Paus Pa 11 lu* naar versierd kruitvat
DINSDAG 20 AUGUSTUS 1968
DE LEIDSE COURANT
PAGINA T
De straten van de Invasiones leiden slechts naar misère
BOGOTA Al maan-
denlang staat Bogota,
^■B ^HB de hoofdstad van de
W Zuidamerikaanse repu-
M t bliek Colombia, in het
teken van het bezoek
van Santo Papa aan
het Eucharistisch Con
gres. Er wordt vrijwel nergens anders
over gesproken in de luxueuze salons van
de oligarchie, in de krotten van de armen,
de invasiones, die als gordels van ellende
de wolkenkrabbersstad omringen.
De rijken noemen het bezoek van Paus Pau-
lus 6 een hulde aan hun land, een erkenning
van het „Athene van Zuid-Amerika", een
vriendschapsgebaar aan het meest katholieke
land van dit continent. In hun elegante palei
zen, waar garages met radar geopend worden,
waar het wemelt van keurig gekleed en slecht
betaald personeel, waar alles is ingericht met
een bijna verbluffende smaak, waar charme,
genialiteit en schoonheid de hoofdrollen spelen,
twisten ze met elkaar welke kardinaal, welke
aartsbisschop, welke bisschop van hun fameu
ze gastvrijheid zal kunnen genieten. Hier is 't
Eucharistisch Congres nu al een societygebeu-
ren van de eerste orde geworden. Gezamen
lijk hebben zij kapitalen geïnvesteerd om de
wereld te laten zien dat Colombia geen India
is, geen onderontwikkeld land; dat Bogota de
zetel is van de wetenschap, de kunst, de be
voorrechte smaak van een volk dat stamt van
Spaanse conquistadores en Indiaanse keizers,
die zich met goud behingen.
Niemand in die kringen schijnt zich te realise
ren dat hun meest eminente bezoeker, Paus
Paulus VI, niemand minder is dan de schrij
ver van de belangrijke sociale verklaring: de
encycliek Populorum Progressio, waarin letter
lijk staat te lezen, „Dat men ons goed versta.
De tegenwoordige toestand moet moedig tege
moet getreden worden en de onrechtvaardig
heden dienen bestreden en overwonnen te
worden. De ontwikkeling eist stoutmoedige her
vormingen, totaal nieuwe ideeën. Dringende
hervormingen moeten zonder uitstel worden
aangepakt".
Hervormingen
Dringende hervormingen? Misschien ver
staan de rijken van Colombia daaronder de
verbouwing van de pompeuze internationale
aankomsthal van het vliegveld, dat met Ken
nedy Airport en Schiphol kan wedijveren. Een
verbouwing die ironische lieden hier een „eu
charistisch initiatief" hebben genoemd.
Misschien verstaat de oligarchie onder her
vormingen het opnieuw asfalteren van de we
gen of het gigantische Campo Eucaristico, dat
500.000 pelgrims kan herbergen, een parkeer
plaats heeft voor 4000 auto's en meer dan dui
zend toiletten. Misschien ook wil de oligarchie
een hervorming zien van het toerisme dat niet
nu alleen tienduizenden uit alle delen van de
wereld naar Colombia komen, maar voor eens
en voor altijd de weg vinden naar dat Zuid
amerikaanse land waar bergen, vlakten, oer
woud en rivieren elkaar afwisselen.
Een feit is dat Bogota trilt van leven. Ergens
In een garage zwaar bewaakt door de politie,
staat de bijna theatrale auto waarmee Paus
Paulus VI z'n triomftocht door de straten zal
maken en zal zwaaien naar katholieke socia
listen, katholieke communisten, katholieke li
beralen, katholieke uitbuiters, katholieke uitge-
biitenen, want van 18 tot 25 augustus zal ie
tereen katholiek zijn, vooral zij die hopen dat
it auteur Paulus VI, zoals iedere auteur, uit
iljn befaamde werk Populorum Progressio zal
citeren.
