldige was te vfcnden. Daniel zei toen dat de moord hem als een nachtmerrie vervolgde. Hij probeerde zich te bedrinken, maar bij iedere slok alcohol werd de angst groter Enigszins mystiek voegde hij eraan toe dat hij in de gevangenis zijn nachtmerrie kwijt was geraakt, omdat hij tot de overtuiging was gekomen dat zijn slachtoffer hem de mis daad had vergeven. Indrukwekkend was de verklaring van de getuige-deskundige prof. Lejeune, die een internationale vermaardheid heeft. H\j probeerde antwoord te geven op de vraag of een mens in zijn bloed elementen heeft, die onvermijdelijk van hem een misdadiger maken. Daniel heeft, zei de hoogleraar, in zijn bloed 47 chromosomen, in plaats van 46. Chromosomen bepalen niet alleen het geslacht, maar ook het karakter, het temperament en de natuur. Van de chromosomen komen er 23 van de vader en 23 van de moeder. De wetenschap is nog niet zover om uit te maken wat de gevolgen kunnen zijn van een chromosoom te veel. Er zijn drie combinaties van chromosomen. Vrouwen bezitten twee chromosomen: x en x. Mannen hebben als chromosomen x en y. Daniel heeft als definitie x yy. Op de een of andere manier is beklaagde dus abnormaal en ziek. Ale regel zijn deze typen abnormaal lang, abnormaal vroeg kaal en abnormaal bijziende. Al deze verschijnselen vertoont beklaagde Daniel. Maar hoe van zulke abnormale mensen precies het gedrag is, kan de psychiatrie nog niet met zekerheid zeggen. Men is nog niet veel verder gekomen dan het stadium van de statistiek. In Engeland waar het onderzoek het verst is gevorderd, is men tot de conclusie gekomen, dat bij gedetineerden detze abnormaliteit twintig tot dertig keer groter is dan bij niet-gedetlneerden. Dat is alles wat wij op dit ogenblik weten en meer kunnen wfl niet zeggen. Pas wanneer wij deze chemische reacties kennen, kunnen wjj vroeg of laat naar geneesmiddelen zoeken. Tot dusver staan wij er machteloos tegenover. Met zekerheid valt niet te zeggen of een mens met chromosomische afwijkingen tot misdaad is voorbestemd. In zgn requisitoir zei de advoeaat- c«neraal dat hü beefde bü de gedachte op de stoel tc moeten zitten van de rech ter. Volgens de psychiaters is beklaagde niet, maar volgens de medici wel dege lijk ziek. Door psychiatrische inrichtin gen wordt hü geweigerd. Laat men be klaagde in vrijheid, zoals in Australië gebeurd is met een soortgelük geval, dan kan hü morgen een nieuwe misdaad be gaan. Ik geef een straf in overweging van tussen de vüf en tien jaar. De rechter, na over! juryleden, maakte er zeve Maar dat deze zeven jaar zijn, gelooft niemand. j met de n oplossing Monarchistische jongeren doen een boekje open KONINGIN SYMBOOL VAN EENHEID VAN VOLK (Van onze parlementaire redactie) DEN IIAAG „De koningin en de andere leden van ons koninklük huis sijn mensen, die echt bij het Neder landse volk horen, die daarin een taak hebben en die taak zo goed mogelijk verrichten. Ik kan dan ook niet anders zeggen dan dat Ik de grootste bewon dering voor hen heb". Dit zegt de sportleraar Anton Gee- sink. beter bekend als 's werelds groot ste judokampioen, in zijn bijdrage tot het boekje „Vrij en onverveerd". dat door het monarchistisch democratisch jongerencontact (M.D.J.C) werd uitge geven bij het 20-jarig regeringsjubi leum van koningin Juliana. Andere bijdragen daarin zijn van de hand van onder meer de minister van Staat dr. W. Drees en mr. E. N. van Kleffens. oud-burgemeester van Den Haag mr. H. A. M. T. Kolfschoten, V.V.D.-fractieleider mr. E. Toxopeus en revuester Willy Walden Oud-premier en thans minister van Staat dr. W. Drees zegt in zijn bij drage onder meer: „Een republiek zo wel als een monarchie kan autocra tisch zijn, zelfs afschuwelijk dictato- riaal, zoals de Duitse „republiek" on der Hitier, de Russische onder Stalin. De constitutionele, parlementair-demo cratische monarchie daarentegen kan, evenzeer als een republiek als Zwit serland, een rechtsstaat zijn van een zuiver democratisch karakter, waarin een vrij volk eigen verantwoordelij- heid draagt". Dr. Drees voegt hieraan toe: ..Mo narchieën van deze aard zün in het algemeen zowel soepel als sterk ge bleken. bestand tegen de stormen van crisis cn oorlog. In het samenspel tus sen staatshoofd, ministers en parlement vertegenwoordigt