JAPAN WIL INDUSTRIËLE
REPUTATIES VERMORZELEN
fanatieke
vechtgeest
overleefde
oorlog
(Van een medewerker
TOKIO Met nauw verholen angst hebben de
geïndustrialiseerde westerse landen jarenlang de
verbazingwekkende industriële opkomst en
expansie van Japan gadegeslagen. In korte tijd
heeft Japan zich een plaats veroverd onder
's werelds grootste industrielanden en het over
spoelt nu de markt met een verbijsterend aantal
goedkope, maar kwalitatief goede produkten.
De steeds groeiende druk van de Japanse con
currentie maakt dat zowel Europa als Amerika ieder jaar zwaarder zuchten
en steunen onder de rijzende „handelszon" van Japan. Wat betreft de totale
industriële produktie versloeg Japan in 1965 West-Duitsland en sedert die
tijd prijkt het als nummer drie op de wereldranglijst, na de Verenigde Sta
ten en de U.S.S.R. Op het gebied van optische instrumenten streefde Japan
West-Duitsland al eerder voorbij: in 1963 werd het de grootste exporteur
ter wereld van camera's, waarbij men bovendien niet moet vergeten dat
deze tak van industrie voor de tweede wereldoorlog nog in de kinderschoe
nen stond. De elektronische industrie zit die van Amerika dicht op de
hielen en het ziet er naar uit dat de V.S. binnen afzienbare tijd ook op dit
gebied verslagen zal worden.
DE RIJZENDE HANDELSZON
Scheepsbouw, de pijler van de
Japanse economie.
Europa Va ontketend door Hitler, weigerden veel
Japanners glashard de schuld van hun land voor wat
betreft de oorlog igi Oost-Axlë te ecfopteren.
Macht is recht
Ik heb menig Japanner horen zeggen: ..Kateba kangun,
makerba zokugun", ofwel: „De overwinnaar heeft
altijd gelijk", „Macht Is recht". Geen wonder dus dat
vele, zo niet alle Japanners een zeer speciale en
uitgesproken kjjk hebben op de oorlog In de Pacific:
„Japan Is altijd de sterkste van Azië geweest, tegen
de brute aanvallen van het Westen. Deze confrontatie
van machten moest onvermijdelijk uitlopen op een
oorlog. Toen die oorlog was afgelopen was Japan
verslagen, maar het was er wel in geslaagd het
westerse kolonialisme In Azië te breken"
Deae grote nationale trota maakt iedere Japanse onder
neming tot een fanatieke geverhtsploeg, die het sich tot
taak stelt, naar beste kunnen ren plaats op de wereld
markt te veroveren. Zo vindt de Japanse expansiedrift
een nitlaat in een andere oorlog die van de handel.
De Japanner onderscheidt *ich v*n de andere Aziaten
door zijn grote liefde voor wetenschap en techniek.
Terwijl godsdienst, bijgeloof en fatalisme nog steeds
een voorname rol spelen in het dagelijkse leven van dc
dooranee-Aziaat, gaat de Interesse van de Japanner
op de eerste plaats uit naAr handel, techniek en
wetenschap.
Dit wordt bewezen door het feit, dat na de oorlog de
760 uit de grond gestampte universiteiten en colleges
zo'n vloedgolf van technici hebben geleverd, dat men
nu het recht opeist meer Ingenieurs te beaitten dan
welk land ook. de V.S, en de U.S.S.R. uitgezonderd.
Veel sóciologen schrijven Japans Industriële en
technische opbloei toe aan het groots opgezette en
Intensieve onderwijssysteem en aan de honger van de
jeugd naar hoger onderwijs. Om te illustreren dat de
gemiddelde Japanner niet minder materialistisch ls dan
zijn westerse collega, kan men misschien het beroemde
Japanse spreekwoord „Jigoku no sata mokané shidi"
aanhalen hetgeen letterlijk vertaald wil zeggen: „Met
geld kun je zelfs de zaken In de hel regelen".
Osaka, met zijn zee miljoen Inwoners de op één na
grootste stad van Japan, staat zelfs bij de Japanners
bekend om zijn strijdlustige handelsgeest. Daar groeten
de mensen elkaar 's morgens op straat met „Gaan de
zaken goed?", In plaats van „Goede morgen".
