1
HANDEL IN FABRIEKEN
TOT IN HET BARRE HART VAN SIBERIE
Nederlands bureau vooraan bij
moordende concurrentieslag
(kant en klaar thuisbezorgd]
„Jongens
van CE.
niet te
groot om
gewone
klus aan
te pakken''
AMSTERDAM De radionieuwsdienst van het ANP
vond het dezer dagen de moeite waard om na de
onderhandelingen over Vietnam, maar vóór het neer
storten van een Amerikaans marinevliegtuig in Spanje
om te roepen: „Het Nederlandse ingenieursbureau
Continental Engineering heeft van een Turks bedrijf
opdracht gekregen om een kunstmestfabriek te ont
werpen en te leveren. Hiermee is een bedrag gemoeid
van 9 miljoen gulden." Op hetzelfde moment wreef
ir. G. Neuhausler zich de handen warm van triomfale
It. G. Neuhausler is de grondlegger
van het ingenieursbureau, dat zeven
jaar geleden met 80 man personeel
startte als afdelinkje van de Verenig
de Machinefabrieken Stork/Werk-
spoor, en dat nu een N.V. op ste
vige, eigen benen 600 man in dienst
heeft, waarbij 48 academisch gevorm-
den om 116 h.t.s.'ere. In zijn werkka
mer domineren niet de blauwdrukken
en staketsels, waarmee men zijn vak
associeert, maar het soort planten, die
men aantreft in de huiskamers der
gesitueerden en in de lounges van de
betere hotels. Een wereldkaart aan de
muur meldt middels speldeknoppen,
waar C.E. zoals het bureau zichzelf
efficiënt afkort en passant een fa
briek of een installatie heeft achterge
laten, Het lijkt een beetje, of er een
vlieg met uitbundige stoelgang over
heen heeft gewandeld. Twee van die
Begin van de bouw (fundaties) van één van de twee caprolactamfabrieken, die
Continental Engineering op het ogenblik in Rusland bouwt. Op de foto het begin
het complex in Grodno, een plaatsje dicht bij de Pools-Russische grens.
stapjes één vlak bij de Russisch-
Poolse grens, één In 't barre hart van
Siberië stellen caprolactamfabrie
ken voor, hoor C. E. ontworpen, gele
verd en gebouwd k ralson van een slor
dige 200 miljoen gulden.
Ir. G. Neuhausler, wiens conversatie
slechts met moeizame aanlopen over
de horde van zijn bescheidenheid heen-
wipt, ontkent het bestaan niet van
deze mastodonten, die van zijn man
nen per stuk een geraamte hebben ge
kregen van 28.000 kubieke meter be
ton, een huid van 3700 kubieke meter
isolatie, een darmkanaal van 300 kilo
meter pijp met 11.000 afsluiters, een
hartslag van 500 pompen, een zenuw
stelsel van 200 kilometer kabel en een
brein van 6500 instrumenten. „Maar",
zegt hij, ongerust balancerend op de
rand van een stoel, die voor hetzelfde
geld heel gemakkelijk kan zitten,
„denk nou niet, dat wij het hier hoog in
de bol hebben. Wij voeren ook tien
tallen kleine opdrachten uit als tech
nisch bureau voor de hele Nederlandse
Industrie. Wij hebben in Groningen een
kantoor voor het hele kleine werk
tekenwerk voor een of twee man. Wij
zijn bescheiden. Wij denken eerder in
tonnen dan in bedragen van 100 mil
joen. Wij hebben natuurlijk een enorme
know-how opgebouwd. Maar uit dat
reservoir van ervaring, van kennis ver
kopen we graag ook bij mondjesmaat.
Niemand mag gaan denken: o, die jon
gens van Continental Engineering zijn
veel te groot geworden om in Neder
land een gewone klus aan te pakken."
