Een duif is een atleet
Jaarsma lonkt
al naar
atoomenergie
Ontslagen personeel bezet
gesloten ziekenhuis Maaseik
Fatale droogte
in deel Haïti
VRIJDAG 30 AUGUSTUS 196S
PAGINA 0
Eeuwfeest van
„Stoomfabriek
van
ijzerwerken"
HILVERSUM. „In de iets
verdere toekomst zie ik de atoom
energie van belang worden, zeg:
over tien tot vijftien jaar. Of we
ermee bezig zijn? (aarzeling).
Wat is atoomenergie? Het is
elektriciteit ik bedoel: het
wordt als elektriciteit de huizen
binnengebracht. En met elektrici
teit zijn we in zekere mate bezig.
We experimenteren. Als 't straks
zover is, zal Jaarsma erbij zijn".
Dat is dan een hele stap, als men be
gint te rekenen bij de salamandertjes,
waarmee de NV Koninklijke Haarden-
fabriek E. M. Jaarsma zijn eerste faam
verwierf, maar sindsdien zijn er ook
honderd jaar verlopen. Het eeuwfeest
van het bedrijf is voor concerndirec
teur Eduard S. Jaarsma (48, achter-
leinkind van de stichter Everhardus
Mennes Jaarsma) aanleiding om de
deur van zijn gesloten N.V. op een kier
te zetten. Veel blijft verhuld, want de
concurrent hört mit en die heeft met
de omzet van Jaarsma, met de winst
en met de concrete toekomstplannen
niets te maken. „We zijn beste vrien
den", zegt Eduard S. „Maar zaken
zijn zaken". Hij vraagt zijn neef ir.
Rienk S. Jaarsma, die in het belenden
de vertrek eveneens op een directieze
tel troont, of hij ook bij het interview
wil zijn, maar Rienk S. heeft het te
Een paar gespreksflarden verder vat
hij de honderd succesvolle bestaansja
ren van zijn bedrijf aldus samen: „In
goede harmonie een goed produkt ma
ken, dat is alles. In je reparatie-afde
ling een kachel terug krijgen, die tach
tig jaar oud is, omdat er een nieuw
rooster in moet.... Dan lever je toch
wel kwaliteit."
Het begon, zo blijkt, in 1868 in Sneek,
waar overgrootvader Everhardus een
stoomfabriek van ijzerwerken opzette,
die hij in de plechtstatige stijl van die
tijd „De Nijverheid" noemde. Hij had
een knecht en een hulpje. Achterklein
zoon Eduard: „Wat hij maakte? Al
les, wat van ijzer was. Schaatsen,
messen, molens voor snijbonen, noem
maar op. Maar hij begon al gauw met
brandkasten en kolomkachels en rond
1880 schakelde hij helemaal over op
kachels en haarden. Waarom? Tja, dat
was zo'n flits... het principe, dat wij nu
ook nog huldigen: er viel aan te ver
dienen. Het maken van kachels was in
die tijd stukwerk; het gebeurde door de
plaatseijke smid. Wij waren de eer
sten, die met een geïndustrialiseerde
opzet begonnen. We lagen helemaal
Geprofiteerd
In 1904 liet Jaarsma een complete
straat bouwen in Hilversum, waar zijn
tachtig werknemers met hun gezinnen
konden wonen en verplaatste hij zijn
Op alle fronten worden de sportpre
staties tot het uiterste opgevoerd.
Records worden vaak meermalen in
één seizoen gebroken, waarbij presta
ties worden verwezenlijkt, die voor
heen niet mogelijk werden geacht. De
oorzaak hiervan moet niet alleen bij
de kwaliteit van de atleten worden
gezocht: een grote rol in deze spe
len de veranderde inzichten omtrent
voeding, training, mentale voorberei-
In de duivensport is men in deze
ontwikkeling ook niet achter gebleven.
De serieuze postduivenhouder be
schouwt zijn duiven als atleten, die
het hele jaar door, maar vooral ge
durende het wedstrijdseizoen, met de
grootste zorg omringd worden.