Geboortenregeling
Een ander belangrijk element voor een beter begrip
van de gewelcKge vlucht, die de Japanse Industrie
heeft genomen, ls het grote probleem van de
overbevolking. Het bergachtige eiland (Iets groter dan
Italië, maar twee keer zo dicht bevolkt en wat erger
is voor ongeveer drieëntachtig procent bestaand uit
onbebouwbaar en onbewoonbaar bergland) maakt de
Japanner gespannen en nerveus, rusteloos en ongeduldig.
In de dodelijke strijd om het bestaan ln een belemmerde
leefruimte, blijft hem geen ander alternatief dan een
eensgezind pogen tot een snelle oplossing van het
probleem te komen. De succesvolle geboortenregeling
ten spijt, groeit de bevolking (al meer dan honderd
miljoen mensen) met één miljoen per jaar.
Tenslotte heeft de oorlogszuchtige vechtgeest van de
Samurais een belangrijke rol gespreid in de industriële
expansie. De meest populaire gezegden in de tweede
wereldoorlog waren: „Danko to ahité okonaeba, kishln
mo koré o sahu" („Het doet er niet toe wat Je doet,
maar doe het fanatiek, clan gaat zelfs Satan een stapje
opzij".) „Jamamono wa koroeé" („Schiet Iedere
schoft, die voor Je voeten komt, overhoop".). Vaak
gingen deze gezegden vergezeld van vuist schudden en
tandenknarsend militair vertoon.
Het was de Japanse krijgsmacht, die betoogde dat
Hitler en de nazi's niet fanatiek genoeg waren en men
pochte, dat de Japanners heel wat strijdlustiger waren
dan de Duitsers. Deze grote vechtlust van de Samurais
leeft nu nog ln de Japanse denkwijze voort. Na do
oorlog is hij eenvoudig ln andere bunen geleld, ln die
van dc Industrie en de techniek, M«-n heeft een uitlaat
gevonden ln een ontembare en onstuitbare zucht naar
industriële en technische expunsie en verovering.
Daarom Is het gevaarlijk wat do Europese fabrikanten
ZIJ schrijven de successen van Japan toe aan de voor
dit land nu nog (relatief) lage loon- en produktlekosten
en zij hopen dat de kansen keren, als de loon- en
levensstandaard omhoog gaan. Maar de moderns
Samurais zijn erop gebeten de constante kwaliteit van
hun industrleprodukten te houden zoals ze is.
.Ispsn ia met >(Jn gestaag groeiende technische macht
In ieder geval sl een Indutlrirreus van formaat, wiens
achsduwen alleen maar steeds verder vooruit gaan.
Noodkreet
Het aanbrengen van transistors,
een werk dat met grote securiteit
wordt verricht.
betreft: Rusland heeft Japan gevraagd deel te nemen
in de ontwikkeling en industrialisatie van Siberië, een
gebied waar Japan al sinds Jaar en dag een oo^Je
op hééft. Om dan nog maar te zwijgen'van de Japanse
^kUCcessen in andere 'delen vnn de wereld: de V.S.,
Canada, Australië, Zuid-Afrlka, Latijns-Ajnerika,
Zuidoost-Azië enz.
Vermorzelen
De boodschap van Japan is hard en duidelijk: „Wii
hebben de monopoliepositie van menig industrieland
vermorzeld en in de volgende vijf jaar zullen we er nog
meer vermorzelen". De Japanners hebben lange tüd
aan een sterk minderwaardigheidscomplex ten opzichte
van de westerse landen geleden. Dit complex heeft een
aggressieve reactie tot gevolg gehad in de vorm van een
rusteloze drang om zichzelf en dc wereld te bewijzen,
dat zij helemaal niet minderwaardig zijn.
Om dit te bereiken begonnen de Japanners lang voor
de eerste wereldoorlog met het tot in de kleinste details
bestuderen en kopiëren van de recente westerse
technische apparaten. Daarvan hebben zij veel geleerd.
De afspraken tot uitwisseling van technische gegevens,
die Japan had afgesloten met de V.S. en de
geïndustrialiseerde landen van West-Europa, hebben
daartoe eveneens veel bijgedragen. Op die manier
kregen de Japanners de kans snel en goedkoop achter
de laatste technische snufjes te komen.
