Meer schriftelijk en minder
mondeling bij eindexamens
Frisdranken gaan het
van het bier winnen
Bisschoppen laten
vraagtekens staan
Russische pers vriendelijker
voor Tsjechische leiders
ADVIES WERKGROEP EINDEXAMENS
Zestig liter per hoofd
van de bevolking
Onze levensverzekering Is
straks bijna f 4.000,- hoger
Belgische katholieken
We gaan op
onze sloffen
even lopen
naar Rome
PREMIE
SPAARPLAN
PTT niet
te kort
geschoten
OOSTDUITSE
TROEPEN NA
3 DAGEN WEG
STUDIERAPPOR T D '66:
Gekozen premier
maakt kabinet
DINSDAG 3 SEPTEMBER 1968
DE LEIDSE COURANT
PAGINA T
Eerste protest
bij docenten
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Wanneer het advies van
de werkgroep-eindexamens door de be
windslieden voor onderwijs ongewijzigd
overgenomen wordt, zullen de eind
examens voor VWO HAVO en MAVO
straks een dominerend schriftelijk ka
rakter krijgen. Bovendien komt er dan
een herexamenregeling met weinig spe-
Hngsmogelijkhcden, zoals al bjj het
kweekschooleindcxamen in gebruik is, en
komen er voor het vaststellen van de
uitslag meer bindende bepalingen dan
met name bij de Gymnasia, maar daar
niet alleen, thans gelden.
Het concept-advies heeft in kringen
van de betrokken docenten hier en daar
al protesten uitgelokt. Zo hebben klas
sieke secties van de lerarengenootschap-
pen ernstig bezwaar er tegen gemaakt,
dat de werkgroep een k.b. over 't eind
examenreglement wil uitlokken op een
moment dat versschillende staatscommis
sies voor de modernisering van leerplan
nen hun advies nog niet hebben kunnen
indienen. Hierop vooruitlopend kanten
deze secties zich in elk geval tegen de
voorstellen die het weglaten van een
mondeling examen in de klassieke talen
mogelijk moeten maken en tegen 't ver
vangen van het thans bij het eindexamen
Gymnasium toegepaste verlengde examen
door een herexamen dat zijn nut alleen
in een heel andere tak van onderwijs
heeft bewezen.
De ministeriële werkgroep erkent dat
haar voorstellen later „door research en
reflectie" mogelijk verbeterd moeten
worden. Ze wil de schoolexamens hand
haven, het herexamen desnoods centraal
regelen.
Vanwege het dringend tekort aan ge
committeerden zouden ook leraren als
gecommitteerden kunnen optreden,-
waarbij scholen dan driehoeksgewijs te
werk moeten gaan; één der gecommit
teerden zou overigens uit 't „naast ho
gere" onderwijs, b.v. het wetenschappe
lijk onderwijs moeten komen.
BUNN1K, (A.N.P.) Dc oud
voorzitter van de bond van
bierhandelaren en mineraal
waterfabrikanten, mr. C. J. G.
vijf jaar meer frlsdronken
Becht, verwacht dat er binnen
vijf Jaar meer frisdranken
worden gedronken. Het jaar
verbruik zal dan 60 liter per
hoofd der bevolking zijn en de
jaarlijkse produktie komt dan
neer op 760 miljoen liter
(50 pet. meer dan thans het
geval is). Voor dit jaar wordt
een verbruik van 45 liter per
hoofd der bevolking verwacht.
Mr. Becht, directeur van
Vrumona N.V. in Bunnik,
sprak tijdens de ingebruik
neming van een nieuwe bot-
tellijn van deze frisdranken-
fabriek. Het bierverbruik in
1957 tot 1967 steeg van 20
liter tot 43 liter per hoofd
der bevolking, maar het fris-
drankenverbruik nam in deze
jaren toe van tien tot 41 liter.
Mr. Becht verwacht de ko
mende jaren een verdere con
centratie in de Nederlandse
frisdrankenindustrie. In 1962
waren in ons land 371 fris
drankfabrikanten; in 1966
nog maar 231. Naar het oor
deel van mr. Becht zal dit
aantal nog verder dalen.
