Viva Mexico
VERLEDEN EN HEDEN VAN
OLYMPISCH LAND OP
LEIDSE TENTOONSTELLING
Bij bijzonder onderwijs
minder geldverspilling
dan bij het openbaar
Kritiek op
administratie
Nigeria staat
hulp voor
Biafra toe
Tal van facetten
onder de aandacht
gebracht
Yerolme:
Kamerleden
mogen mijn
boeken zien
vrijdag 12 juli 1968
de leidse courant
Nu de Olympische Spelen dit jaar in Mexico zullen worden gehouden, heeft'
de publieke belangstelling zich meer dan anders op dan land gericht.
Dat is een der redenen waarom het Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden,
in een reeks zomertentoonstellingen dit jaar een expositie aan Mexico
heeft gewijd.
Met foto's en dia's van typen, landschappen, archeologische centra,
met voorwerpen van huisvlijt en landelijke kunst, met stands over cultus en
folklore tracht deze tentoonstelling een indruk te geven van de grote
verscheidenheid van land en bevolking.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het openbaar onder
wijs wordt inefficiënter beheerd dan het
bijzonder onderwijs. De doelmatigheid
ran het openbaar onderwijs kan echter
door een verzelfstandiging van het
school beheer worden vergroot. Daaraan
zou ook bij de opleiding van 't onderwij
zend personeel meer aandacht besteed
moeten worden.
Dit staat in een nieuwe publikatie van
de liberale Teldersstichting, dat onder de
naam „onderwijs een kostbaar goed"
is verschenen.
Ernstig kritiek wordt in het rapport ge
uit op de overheidsadministratie. Opge
merkt wordt: „Wij zijn in de loop van
onze studie gestuit op ernstige onvolko
menheden in het administratieve stelsel,
die het onderzoek en daardoor ook
de beleidsvorming op het financieel-
tconomisch gebied van het onderwijs be-
lemmeren. Daarin moet dringend verbe
tering komen.
Het rapport wijst ook op het bestaan
van ondoelmatige wettelijke regelingen
Omdat het systeem van lager-onderwijs-
wet 1920 en dat van de financiële ver-
ZON
of geen
ZON
DE BILT, Een stormdepressie
die zich gisteren in noordooste
lijke richting langs onze kust naar
Denemarken verplaatstetrekt
nu over de Oostzee naar het
deelt Onbestendig
ifcmp
oosten weg. De depressie heeft
koele oceaanlucht naar het Euro
pese vasteland doen stromen. Het
binnendringen van deze lucht,
waarvan de voorste begrenzing
gisteravond Noord-Italië en de
Balkan had bereikt, ging gepaard
met regen en onweer. Achter de
depressie veroorzaakte 'n zwakke
rug van hoge luchtdruk, die over
Frankrijk naar het oosten trekt,
ook in onze omgeving opklaringen.
Het komende etmaal zullen
nieuwe oceaanstoringen het weer
in onze omgeving beïnvloeden.
Er wordt voor morgen daarom
veel bewolking verwacht, waar
uit plaatselijk wat regen of een
bui kan vallen. De winden draaien
naar zuidelijke richtingen. Hier
bij zullen de temperaturen iets
hoger worden dan vandaag.
Zon: 4.35—20.55; maan: 23.00—
8.29; hoogw 8chev.: 5.12, 17.40.
Weer ut Nederland
VILssingei
Eelde
De Bilt
Twenthe
Weer in Europa
Kopenhagen
Aberdeen
London
Bordeaux
Grenoble
Nice
Berlijn
Frankfort
München
Zürich
Genève
Locarno
Barcelona
Madrid
Mallorca
Lissabon
h.bew. 25
l.bew. 29
h.bew. 28
onbew. 26 15
houdingswet rijk-gemeenten 1960 onaf
hankelijk van elkaar werken, weten de
gemeentebesturen niet waar zij aan toe
zijn. Het gebrek aan duidelijke richtlij
nen heeft niet alleen tot gevolg, dat er
ongerechtvaardigd grote regionale ver
schillen bestaan in de kwaliteiten van de
onderwijsvoorzieningen, maar dat er ook
verspilling ontstaat," aldus de Telders
stichting.