de vorst of vorstin allereerst het besef der volkseenheid, dat, bij alle tegenstellingen in belan- genn en inzichten, .juist lin moeilijke omstandigheden van zo groot belang kan zijn". Dr. Drees geeft voorts aan. dat in Nederland het stamhuis der Oranjes bij uitnemendheid verbonden is met de vrijheidsgedachte, doordat de Oranjes leiding gaven bij de vestiging van de Nederlandse staat. De houding van koningin Wilhelmina. prinses Juliana en prins Bernhard heeft in de oorlogs jaren deze traditie van verbondenheid in de strijd voor de vrijheid versterkt. Dat neeft volgens dr. Drees tevens ge leid tot een directer en nauwer contact van het vorstenhuis met alle groepen van ons volk. „Met een diep besef van de waarde der grootse traditie gaat bij koningin Julihna gepaard een grote openheid tegenover de moderne otwikkeling", aldus dr. W. Drees Het M.D.J.C. omvat jonge mensen van verschillende politieke richting tus sen 18 en 35 jaar en beoogt jongeren modern te leren denken over de plaats van Oranje in ons nationaal bestel Dat wil zeggen met kennis van zaken, kritisch en eerlijk, maar ook met oog zoor de gunstige invloed van het con stitutionele koningsschap op het per definitie labiele democratisch even wicht". cn Daalderop elektrische ra diator is geweldig om grote ver trekken in de winter bij-te-ver- warmen en keuken, kinder-, studeer- en slaapkamer geheel te verwarmen- Zo'n radiator is doelbewust niet met water of olie gevuld. Daardoor verwarmt hjj ook eerder, sneller, vlugger. Denk niet dat hier sprake is van 1 radiator. Daalderop maakt maar liefst 10 typen voor u om uit te kiezen. Verplaatsbare en muurradiato ren. Hoge en lage modellen. Van 500-2000 Watt. Met of zonder regelschakclaar. Desge wenst door 'n thermostaat te bedienen. Mogelijkheden genoeg zoals u ziet. En de prijzen? Verrassend laag: van ƒ54.- tot ƒ159.- 't Is eigenlijk geen geld voor zo'n degelijke Daalderop Radiator (Van onze correspondent) PARIJS De Franse politie heeft In hei weekeinde de toneel- en fllmspeler Alain üelon en zün vrouw Nathalie zes tien uur ondervraagd in verband met de dood van een voormalige „dubbel" van Delon, de Zuld-Slaviër Stephan Markov, wiens lük twee weken geleden in een zak op e«-n vuilnisbelt bulten Parü* werd gevonden. Markovic woonde bü de Delons, mei wie hü bevriend was. De politie ondervraagt ook Zuid-Slavische «-nde" VQVIC. Van onze correspondent MAASTRICHT In een met 10.000-cn liters propylecngas geladen Franse tank- autr is gisteren in Maastricht een begin van brand ontstaan. Dc as van een der wielen was warm gelopen. De rookwol ken sloegen ervan af. De chauffeur stopte de wagen langs de weg en zette de straal van een brand- blusapparaat op de rokende as. Met een hogedrukstraal werd de as door de brand weer afgekoeld. De chauffeur van de wagen wilde daarna zijn weg voortzet ten. De Maastrichtse gemeentepolitie in overleg met de brandweer stak hiervoor echter een stokje De chauffeur kreeg de boodschap, dat hij met deze wagen niet verder mocht rijden voor dat de as is gerepareerd. ROME (KNP) Paus Paulus heelt gisteren vrij onverwacht, in duidelijke bewoordingen de grenzen getrokken, die aan de liturgievernieuwing in de Kerk behoren te worden gesteld. Hij beeft dit gedaan in een toespraak tol de leden van de liturgisehe raad. die te Rome bijeen geweest zijn voor dr herziening van de misorde. het brevier, de riten der sacra- mentcn cn de speciale bisschoppelijke1 Discipline plechtigheden. Volgens welingelichte kringen zal de liturgische raad voor de ze moeilijke arbeid nog anderhalf a twee jaar nodig hebben, waarna zijn taak als afgelopen kan worden beschouwd. eigentijdse liturgie voorstaan. De li- ming schaden. Voorzichtige waakzaam- turgische vernieuwing, zo zei hij, mag niet het heilig erfgoed uit het verleden verwaarlozen en zich in nieuwigheden verliezen. Hij beriep zich daarbij op de wens van de concilievaders, dat de li turgische vernieuwingen in overeen stemming moeten zijn met de wijze overlevering. Paus Paulus onderstreepte v ervolgens, dat wil men tot en goede hervorming komen iedereen verplicht is zich te houden aan de ecclediale en hiërarchi sche aard van de liturgie. Dit betekent, zo verklaarde hij. dat de riten, de litur gische formules van gebeden niet mo