Er zal in de toekomst steeds
meer vraag zijn naar grotere
stadige uitbreiding van de
consumptie van frisdranken
het gevolg van de grote wel
vaart, stijging van het aantal
auto's (snelverkeer bevordert
het gebruik van alcoholvrije
dranken), stijging van het
aantal t.v.-toestellen (ver
hoging huiselijke gezelligheid)
en voordeliger verpakkingen,
waarbij de consument ook
meer belangstelling zal gaan
tonen voor de eenmalige weg-
gooiverpakking. De oud-voor
zitter houdt tevens rekening
met de toenemende vraag
naar caloriearme produkten
en internationale merkartike
len.
Volgens mr. Becht is de ge
en toeneming van het gebruik
van koelkasten. „Ruim 85 pet.
van het aantal Nederlandse
gezinnen heeft nu altijd fris
dranken in huis", zo zei hij.
„De prijssituatie in de Neder
landse cola-branche is op het
ogenblik bedrijfseconomisch
niet verantwoord en zal dan
ook tijdelijk moeten zijn. Met
vermijding van emoties ver
trouw ik op een spoedig her
stel van een verantwoorde
marktsituatie", aldus mr. C.
J. G. Becht.
Hij ging uitvoerig in op de
zogenaamde cola-oorlog. Hij
releveerde dat coco-cola de
prijs van haar driekwartliter
fles tot 59 cent verlaagde
zonder rekening te houden
met de introductiecampagne
van Pepsi-Cola (introductie
prijs 79 cent) en de prijsstel
ling van de eigen merken
van grootwinkelbedrijven.
„We hadden het prijswapen
van onze concurrent niet ver
wacht", zo stelde mr. Becht,
„maar als de vijand het
wapen kiest zullen wij ook
volgen". Volgens hem is de
oorzaak van de hele cola-
oorlog de structuur van de
huidige markt. Hij bestreed
daarmee de meningen van
velen als zouden de moeilijk
heden het gevolg zijn geweest
van overproduktie en een j
slechte zomer.
ADVERTENTIE
De werkgroep stelt verder voor dat het
Nederlands geëxamineerd zal worden in
twee onderdelen schriftelijk en een mon
deling examen. Alle overige vakken wor
den hetzij schriftelijk geëxamineerd en
wel in twee zittingen, hetzij één maal
schriftelijk en één maal mondeling. Voor
alle vakken geldt dat zeker één schrifte
examen met centrale opgaven zal
worden afgenomen.
Bij alle schooltypen zou de mogelijk
heid van een herexamen moeten worden
ingevoerd en wel in de eerste week
de zomervakantie. Voor het exan
Gymnasium en Atheneum zou een k;
didaat geslaagd zijn, wanneer hij 'voor
zijn zeven examenvakken geen onvol
doende eindcijfer haalt, of slechts één 5
als eindcijfer; of slechts één vier geen
vijf en in totaal minstens 42 punten; of
twee vijven en in totaal minstens 43 pun
ten. Voor een herexamen komen in a
merking kandidaten met één vier er
of 41 punten, één drie geen verdere
Toenemend verzet
tegen encycliek
(Van onze correspondent in Brussel)
BRUSSEL De verklaring van
Belgische bisschoppen over de encycliek
Humanae Vitae heeft in België tot nu
toe weinig commentaar uitgelokt. In
kringen van de bijna 200 onderteke
naars van de open brief aan het Bel
gisch episcopaat zijn echter zeer ver
schillende reacties op het bisschoppe
lijk schrijven te vernemen. Die reacties
variëren van „een verklaring die niet
tot de duidelijkheid bijdraagt" tot „een
zeer wijs stuk dat voldoende genuan
ceerd is en duidelijk de mogelijkheid
voor het dragen van eigen verantwoor
delijkheid open laat".