Het rapport beveelt aan een splitsing
teweeg te brengen in de materiële ex
ploitatiekosten teneinde „ondubbelzin
nige normen" te kunnen vaststellen. Het
rijk zou ieder jaar uiterlijk op 1 juli een
norm voor de technisch noodzakelijke
exploitatie-uitgaven voor het volgend
jaar moeten vaststellen, zowel voor het
bijzonder als voor het openbaar onder
wijs. Deze normen zou men kunnen vast
stellen doordat de minister per gewest
een aantal goede efficiënt beheerde scho
len als modelschool aanwijst, op grond
van verkregen adviezen, van ambtelijke
onderwijsdeskundigen.
De Teldersstichting bepleit voorts t.a.v.
het openbaar onderwijs de instellingen
van schoolraden,, waarvan de leden wor
den benoemd door de gemeenteraad op
voordracht van „belangstellende instan
ties Deze schoolraden zouden o.m. voor
elk van de door hen beheerde openba
re scholen een schoolbegroting moeten
opstellen, die de gemeenteraad moet be
krachtigen. Voorts zouden scholen met
minder dan 75 leerlingen bij andere ge
voegd moeten worden.
LONDEN (A.P.). Nigeria heeft erin
toegestemd dat een Brits vliegtuig met
hulp voor de bevolking van Biafra zich
op weg zal begaven naar Nigeria. Dit is
door de Britse minister van Defensie,
Denis Healey, bekendgemaakt. Een Her
culestransportvliegtuig van de Britse
luchtmacht is vandaag met een lading
medische artikelen vertrokken.
Schip met melk,
vis en kleding
naar Biafra
UTRECHT (ANP) Morgen vertrekt
uit Rotterdam het Noorse motorschip
■„Felto" met aan boord duizend ton stok
vis, 200 ton melkpoeder en 25.000 kilo
gram kleding, bestemd voor het in nood
verkerende Biafra. Het initiatief van deze
hulpactie is afkomstig uit Noorwegen.
Doel van de zending is met dit schip
te proberen voedsel en kleding dit land
binnen te krijgen. Pogingen om met
vliegtuigen voedsel in Biafra te droppen,
mislukten tot nu toe.
Aangezien de „Felto" met zijn lading
van 1.000 ton Noorse stokvis nog niet
vol was, kon de Nederlandse stichting
oecumenische hulp eveneens een bijdrage
leveren in de vorm van 200 ton melk
poeder, terwijl de rooms-katholieke stich
ting Mens in Nood uit Den Bosch 25.000
kilogram kleding aanbood. Het Noorse
motoschip hoopt over circa tien dagen
in Biafra aan te komen.
Opvolger voor
pastoor Miedema
benoemd
ROERMOND, (K.N.P.) De bisschop
van Roermond, mgr. P. Moors, heeft een
nieuwe pastoor benoemd voor dc
Michaelsparochic te Schaesberg, pater N.
Alleman (40 jaar en in 1956 priester ge
wijd) van de congregatie der Montfor-
tanen. Sinds het ontslag van pastoor
E. Miedema werd de bediening van dc
parochie waargenomen door aalmoezenier
J. H. LumeU-
In een aan alle parochianen toegezon
den brief heeft de bisschop hen van deze
benoeming in kennis gesteld. Van degenen
die denken het ontslag van pastoor
E. Miedema te kunnen negeren wil de
bisschop aannemen, dat zij menen deze
houding voor hun geweten te kunnen
verantwoorden. De bisschop stelt duide
lijk dat de nieuwbenoemde pastoor de
volledige leiding van de parochie krijgt.
Mgr. P. Moors is alsnog bereid overleg
te plegen over een andere pastorale
functie voor pastoor E. Miedema.
Sluipschutter
in New York:
drie doden
NEW YORK (AP) Een sluipschutter
heeft donderdagavond in Bronx uit een
flatgebouw drie mannen gedood en een
vierde gewond. Hoewel de politie het ge
bouw omsingeld had, wist de sluipschut
ter te ontkomen.
De politie kwam tot de ontdekking dat
de man in de duisternis had weten te ont
komen via een kelder, die onder het ge
hele gebouw doorloopt. De sluip
schutter gebruikte een automatisch
snelvuurgeweer. De concierge van het
gebouw, de 23 jaar oude Robert (Bobby)
Pugh, wordt in verband met de schiet
partij gezocht.
Militair
veroordeeld
voor belediging
van Jonhson
ARNHEM (ANP) De krijgsraad te
Arnhem heeft de 21-jarige kanonnier VV.
J. M. te Hoeven (N. Br.) conform de
els veroordeeld tot 50 gulden boete we
gens het etaleren in zijn woning van een
geschrift met in rode letters de woor
den „Johnson oorlogsmisdadiger". Vol
gens de soldaat had hij een krachtig
protest tegen het beleid in Vietnam van
president Johnson beoogd, maar het
was niet zijn bedoeling geweest om te
beledigen.