Lijfwacht
Er is altijd hier en daar wel een persconfe
rentie waar heren geestelijken en heren leken
de verzamelde journalisten onthalen op nieuws
van peperdure initiatieven, zoals bijvoorbeeld
het feit, dat een uit honderd maij bestaande
tot de tanden gewapende, goed getrainde en
onbarmhartige lijfwacht, in zal staan voor de
veiligheid van de Paus en 3500 militairen en po
litiemannen de orde zullen handhaven in het
Campo Euchairistico, waar prachtige spreuken
de bezoekers toeschreeuwen, maar waair men
vergeefs zal zoeken naar de woorden uit Po
pulorum Progressio: „Ontwikkeling is de nieu
we naam voor de vrede".
Wie echter de situatie in Colombia en in ge
heel Latijns-Amerika kent, weet dat men die
overal in de wereld geciteerde woorden wel
eens met opzet kan hebben weggelaten. Want
nog altijd schijnen de rijken van dit continent,
ook de rijken in Bogota, waar kardinalen en
aartsbisschoppen zullen logeren, het met de
ontwikkeling van de mensen in hun land niet
zo nauw te nemen; integendeel gigantische
rijkdommen verzamelen zij ten koste van de
vele tientallen miljoenen paupers, die door hun
schuld sterven als ratten.
Zelf gezien
Ikzelf heb de dood in Zuid-Amerika vele ma
len moeten aanschouwen, een gruwelijke dood
vaak, zoals in het melaatsenkamp Agua de
Dios, het dorp van de levende lijken, aan de
andere kant van het Andesgebergte, vier uur
rijden van Bogota. Ikzelf heb tijdens mijn be
zoek aan de zogenaamd „communistische bis
schop" (in Brazilië een eretitel voor sociale
rechtvaardigheid) van Santo Andre, dom Jorge
Marcus de Oliveira, die vierentwintig stakin
gen persoonlijk heeft geleid, hem woedend ho
ren zeggen: „Als deze uitbuiting, die hemelter
gende sociale onrecht blijft voortbestaan, dan
zullen wij de wapenen moeten opnemen zoals
de rebel Camilo Torres in Colombia dat deed
toen hij geen enkele uitweg meer zag en bij
wijze van spreken zijn rozenkrans ruilde voor
een stengun".
Ikzelf heb vele weken lang rondgezworven in
die puisten van ellende, de favela's in Rio de
Janeiro, waar de apathie de dood vergezelt. In
de calampa's rondom Santiago de Chili waar
ook wanhopige Nederlandse missionarissen dag
na dag geconfronteerd worden met de gruwel
van een door de oligarchie veracht proleta
riaat. In de invasiones van Bogota, waar men
sen in hokken wonen die in Nederland voor var
kens zouden worden afgekeurd en waarovei
Camilo Torres, de priester-revolutionair, socia
le werken schreef met een bijtende openhar
tigheid, die hem tenslotte het leven heeft gekost
In Lima, hoofdstad van Peru, dwaalde ik met
een Nederlandse missionaris door een krotten-
buurt waar de doodarme, zieke Peruanen hun
optrekjes van blik en hout hadden gebouwd op
de mestvaalt van de stad. Toen ik daarna de
verklaring van de vijftig Peruaanse priesters
las, leek het me of ik de stank opnieuw rook
omdat de woorden, die gelukkig door de kardi
naal Landazuri Ricketts werden onderschreven,
me talloze beelden deden herinneren van men
sen die onnodig te vroeg waren ziek gewor
den, onnodig te vroeg wanhopig, onnodig te
vroeg dood waren gegaan boven op de mest
vaalt van een grote stad.
Want armoede moet je zien, armoede moet je
ruiken. Met de dood móet je lijfelijk geconfron
teerd worden voordat je begrijpt wat er ginds
In Zuid-Amerika aan de hand is. Pas dan
dringt de realiteit van de brief van „die vijf
tig in Peru" goed tot je door, pas dan heb
ben de letters gezichten, pas dan weet je dat 't
woord voor woord waar is". De trouw aan de
traditie van de Kerk en aan onze priesterlijke
lending heeft ons ertoe gebracht de huidige si
tuatie aan te klagen", schrijven zij „Tot een
maatschappij die zich christelijk noemt, moet
men de uitspraak van Isaias herhalen: „Heft
gij uw handen omhoog. Ik sluit mijn ogen
voor u en luister niet eens hoeveel gij ook
bidt. Uw handen druipen van bloed, wast u
eerst en wordt rein. Weg nw boosheid uit mijn
ogen. Houdt op met kwaad, leert het goede
doen. Behartigt het recht en helpt de verdruk-
En verder onder andere „De arbeider wordt
bij ons onmenselijk behandeld. De baas neemt
ongestraft een loopje met de arbeidswetten
koopt de arbeid als een koopwaar, verzet zich
tegen de echte vakorganisatie en laat de arbei
ders niet deelnemen aan het beheer en het be
zit van de onderneming. En als de verarmde
arbeider zijn probest uitschreeuwt wordt hij
brutaal tot zwijgen gebracht door degenen
die hem zouden moeten verdedigen".