Zoals wij zaterdag meldden hebben de
Belgische bisschoppen zich in hun ver
klaring achter de pauselijke encycliek
gesteld cn op genuanceerde wijze de
mogelijkheden voor een soepele pasto
raal aangegeven. De verklaring van de
bisschoppen is intussen door vooraan
staande Belgische theologen enigszinB
verduidelijkt. Mgr. Philips, hoogleraar
aan de katholieke universiteit van Leu
ven, heeft de passage waarin de bis
schoppen zeggen, dat de pauselijke uit
spraak „uiteraard verplichtend" is in
ruime zin uitgelegd. Zijns inziens moe
ten de woorden „uiteraard verplichtend"
worden opgevat alsof er stond „in de
regel verplichtend behoudens speciale
gevallen". Deze speciale gevallen
worden aangegeven, aldus mgr. Philips,
wanneer de bisschoppen spreken over
degenen, die ter zake kundig en be
kwaam, na ernstig onderzoek een ge
fundeerd persoonlijk oordeel vormen en
dan tot een ander besluit komen. Ge
vraagd naar hun reacties op de bisschop
pelijke verklaring bleken enkele onder
tekenaars van de open brief hun oordeel
juist op deze passage te gronden. Een
huisvrouw zei ons onomwonden: „Als
nu na de encycliek ook de verklaring
van de bisschoppen nog met gebruiks
aanwijzing gelezen moet wofden en
door de ene theoloog zo en door de an
dere theoloog zus uitgelegd, waar blijven
we dan. De verklaring van de bisschop
pen zal heel wat mensen niet verder
helpen. En ze zal ook in de zielzorg de
verwarring alleen nog maar groter ma
ken. Mogen de bisschoppen van de ge
wone gelovige mensen eisen, dat ze tus
sen de regels door kunnen lezen en is
het nu nodig omwille daarom de duide
lijkheid voor de eigen kerkprovincie te
verdoezelen?"
Een ander ondertekenaar, die zei door
contacten in het afgelopen weekend te
kunnen spreken namens een groep van j
ondertekenaars, vond juist, dat de ver- 1
klaring van het episcopaat „heel bruik- I
baar is omdat er zoveel tussen de regels
door te lezen valt. Er zijn natuurlijk al-
tijd mensen die een concreter woord
wensen, maar in de huidige omstandig
heden lijkt me dat niet mogelijk. De
bisschoppen konden moeilijk iets anders
verklaren. Ik zie geen tegenstelling tus
sen de verklaring van de bisschoppen en
van onze open brief. Het episcopaat
heeft voldoende ruimte gelaten voor de
praktische zielzorg, het eigen geweten
en de verantwoordelijkheid van de
ouders".
Wij herinneren eraan, dat de open
brief aanvankelijk 75 Belgische intellec
tuelen het aantal ondertekenaars is
nu tot bijna 200 gestegen de pause
lijke encycliek voor een belangrijk deel
verwierp, vooral op het punt van de ge-
boortenregeling.
Er viel en er valt nog steeds iri
Tsjecho-SUytcakije niets te ver
jagen of te beschermen voor de
Sovjettroepen. Ze vervelen zich
dan ook kennelijk en hebben ver
strooiing nodig. Twee Russische
soldaten en een vrouwelijke col
lega dansen op de tonen van een
Russisch orkestje (boven). Twee
andere soldaten doen het wat
rustiger aan en spelen een par
tijtje schaak op de koepel van
hun tank (onder).
voldoende en minstens 41 punten, twee
vijven en 4042 punten of één vier en
één vijf en minstens 41 punten. Alle an
dere kandidaten moeten afgewezen wor
den.
Voor HAVO en MAVO (zes vakken)
wordt voorgesteld: slagen bij geen enkele
onvoldoende of slechts één vijf; één vier
met 36 punten of meer en twee vijven
en 37 punten of meer. Herexamen bij één
vier en 34 of 35 punten, één drie en 35
of meer punten, twee vijven en 3436
punten en één vier en één vijf met
minstens 35 punten.
Herexamen kan slechts in één vak
worden opgelegd; over de vraag of dit
herexamen een schoolexamen blijft of ge
centraliseerd mag worden afgenomen,
lopen de meningen in de werkgroep sterk
uiteen. Een compromis kon niet worden
bereikt.
