tenzij er
vrede komt
wie gaat
als eerste
over de
drempel?
WIJ ZULLEN EEN DUBBEL VERLIES LIJDEN
WIJ ZULLEN NIETS TOT STAND BRENGEN
WIJ ZULLEN VERLIEZEN WAT WE BEZATEN
DE LEIDSE COURANT
'wm
OORLOG EN
WETENSCHAP
MAKEN ZKH
MEESTER
VAN ELKAAR
Dit lange citaat ia tamelijk willekeurig
geplukt uit ruim 230 bladzijden gruwe
lijk, maar koel en wetenschappelijk
verantwoord gebrachte lectuur. Het ci
taat is ontleend aan het hoofdstuk „De
strategie per rekenmachine", van de
hand van professor dr. Harvey Whee
ler, een van de zeer deskundige me
dewerkers aan het door de Britse we
tenschapsjournalist Nigel Calder sa
mengestelde boek „Tenzij er vrede
komt.De ondertitel van het boek
luidt: „Prognose over de gevolgen van
de wetenschappelijke oorlogvoering".*
Een voorspelling dus, of liever een
reeks voorspellingen die hier en daar
inderdaad nog wat weghebben van
science-fiction. En dit maakt de ontdek
king dat het niettemin allemaal zeer
reëel, technisch mogelijk of al aanwe
zig is, des te onthutsender. De weten
schappelijke oorlogvoering: het staat
wel vast dat er spoedig geen andere
vorm van oorlogvoering meer zal zijn,
met uitzondering misschien van de
guerrilla.
Het feit dat de wetenschap zich mees
ter heeft gemaakt van de oorlogvoe
ring of misschien is het omgekeerd
en heeft de aggressieve en zich voort
durend zwaarder bewapenende mens
de wetenschap ontvoerd naar zijn hel
se laboratoria verleent aan de ver
zuchting van een der medewerkers van
het boek, dat „wij of de wetenschap of
de oorlog zullen moeten uitbannen, om
dat beide behouden niet meer mogelijk
is", een dramatische betekenis.
„In de komende twintig jaar zal de belangrijkste bijdrage van de
computers tot de oorlogvoering niet de perfectionering van de
wapens zijn maar een omwenteling in het verwerken van militaire
gegevensdeze omwenteling verandert ieder incident in een
crisis en dwingt tot het nemen van alle beslissingen op het hoogste
niveau van verantwoordelijkheid; politieke leiders worden erdoor
belast met militaire zaken en daardoor meer geneigd geweld te
gebruiken. De tijd om beslissingen te nemen betreffende de reactie
op vijandelijke handelingen is van dagen of uren ineengekrompen
tot seconden en zal in zeker opzicht negatief worden, namelijk als
de toekomstige bewegingen van de vijand volgens een betrouwbare
methode kunnen worden voorspeld. Dan zal de computer doorslag
gevend worden en zal de mens moeten beslissen of hij zal geloven
wat het apparaat zegt, want het zal hem altijd adviseren tot de
preventieve aanval."
krampen, oncontroleerbare defecatie
en urinelozing, zenuwtrillingen, zenuw
schokken en waggelend lopen, hoofd
pijn, verwarring, slaperigheid, coma,
convulsies, staking van de ademhaling
en de dood". Tot zover het handboek
voor de Amerikaanse soldaat. De gas
sen kan men binnenkrijgen via de
huid. Binnen 1 2 minuten dring 'n do
delijke dosis door de huid heen, maar
het kan dan best één of twee uur duren
eer deze gruwelijke dood eindelijk in
treedt. Wie een dodelijke dosis in
ademt of bijvoorbeeld via het oog bin
nenkrijgt, komt er eigenlijk beter af.
Zijn doodstrijd duurt slechts tien mi
nuten.