Het resultaat is er dan ook naar, en
komt vooral tot uiting, wanneer we
de wedvluchtuitslagen van 30 jaar ge
leden vergelijken met die van heden.
Vroeger werd het als een grote pres
tatie beschouwd, als een duif, onge
acht de tijd die hij daarvoor nodig
had, van een lange-afstandsvlucht
(700-900 km.) thuis kwam. Thans kan
een aankomst, een uur na die van de
winnaar, ai te laat zijn voor de klas
sering in de uitslag. Zelfs bij ongun
stige weersomstandigheden zijn tegen
woordig de prijswinnaars met een
halve week wel thuis.
Oorzaak van deze betere prestaties:
meer vakkennis van de duivenhou-
ders, waardoor betere verzorging,
in de meest uitgebreide zin van dat
woord, van de duiven.
De duivenhokken
De tijd, dat de duiven, gehuis
vest in een kippenhok of op een zol
dertje boven een varkenshok e.d., top
prestaties verrichten, is voorbij. (Hoe
wel ook hier de uitzondering de re
gel bevestigt). Om goed gezond en in
de juiste conditie te kunnen blijven,
behoeven de duiven zuivere, onbedor
ven lucht, zoveel mogelijk constante
temperatuur, zon en droogte. Ook is
van belang, dat de duiven zich thuis
voelen op het hok, dat iedere duif
dus een eigen plaatsje naar zijn zin
heeft. Met de bouw van de hokken
wordt hier dus rekening mee gehou
den. Om frisse lucht in de hokken te
verkrijgen, zonder dat dit aanleiding
geeft tot tocht, worden de daken van
ventillatie-openingen voorzien, (oud-
Hollandse dakpannen, golfpannen,
golfplaten) en tevens wordt een dub
bel plafond aangebracht, met ook
weer een opening, op een plaats,
waar de duiven er geen last van
hebben.
Dit houdt een constante luchtdoor-
stroming in stand, die van groot be
lang is i.v.m. het zuurstof- en vocht
gehalte van de lucht in het hok. De
ramen en invliegopeningen worden zo
veel mogelijk op het oosten of zuid
oosten geplaatst, (Droge wind, aoni
De grootte van het hok dient te zijn
aangepast aan het aantal te houden
duiven.
Duivenvoer
Uit onwetendheid of gemakzucht nam
men het voorheen niet zo nauw met
het duivenvoer. Diegenen, die wel be
lang hechtten aan de juiste voerme-
thode (voersamenstelling en hoe
veelheid) hebben dit aan hun resul
taten op de wedvluchten kunnen mer
ken. De voederhandel heeft zich in
deze niet onbetuigd gelaten, en brengt
wetenschappelijk samengesteld dui
venvoer in de handel, verschillend
voor elk jaargetij, waarin alle gra
nen en zaden aanwezig zijn, die de
duiven op dat moment nodig hebben.
Rest voor de duivenhouder slechts
oordelen over de hoeveelheid van het
aan de duiven te verstrekken voer,
waarbij het gewicht van de duiven
nauwlettend in de gaten moet worden
gehouden, omdat dit gewicht vaak
van doorslaggevend belang is voor
het al dan niet winnen van „vroege"
prijzen.
Vooral als een duif jongen heeft,
komen de natuurlijke instincten weer
boven. Als gevolg hiervan trekken
dan vrijwel alle duiven naar het open
veld, waar ze groen voer, gekiemde
granen, grond steentjes enz. zoeken,
waarvan ze „weten", dat dit nodig
is voor een gezonde groei van hun
jongen. Ook de oude duiven zelf heb
ben behoefte aan deze zaken. De dui
ven krijgen op het hok roodsteen, ge
malen schelpen, houtskool, mineralen,
/itaminen enz. Toch, als ze jongen heb-
Drie arrestaties
na moord op
VS-ambassadeur
GUATEMALA (Rtr) De politie in
de stad Guatamala heeft drie personen,
onder wie een student, aangehouden
voor ondervraging in verband met de
moord op de Amerikaanse ambassadeur
John Mein, die woensdag op klaarlichte
dag werd doodgeschoten.