PLAN VAN KLAVERJASSERS
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HELDER De heren C. Neef-
kes (51) en H. van der Ree (37), leden
van de eerste Helderse wandelsportvere
niging De Jutter willen half maart vol
gend jaar van Den Helder uit van start
gaan voor een ruim 1800 km lange wan-
dellocht „naar Rome". Beide heren die
drie jaar de wandelsport beoefenen, be
ogen daarmee een tweeledig doel. In
de eerste plaats willen zij een stunt le
veren om hun vereniging in de belang
stelling te plaatsen. Terwijl tevens een
particuliere audiëntie bij Paus Paulus
op het programma zal staan. De heer
Neefkes, magazijnmeester bij het reac
torcentrum Petten en de heer Van der
Ree, die handarbeider is, kwamen op
dit idee tijdens een klaverjasdrive. Vast
staat al dat de NTS de route en rust
plaatsen zal uitstippelen. Het ligt in de
bedoeling dat belde lange-afstandlopers,
die elk jaar trouw meedoen aan de Nij
meegse vierdaagse, na hun bezoek aan
de eeuwige stad per vliegtuig naar ons
land zullen terugkeren. De vraag be
antwoordend waarom zij de monster trip
willen maken zeggen de twee: „Niet al
leen vinden wij het iets aparts en boven
dien ook een heel gewone zaak. Als men-
in staat zijn kruipend, per autoped,
met het vliegtuig of per zeilboot grote
afstanden te overbruggen dan moeten
er zeker in slagen op onze sloffen
de hoofdstad van Italië te lopen".
en dat kost geen cent méér!
Alles wat wij doen is deelnemen aan het Premie Spaarplan. We
betalen nu samen jaarlijks zo'n 500 gulden levensverzekeringpremie
en daarom krijgen we straks elk jaar 100 gulden terug van dit natio
nale plan. Belastingvrij! Wij gaan het geld gebruiken om onze levens
verzekering te verhogen. Dat scheelt maar liefst zo'n 4.000 gulden
Misschien Is het Premie Spaarplan ook Iet6 voor 0. Even een briefkaart!® aan
Premie Spaarplan. Postbus 51, Den Haag en u ontvangt vrijblijvend een brochure
over alle mogelijkheden (levensverzekeringen, «paar- en effectenbewljzen. hypo
theekaflossingen, spaarkasinschrijvingen, garantiekredietafloasingen).
Wilt u persoonlijk advies? Spaarbanken, Boerenleenbanken. Ralffeteenbanken.
Postkantoren. Banken. Borgstellingafondaen. Hypotheekbanken. Bouwfondsen.
Spaarkassen, Levensverzekeringmaatschappijen, assurantie-tussenpersonen en
de Sociale Verzekeringsbank zullen u graag alles over het Premie Spaarplan
vertellen.
Basis voor persoonlijk bezit
ISieh-tuin-nekrace
mei Hi wren leen bank
(Van ren onzer verslaggevers
DEN HAAG De P.T.T. kan de stuk
ken van de I'odperatieve Centrale Boe
renleenbank te Eindhoven even anel en
bovendien goedkoper afhalen en beaor-
gen dan de bank dal self nu doet. Er
/ijn voor de bank echter andere voorde
len i
leden intensief overleg gepleegd over
deze kwestie, waarbij «Ie P.T.T. wat hel
verlenen van service betreft zeker niet
tekort is geschoten.
De P T.T heeft de Boerenleenbank in
de loop van het overleg een zakelijke
l offerte gedaan. Daarin werd aangeboden
voor dit speciale geval tegen een prijs,
die uiteraard niets meer te maken had
met de normale posttarieven, het ver
voer te verzorgen volgens de hoge eisen
van het door de bank opgestelde tijd
schema. waarbinnen het dagelijks trans
port van documenten dient plaats te
vinden. Desondanks heeft de Boeren
leenbank dit aanbod voorlopig afgesla
gen, aldus blijkt uit een gezamenlijk
communiqué van de bank en de P.T.T.