Dan nog staan daar in Grodno en Ke
merovo die twee caprolactamfabrieken
in aanbouw, die er na 1970 voor zul
len zorgen, dat de Russische dames niet
langer smokkelnylons hoeven te dragen,
maar gewone, om de hoek gekocht, net
als hier. Die er, algemeen gesproken
voor zorgen, dat de Russen straks per
jaar 100.000 ton caprolactam hebben,
waaruit ze het zogenaamde nylon 6
kunnen maken voor dameskleding, on-
derkleding, tenten, autobanken, kabels,
touw, visnetten, films, huishoudelijke
artikelen, reddingsvlotten, tandraderen
en medische instrumenten. 40 ton aan
tekeningen heeft Continental Enginee
ring ervoor gemaakt en naar Rusland
verscheept. 400 technici hebben aan het
ontwerp gewerkt, 50 specialisten heb
ben gezorgd voor de aanschaffing, in
spectie en verscheping van de mate
rialen en 100 ervaren technici zijn in
Rusland gestationeerd om toezicht te
houden op de bouw. Met minder kon
het allemaal niet, want zo stipu
leerde het contract, dat na wodka-
zwangere nachten van onderhandelen
tot stand kwam: een trots unicum
voor Nederland de caprolactamfa
brieken moesten een zogenaamd turn
key project zijn.
Ir. G. Neuhausler: „Sleuteltje om
draaien en het werkt, begrijpt u? Net
als bij een auto. Voordat een auto bij
de dealer staat, heeft zich een ingewik
keld proces afgespeeld de fabricage,
de administratie, het transport maar
aan de klant gaat dat allemaal voorbij.
Die stapt in, draait het sleuteltje om,
zegt dankjewel en rijdt weg. Zo werkt
Continental Engineering ook. Wij ont
werpen niet alleen fabrieken, maar wij
zetten ze kant en klaar neer op de aan
gewezen plaats".
ÏW1
pret. Nog maar kort geleden was hem in Boelgarije
een groot project door de vingers geglipt, regelrecht
in de fuik van een Belgisch-Frans-Amerikaanse com
binatie. En ook in Turkije had men hem het schroei
ende concurrentievuur na aan de schenen gelegd.
Maar déze opdracht was tenslotte toch, de tegen
stroom trotserend, glorieus de Amsterdamse Lutma-
straat binnen komen zwemmen, waar Continental
Engineering in een bruin-houten gebouw zijn com
merciële netten boet.
Ir. Neuhausler: „Ik zal u een verhaal
vertellen. Het is eigenlijk allemaal be
gonnen, toen we in 1960 als Werkspoor
ik was daar onderdirecteur op
dracht kregen, om vier ureumfabrie-
ken in Rusland te bouwen. Ze moesten
een capaciteit hebben van 500 ton
kunstmest per dag. Dat was toen
enorm groot. We durfden h©t bijna niet
aan. We durfden ze niet met een en
kele produktiestroom van 500 ton te
maken. We hebben ze met twee pro-
duktiestromen van elk 250 ton ge
maakt. Maar vandaagVandaag
is een ureumfabriek met een capaci
teit van 1000 ton in één produktie
stroom al heel gebruikelijk. Als de
Russen vandaag een nieuwe ureum
fabriek willen hebben, zullen ze terug
moeten komen. Een ander aspect is
het volgende. Het bouwen van een fa
briek is een vak apart. Het vraagt een
enorme know-how, technisch én orga
nisatorisch. Door je neus te steken ln
wat wij doen, leer je het niet. Je hebt
een legertje mensen nodig. Daar pra
ten we zelf iedere dag nog over
over het organisatieschema van een
ingenieursbureau. Je werkt niet met
materialen en machines; je werkt met
mensen, met intellect."
Vraag: U bent het enige bureau in
Nederland van dit wereldformaat. V
zegtdut de concurrentie met de
Amerikanen, met de Duitsers, met de
Fransen, met de Belgen, die boven
dien nog vaak combinaties vormen,
moordend is. Vanwaar uw internatio
nale succes f Was het bij voorbeeld
moeilijk, om die opdracht van 200 mil
joen in Rusland te krijgen
Ir. Neuhausler: „Over die Russische
opdracht hebben we drie jaar gedaan,
voordat we hem binnen hadden. Ik heb
de indruk, dat we hem uiteindelijk ge
kregen hebben, omdat we als enigen
beschikten over de licentie van de
Staatsmijnen in Limburg voor het pro
cédé om caprolactam te vervaardigen.
Daar waren de Russen tuk op. Of wij
alle licenties van de Staatsmijnen krij
gen? Was het maar waar! De Staats
mijnen willen zoveel mogelijk ijzers ln
het vuur hebben. Dan zitten ze er nooit
>5
Bouw van een ureumfabriek voor Mekog-Albatros door Continental Engineering. De fabriek staat in het Botlekgcbled (op
de achtergrond de Nieuwe Waterweg) en werd vorig jaar als onderdeel van een groter chemisch complex op 6 Juli door
prins Bernhard geopend.
naast, wie van de concurrerende bu
reaus de opdracht ook krijgt. Maar met
het caprolactam zaten we goed. Ik heb
de indruk, al weet je het nooit zeker,
dat de Russen daarom de keus op ons
hebben laten vallen".