Een ondergrondse communistische or
ganisatie, die zich de „strijdkrachten
van het verzet" noemt, heeft laten weten
dat zij verantwoordelijk is voor de aan
slag op de ambassadeur. Men had hem
als gijzelaar willen vasthouden om hem
uit te wisselen tegen gevangengenomen
leden van de verzetsbeweging.
Na de moord heeft president Julio
Cesar Mendez de staat van beleg voor
het land afgekondigd. Er is bevel go-
geven voor drie dagen nationale rowy.
ben, verkiezen de meeste de vrije na
tuur boven de fabrieksartikelen. Om
dat het vaak om grote aantallen dui
ven gaaL.is^ide.schade- die _ae. -aan
richten vaak aanzienlijk, te meeiv
waar het om landbouwgronden gaat.
Het is de eigenaars van deze gron
den dan ook niet kwalijk te nemen,
dat ze maatrègelen nemen tegen de
ze plundering! Er wordt met vergif
gewerkt, en er wordt op de duiven ge
schoten. Gelukkig hebben de belang
hebbenden (postduivenhouders en
landbouwers) begrip voor eikaars
moeilijkheden, hetgeen is geresulteerd
in een overeenkomst, die bepaalt, dat
de postduivenhouders in een bepaald
gedeelte van het jaar hun duiven
niet mogen laten uitvliegen voor de
avond, en de landbouwers verbiedt
om 's avonds op de duiven te schieten
of ze te vergiftigen.
Hoewel voor beide partijen deze re
geling wel iets te wensen overlaat, is
dit toch een stap in de goede rich
ting naar de oplossing van een pro
bleem, dat vermoedelijk wel nooit uit
de wereld zal raken.
Jong geleerd is oud gedaan. Als de
duiven plus minus 9 weken oud zijn,
kunnen zal al worden afgericht, wat
betekent, dat de duiven enkele ma
len op een paar kilometer afstand van
het hok worden losgelaten. Langza
merhand wordt deze afstand opge
voerd, zodat tegen de tijd, dat de
wedstrijden voor de jonge duiven wor
den gehouden, de jonge vogels vaak
verrassend snel de weg naar het hok
weten te vinden. Merkwaardig is het
dat de jongere vogels veelal „vlug
ger van begrip" zijn dan de iets oude
re vogels.
Trucjes
Buiten de perfecte lichamelijke condi
tie wordt ook veel aandacht geschon
ken aan het moreel van de duiven.
Het is een feit, dal een duif een feil
loos geheugen heeft, wat kan worden
afgeleid uit om. het volgende: zelfs
als een duif vele jaren vermist is ge
weest, en dan toch weer het hok be
reikt, vliegt hij onmiddellijk zijn oude
broedhok in, dat dan toch meestal al
lang in bezit is van een ander stel
duiven. Als de „baas" er niet tussen
komt, vecht hij zich letterlijk invali
de om de indringers te verjagen.
Mede dank zij dit geheugen is het
mogelijk de prestaties van de duiven
op te voeren. Dat kan op verschillen
de manieren. Bijv. men zorgt ervoor,
dat de wedstrijdduiven een hekel krij
gen aan een bepaalde duif, door deze
regelmatig in de diverse broedhokken
te zetten. Na enkele weken kunnen
de duiven deze plaagduif, ook wel
„beul" genoemd, niet meer „luchten
of zien". Nu neemt men deze beul
van het hok weg tot enkele minuten
voor het inkorven van de vliegduiven
Als men dan de beul in het hok lus
laat, slaan alle duiven hun broedhok
te verdedigen, waarna ze in de mand
worden gedaan. Ze zullen met de
meest mogelijke spoed huiswaarts ke
ren, bang als /.e zijn, dat de beul in
„hun" broedhok zal zitten.