De Boerenleenbank heeft er als tijde
lijke maatregel toch de voorkeur aan
gegeven een eigen besteldienst te «tich-
ten, hoewel de daaraan verbonden ver
voerskosten hoger waren dan de kosten,
die de P.T.T. in rekening bracht. De
Boerenleenbank acht dit prijsverschil
verantwoord, omdat hoewel de P.T.T.-
dienst even snel werkt er voor de
bank toch voordelen verbonden zijn aan
de eigen besteldienst, omdat die uiter
aard verder en beter kan worden inge
past in de eigen bedrijfsvoering. De
Boerenleenbank en de P.T.T, zullen het
overleg voortzetten over de vraag, aan
welk vervoerssysteem uiteindelijk de
voorkeur moet worden gegeven.
PRAAG (A.P--Reuter) De Rusaisehe
houding jegens Tsjecho-Slowaküe is aan
het veranderen. De toon in de Sovjetpers
wordt vaderlllk, bijna vriendelijk, ver
manend, Oorlogsheld maarschalk Konjcv
put zich in het regeringsblad Izvcstia een
halve pagina uit in loftuitingen aan het
adres van Svoboda (die onder hem ge
diend heeft) en Dubcek „die een „strijd
vaardige soldaat moet zijn geweest". Vo
rige week was Dubeck, volgens de
Pravda, nog een verrader. Het pro-Rus
sische radiostation in Tsjecho-SlowaklJe
beeft zijn uitzendingen gestaakt „na zijn
patriottische plicht vervuld te hebben".
Intussen zinnen de nieuwe Tsjecho-
Slowaakse communistische leiders op
middelen om de bezettingstroepen zo snel
mogelijk weg te krijgen. Het centrale
partijcomité heeft hen daartoe gemach
tigd. Analyses hebben uitgewezen, dat
tenminste 45 van de 87 leden van dit
comité fervente aanhangers van Dubcek
zijn. Slechts twee hebben zich geschaald
achter de Russische invasie, namelijk
Novy en generaal Rytir. Naar verluidt
hebben beide daarna ijlings hun toevlucht
in de Russische ambassade gezocht.
Maar voorlopig zijn de Russische troe
pen in Praag en elders nog lijfelijk aan
wezig. Ze hebben laten doorschemeren,
dat de door de Tsjechen graag gebruikte
termen als „bezettingstroepen", hun niet
erg welgevallig zijn. Men spreekt nu van
„buitenlandse troepen".
Tsjechische jongeren en Russische sol
daten. Veelal in deze trant: „Wat komen
jullie hier doen?" Antwoord: „Jullie red
den van het kapitalisme". Vraag: „Heb
ben jullie dan kapitalisten cn contra
revolutionairen gezien? Wij hebben jullie
niet gevraagd hier te komen". Antwoord:
„Jullie Tsjechen schieten op ons. Er zijn
hier 40.000 contra-revolutionairen".
Vraag: „Hoe weet je dat?" Antwoord:
„Het staat in de Pravda". Vraag: „Ge
loof je wat in d« Pravda staat of wat je
zelf zietZo gaat het uren door, tot
een gemoedelijke Russische officier komt
zeggen dat het bedtijd is. De onveran
derlijke vraag aan het eind is: „Wanneer
gaan jullie naar huls?" Antwoord: „Tot
we genoeg hebben rondgekeken.
MISREKENING
In Moskou zijn druk besprekingen aan
de gang tussen hogere en lagere partij
leiders. Men maakt zich in Rusland be
zorgd over de felle reacties, die de be
zetting gewekt heeft, met name van de
zijde van de communistische partijen.
Men begint meer en meer de idee te krij
gen een politieke misrekening te hebben
begaan. Volgens het Westduitse blad Die
Welt gaat men na, wie daarvoor verant
woordelijk moet worden gesteld. Het ls
wel zeker dat do merkwaardige Rus
sische neglng om geen waarde te hechten
aan rapporten, die niet overeenkomen
met het vooropgezette ideologische beeld,
parten heeft gespeeld. Zo kreeg men een
scheef beeld over de toestand ln Tsjecho-
Slowakije. Dc voornaamste schuldige zou
Joeri Andropov zijn, de huidig# chef van
de KGB, de Russische geheime dienat.
