GOEIE
OUWE
RADIO
Luns ziet geen heil
in neutrale zone
voor Tsj.-Slowakije
Toen V.en D. geboren
werd had de tram
ook al vertraging
Dames en
heeren, de
snaar van
de violist is
- gesprongen...
Bonden achter
minimumprijs
voor
brood
Voor ons is sparen opeens
een stuk aantrekkelijker...
dank zij het Premie Spaarpian!
PREMIE
SPAARPLAN
Amerikanen vrezen opnieuw:
Russen eerder op de maan
Stilzwijgende
voorbereiding
DINSDAG 24 SEPTEMBER 1968
DE LEIDSE COURANT
pagina t
Vichlhui» slsorajrti».
'i
Kostelijke
heruitgave
van bejaarde
kronieken
„De zwartgalligste aller Neder
landers zal het nog altijd als een
geluk beschouwen, Den Haag
tot woonplaats te hebben. Alle
wereldsche genietingen worden
hem daar aangeboden, en van
al hetgeen een landje, zoo klein,
•riendelijk en gastvrij als
Nederland vermag te schenken,
heeft de residentie gemeenlijk
het eerste snufje".
Deze vleiende woorden werden 75
jaar geleden neergeschreven door
Johan Gram, die men een
„Flaneur" uit die dagen zou kun
nen noemen. Zijn ..Residentiële
bespiegelingen" werden onder de
titel ,,'s-Gravenhage in onzen
in 1893 uitgegeven bij J. L.
Beyers in Amsterdam Vroom
en Dreesmann heeft het initiatief
genomen tot een heruitgave in
facsimile bij gelegenheid van
het 75-jarig bestaan. Het boek is
verlucht met „80 illustratiën en
il photo-chromo-drukken naar
LVpol, Bosboom, Henricus, Israëls,
Kerling, Klinkenberg, Koster,
Rochussen, Sadée, Verveer, Weis-
senbruch en Wenckebach (Hé.
hé....).
Het is bijzonder vermakelijk hoe
Gram soms enthousiast, maar
meestal badinerend en ironiserend
over het Den Haag op het einde
van de negentiende eeuw schrijft.
Dr. Meinsma had nidien hij 75
jaar eerder geleefd had ook al
üanden vol werk gehad.
Nauwelijks is er eene nieuwe
straat verrezen, of men ziet een
sigarenmagazijn zich onmiddellijk
Ijx v,
Tot veler ergernis en groot onge
rief voor de arme paarden laten
de passagiers de tram op alle
punten en voor elk huis stilstaan.
(Wachthuis aan de Reinkenstraat.)
in een der nieuwe winkelhuizen
vestigen. Nu zou men vermoeden
dat deze winkel voldoende was,
om de nicotinevergiftiging behoor
lijk te doen plaatshebben. Doch
nauwelijks is de verf van het
eerste sigarenmagazijn droog, of
drie huizen verder wordt een
tweede geopend. Moet dat nu een
strijd om het bestaan op leven en
dood worden, of zijn die mede
dingers overtuigd, dat hun maga
zijnen ternauwernood voldoende
zijn om al die bewoners der straat
van het langzaam werkend vergif
De geheele Groote Markt en het ganschc gedempte gedeelte der
Princegracht is 's Maandags overdekt met kraampjes, uitstallingen en
kruiwagens, die slechts eene reeks smalle doorgangen laten, waar
de koop- en kijklustige burgerU zich in bonte verscheidenheid ver
dringt en dooreen krioelt.
Flatneurose was zo'n driekwart
eeuw geleden ook al bekend.
Schrijvend over de zogenaamde
„revoltie-bouw" zegt Gram:
,JIuizen in overvloed dus voor
hen, die in de Hofstad komen
wonen, maar zóó dun en gehoorig,
dat als 's morgens de melkboer in
de buurt schelt, niemand weet
aan welk huis de man zijne komst
heeft gemeld, omdat allen het
even duidelijk hooren. Verschuift
men een stoel, dan geeft dit in
tien andere woningen dezelfde ge
waarwording".
De metselspecie van het Kurhaus
was in die dagen nauwelijks droog.