En het slot van de brief. „De leken verzoeke!
we om 'n beslist antwoord op de dringende op
roep tot actie, die Paus Paulus VI heeft gericht
tot alle mensen van goede wil. Wij bedoelen
deze oproep als een algemene mobilisatie van
de gewetens om, daar we ons bevinden in een
echte staat van oorlog tegen de ellende, de
strijd te voeren tegen onderdrukking en uitbui
ting. Het gaat echt om een tweede onafhanke
lijkheid van Peru, die de kinderen van God
moet bevrijden van al hun slavernijen. Deze
onafhankelijkheid zou tot stand moeten komen
zonder enige soort van confessionalisme. Wij
beloven voor het aangezicht van God, dat we
onze krachten en onze levens in dienst van de
ze zaak zullen stellen".
De anderen
Deze priesters stellen zich in dienst van de ar
men. Zij volgen het voorbeeld van de aarts
bisschop van Recife dom Helder Camara, van
dom Jorge Marcus de Oliveira, die niet alleen
moet vechten tegen de starre militaire dicta
tuur in zijn land, maar tevens tegen een aan
tal van zijn collega-bisschoppen, waarvan er
eens een zei toen hij een tehuis voor ongehuw
de moeders opende: „De Oliveira heeft zijn
privéhuis voor prostituées gebouwd". Ik schrijf
dit niet van informaties die ik uit de tweede
en derde hand gekregen heb, neen, hij heeft het
zelf tegen mij verteld toen ik een paar dagen
met hem optrok. Hij vertelde me ook dat hij
elke dag kon worden gearresteerd. Dat hij
meerdere malen door de Seguridad National,
de geheime politie was verhoord en dat de oli
garchie hem liever in de gevangenis zag dan
daarbuiten.
Men zou hem een Camilo Torres in het rood
kunnen noemen met dit verschil, dat zijn po
pulariteit ook buiten de landsgrenzen zo groot
is, dat zelfs dictators zich er wel voor wach
ten een internationaal schandaal te veroorza
ken door hem, evenals Torres, neer te schie
ten.
Zo zijn er nog velen in Zuid-Amerika, maar
de eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat zij
toch een sterke minderheid zijn. Machtige
mannen zoals de kardinaal van Buenos Aires,
talrijke aartsbisschoppen en bisschoppen in ge
heel Zuid-Amerika stellen zich nog steeds op
aan de kant van de oligarchie, zien met hoog
hartige minachting neer op de rebellen van
een nieuwe sociale orde, op de Chileense pries
ters, die de kathedraal van Santiago de Chili
bezetten omdat zij een democratisering van de
Kerk wensten, op de 22 bisschoppen (van de
220) in Brazilië, die fel protesteren tegen de
sociale onrechtvaardigheden in hun land, tegen
allen,' die de durf en de moed hebben om het
etiket van „communisten" te dragen, dat
onmiddellijk op iemands persoon wordt ge
plakt als hij zich verzet tegen de infra-huma
ne omstandigheden in zijn land.
Woedend
Woedend waren ze op dom Helder Camara bij
voorbeeld toen hij in 1966 in een rede ter gele
genheid van de installatie van de nieuwe aarts
bisschop van Jaoa Pessoa, mgr. Jose Maria
Pires, letterlijk zei: „Het werd me duidelijk
gemaakt, dat de beschuldiging van intern kolo
nialisme betrekking had op het platteland,
waar de eigen Brazilianen enkele loffelijke
uitzonderingen daargelaten zich verrijken
ten koste van Brazilianen aan wie een levens
standaard wordt opgedrongen, niet ongelijk
aan of nog erger dan die van de vroegere ne
gerslaven. Sindsdien martelt mij het idee dat
de grootgrondbezitters, die het intern kolonia
lisme in stand houden, bewust of onbewust
steun zoeken in het feit, dat de levensvoorwaar
den van de pachters op diocesane eigendommen
niet beter zijn. Op die manier ontstaat tussen
beide eigenaars een gevaarlijke verhouding van
wederzijdse oogluikende toelating: de bisschop
die het aan middelen ontbreekt om het pro
bleem op te lossen op eigen erf, kan zeer goed
begrijpen, dat de middeleeuwse toestand van
landbaronnen in stand wordt gehouden en van
de andere kant, in de casa grande, het grote
huis, pleegt de priester de mis te lezen voor
de erfgenamen van de oude slavenhouders. De
eigenaar voelt zijn geweten volkomen in orde
en beschouwt zich als een steunpilaar van de
orde en de christelijke beginselen...."