Andropov was tijdens de Hongaarse op
stand In 1956 ambassadeur in Boedapest.
De Oostduitse troepen zijn al drie da
gen na de Invasie uit Tsjecho-Slowakij*
teruggetrokken. Men vermoedt omdat de
aanwezigheid van Oostduitse troepen uit
gelegd kan worden als een schending van
het verdrug van Potsdam
Overigens ondervindt ook Oost-Dults-
land de gevolgen van de toestand in
Tsjecho-SIowakije: de najnnrsbeurs in
Leipzig is beduidend stiller dan ander».
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG D '66 heeft in twee
•tudierapporten haar voorlopige wensen
bekend gemaakt voor de wijziging van
het kiesstelsel en het Nederlandse staats
recht. De belangrijkste en nogal in
grijpende wijzigingen zijn:
De door de kiezer rechtstreeks ge
kozen minister-president zoekt zelf
zijn ministers.
Het kabinet moet in normale omstan
digheden vier jaar regeren.
De Eerste Kamer moet verdwijnen.
De leden van het parlement worden
door middel van het districtenstelsel
D '66 denkt aan ongeveer vier parle
mentsleden per district.
De stemprocedure moet vereenvoudigd
worden. De kiezer moet namelijk zelf
zijn voorkeur voor zijn kandidaten
kunnen bepalen.
Splinterpartijen bemoeilijken het par
lementaire werk. Zij moeten door
middel van de vereenvoudigde stem
procedure (kiesdeler per district) uit
het parlement geweerd worden. „Het
parlement is geen opiniepeiling".
Kabinetswisseling mag niet plaats
vinden zonder nieuwe verkiezingen.
Regeringsbeleid en minister-president
moet eninzet van algemene verkie
zingen zijn.
D. '66 heeft een deel van dez# wij
zigingen reeds in haar partijprogram
staan. In de studierapporten zijn de
nieuwe opvattingen uitgediept, -ndat
men een duidelijker beeld moest heb
ben voor de meningsvorming binnen
de staatscommissie grondwets- en
kieswetwijzigingen.
Voorop blijft bij deze partij staan, dat
de minister-president aan de hand van
een door hem ontworpen rogcrings-
program door de kiezer rechtstreeks
gekozen moet worden.
In dit systeem is de mlnister-preei-
dent ook verantwoordelijk voor de
hoofdlijnen van het regeringsprogram.
Dit in tegenstelling tot de bestaande
situatie. Als gevolg van de voorgestel
de veranderingen moeten de ministers
benoemd en ontslagen worden op voor
dracht v#n d<- minister-president. Een
systeem, dut vergelijkbaar ls met de
Engelse methode, waarin de premier
eveneens zijn keuze bepaalt.
De studie rapporten van D. '66 wijzen
er thans op. dat over de benoeming
en het ontslag van de falnisters af
spraken met verschillende groeperin
gen gemaakt kunnen worden. Omdat
de minister-president rechtstreeks ge
kozen wordt, kan zijn regering volgens
de ideeën van D. '66 niet zonder meer
door het parlement naar huls gestuurd
worden. Hij moet voor zijn regerlngs-
program wel steeds een meerderheid
in het parlement vinden, vooral omdat
zijn program tevoren niet door bepaal
de fracties goedgekeurd ls.
Met verkiezingen van het parlement
door middel van het meervoudig dis
trictenstelsel wordt volgens D. '66
bereikt, dat iedere parlementariër een
allround politicüs moet zijn. Hij heeft
zelf het persoonlijk vertrouwen van
de kiezer in zijn district verworven.
„Het is geen gemis, dat op deze wijze
geen gespecialiseerde deskundigen
meer tot Kamerlid gekozen worden.
Deskundigen horen thuis ln de staf
van de parit ncntsledcn, waar zij een
onmisbare steun vormen", aldus de
studierapportt x „Een Kamerlid moet
wel vrij zijn ln de plenaire Kamer
vergaderingen cn in de commissie
vergaderingen deskundigen mee te
brengen en onder zijn verantwoorde
lijkheid het woord te laten voeren",
meen D. '66.