Het gebouw bleek een geduchte
concurrent voor andere ontspan
ningsgelegenheden. Gram geeft er
een beschrijving van èn toont tege
lijk een scherp oog te hebben voor
des Hagenaars zwakheden.
enig .Hagenaar laat van liever
lede zijn Dierentuin, of liever het
„Zoologisch Botanisch genoot
schapin den steek, om naar
Scheveningen te vliegen en zich
daar in het Kurhaus „breit zu
mac he n". Men vergeve mij deze
Duitsche uitdrukking, doch ivaar
men ons het slechte voorbeeld
(Kurhaus) geeft, volgen wij als
vanzelf. De Hagenaar immers is
van nature een aanbidder van de
aristocratische wereld. Elke ge
legenheid, die zich voordoet om
met die wereld in eenige aan
raking te komen, grijpt hij met
hartstocht aan, en daar de eigen
lijke aristocratie zeer weinig in
den Dierentuin, maar wél in het
Kurhaus zich vertoont, is hij lang
zamerhand den eerste min of meer
ontrouw geworden en heeft hij
zich de weelde van een abonne
ment te Scheveningen veroorloofd.
Menschelijke zwakheid!"
De band Den Haag-Oranje was en
is nog steeds zeer innig. Toen
ook al was de derde dinsdag in
september een residentiële feest
dag.
„Die dag is iedere Hagenaar dier
baar, vooral wanneer de nimmer
falende Oranje-zon hare hoog
geschatte medewerking schenkt.
Het is een feestdag voor iederen
vaderlander, die zijne koningin
lief heeft, daar die Dinsdag een
van de zeldzame gelegenheden
biedt om een groet met H.M. te
wisselen en zich van haar wel
varen te overtuigen. Hel is een
nationale feestdag, men ontvangt
zijne vrienden en kennissen van
buiten, gaat met hen naar de
„Opening" en is meer Oranje
gezind dan ooit".
Toen Sociale Zaken en Algemene
Bijstandswet begrippen waren die
nog moesten worden uitgevonden
tierde het bedelaarsdom ook in
Den Haag zeer welig. Vooral het
Haagse Bos bleek voor deze op-
andermans-zak-levenden een dora
do.
„De mode van het diep en eer
biedig groeten zonder daarom on
middellijk de hand uit te steken,
is hier bij de bedelaars op den
openbaren weg zeer in zwang.
Sommigen hunner hebben vaste
standplaatsen. Zo heeft een lang,
Twee jaar lang heeft Wim lbo
spit- en graafwerk verricht in de
archieven van platenmaatschap
pijen en omroepverenigingen, waar
het radio-amusement uit de jaren
dertig zo overvloedig lag te wach
ten op geïnteresseerde jeugd-
sentimentalisten. Twee jaar lang
heeft lbo naast zijn omvang
rijke andere werkzaamheden als
cabarettofiel en amusemeutoloog
banden en platen beluisterd,
fragmenten geselecteerd, gekapt,
gehakt, gesneden en geplakt. En
gecorrespondeerd. Want niet ieder
een stelt het zonder meer op prijs
dat zijn eigen stem of die van
een voorvader of voormoeder op
33' a of andere toer aan de stereo-
fonische openbaarheid wordt prijs
gegeven; daarvoor moet eerst toe
stemming worden gevraagd. En die
correspondentie „We moesten
zelfs naar Texas schrijven, naar
de zoon van Albert Klein jr."
heeft een fors deel van die twee
jaar opgeëist. Zelfs voor een en
kele zin van koningin Wilhelmina
..Herewith I declare the Jam
boree opened" moest een brief
naar SoestdUk.
Het resultaat van Ibo's noeste
graafwerkzaamheden is „Goeie
ouwe radio", een verrukkelijke
langspeelschijf, waarin Phonogram
maar liefst 61 stukjes en beetjes
uit het amusante etherleven van
vóór W.O. II geperst heeft.
.Aangrijpend" is de aankomst van
de eerste Bonte Dinsdagavoncjtrein.
bij welke gelegenheid verslaggever
Wim lbo presenteert
Vooroorlogs amusement In N*
Guus Weltzel op het Hil\
station .,500 trouwe luistervinken"
verwelkomt, in een reportagestijl
waar hij nu vermoedelijk hard om
zal lachen.
En dan 't heerlijke ..gedicht" bij
het einde van elke AVRO-uitzcn-
ding:
„Duizend oren horen 's avonds
't sympathieke goedenacht
in den ether door de AVRO
na de zending uitgebracht.
Goedenacht en welterusten
Welterusten, goedenacht
d'AVRO gaat nu sluiten,
haar dagtaak is volbracht".
En dan dat laatste lokker hoog
gezongen door Bob Scholte. met
zoete violen op de achtergrond.
(Weet u 't nog?)
Op het eerste gehoor zou men zeg
gen dat een toespraak van pastoor
Perquin, de reportage van de
aankomst van De Pelikaan (door
Amsterdams oppervoorllchter Piet
Mjjksenaar) en een woordje van
Willem Vogt nu wel tol l amuse
ment behoren. Je kunt er In elk
geval wèl om lachen.