Na deze rede had ik een onderhoud met
dom Helder Camara. Hij was moe, klein en
ineens leek hij zeer oud. Hij zei: ^Vorige week
was de politie nog bij me. De conamigsaris wil
de me arresteren. Ik zei: „Gaat uw gang, dan
krijg ik tenminste eindelijk eens de tijd om
mijn gedachten methodisch op papier te zet
ten". Hij ging onverrichter zake terug toen hij.
een brief las waarin de Paus naar mijn ge
zondheid informeerde".
Verantwoordelijk
In een werelddeel van zoveel honderden miljoe
nen mensen, waarvan er vele, zeer vele tien
tallen miljoenen, niet kunnen lezen en schrij
ven klinkt de stem van dom Helder Camara
amper door. Misschien is het niet al te ge
waagd te veronderstellen dat hij in Nederland
bekender is dan in Bolivia, Colombia en zelfs in
vele delen van zijn eigen onmetelijke land,
Krachtiger zijn de stemmen die het niet met
hem eens zijn, want zij hebben over het alge
meen de beschikking over de kolommen in de
grote oligarchische bladen, die pagina's beste
den aan de strijd tegen de progressieven in de
Kerk, in veroordelingen van Che Guevara en
Camilo Torres, die openlijk het geweld predik
ten in een werelddeel waarin altijd het geweld
gebruikt is om het gezag van de heer
sende küasse te ondersteunen. En waar
de oligarchieën vroeger geen enkele belang
stelling hadden voor de pauselijke sociale ency
clieken, integendeel ervoor zorgden dat ze niet
ter kennis kwamen van de gote massa, scher
men ze nu met Populorum Progressio waar de
Paus het geweld veroordeelt en daardoor het
belangrijkste wapen uit de hand neemt van hen
die dit de enige manier vinden om sociale ver
anderingen in het land te verkrijgen.
Een van de Colombiaanse bisschoppen, die
zeker ook zal aanzitten aan hel grote diner dat
ter ere van het bezoek van de Paus zal wor
den gegeven, zei mij onlangs: „Noch Rerum
Novarum noch Quadrageslmo Anno zijn ge
schreven voor dit continent. Pacem ln Terris
en Populorum Progressio zijn echter gevaar
lijke encyclieken want zij openen hier de weg
voor het communisme".
Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat hij er
uitzag als een man die geloofde in wat hij zei.
Hij was ook geen dictator maar een goedmoe
dig man op wiens gezicht te lezen stond dat
hij goed was voor zijn medemensen. Zo is het
ook vaak met de oligarchen, die werkelijk me
nen dat zij hun landarbeiders, de campeslono's
goed uitbetalen, die een werkelijk gevaar zien
in het marxisme omdat zij de eigendommen
van hun voorouders moeten beschermen. De
onverdragelijke kardinaal Concha Cordoba
(sinds enige tijd afgetreden), die Camilo Tor
res de uiloefening van zijn priesterschap ver
bood, was de zoon van een oud-president en hij
had zijn vaderland niet minder lief dan Torres.
Hij echter geloofde met heel zijn ziel in het
gezag dat hij uitoefende en hij had een pani
sche angst voor mannen als Che Guevara, Tor
res, Fidel Castro, die de wapens opnamen te
gen het gezag, dat volgens hem, een creatie
van God zelf is.