0,7 mg Sarin is al dodelijk voor een
volwassene, een kind kan al gedood
worden door 0,1 mg. Een stad ter
grootte van Parijs kan worden uitge
moord door circa 250 ton Sarin te ver
spreiden tot op een hoogte van vijftien
meter. Dit is niet veel als men bedepkt
dat de Duitsers in 1945 al 7200 ton Sa
rin in voorraad hadden. 250 ton Sarin
kan men vervoeren in circa 20 van de
huidige bommenwerpers.
Nodig
Men kan zich afvragen of het nodig is
de mensen opnieuw vol te stoppen met
de meest afgrijselijke vernietigingsmo
gelijkheden als kernwapens, vergif,
gas, verspreiding op grote schaal van
dodelijke ziekten, ingrepen in de klima
tologische omstandigheden of het bom
barderen van gaten in de ozonlaag die
de aarde moet beschermen tegen de
alles verzengende ultra-violette en
röntgenstraling van de zon. Tegenstan
ders van dit soort informatie zeggen
dat het de mensen alleen maar af
stompt en apathisch maakt. Als dat al
mogelijk ten dele waar is, dan is
dat altijd nog minder erg dan de kwaal
der onwetendheid. De Nederlandse po
lemoloog professor mr. B. V. A. Rö-
ling schrijft daarover in een ten gelei
de: „Het weghouden van de werkelijk
heid omdat zij te gruwelijk is berust
lijkt mij op een onderschatting
van hetgeen een volk aankan. Het leidt
er daarbij toe dat men In een demo
cratische gemeenschap, waarin de be
volking door haar representanten in
het parlement mede het buitenlandse
beleid bepaalt, de keuze zou willen
doen steunen op onvoldoende informa
tie. Het verdoezelen van de werkelijk
heid die de wereld te wachten staat in
geval van oorlog, zou ook betekenen
dat een belangrijk motief tot construc
tieve vredespolitiek niet zou tot gel
ding komen".
Napalm
Wat hangt de wereld boven 't hoofd?
Om dat enigszins te schetsen, volgen
hier enkele citaten, kris-kras bijeen
gegaard uit het hele boek.
Om te beginnen: „Er ligt in de arse
nalen van de atoommachten al vol
doende explosieve kracht om het equi
valent te leveren van meer dan 100 ton
TNT per op aarde levend mens. Als
ons TNT dicht bij een mens ontploft,
betekent dat gewoonlijk zijn dood.
Over honderdduizend kilo per persoon
hoeven we dus niet meer te praten."
„Napalm (in feite behorend tot het ar
senaal van vergiften en bestaande uit
benzine, verdikt door met aluminium
verzeept naftaline en palmitinezuur,
reeds op grote schaal gebruikt door de
geallieerden in de tweede wereldoor
log en later door de Amerikanen in
Korea en Vietnam en doör de Fransen
in Algerije. Red.) napalm dus
schijnt de militairen volledig te bevre
digen. zodat het waarschijnlijk ook na
1980 nog wel gebruikt zal worden, mis
schien met kleine verbeteringen".
Napalm werkt zo demoraliserend om
dat het mensen verandert in levende
fakkels, die vrijwel niet te doven zijn
Gassen
Het waren de Duitsers, die in de twee
de wereldoorlog een „belangrijke ont
dekking" deden. Zij vonden drie aan
elkaar verwante zenuwgassen van zeer
dodelijke kwaliteit. Zij werden Tabun,
Sarin en Soman genoemd en het zijn
alle drie derivaten van fosfine. Over
dergelijke gassen schrijft het Ameri
kaanse handboek voor de soldaat, TM
3-215: „Het proces verloopt als volgt:
lopende neus, benauwdheid, gezichts
stoornissen, het zich samentrekken
van de pupillen, moeilijkheden met de
ademhaling, kwijlen. buitensporig
transpireren, braakneigingen, braken,
Microbiologisch
Dit soort gassen is nog maar een afde
ling In het onoverzienbare arsenaal van
vergiften, waarin men blaartrekkende
gassen, bloedgassen, tal van psychi
sche giffen (LSD, BZ e.d.) aantreft, dit
alles in ongelooflijk rijke en volop in
ontwikkeling zijnde sorteringen.
