toneel
1
couponnnGEn
Philadelphia here I come
allemaal lage, lag;
voor lage, lage HEMA-;
uggen
prijzen
\r^riré
Zwakke regie,
zwak spel
Meer dan I Jubilerend Rotterdams
Philharmon isch Orkest
80.000
studenten in
ons tand
Franse frank krijgt
internationale hulp
Twee doden bij
onlusten in
Louisville
25r 1250
15.-
de zomer is begonnen in de
uüNDERDAG 30 MEI 1968
DE LEIDSE COURANT
PAGINA
fACTUEELj
(door Jan Verstappen)
Het Franse theatertijdschrift „L'Avant
Scène" heeft een dubbele aflevering
(het meinummer) gewijd aan Jean-
Paul Sartre en diens toneelwerk. Sa
men daarmee brengt „La Discotheque
de l'Avant-Scène" een plaat uit met
een registratie van Sartre's eenakter
„La Putain Respectucuse", waarin
Sylvia IMontfort de titelrol vertolkt.
Dat is een aanwinst voor de platen
collectie die deze uitgeverij heeft op
gebouwd in bijna vier jaar. waarin
men de abonnees jaarlijks vier opna
men toezond, die soms bestonden uit
twee of meer l.p.-platcn.
Zo treft men in de collectii opnamen
aan van de Franse voorstelling
„Gelukkige Dagen („Oh, Les Beaux
Jours!") van Samuel Beckett, regie
Jean-Louis Barrault, hoofdrol Made
leine Renaud; van „Phèdie" vas Ra
cine, hoofdrol Marie Bell; „DialVie:
des Carmélites" van Bernanos; ...ar-
tuffe" van Molière, met Fernand Le-
doux; drie stukken van Jules Renard;
„De kale zangeres" van Ionesco i
oorspronkelijke bezetting. In ons land
zou men graag een dergelijk archief
hebben, waar theaterliefhebbers zeer
concrete herinneringen konden vinden
aan geliefde voorstellingen. Platen
toneelvoorstellingen schijnen hier ech
ter moeilijk op de markt te liggen,
Er zijn opnamen uitgebracht van op
voeringen als „Cyrano de Bergerac",
„Dagboek van een gek", „Gysbrecht
van Aemstel" en „De bruiloft van
ris en Roosje", maar dat alles is
weer vrij lang geleden. Het „klank
en beeldarchief" van het toneelmu
seum in Amsterdam beschikt welis
waar over een reeks van opna
men Nederlandse toneelvoorstellingen,
maar die worden niet via platen in de
handel gebracht.
In de Sartre-editie van „L'Avant-
Scène" veel informatie over het thea
ter van de Franse schrijver. Twee to
neelstukken vindt men erin afgedrukt:
„La Putain Respectueuse" en „Le Dia-
ble et le Bon Dieu". Nadere informa
tie die daarnaast gegeven wordt, doet
nog eens uit de doeken hoe Sartre de
Franse taal verrijkte met een nieuw
eufemisme voor het woord „putain".
Toen het stuk voor het eerst in Parijs
werd gespeeld (1946) weigerde de di
rectie van de Parijse Metro onder druk
van de pers affiches voor het stuk, be
halve wanneer het woord „putain" er
niet op voorkwam. Vandaar dat het
stuk ging heten „La P.„. Respec
tueuse" en vandaar ook dat op de
affiches het woord „putain" geheel
werd doorgestreept, zodat er te lezen
was „La Respectueuse". Het woord
„respectueuse" staat nu in woorden
boeken als synoniem van „putain".
Het Mickerytheater in Loenersloot
verleende vorige week gastvrijhefd aan
een tamelijk revolutionaire Amerikaan
se groep, het „Bread and Puppet
Theatre". Men vertoonde „Fire" een
om verschillende redenen opmerkelij
ke theatergebeurtenis. „Fire" is opge
dragen aan vijf Amerikanen, die uit
protest tegen het Amerikaanse optre
den in Vietnam een eind aan hun le
ven maakten door zichzelf in brand te
steken, naar voorbeeld van boeddhis
tische monniken.