De auditeur-militair mr. J. H. Bekke
ring zei in zijn requisitoor dat beklaag
de moet hebben geweten dat hij het
risico liep te worden vervolgd. Hij had
een meer verantwoorde wijze moeten kie
zen om zijn mening te uiten. Deze ma
nier is beledigend.
Mr. G J Cammelbeeck als raadsman
van de kanonnier, die na zijn militaire
diensttijd theologie gaat studeren, meen
de dat hel wederrechtelijke element ont
breekt. De soldaat had niet de opzet tot
beledigen van een bevriend staats
hoofd. Wil een begrip als democratie in
houd krijgen dan is het nodig dat over
een bepaald regeringsbeleid zo hard mo
gelijk kan worden geoordeeld. In de Ver.
Staten gebeurt dit dan ook tijdens de
verkiezingsstrijd, aldus mr. Cammel
beeck.
De president mr. K. N. Korteweg
maakte de raadsman erop attent, dat
de Hoge Raad intussen heeft beslist dat
„Johnson oorlogsmisdadiger" beledigend
is. Mr. Cammelbeeck antwoorde inder
daad niet stralend optimistisch te zijn.
Volgens de raadsman gaat het nu een
maal om een wet die niet met de ont
wikkeling van de maatschapij is mee-
Mexico is meer dan vijftig maal zo groot als Ne
derland en is het meest noordelijke land van La
tijns Amerika. Cultuur-historisch behoort het bij de
landen van Midden- en Zuid-Amerika, doch de geo
grafische scheiding tussen Noord- en Midden-Ameri-
ka loopt door Mexico heen. Toch heeft deze schei
ding in het algemeen bezien noch op de taal,
noch op gewoonten enige invoed gehad.
Landschappelijk is Mexico zeer gevarieerd: van voch
tige tropische oerwouden en idyllische Zuidzeebaai
en tot dorre woestijnen en met eeuwige sneeuw be
kroonde bergen De „Tierra Caliente", het warme
land, ligt tot 600 meter hoog; „Tierra templada",
het gematigde land. van 600 tot 2300 meter; daar
boven ligt de „Tierra fria", het koude land.
Een enorme hoogvlakte beslaat ongeveer een der
de van het totale grondgebied. Deze vlakte 17
maal zo groot als Nederland stijgt langzaam van
de Noordamerikaanse grens naar het zuiden van
1200 tot ruim 2500 meter boven de zeespiegel. Aan
het einde van deze hoogvlakte ligt op een gemiddel
de hoogte van 2300 meter de hoofdstad, Mexico Ci
ty.
Aan drie kanten <s de hoogvlakte omgeven door
bergruggen Ten zuiden van Mexico-Stad verrijzen
drie met eeuwige sneeuw bedekte dode vulkanen:
de Rokende Berg (Popocatépetl), de witte Vrouw
(Iztaccihuatl) en de Sterberg (Citlatépetl), oude Az
teekse namen, hoewel de laatste ook dikwijls wordt
aangeduid met haar Spaanse naam: Pico de Oriza
ba. De toppen van deze bergen verheffen zich van
bijna 5300 m tot 5700 m naar de Mexicaanse hemel.
Het vlakke schiereiland Yucatén heeft een vochtig
heemse bevolking, altijd al gewend geweest de go
den van de overwinnende partij „over te nemen",
omhelsde vrij snel het christendom. Dit christendom
is echter ook nu nog sterk vermengd met gebruiken,
die uit de heidense tijd stammen, bij vele autochto
ne stammen in de binnenlanden en de oerwoudge-
bieden worden de oude erediensten aan de Zonne
god, zij het soms vermengd met christelijke gebrui
ken, nog wel gehouden.
De Spaanse kolonisators brachten hun eigen be
schaving en stelden die in de plaats van de cultuur,
die ze aantroffen. Spaanse steden werden in Mexico
gesticht. De oude hoofdstad Tenochtitlón werd her
bouwd als een Spaanse stad, het huidige Mexico City.
Omstreeks 1550 waren de meeste Indianen gedoopt.
De bevoling ging in de Spaanse tijd bestaan uit ver
schillende maatschappelijke groeperingen: Spaanse
emigranten, die net bestuur uitoefenden. Creolen (in
Mexico geboren Spanjaarden), Mestiezen (halfbloe
den van gemengd Spaans-Indiaans bloed) en als laat-
sten op de maatschappelijke ladder de Indianen.