Zo mogelijk nog verbijsterender zijn de
microbiologische wapens. Onzichtbare,
zwaar besmettelijke stofwolken (aero
sols) kunnen hele samenlevingen ver
nietigen door deze te infecteren met
allerlei verschrikkelijke ziekten. Daar
naast „zijn er methoden gevonden om
genetische wijzigingen tot stand te
brengen in bacteriné en virussen, zo
dat zelfs geheel nieuwe ziekteverwek
kers kunnen worden uitgedacht waar
tegen 't zo goed als onmogelijk is de
fensieve voorbereidingen te treffen.
Bovendien zijn de technieken' voor
massaproduktie van de meeste typen
micro-organismen zeer ver ontwikkeld
in het kader van medische onderzoe
kingen en het vervaardigen van vac
cins".
Behalve in aerosols kan men besmet
telijke agentia en toxines verspreiden
door hiermee besmette insekten los te
laten boven de vijandelijke steden en
dorpen. De aerosols echter schijnen de
meest afdoende methode te zijn.
Er is menigmaal gezegd: gasten en
andere chemische wapens en de micro
biologische wapens zal men nooit ge
bruiken. Zelfs Hitler durfde het niet in
1945, Er is een soort morele drempel
waarover de mensheid niet durft heen
stappen.
Boemerang
Maar is dat ook zo? In elk geval staat
het vast dat deze wapens bestaan en
opgeslagen liggen in vrijwel alle geïn
dustrialiseerde landen, met inbegrip
van West-Duitsland. Het is een feit dat
de Amerikanen (die in 1899 als enige
grote mogendheid hun steun onthielden
aan een resolutie van de Internationale
Vredesconferentie in Den Haag, waar
in werd gezegd „zich te onthouden van
de aanwending van alle projectielen die
de verspreiding van verstikkende of
•••oor de gezondheid schadelijke gassen
ten doel hebben") in Vietnam gebruik
maken van zogenaamde „oproergassen"
en ontbladeringsmlddelen. In een oor
log tussen partijen die beide over che
mische wapens beschikken, zou het
aanwenden van niet-dodelijk „oproei-
gas" even gemakkelijk tot escalatie
kunnen leiden als bij 't gebruik van zo
genaamde tactische kernwapens waar
schijnlijk het geval zal zijn in een
oorlog tussen nucleaire mogendheden.
Eerder dan de „morele drempel" (die
overigens al meermalen ls overschre
den In de eerste wereldoorlog door
Duitsers en Fransen, in de Tweede We
reldoorlog door Hitler in zijn gaska
mers en thans door de VS in Vietnam)
lijkt het tot nu toe reële gevaar van
het „boemerangeffect" de oorlogvoe
renden te hebben afgehouden van hel
gebruik van gassen e.d. De ontwikke
ling brengt met zich mee, mede ook
door de geweldige schaalvergroting dei-
wereldconflicten, dat er steeds meer
mogelijkheden zijn om zich voor dat
boemerangeffect te vrijwaren.
Zolang de voorraden er zijn, zolang ze
elke dag worden vergroot en aangevuld
met nieuwe soorten, is er geen enkele
reden om aan te nemen dat ze niet
zullen worden gebruikt als de gelegen
heid zich voordoet.
Robots
Even fascinerend als huiveringwek
kend is het perspectief dat de Britse
hoogleraar M. N. Thring van de Lon-
dense universiteit tekent van de ro
bots. Geweldige, onkwetsbare, „lopen
de" robot-tanks, gewapend met een
kernbom kunnen straks een samenle
ving bedreigen. Het enige afweermid
del zal dan een nucleaire anti-tankbom
zijn. Maar zal ooit een staatshoofd be
sluiten die op eigen grondgebied af te
vuren, te meer nog omdat ook de la
ding van de tank tot ontploffing zal
komen? Een „voordeel" van deze lang
zaam maar onstuitbaar voortwaggelen-
de, schildpadachtige monsters is dat
er voldoende tijd zal zijn voor overleg;
dat dan wel zal uitlopen in de algehe
le overgave van de bedreigde groep of
natie.