Bijna alle duivenhouders kennen de
theorie van het duivenhouden uit het
hoofd. Toch zijn het veelal dezelfde
namen, die we in de top van de wed
vluchtuitslagen tegen komen, toch zijn
het (bijna altijd) dezelfden, die nau
welijks enkele prijsjes in een seizoen
winnen. Toch besteedt de laatste ca-*
tegorie zeker zoveel tijd aan zijn hob
by dan de eerste. Wat daar de oor
zaak van is? Misschien verschil in
kwaliteit duiven. Misschien verschil
in interpretatie van de theoretische
voorschriften. Misschien gebrek aan
feeling om een kolonie duiven goed
te leiden, d.w.z. zo te leiden, dat de
juiste voorwaarden aanwezig zijn om
veie vroege prijzen te kunnen winnen.
bedrijf naar die stad. Sneek was hem
niet centraal genoeg meer, het
Gooi bood hem ruimte te over op een
maagdelijk stuk hei en een belangrijke
spoorverbinding voor de deur op de
koop toe. De hei is inmiddels versteend
tot stad, maar Jaarsma staat nog bla
kend op dezelfde plaats. 530 perso
neelsleden zijn er nu en de produktie
beloopt 'n kleine honderdduizend haar
den per jaar.
De kolenhaarden, die Jaarsma zijn
faam hebben gegeven, worden bijna
niet meer gemaakt en dan nog slechts
De plaatwerkenj, een stampende
toestand, doende zijn aandeel te leveren
in de (geheime!) omzet van Jaarsma.
voor de export naar België, Duitsland,
Frankrijk en Zuid-Afrika. Er gaat 5
percent van de produktie inzitten. De
produktie van oliekachels is drie jaar
geleden gestaakt. Eduard Jaarsma:
„We hebben het bewust laten vallen.
We zagen meer in gas". Hij blijkt ge
weten te hebben, waar de klepel hing.
toen de bel van Slochteren ging luiden.
„.Het aardgas kwam als een schok,
maar dan in positieve zin. We hebben
er meteen van geprofiteerd. Dank zij de
goede gastechnici, die we konden
aantrekken en het up-to-date laborato
rium dat we inrichtten, waren we
klaar toen 't eerste aardgas door de
buizen heen binnenstroomde. Wij wa
ren de eerste fabriek van kolen- en
oliehaarden, wiens gasapparatuur door
het Gas Instituut officieel werd goed
gekeurd".
Zal de markt voor gashaarden, waar
op het bedrijf zich zo gretig geworpen
heeft, binnenkort niet verzadigd zijn en
wat dan? Jaarsma: „Momenteel brengt
de totale Nederl. industrie inclusief
import meer dan een half miljoen gas
haarden per jaar op de markt. Ik dacht,
dat we de komende twee jaar geleide
lijk zullen afzakken tot 350.000 en dat
dit cijfer vervolgens constant zal blij
ven. Mensen, die hun haard willen ver
vangen en zo. De mensen kopen tegen
woordig makkelijker ze zijn gauwer
op iets uitgekeken. Daarom is behalve
de goede kwaliteit ook het model van
Modegevoelig
De haard is een modcgcvoclig artikel
geworden. Als leiddraad dient min of
meer de meubelindustrie. Er is tegen
woordig 'n hang naar 't klassieke en
het romantische vooral bij Jongge
trouwde paartjes. Die trend vind je bij
onze modellen terug, al leveren we na
tuurlijk ook de strakke moderne stijl.
Of we de meubelindustrie dankbaar
zijn voor haar grillen? Dat weet ik zo
net niet. Het ontwikkelen van nieuwe
modellen kost veel geld. Laat ik zeg-
Hoe dan ook: bij dat constante markt-
volume van 350.000 gashaarden, dat ei-
straks zal zijn, kunnen we nog wel wat
verkopen, als we vasthouden aan de 3
eisen, waaraan Jaarsma altijd zijn
succes te danken heeft gehad: aantrdk-
kelije modellen, optimale kwaliteit en
een goede service. Maar daarnaast zoe
ken we iets anders. Het zou slecht be
leid zijn, als we dat niet deden. Wie
zegt: het gaat goed, en niet doets, doet
het fout. We leven tevreden, maar we
willen tevreden blijven Leven. We heb
ben 100 jaar achter ons maar we willen
er de komende honderd jaar ook zijn.