Voor hen die Zuid-Amerika als een toerist be
reizen en niet als 'n kritisch ingestelde publicist
zullen de felle woorden van priesters en leken
wat komisch aandoen. Hij ziet grote steden als
Rio de Janeiro (vier miljoen) als Sao Paulo
(vijf miljoen) als Buenos Aires (twqalf mil
joen) en hij geniet van de verfijnde cultuur
en de grote beschaving. Hij zal geen bezoeken
brengen aan de krottenbuurten omdat ze hem
worden beschreven als haarden van misdadig
heid, roof en moord. Hij zal op een plantage
door de landeigenaar worden rondgeleid, die
hem zal vertellen hoe lui en onverantwoorde
lijk, zijn arbeidskrachten zijn, maar hij
wil ze niet eruit schoppen omdat God hem di
zorg voor zijn mensen heeft gegeven. Hij zal
niet de Amazone bereizen waar hele zijrivieren
in het bezit zijn van een man, die in een
kolossale villa in de stad woont terwijl zijn
rubbertappers of kastanjerapers niet eens een
gemiddelde leeftijd van 40 jaar halen,
Hij zal misschien uit zijn veilige hotelkamei
studenten zien vechten tegen de oproerpolitie
en de de'tige gasten zullen hem zeggen, dat
deze veel hardhandiger zou moeten optreden
tegen die onevenwichtige lieden, maar zij ver
tellen hem niet dat zij protesteren omdat bij
voorbeeld in het land van het Eucharistisch
Congres 92.6 pet van de plattelandswoningen
geen waterleiding heeft, 88.7 pet. geen sanitaire
voorzieningen, 95 pet. geen elektrisch licht en
68 pet. een lemen vloer in de hut heeft. Dat
het kindersterftecijfer tussen een en vier jaar
meer dan 40 pet. is, dat het gemiddelde voed
selpakket slechts 78.4 pet. van de calorieën
dekt, 59.4 pet. van de proteïnen en 55 pet. van
de noodzakelijke vetten. Dat er jaarlijks 150.000
nieuwe arbeiders beschikbaar zijn, van wie er
30.000 werk op het land vinden, 120.000 werk
moeten zoeken in de steden en omdat de fa
brieken slechts 12.000 arbeiders per jaar nodig
hebben, de rest geen emplooi heeft en op deze
wijze de rijen van het stedelijk proletariaat
verhoogt dat in sommige steden van Colombia
al oploopt tot 40 pet. van de bevolking. Dat
zal hij niet te horen krijgen, jammer genoeg
ook niet van de meeste bisschoppen en pries
ters, al m et ik zeggen dat de rebellen ln aan
tal toenemen.
Hol van leeuw
Gezien de situatie, die in alle landen van Zuid-
Amerika min of meer op hetzelfde neer
komt, namelijk een kleine groep van macht
hebbers, die de grootste groep van de bevol
king, de arbeiders, meedogenloos onderdrukt,
kan men zich de vraag stellen waarom Paus
Paulus VI zich in dit hol van de leeuw waagt
Uiteraard zal hij niet de gast zijn van de
doodarme campeslno, maar wel van de oli
garchie. Deze zal hem met alle mogelijke zor
gen omgeven, want het gevaar is lang niet
denkbeeldig, dat een van de tienduizenden op
roerige studenten van de nationale universiteit
met een plan rondloopt om 'n aanslag op hem
te plegen. Zijn reis getuigt ln elk geval van gro
te moed, want hij weet toch immers al, dat
zelfs vele progressieve priesters zijn bezoek
aan 't Eucharistisch Concres afkeuren en in
de officiële lijst van genodigden in het blad
voor het Eucharistisch Congres, Carte del Con-
gresso, ben ik tot nu toe niet de namen tegen
gekomen van grote sociale voorvechters als
dom Helder Camara en dom Jorge Marcus de
Oliveira. Misschien is dit een vergissing en
komen zij nog, maar in elk geval ontbreken
ook de namen van de kardinaal en de bis
schoppen uit Nederland.
Wat zal hij zeggen
ledereen in Colombia en elders in Zuid-Ameri
ka stelt zich de vraag wat de Paus zal zeggen.
In een land waar een priester, Camilo Torres,
zich bij de guerrilleros in de bergen aansloot,
die een strijd op leven en dood voeren tegen de
oligarchie, in een werelddeel waar een naam
ils Che Guevara op de universiteiten wordt
vereerd als een martelaar van de revolutie
en een priester stierf door een kogel uit cr-n
'teweer van 't nationale leger, de verdedigers
van dc rijken, wordt er met spanning op hem
jewacht. Met spanning maar niet met volle
dige tevredenheid. Want 'over zijn bezoek in
1e schaduw gevallen van het in de encycliek
Humanae Vitae vastgelegde verbod op het ge
bruik van kunstmatige voorbehoedsmiddelen.