Prof. Thring waarschuwt ertegen het
idee te gaan koesteren dat de mens
heid veiliger zal zijn doordat robots de
veldslagen verrichten. De robotwapene
immers blijven algehele-vernietigings-
wapens!
Is dit science-fiction? Volgens prof.
Thring is het dat nauwelijks.
Uitbreiding
Het apocalyptische arsenaal van de
oorlogvoerende mens kan nog worden
uitgebreid met ongekende mogelijkhe
den. De geofysische oorlogvoering bij
voorbeeld. Het al eerder gesignaleer
de maken van gaten in de ozonlaag,
klimaatbeïnvloeding, het ontketenen
van natuurrampen, zelfs het doen kan
telen van continenten zijn wellicht de
geofysische wapenen van de toekomst.
Men praat over ontwapening, maar de
wapenwedloop is heviger en verder over
de wereld verspreid dan ooit. Toen zijn
er ook tekenen van verbetering: het
kernstopverdrag en het verdrag tegen
de verspreiding van kernwapens (non-
proliferatie). Men moet zich hierbij
echter wel realiseren dat deze beide
verdragen hoogstens een begin kunnen
zijn en dat zij in elk geval niets afdoen
aan 't dodelijke gevaar waarin de we
reld verkeert. Bovendien: met de af
schaffing van de kernwagens zijn w®
er niet zoals dit verhaal en zeker het
boek van Nigel Calder overduidelijk
aantoont. Het verdwijnen van de kern-
wagens opent slechts de weg voor al
die verschrikkingen die men bij de
hand heeft maar die „dank zij" de ge
weldige overkill der kernwapens 'dat
betekent, dat de kernwapenarsenalen
meer mensen kunnen vernietigen dan
er zijn) niet nodig zijn. Gezien de
overkill van de kernbom kan men de
chemische en bacteriologische wapens
moeilijk effectiever noemen. Maar
minstens zo gruwelijk en oneindig veel
verraderlijker en „stiekemer" zijn ze
wél.
Ontmenselijking
Een facet dat de hoop op beterschap
ernstig ondermijnt is de „verontmen-
selijking", een proces dat moderne psy
chiaters en psychologen sinds kort he
vig bezighoudt. Het verschijnsel van
de verontmenselijking schijnt snel in
omvang en in intensiteit toe te nemen.
Over dit onderwerp schrijft de Franse
psycholoog Otto Klineberg in het hoofd
stuk „Wat de 'psychologen angst inboe
zemt" onder meer het volgende: „Wat
mij angst inboezemt en wat ik als een
reële mogelijkheid zie is dat de auto
matisering en robotisering van onze wa
pens dit proces (de verontmenselij
king. Red.) in hoge mate- zullen accen
tueren; de ene vorm van verontmense
lijking zal de andere versterken. Hoe
verdei- wij, menselijke individueh. van
ons doelgebied verwijderd zijn. des te
minder zullen wij ons aantrekken van
hetgeen de anderen onder onze aanval-
,Dn te lijden hebben".
Om te besluiten met de samensteller
van het boek, Nlgel Calder: „De som
berste voorspellingen zullen in vervul
ling gaan en zelfs de meest beschei
den dromen voor een betere toekomst
zullen worden vernietigd als de huidi
ge militaire ontwikkeling en instelling
zich blijven doorzetten. Wij zullen dan
een dubbel verlies lijden, omdat we
niets tot stand brengen van wat moge
lijk was geweest terwijl wij tevens ver
liezen wat we al bezaten".
Tenzij er vrede komt.
W. J. E. KOCK
JUdaottM