Alle Japanse patenten zijn dan ook geëxploiteerd met
het uiterst praktische principe voor ogen: „Wij pijnigen
onze hersenen niet af door te proberen eigen
uitvindingen te doen. Wij bekijken de laatste
vorderingen en borduren daarop voort", of: „Wij
proberen verkoopbare produkten te maken van
andermans ideeën". Zo hebben de Japanners na de
oorlog op een aantal terreinen vernieuwend en
baanbrekend werk verricht, tenslotte levenden zijzelf
patenten. Hiermee hield het eenrichtingsverkeer van
patenten van de V.S. en Europa naar Japan op en
kwam er een wisselwerking tot stand. General Precision
Systems Inc. bijvoorbeeld, een van Amerika's grootste
bedrjjven op het gebied van elektronica, kocht de
rechten van een Japans procédé voor de samenstelling
van denkpatronen, die gebruikt kunnen worden voor
computers. Het was een procédé, dat zijn weerga ln
Amerika niet kende.
In de industriële ontwikkeling heeft met name de
nationale trots, die diep gewond werd door de
verpletterende nederlaag in de tweede wereldoorlog,
een grote rol gespeeld. Terwijl de Duitsers in
meerderheid toegeven, dat de tweede wereldoorlog in
Ook is Japan sinds 1956 's werelds grootste
scheepsbouwer en het ziet ernaar uit, dat deze
I benijdenswaardige positie de komende jaren onveranderd
I zal blijven. Ieder jaar ontvangen de Japanse werven
I bijna de helft van de totale wereldorderportefeuille.
I Terwijl de Europese scheepsbouwindustrie lijdt
aan chronische depressie, werkt Japan in een
I drie-ploegensysteem koortsachtig door, dag en nacht.
Het technisch overwicht, zeker wat de bouw van
I mammoetscbepen betreft, maakt de toekomst van
I menige Europese werf niet bepaald rooskleurig.
I Verschillende scheepsbouwers in ons werelddeel hebben
daarom de noodzaak ingezien zich te oriënteren op de
bouw van Japanse supertankers.
Vanaf 1960 is Japan actief op het gebied van textiel en
I farmaceutica. Ook zijn er fabrieken voor synthetische
I garens. In Spanje exploiteert „Mitsubishi" een grote
Met de verbeterde levensstandaard groeide in Japan zelf de vraag naar muziekinstrumenten zoals piano's, violen, gitaren en niet te vergeten orgels,
waarvan er alleen al 430.000 van de band komen rollen.
De meest bekende horloge-industrie, die van
Zwitserland, begint ail de druk van de geweldige
Japanse aanval te ondervinden. De Japahners hebben
zich als doel gesteld Zwitserland te onttronen. Met een
jaarproduktie van dertig miljoen horloges en uurwerken
staat Japan momenteel op de derde plaats van de
ranglijst, na Zwitserland (65 miljoen) en de
Sovjet-Unie (35 miljoen).
In feite is de Japanse horloge-industrie ervan overtuigd,
dat ztj spoedig Zwitserland zowel op het punt van
kwantiteit als van kwaliteit voorbij zal streven. De
president-directeur van Citizen-Watch, Japans grootste
horlogefabriek, maakte onlangs bekend, dat. als de
verkoop van het Japanse horloge in dezelfde mate
blijft stijgen, zijn land binnen nu en vijf jaar Zwitserland
verslagen zal hebben.
De opmars van Japan op de Europese horlogemarkt is
al begonnen: de export naar Europa, voornamelijk naar
Scandinavië en Groot-Brittannië groeit gestadig. Op de
horlogemarkt van Hongkong, die een van 's werelds
meest lucratieve genoemd wordt, levert Zwitserland
reeds een verloren strijd. Er zjjn zelfs al pessimisten
die somber hebben voorspeld dat eens de gehele
Zwitserse horloge-industrie zal worden overgenomen
door Japanse fabrieken.
Ook de Japanse auto-industrie wordt om zijn
expansiepoging nauwkeurig gadegeslagen door de
auto producerende landen. Kwalitatief zijn de Japanse
auto's gelijk aan hun westerse soortgenoten,
kwantitatief is het land van de „Rijzende Zon"
in 1967 naar de tweede plaats oppgerukt. direct na
de Verenigde Staten, daarmee West-Duitsland naar
de derde plaats verwijzend. En terwijl autofabrikanten
in Amerika en Europa hun produktles moeten
vertragen, produceert Japan iedere maand meer auto's.
Ijzermijn en „Sanyo" drijft een enorm nevenbedrijf
voor tv.-ontvangers. bandrecorders, elektronische
microscopen en computers. Japans grootste onderneming
„Dal Nippon Bungu" opende in mei van dit jaar een
fabriek in Frankrijk. Deze produceert 1.2 miljoen
pennen per maand, wat zoveel is als acht procent van
de E.E.G.-behoefte. Wat de andere kant van Europa