Pastoor Perquin: „Wie denkt dal
de radio slechts een middel is om
zich te amuseren en af te leiden,
verlaagt dit heerlijk middel ter
ontwikkeling en beschaving op
religieus en maatschappelijk ge
bied tot niet meer dan een gewoone
aliedaagschheid
Naast de pastoor ligt ook de
dominee (Spelberg) in de groeven,
samen met Johannes de Heer. Han
Hollander is er met Nederland
België en de Olympische Spelen
in Berlijn: Cor Ruys en Louis de
Bree als Potasch cn Perlemoer en
minister ColUn die op zeer om
standige wijze uiteenzet dat zijn
verschijnen voor de microfoon dit
maal 't gevolg is van de „verheu
gende afloop van de gebeurtenis
sen op palcis Soestdjjk".
De naderende oorlog tekent zich
ar onder het hoofdstuk ..Kun je
zingen, zing dan mee", waarin
o.m. „Hiep. hiep hoera voor 't
garnizoen" door Bob Scholte, „Het
regiment gaat voorbU" door Kobus
Kuch en „Blonde Mlentje" door
Willy Walden cn Piet Muvselaar.
Louis Davids voelt het allemaal
al aankomen, als hU bi) zijn op
treden in het Kurhauscabarct ap
plaus oogst op zijn aankondiging
van een refrein dat moet worden
meegezongen „In voller Elnheit
und strammer Disziplin, was?"
Gejuich In de zaal. Davids: „Geen
demonstraties, of ik laat de zaal
Een van de leukste fragmenten van
„Goeie ouwe radio" is als dr
muziek van „La Paloma" stopt
cn het door de luidspreker klinkt:
„Dames en heeren, de snaar van
de violist is gesprongen". Dat kón
rijzig' oud man met een mooien
'/rijzen baard op de brug van het
Bosch aan den Bezuidenkoutschen
Weg post gevat, houdt daar flink
van 's middags tot 's avonds stand,
voor iedereen deftig en onderdanig
het hoofd ontblotende, zonder
meer. Die man vaart daar stellig
Zo kleinsteedsch en laag gehuisd
doet zich hier het „dorp der dor
pen", gelijk Huygens Den Haag
betitelde, voor. (Amsterdamsche
Veerkade.)
knappen, flinken kerel, die een
gebrekkig been had, gestoffeerd.
Deze burger heeft daar zulke
goede zaken gedaan, dat hij nu
met een groot orgel rondtrekt".
Ook het openbaar vervoer scheen
het in 1893 bij de heer Gram al
te hebben verbruid. Vertragingen
waren toen óók aan de orde van
„Onze tram is voor alles geschikt
- behalve voor een snel vervoer;
men kan er gezellig praten, om
dat men om de 4 of 5 minuten bij
een iriasef ophoudt en de ontmoe
ting der wederzijdsche trams zóó
ongeregeld is dat men en-en breed
voerig en op zijn gemak kan rede
neeren als in eene onzer beroemde
vergaderingen".
Gram eindigt zijn kostelijke bock
met een uitvoerig hoofdstuk ovpr
Scheveningen en over de ervarin
gen bij een zeebad. Dat hij een
vrouwenhater is althans een
hekel heeft aan opgedirkte en stijf
in het corset geregen Haagschc
dames komt er ook uit
„Men heeft ilrn vorigen avi
het teras van het Kurhu
en de dames Z. „Tot het genoegen
van u morgen in zee te zien!"
Den volgenden ochtend wenkt u
mevrouw X. reeds in zee. Nu gr
haar in badkostuum ontmoet
denkt ge onwillekeurig aan scho
tels die men au naturel en anderen
die men opgemaakt voordtent. Het
verschil t us SC hen gisteravond en
dezen morgen is groot. In zoo
verre heeft het gemengde bad
zijne goede zijde. Hier toont de
mensch zich in zijne ware ge
daante, en met, als In het aan
geklede leven, waar hij eene uit-
gave gelijkt die vermeerderdver
beterd en aangevuld is".