Vraag: „Toch zijn de caprolactamfa-
geen meevaller i
Ir. Neuhausler (aarzelt; wil er liever
omheen; besluit uiteindelijk tot een ge
deeltelijke verklaring): „Dat is wel zo.
Daar zijn persberichten over geweest,
al wil lk niet zeggen, dat ze allemaal
juist waren. KUk: caprolactamfabrie
ken zijn gevaarlijk. Er kunnen zich
explosies voordoen. Daar zijn de Rus
sen als de dood voor. Ze kwamen met
hele reeksen veiligheidsvoorschriften.
De afmetingen van de gebouwen, maar
ook de afstand tussen de pijpen
alles was aan normen gebonden. Daar
hebben we ons op verkeken. Dat was
nog nooit vertoond. We kregen vijftig
boekdelen met normen toegestuurd.
Allemaal in Russische hiëroglyfen. We
hebben ze domweg aan vertalers moe
ten geven. We kregen ze in willekeu
rige volgorde terug, want vertalers
zien natuurlijk niet de organisatorisch-
technlsche lijn. Dat heeft vertragingen
gegeven. En de voorschriften ter voor
koming van lucht- en waterverontrei
nigingDaar zijn de Russen uiter
mate streng mee. Het afvalwater moet
net zolang gezuivefd worden, tot het
kristalhelder ls, We hebben voor de
aardigheid een Russisch flesje mine-
Glgantlsch transport van een tur,bine (gewicht 23 ton), bestemd voor het door
Continental Engineering in de Iraanse woestijn by het dorpje Gurreh gebouwde
Pompstation. De Lockheed L 200 Starlifter, het grootste vrachtvliegtuig ter wereld,
werd Ingeschakeld voor een transport naar het grootste pompstation ter wereld
raalwater geanalyseerd. Daar vonden
we stoffen in, die in ons afvalwater
niet voor mogen komen. Maar we heb
ben het op kunnen lossen, We hebben
een waterzuiveringsinstallatie meege
leverd. Daar kunnen we elders weer
ons voordeel mee doen. Een tegenval
ler? Je kunt het ook als een diepte
investering zien, een Investering, niet
In machines of gebouwen, maar ln
know-how".
Vraag: „Nu weer die kunstmestfabriek
in Turkije van 9 miljoen. Daarvoor eeti
fabriek ran 50 miljoen in Saoedi-
Arabië om zout water zoet te maken.
Een pompstation in Zuid-Afrika. Hoe
raakt ze kwijt f"
Ir. Neuhausler: „Als je een fabriek wilt
leveren, ontmoet je de volgende pro
blemen:
a. Je moet erg goed werk leveren.
Een goed chemisch proces en een eer
ste klas fabriek. Ook de ontwikkelings
landen zijn niet gek. Ze nemen Inter
nationale adviseurs in de arm. Je kunt
,nlet zeggen: In dat zwarte Afrika le
veren we maar wat. Bij die Turkse
transactie bijvoorbeeld heeft het be
kende Deense bureau Topö de klant
geadviseerd en Saoedi-Arablë had In
dertijd een Amerikaans Ingenieurs
bureau als raadgever.
b. Je moet krediet geven, bankier
tje spelen. Als je een fabriek van 100
miljoen verkoopt, moet je er wel voor
85 percent krediet bij geven met een
aflostermijn van vijf tot tien Jaar.
c. Je moet zoveel mogelijk van de
apparatuur en de instrumenten In het
land zelf laten maken.
d. Je moet bovendien vaak (vooral
bij Oostbloklanden) een compensatie
aanvaarden voor Je krediet ln de vorm
van een tegentransactle. Gelukkig niet
voor 100 percent, maar wel voor zo
veel mogelijk. Nederland levert een
fabriek en moet voor zoveel miljoen
aan potten Jam terugnemen. In die
trant. Ontwikkelingshulp? Ja, zo zou
je het kunnen noemen. Wat wij leve
ren, ls het beste van het beste en we
brengen bovendien geld In het laatje.
Het is moeilijk onderhandelen, want de
concurrenten hakken ook met het bijl
tje en wie het hardst timmert die
krijgt het."
P. SNOK Kt N