De priester Miguel Hidalgo y Cortilla, een creool,
begon in 1810 een onafhankelijkheidsbeweging. De
strijd verliep voor Hidalgo niet gelukkig, in 1811
werd hij door de royalistische troepen gefusilleerd.
De drang naar onafhankelijkheid bleek echter niet
te stuiten en in 1821 werd Mexico officieel onafhan
kelijk.
Het nieuwe Mexico
De eerste eeuw van onafhankelijkheid was een tijd
van binnen- en buitenlandse oorlogen. Grote delen
van het land vervielen aan de Verenigde Staten: Moderne hoogbouw
Texas, Californië, Neveda, Arizona en New Mexico.
Daarna kwam het bekende drama Maximiliaan, ge
volgd door dat van Juarez en Porfirio Diaz en na de
verjaging van de laatste, een tijdperk van tegen el
kaar intrigerende en revolterende presidenten.
i glas te Mexico-stad.
gekomen. De Kerk geniet er volledige vrijheid, al Is
een „onkerkelijke" bepaling In dc grondwet nog
steeds blijven bestaan: dc president mag niet beho
ren tot de Katholieke Kerk.
Het Azteekse balspel aan het hof van Karei V. N
tropisch klimaat. Dit in tegenstelling met Noord-Me-
xico met een droog woestijnklimaat en waar de plan
tengroei zo goed a!s uitsluitend uit Cacteeën bestaat.
Maya-cultuur
(Van c
De tentoonstelling „Viva Mexico" bedoelt niet een
volledig overzicht te geven van de kunstuitingen der
culturen uit het verleden. Wel is er een o.i. verant
woorde keuze gemaakt. Zo zijn van de Mayacul
tuur een aantal voorwerpen geëxposeerd. De bloei
tijd der Mayabeschaving (afstammelingen der oude
Maya's leven overigens niet alleen in het huidige Me
xico, maar ook in Guatemala, Honduras en El Sal
vador) heeft twee perioden gekend: van 400 tot pl.
m. 800 en van 900 tot rond 1300 na Chr. De bouw
kunst, maar vooral de reliëfsculptuur bereikten in
die perioden een zeer grote hoogte.
Een merkwaardig voorbeeld daarvan is de Tempel
van het Kruis, daterend uit 642 na Chr. Het heilig
dom ontleent zijn naam aan een groot kruis met
links en rechts oen priesterfiguur. Op het kruis
staat de Quetzalvogel, de gevederde slang. Dit kruis-
motief komt overigens meer voor.
i Christoph Weidlitz (1529).
Maar in 1917 werd de huidige Mexieaande grondwet
afgekondigd en ging het land matiger tijden bele
ven. In 1929 werd rie officiële regeringspartij opge
richt Partido Revolutionair Institucional en
komt het land volledig tot rust, een rust. die er niet
meer was geweest sinds de dood van Juarea in 1872.
Juarez was ook de man, die de scheiding van Kerk
en staat doorvoerde, een der gelukkigste maatre
gelen. die in het helang van èn Kerk én staat zijn
Alle perioden in de bewogen geschiedenis hebben
hun stempel gedruk^ op de samenleving, gebruiken
en kunstuitingen, die de verschiltehde mengrassen
van Mexico hebben, voortgebracht De Leidso ten
toonstelling geeft daarvan 't kan moeilijk an
ders slechts een globaal beeld. Maar het doel is
dan ook het doorsnee Nederlandse publiek informa
tie over het interessante land te geven en zij doet
dat op een ietwat speelse niet dorre wijze. Zo
veel mogelijk wordt daarbij de schijnwerper gericht
op alle facetten: de oude geschiedenis, de verove
ring door Spanje, de vermenging der oude en nieuwe
volken, alsmede de nieuwe en nieuwste cultuur en
geschiedeniis. Men doet dat niet alleen door het
tonen van voorwerpen, maar ook door middel van re
gelmatige diaprojectie. Een ter gelegenheid van de
tentoonstelling uitgegeven boekje is een informatie
ve „wegwijzer", geen droge en statische catalogus.
De tekst van dat boekje is van de hand van drs. Th.
J. J. Leyenaar, Mexicokenner bij uitstek. Die tekst
wordt bovendien begeleid door goede illustraties.