(ADVERTENTIE)
Rusland zou er
propaganda
uit kunnen puren
(Vu 0112e parlementaire redactie)
DEN HAAG Omdat dc Russische
argumenten voor de inval in Tsjecho-
Slowakije vrijwel nergens in de wereld
ïeloof hebben gevonden ook niet bij
overgrote meerderheid der communis
tische partijen meent de Nederlandse
regering, dat er geen behoefte beslaat
aan de instelling van een neutrale zone
ter weerszijden van de Ts.ieohisch-West-
duitse eren*
De regeling vreest, dat een westelijk
voorstel daartoe dooi de Russen zou
kunnen worden aangegrepen vooi j
westelijke interventie. Bovendien zou een
dergelijke neutrale zone als een sanctio
nering van de bezetting van Tsjecho-
Slowakije kunnen worden opgevat
Dit heeft minister Luns (Buitcnl Za
ken) mede namens zijn collega van De-
fensie geantwoord op vragen van hel j
Tweede-Kamerlid Bos (CHU). die zich
voorstander vaii een neutrale zone heeft
betoond.
Dit Nederlandse standpunt is mede
gebaseerd op de resultaten van het
overleg, dat tussen de NAVO-partners
over deze materie heeft plaatsgehad
Volgens minister Luns zou door een
neutrale zone een militaire situatie kun
nen worden geschapen, die veeleer een
achteruitgang zou blijken ten opzichte
van de huidige toestand, „waaraan al
thans de voordelen van ondubbelzinnige
afbakening van het NAVO-verdragsge-
•bied en uitsluiting van misverstand
niet kunnen worden ontzegd". Ook als
middel ter vergroting van de waar
schuwingstijd zou de instelling van eep
neutrale zone geen wezenlijk voordeel
opleveren, meent minister Luns.
De regering zal er daarom de landen
van het Warschaupact niet over bena-
(ADVERTENTIE)
DEN HAAG (ANP) Het bestuur van j
dc federatie van het katholiek en het
christelijk onderncmersverbond in het
midden- en kleinbedrijf heelt in een brief
aan de staatssecretaris van Economische
Zaken aangedrongen op hel instellen van
een minimumprijsregeling voor brood.
De ondernemersfederatie heeft dit ge-
daan nu de onderhandelingen tussen hei
ministerie van Economische Zaken en de
Nederlandse Bakkerijstichting over
deze zaak in een impasse zijn geraakt
l In de brief aan staatssecretaris Van Son
i wordt het uitblijven van een overeen-
komst een onaanvaardbare z;.ak ge
noemd, die het bestuur met ongerust
heid vervult.
Enkele dagen geleden heeft de voor
zitter van de Katholieke Vereniging van
ondernemers in het bakkersbedrijf, de
heer J. B. A. Hurkmans, tijdens Je jaar
vergadering van zijn bond in Arnhem
het uitblijven van een prijsregeling een
gevaar voor de werkgelegenheid, een
uitholling van de broodbezorging en een
aantasting van de serviceverlening aan
de consument genoemd. Hij heeft toen
de steun van de middenstandecentrales
ingeroepen.
We sparen. En hoe! Mijn man en ik doen mee aan het Premie Spaar
pian en kopen nu jaarlijks samen voor 500 gulden spaarbewijzen.
Straks krijgen we dat bedrag terug mèt de rente endaar boven
op dan elk jaar nog eens 100 gulden premie van dit nationale plan.
Belastingvrij! Reken maar dat we met dat geld direct weer verder
sparen
Misschien is"het Premie Spaarpian ook iels voor u. Even een brielkaartje aan
Premie Spaarpian. Postbus 51Oen Haag en u ontvangt vrijblijvend een brochure
over alle mogelijkheden (spaar-en effectenbewijzen, levensverzekeringen, hypo
theekaflossingen.spaarkasinschrijvingen, garantiekredietaflossingen).
Wilt u persoonlijk advies? Spaarbanken. Boerenleenbanken. Raiffeisenbanken,
Postkantoren, Banken, Borgatellingsfondsen. Hypotheekbanken. Bouwfondsen,
Spaarkassen. Levensverzekeringmaatschappijen, assurantie-tussenpersonen en
de Sociale Verzekeringsbank zullen u graag alles over het Premie Spaarpian
vertellen.
Basis voor persoonlijk bezit
Volgens velen, waaronder prof. Ka-
minski van het Westduitse ruimte-
observatorium te Bochum was de naar
de aarde teruggekeerde Sonde 5 een
ruimteschip van het type waarmee
kosmonauten naar de maan zullen vlie
gen. Indien dat waar is cn er bestaat
daarover nog heel weinig twijfel, j
dan is het een satelliet geweest van rond
de 10 ton, met een lengte van ongeveer
10 meter en een doorsnee van 3,75 me
ter. Hiervan is uiteindelijk maar een
onderdeel in de vorm van een 4 meter
in doorsnee melende bol op aarde te
ruggekeerd.