Kortgeleden hebben vertegenwoordigen van
medische faculteiten in Argentinië, Brazilië,
Colombia, Chili, Peru en Venezuela een ge
meenschappelijke .verklaring uitgegeven waar-
n de mening wordt verkondigd dat voorko
ming van zwangerschap met kunstmatige mid-
ielen de enige manier is om de enorme bevol
kingsgroei af te remmen. Maar van de andere
kant zijn de vertegenwoordigers van universi
teiten nog geen vertegenwoordigers van de
Kerk en ook geen vertegenwoordigers van de
kleine man op het platteland, die zeker van
de encycliek nog nooit gehoord heeft en als hij
ervan hoort dat pas doet op het moment dat
de pastoor zijn visie geeft, die dan tevens dc
visie is van de officiële Colombiaanse Kerk en
ook die van de Paiui
DOOR
WIM HORNMAN
De intellectuelen overal in het continent zijn
niet zo gelukkig met de encycliek, maar zolang
de Kerk hen beschermt, zolang de Kerk het
privé-bezit blijft verdedigen, zolang de Kerk
nog niet toe Is aan het propageren van een
landbouwhervorming, bang de rijken tegen de
borst te stoten, zullen zij dit „ongemak" op
de koop toe nemen.
Alles wordt echter anders als de Paus durft te
;preken, hard en duidelijk als in Populorum
Progressio. President Frei van Chili zal er op
wachten, René Barrlentos, de militaire dicta
tor van Bolivia, die Che Guevara om het leven
liet brengen, zal er bang voor zijn. Francois
Duvaller. de dictator van Haïti, zal het wil
len weten, Carlos Lacerda, de opponent van de
militaire dictatuur in Brazilië, zal ademloos
'uisteren, evenals Da Costa E. Silva, president
van dat land. Fidel Castro zal nieuwsgierig
iljn, honderdduizenden studenten zullen hun
halzen rekken, hun professoren zullen luisteren
en de progressieven ln katholieke kringenjtnij-
pen nu al de handen samen nerveus als ze zich
ifvragen of de Paus, tijdens 't Eucharistisch
Congres de machtigste man in Colombia, hun
Idealen voor een snelle vernieuwing op sociaal
?ebied zal delen of zal zwijgen voor het forum
van een hele wereld.
Er zijn maar twee mogelijkheden. Of de Paus
herinnert aan zijn befaamde encycliek of hij
'.wijgt erover. Natuurlijk zal hij diplomatiek
eUn. Je kunt de leiders van een land niet te
chande zetten op het moment dat er mlljar-
len mensen over dc hele wereld naar Je woor-
len luisteren, maar achter de diplomatie of
hopelijk nog daarvoor zullen zijn sociale Idee
ën staan en wie goed luistert zal hem verstaan.
Dit is tenminste de hoop van velen in Colombia,
:eker niet van allen. Toen ik enkele weken ge
leden Bogota bezocht en verbaasd staarde naar
het opknappen van de stad, naar het geweldi
ge amfitheater, waar de Paus zal spreken,
men mij de kelken liet zien, de misgewaden,
de vergaderzalen voor de Celam, waar de
Zuidamerikaanse bisschoppen vergaderen met
de hoop op vernieuwing, duizelde ik even.
want het drong tot me door dat juist dit Bogota
op 2600 meter wel eens het kruitvat kon zijn
waar de geweldige lading van emoties, opge
kropt in zoveel eeuwen, kon ontploffen. Ik stel
de me Paulus VI voor, staande op de uiterste
verhoging van dat kruitvat, dat tenslotte een
heel werelddeel is, waarbij Europa en Rus
land in het niet verzinken. Op welk een ge
vaarlijke plaats sta Je dan, een kruitvat ver
sierd met levensgrote foto's van jezelf, met
vlaggen van alle naties, met harmonieën, die
er naast paraderen, met feestbogen ln allerlei
kleuren, met boeken over jezelf in alle etala
ges van de grote winkels er dichtbij, omringd
door kardinalen, aartsbisschoppen, bisschop
pen, presidenten en generaals, hoe nietig moet
je je dan voelen wanneer door Jou dat kruit-
vat tot ontploffing kan komen of nog niet
Moedig
„Santo Papa is moedig vatte een communis
tische taxi-chauffeur dit alles samen, rijdend
door het nu al duizelingwekkend drukke ver
keer van Bogota, waar een woedende volksme
nigte in 1948 het paleis van de kardinaal ln
brand stak en de aanhangers van de conser
vatieve en de liberale partij elkaar in de daar
op volgende Jaren uitmoordden met als ver
bluffend resultaat honderdduizenden doden.