In welke richting we denken? Dal ga
ik echt niet zeggen. Er zijn meer men
sen, die de krant lezen Laat ik het
zo stellen: we zoeken domweg naar we
gen om onze produktiebasis te verbre
den. Aan fusie denken we niet. Wel zijn
we, zonder iets op het oog te hebben,
bereid tot samenwerking Ik kan me
voorstellen, dat we iets voor een ander
zouden gaan doen plaatwerk, email
leerwerk. moffelen en dat een an
der iets voor ons gaat doen. We komen
v oorlopig ook niet op de beurs. We
zijn zeer gezond".
Mensenwerk
Tot de welvaart van Jaarsma draagt
in steeds belangrijker male de afdeling
centrale verwarming bij, die een apar
te directeur heeft, de heer F. Sloot-
man. In 1938 opgezet, levert hij thans
reeds 20 procent van Jaarsma's gehei
me omzet. „Hij is uitgegroeid tot een
afdeling, die elk project tot een goede
oplossing kan brengen", zegt Eduard
S. tevreden. „We hebben de verwar
ming verzorgd van kazernes en zie
kenhuizen. We hebben een vaste rela
tie met de Staatsmijnen in Limburg
We hebben voor een ziekenhuis de
airconditioning gemaakt en de aanleg
van het sanitair verzorgd. Ook de lei
dingen voor lachgas en zuurstof. Bij
elkaar wel 57 kilometer, geloof ik.
Het is gewoon een kwestie van de goe
de mensen hebben. We hebben zeer be
kwame verwarmingstechnici in dienst.
Iets kan nog zo mooi zijn het wordt
gedaan door mensen".
Het romantische model is „in",
vooral bij jonggehuwden. Speciaal
voor hen is deze „Sorrento"
ontworpen.
Maltha als enige
achter encycliek
KEULEN (KNP) De Nijmeegse
hoogleraar in de dogmatiek, prof. Mal
tha O.P., heeft op een discussie-avond
In Keulen de encycliek Humanae Vitae
verdedigd. Hij was de enige van de dis
cussianten die zich achter de encycliek
plaatste.
maltha vond, dat de Paus verplicht
whs de continuïteit van de kerkelijke
leer te handhaven. Hij toonde zich bang
voor het gevaar dat velen proberen de
katholieke standpunten prijs te geven
en zich aan te passen aan de opvattin
gen van protestanten en humanisten.
Zijns inziens waren de argumenten niet
dwingend genoeg on) de kerkelijke leer
over de geboortenregeling te verande
ren. Maltha kreeg sterke tegenstdand
van prof Franz Bbckle, moraal theoloog
uit Bonn en van prof. George Scherer, fi
losoof uit Essen. Zij noemden de ency
cliek onwetenschappeli jk en vonden han-
having van de traditie om de traditie
een zinloze zaak. üok het argument dat
het gebruik van antlconceptionele midde
len lot seksuele losbandigheid zou lel
den. wezen zij van de hand. Uit Athene
wordt vernomen, dat de Grieks-orthodo
xe Kerk zich achter de encycliek heeft
geplaats. In een schrijven aan priesters
en gelovigen zeggen de bisschoppen,
dat het motief voor hun standpunt is ge
legen in „nationale belangen". Er moe
ten namelijk meer kinderen komen, me
nen zij. Vandaar dat hun brief niet In
gaat op de ethische of pastorale pro
blematiek. Mede om die reden wordt
het schrijven door vele priesters en ge
lovigen heftig bekritiseerd.