Voor een spoedig te verwachten Ru -
sische bemande inaanvlucht zullen
{hoogstwaarschijnlijk twee Soyoezvaai-
tuigen gebruikt worden, die, na afzon-
derlijk gelanceerd te zijn, in een balm
i om de aarde aan elkaar gekoppeld zul-
j len worden. Elk toestel biedt plaats aan
drie of vier kosmonauten, zodat maxi
maal een zes- lot achlkoppige beman
ning de expeditie kan ondernemen. Ove
rigens zijn daarover in de afgelopen week
berichten verschenen, die het vermoe-1
den uitspraken dat slechts één Soyoez
gebruikt zou worden, die precies dezelN
de weg gaat afleggen als nu de Sonde
5 heeft gedaan, met dit verschil, dat de j
dan uitgezonden stemgeluiden afkom
stig zullen zijn van echte inzittenden «11
I niet van een bandopname-apparaat De j
Russen zelf zwijgen in alle talen over
1 het aspect van een menselijke maan-
ylucht.
Zoals bekend willen de Amerikanen
1 in december drie van hun ruimtevaar
ders in een Apollo om de maan laten
cirkelen. In hel verleden is het al vaker
j voorgekomen, dat de Russen in derge
lijke gevallen net de primeur wegpik
ten. Daarvoor is men in de Verenigde
Staten nu weer bang, hetgeen vorige
i week nog weer eens blpek uit een uit-
spraak van de op 2 oktober met pensioen
gaande NASA-directeur James Webb. De
eerste lanceringen van de Soyoez date-
j ren van eind 1966, begin 1967, toen vier-
I maal een dergelijk onbemand ruimte
vaartuig in banen om de aarde werden
uitgeprobeerd. Een bemande testvlucht
1 vond plaats in april van het vorige jaar,
Schematische voorstelling van dr
landing ran de Sonde 5, die na een
succesvolle tocht rond de muun,
inidag uit de Indische Oceaan kon I
worden opgepikt.
maar deze proef liep uit op een grondige 1
mislukking. De enige inzittende. Vladi-
mir Komarov, kwam bij een haastige 1
terugkeer naar de aarde om het leven.
Een nieuwe onbemande lancering vond
plaats in juli 1967 cn eind oktober wer
den twee Soyoezsatellleten via afstand-
besturing aan elkaar gekoppeld. Reeds I
toen noemde men dat in het Westen een
„generale repetitie". De Russen deden j
er het stilzwijgen toe en lanceerden In
maart van dit jaar de Sonde 4 in de
richting van de maan. Onderweg ging
echter het radiocontact verloren en
Amerikaanse insiders houden het erop.
dat de satelliet uiteindelijk is vergaan in
de aardse dampkring In ieder geval
keerde een Russische bergingsvloot en
kele dagen na de verwachte terugkeer
onverrichterxfeke uit het Poolgebied in
de Stille Oceaan naar huis terug. Op 15
april brachten de Sovjets opnieuw twee
onbemande Soyoezsatellieten in de
ruimte bij elkaar, maar weer bleven
onbemande lanceringen uit. Op 28
augustus j.l. ging de elfde Soyoez de
ruimte in en keerde, na eerst vier dagen
om de aarde gecirkeld te hebben, be
houden terug. De lancering van de Son
de 5, vorige week zondag, betekent de
inleiding tot een nieuw succes in dc
ruimtevaart, waarvan de ontwikkelin
gen zo'n adembenemende omvang heb
ben gekregen.
Eind dit jaar
bemande Apollo
rond dc maan?
WASHINGTON (Reuter) Amerika
zal misschien, ais volgende maand de
proef met de Apollo 7 goed verloopt, In
december of Januari al proberen een
ruimtevaartuig met drie astronauten
een dag lang een baan om de maan te
laten besehrljven om het vervolgent
terug te halen naar de aarde, zo it
maandag onthuld.
De leider van het Apollo 7-project
van het bureau vooi lucht- en ruimte
vaart (NASA), William Schneider, ver
klaarde dat ei „een grote mogelijk
heid" was dat dit kon worden gepro
beerd met de Apollo 8. waarbij dc Sa-
turnus 5-maanraket zal worden ge
bruikt. Dan moet echter dc vlucht met
de Apollo 7 wel perfect verlopen.
Vrouw met nieuw
hart overleden
HOUSTON (AFP) De 49-Jarige
mevrouw Beth White Brunk, op wit
29 juli in het St.-Lukeziekenhui* te
Houston een hart was overgeplant, Is
maandag overleden.