Toen ontplofte ook het kruitvat en dat is nu
precies twintig jaar geleden. Het was het be
gin van La Violencla Het geweld. Ik was in
die jaren ook in Colombia en heb er de krante-
berichten gelezen van de meest gruwelijke
moorden op mannen, vrouwen en kinderen.
Nog steeds zijn er guerrilleros in de bergen,
maar nu hebben zij een politieke kleur. Nog al
tijd worden zij achtervolgd door speciaal opge
leide eenheden, die hen onherroepelijk afslach
ten als zij In hun handen vallen.
Nog nooit zijn de studenten van de nationale
universiteit, meer dan tienduizend, zo opstan
dig geweest als in dit Jaar en het is niet denk
beeldig dat zij van deze gelegenheid gebruik
zullen maken om met alle heftigheid tegen de
oligarchie, die op de voornaamste plaatsen van
Campo Eucaristico zit, te demonstreren. Nog
maar enkele weken geleden werden Bob Uachl,
van de NRU en ik bijna onder de voet gelopen
door woedende studenten, die dachten dat we
Noordamerikanen waren.
Tijdens dat bezoek zij iemand tegen me: „Ik
hoop dat de Paus de krottenbuurten zal bezoe
ken, maar zover ik mijn amigo's ken, zullen ze
hein dat niet toegestaan. Het kordon is Jammer
genoeg te dik om er doorheen te breken en de
jongens van zijn lijfwacht slaan te hard, an
ders zou ik Santo Papa zeggen: „Lap het
protocol aan uw laars. Loop met mij mee de
krottenbuurten in en kijk naar hen die sterven
door de schuld van uw gastheren". Hij zei het
met spijt omdat een Paus ln een krottenbuurt,
die hij niet zou schuwen, omdat hij het als
aartsbisschop ook in Italië heeft gedaan, de
wereld duidelijk zou maken dat deze ongezie
ne moord op zoveel mensen niet langer getole
reerd kan worden.
Geweld
Een vriendelijk man, met zachte ogen achter
een bril zonder montuur en hij zal moeilijk de
jongeren die hard en opstandig zijn kunnen be
grijpen. Zo nadert dan de dag van de grootste
show van Zuid-Amerika, zoals een professor
non-conformist aan de nationale universiteit
het Eucharistisch Congres noemde. Dat mag
dan waar zijn, maar dan is het toch ln elk ge
val voor dit werelddeel een uitermate belang
rijke show en als die voorbij zal zijn dan ko
men de bisschoppen onder leiding van de Paus
bijeen. Daar zal dan onder de vooruitstreven-
den onder hen zeker worden aangedrongen op
'n totaal ander sociale aanpok zich beroepend
op wat Santo Papa die zich tussen hen bevindt,
zelf heeft geschreven. Ik weet niet, naar wie 't
meest geluisterd zal worden. Het Is moelijk te
voorspellen, maar Ik herinner me de woorden
van een vooraanstaand vakbondsleider in Co
lombia. „Als dit Eucharistisch Congres en de
conferentie van de Celam niet aan de hoogge
spannen verwachtingen voldoet dan behoeven
we niet meer te debatteren over geweld of geen
geweld, dan komt het geweld vanzelf misschien
al tijdens datzelfde Congres dat in het teken
van de vrede wordt ge
houden".
Een zeer vooraanstaand
Nederlander zei me:
„Voor mij had groot-
van de Zuid- ^^^^B ^^^^B
amerikaanse bisschoppen
weg kunnen blijven. Zij W M
zetten geen luister bij M M
aan het Congres, eerder
he| tegenovergestelde
Krottenwijken rond de steden, als gordels van ellende.