gen worden beschouwd als een privé- aangelegenheid of als symbolen van een parchochie. van een diocees of van een land. maai als iets dat behoort tot de universele Kerk Het is ncmand toege staan die formules te veranderen of nieuwe in te voeren of ze door andere De Paus zei lot de zes kardinalen en 28 bisschoppen, die de besprekingen had den meegemaakt, dat de liturgie het middelpunt en de ziel van het christe lijk leven is. Maar dan moeten de voor geschreven gebeden ook in overeenstem ming zijn met hetgeen tvordt geloofd, en bovendien ook in overeenstemming met de traditie en met het kerkelijk recht. De Paus toonde zich zeer gereser veerd tegenover sommige stromingen die De Paus rmeed het om bij zijn woorden in het vage te blijven. Hij noemde allereerst het verschijnsel, dat velen maar heel moeilijk voorschriften van het kerkelijk gezag of van de wet tige autoriteit aanvaarden. Ook komt het voor, aldus de Paus, dat bepaalde bis schoppenconferenties in liturische zaken op eigen houtje verder gaan dan passend is. Ook zien we gebeuren, aldus de Paus dat op eigen initiatief experimenten wor den genomen of riten worden ingevoerd, die apart indruisen tegen de normen, die in de Kerk zijn vastgesteld. Het is duidelijk, dat zij die handelen niet al leen het geweten van de gelovigen ern stig schade toebrengen, maar ook de uitvoering van de liturgische hervor- De Paus keerde zich ook tegen dege nen, die menen dat de liturgische ere dienst los moet komen van het sacrale karakter en tegen allen die ten onrech te menen dat men geen gewijde voor werpen moet gebruiken, maar normale gebruiksvoorwerpen. En Sommigen gaan in hun brutaliteit zovei dat zij zelfs de kerk, de gewijde plaats voor de vierin gen. aan de kan! zetten. Men moet zeggen, dat deze lieden niet alleen de liturgie wezenlijk op haar kop zetten, maar er ook blijk v an geven, dat zij niel de minste notie hebben van hetgeen de katholieke godsdienst werkelijk is. Strikt noodzakelijk Tegenover de v .*le verzoeken, die Ro me hebben bereikt en waarin gepleit wordt voor grote vrijheid inzake de li turgische aanpassing, stelde de Paus als zijn opvatting het volgende De leden van de liturgische raad mogen bij hun arbeid niet verder gaan dan het strikt noodzakelijke. Dit geldt zowel voor de vorm der plechtigheden, voor de gebruik te teksten, gebeden en liederen, als voor de liturgische handelingen. De Paus on- derstreeepte, dat hij grote waarde hecht aan de symboliek van voorwerpen, teke nen en handelingen. Paus Paulus vatte zijn mening tenslotte samen in de vol gende punten: Men moet uit de litur gische riten alles schrappen wat de schijn van overbodigheid heeft, of ouderwets en zinloos lijkt. 2 Afgestapt dienen te worden alle zinloze uiterlijkheden en de coratieve franje. Het uiterlijke moet tot zijn juiste proporties worden terug gebracht. Wat overblijft moet er hele maal op gericht zijn het christenvolk mee te voeren naar de mysterievolle werkelijkheid, die achter de uiterlijke tekenen schuil gaat. Elke liturgische vernieuwing moet geleidelijk gebeuren. 4 De basis van de liturgie moet blijven de Romeinse traditie, waaraan de Latijn se liturgie ontsproten is, waaruit zij zich ontwikkeld heeft en waaraan deze Latijnse liturgie haar schoonheid en eer biedwaardigheid tc danken heeft Raad voor dc jeugdvorming geïnstalleerd DEN HAAG (ANP) De minister an Cultuur. Recreatie en Maatschappelijk Werk, mej dr. M A m. Klntnpt Im gistermiddag op haar departement de Raad voor dr Jeugdvorming in zijn nieu we samenstelling geïnstalleerd De raad is thans als volgt samenge steld prof. dr J. A. Stalpers te Tilburg, lid en voorzitter; mr. P J. Arend* Maastricht, mevrouw mr. M. B. E G. Brenninkmeijer-Rutten te Nijmegen, me vrouw drs. H. Dre*den-Coenders te Zeist. J. van Duinen te Utrecht, L. M. J. J. van Erp te Kaatsheuvel, M. van Haa ien te Rotterdam, mevrouw N. A. O. van der Hoeven-Wegener Sleeswijk te Leiderdorp, C. Kleisterlee te Rotterdam. J. J. H. Kraaykamp te Barendrecht, ds J. A. Plug te Huis ter Heide, N. Toren- stra te Amsterdam, drs. J. J. Voogd te l Haarlem, Duco van Weerlee te Amster- j dam, prof. dr. R. Wentholt te Rotter-1 dam, leden, ds. S. Kranenburg, «ecreta-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1968 | | pagina 5