We nemen
elke patiënt
aan
(Van onze correspondent)
MAASEIK In de hal van het zieken
huis van Maaseik staat een bus waarin
veel mensen geld deponeren. Iedereen,
die zich solidair verklaart met dc „be
zettingsactie". die het verplegend perso
neel is begonnen, wordt uitgenodigd een
bijdrage te leveren in de kosten van het
levensonderhoud van verplegers, ver
pleegsters en werksters, die dag en
nacht aanwezig blijven.
„Van do opbrengst kunnen we gemak
kelijk leven", zegt actielelder Alphons
Leun, „heel Maaseik is solidair met
ons. Zelfs ons eten wordt tegen een klei
ne vergoeding door inwoners van Maas
eik klaar gemaakt en aangevoerd". De
„bezetters", en daar zijn mensen bij die
eigenlijk vakantie hebben en personeel,
dat reeds ontslagen Is, weigeren in de
lege ziekenhuisbedden te slapen. „We
willen dat in het ziekenhuis alles nog be
ter marcheert dan anders en daarom
slapen wo in slaapzakken en op veldbed
den in de ruimten, die niet voor de zie
kenverpleging nodig sijn", zegt de heer
Leurs. Gisteren werd de slaapzaal ont
ruimd omdat er bedjes dienden te wor
den geplaatst voor kindoren, die een
keeloperatie moesten ondergaan. Het
slaapgerlef ging aan de kant en de kin
deren van de gehuwde verpleegsters, die
anders de hele dag op deze zaal ver
blijven, moeste donderdag bij familie
leden worden ondergebracht. Dp „bezet
ters" zijn vol goede moed. Enig resul
taat hebben ze reed> geboekt de op
dracht aan de ambulancedienst om geen
mensen meer naar het ziekenhuis van
Maaseik te brengen, is ingetrokken. Het
verplegend personeel blijft in het zieken
huis en zal zonodig op 15 september tot
de officiële bezetting overgaan.
Van de eerder aangekondigde maatre
gelen van de raad an behoor om mm 1
september geen zieken meer toe te la-
ten. verwacht men niet veel resultaat.
„Wij nemen iedere zieke aan'", zegt de
heer Leurs. Geen antwoord geeft hij op
onze vraag of hij zich in deze gerugge-
steund'weet door de huisartsen, die, om
dat zij uiteraard ook niet bl) een sluiting
gebaat zijn, na 1 september ongetwij
feld zoveel mogelijk zieken naar het zie
kenhuis van Maaseik zullen sturen. In
tussen gaan de besprekingen maar door.
Woensdagavond vergaderden do bemid
delaars mr. Smets (lid van GedlStaten)
en burgemeester Claessen met de raad
van beheer. Het resultaat van deze be
sprekingen, waarin mr. Smets het stand
punt van de huisartsen uiteen zette,
was aldus voorzitter Bleuk van de raad
van beheer hoopvol. Donderdagmiddag
kwamen afgevaardigden van het minis
terie van Volksgezondheid een belang
rijke besprekingen van zaterdag aan
staande met dc minister zelf, voorbe
reiden. Zij hebben de raad van beheer
en de huisartsen duidelijk gemaakt dat
de minister concrete overeenkomsten en
garanties verwacht. Tijdens de vergade
ring tussen raad van beheer en huisart
sen die daarna volgde, bleek dal de
kans op een oplossing van hel conflict
zeker aanwezig is. De moeilijkheid is
alleen nog dat heide partijen hetzelfde
uitgangspunt hebben: er mag geen over
winnaar maar mag ook geen overwon
nene uit de bus komen. Zwarte vlaggen
hangen nog aan de kerkdeur evenals di
opschriften „rijker dan goud Is uw ge
loof" en „rijker dan goud is uw dokter".
PORT AU PRINCE (Rtr) In het
Noord-Westen van Haïti heeft een drong-
tcperiode geheerst van anderhalf Jaar,
die volgens buitenlandse waarnemers
een hongersnood heeft veroorzaukt, die
te vergelijken is met de toestanden in
Biafra. Officieel is bekend, dat In oen
district alleen al meer dan vierhonderd
mensen van honger zijn omgekomen ia
het tijdvak van mei tot juli.