Fraaie beelden van het Mexicaanse landschap wor
den afgewisseld met maquettes en foto's van oude
en nieuwe architectuur. De folkloristische gebruiken,
vooral die met betrekking tot Allerheiligen en Aller
zielen, worden in stands getoond. Er is een markt
plein opgebouwd. Men maakt kennis met de Mexi
caanse mens en zijn levenswijze, die beheerst wordt
door een geheimzinnig mengsel van oude Indiaanse
gebruiken en religieuze folklore, dodencultus, spel
en dans. Duidelijke en voor de kijker zoveel moge
lijk leesbaar gemaakte reporduktics van de be
roemde kalendersteen geven een kijk op de wijze
van tijdrekening der oude Azteken. Men maakt ken
nis met de weefkunst en het voornaamste volks-
voedsel: mals, bonen en Spaanse peper. Tenslotte
geeft de expositie een fraai overzicht van de bouw
kunst vanaf de oude geschiedenis, via de barok
naar de meest recente bouwkunst, die een geheel
igen stijl bezit en van een frappante gewaagdheid
De tentoonstelling blijft open tot 2 december (dag-
105 uur, zondags 1—5 ur).
J. PRINS
DEN HAAG Scheepsbouwer C. Ve-
rolme nodigt ieder Tweede-Kamerlid
desnoods alle 150 tegelijk uil voor een
bezoek aan zijn concern. Ze kunnen in
zage krijgen in alle financiële stukken
en ze kunnen navraag doen bij bankiers,
accountants en andere finnaeiële ex
perts. .Ze zullen dan tot de ontdekking
komen, dat mijn bedrijf financieel kern
gezond is", zei de scheepsbouwer gis
teravond tegen Hans Jacobs van de
VARA-t.v. „Ik zal de herin allerharte
lijkst ontvangen", voegde hij er nog
glimlachend aan toe.
Hij wees de opmerkingen van de hand,
als zou de Tweede Kamer alleen maar
een blind vertrouwen moeten hebben in
de mogelijkheden van z'n bedrijf en een
zelfde blind vertrouwen in do beslissing
van minister De Block. ..Het is geen
blind vertrouwen, want een groot aan
tal Kamerleden en óok de vakverenigin
gen hebben zich over de ministeriële
beslissing positief uitgelaten", stelde de
scheepsbouwer vast. Hij gaf toe dat zijn
ongeduld tegenover de minister over het
uitblijven van diens beslissing onrede
lijk geweest is.
Hij gaf te kennen geen verdere belang
stelling meer te hebben voor fusies als
die met de NDSM. „Ik heb meer be
langstelling voor een goede samenwer
king. die nu al bestaat met een aan
tal buitenlandse scheepswerven. Men
werkt in deze samenwerking als in één
bedrijf, terwijl men financieel niet aan
elkaar gebonden is".
Balspel
In alle grote centra van de oude Indiaanse volken
bevond zich een oatspeelplaats: Tiachco. De grootste
tot nu toe gevonden arena is 150 meter lang cn ligt
in Yucatan Dit stadion, waarvan een natuurge
trouwe maquette op schaal op dc tentoonstelling
aanwezig is, was omgeven door hoge dikke muren
Er werd een balspel gespeeld, Tiachtli geheten,
door teams van vier of vijf man. De speler wierp
de bal met heup-dij of elleboog-bovenarm, terwijl
hij zich „aapachtig" met een hand op de grond steu
nend over het veld bewoog. In 1529 hebben Azteken,
die in het gevolg vin Hernan Cortés waren meege
komen, hel spel gespeeld aan het hof van Karei V
Door een tekenaar is daarvan een tekening gemaakt
die in reproduktie op de tentoonstelling is te zien
Hoe het spel precies gespeeld werd is niet bekend
Wel staat vast, dat de zware van massief rubber
gemaakte bal door een in de muur bevestigde ring
moest worden geworpen. Het spel had een sterk re
ligieuze inslag: de one partij vertegenwoordigde d<
duisternis, de andere het licht De rubberbal zal cl.
zon of de maan hebben gesymboliseerd.
Welke partij won zal van groot belang voor de toe
komst hebben gegolden. Ook voor de spelers echtei
want vaak werden een of meer leden van de verlie
zende partij aan de goden geofferd. Een echt volks
spel is het nooit geweest, maar merkwaardig i>
dat tegenwoordig nog in Noordwest-Mexico eet
dergelijk balspel onder de naam Taste wordt r.
■pee ld.
Koloniale periode
,Malepeler", Mayasculptuur (590 na Chr.).