Opmerkelijk in deze voorstelling was,
dat er totaal geen tekst, laat staan
dialoog bestond. Er waren negen tafe
relen, waarin het leven werd geschetst
van eenvoudige Vietnamese dorpelin
gen, die steeds meer te lijden krijgen
onder de gruwelijke oorlogshandelin
gen. De verschillende taferelen
zijn getiteld „maandag", „dinsdag",
„woensdag" enzovoorts. Het slottafe
reel heet „Fire". De overdracht van
gedachten en emoties die niet via
tekst kan geschieden, heeft op heel
heftige wijze plaats door het gebruik
van levensgrote poppen, die vaak niet
te onderscheiden zijn van de acteurs.
Het ritueel van de voorstelling van
„Fire" (anderhalf uur, waarvan de
helft aan changementen werd besteed)
verliep als volgt: allereerst bracht
een actrice ieder een stuk brood, als
symbool van de idealen van de groep.
„Wij zouden graag de mensen willen
kunnen voeden", heeft Peter Schu
mann, leider van het gezelschap, in
een interview verklaard. Vandaar de
broodverdeling, die bij elke voorstel
ling plaatsvindt.
Dan gaat het doek open. Een tableau
wordt zichtbaar. Mensen in een wo
ning. Vele mensen, meer dan de vijf
acteurs, die in het programma ver
meld zijn. Maar het "zijn poppen, alle
maal met maskers, in lange zwarte
gewaden gehuld. Zeer expressieve
maskers voor dit stuk: zonder kleur
in een soort betongrijs gehouden. Het
doek wordt weer gesloten. Maandag.
Het tweede tafereel dinsdag toont
de dorpsbewoners bij de maaltijd. En
kele poppen beginnen te leven, de ac
teurs blijken gelijk te zijn aan de pop
pen, waar zij tussen staan. De bewe
gingen blijven echter heel traag, heel
doordacht bovendien. Langzaam wordt
de wreedheid van de oorlog zichtbaar.
Bij de eerste voorstelling in het Micke
rytheater kreèg het gedeelte dat „vrij
dag" genoemd wordt dorpsbewoners
rond een sterfbed, met duidelijke ver
wijzingen naar Christus' kruisdood
een heel opmerkelijke ondersteuning
van de natuurkrachten. Toen gesugge
reerd was dat de dood was ingetreden
bij de persoon, die op het bed lag, kon
men de donder horen boven het Micke
rytheater. In het draaiboek van de
groep was de donder als effect aan
wezig, maar dan natuurlijk door een
imitatie achter de schermen.
I „The Bread and Puppet Theatre" zou
nog op de televisie verschijnen, was
de bedoeling. Maar er zijn moeilijkhe
den ontstaan met de gemeente Amster
dam, waar de groep een straatvoorstel-
üng zou houden, zoals het zo vaak
doet. De gemeente Amsterdam wilde
om politieke redenen dit anti-Viet-
namstraatgebeuren niet toestaan. Het
is te hopen, dat men in ieder geval
een manier zal vinden om de nieuwe
vormen van deze opmerkelijke groep
in ons land ook bekendheid ie geven,
omdat het hier weer een van die nieu
we uitingen van theater betreft, van
waar een stimulans voor het traditio
nele theaterleven kan uitgaan.
IERS STUK OVER AFSCHEID VAN EMIGRANT
De Ierse auteur Brian Friel heeft enkele jaren geleden een
misschien tamelijk autobiografisch stuk geschreven, waarin
hij het vertrek van een Iers immigrant naar zijn nieuwe
vaderland, de Verenigde Staten, schetst. Het stuk heet „Phila-
In dit stuk beschrijft Brian Friel de
laatste dag; van een vijfentwintigjarige
Ierse jongeman, Sean O'Donnell, in zijn
ouderlijk huis. Hij ontvlucht het, omdat
elke vorm van communicatie met zijn
omgeving ontbreekt. De huishoudster
zegt hem nog wel wat, maar zijn
vrienden zijn oppervlakkige nietsnutten,
zijn vader wisselt al lang geen zinnig en
Duitse bisschoppen
urgeren imprimatur
FRANKFURT (KNP) De Duitse ka
tholieke uitgeverijen hebben nul op 't
rekest gekregen bij de bisschoppen, aan
wie zij hadden gevraagd om de vermel
ding van het kerkelijk imprimatur in
bepaalde boeken weg te laten. Deze
vermelding doet veel buitenstaanders
denken aan censuur, aldus de motive-
De Westduitse bisschoppenconferen
tie heeft op het verzoek geantwoord,
dat zij niet van het imprimatur kan af
zien omdat het kerkelijk recht dit voor
schrijft. Van de zijde der uitgeverijen
is dit bisschoppelijk antwoord zeer dis
cutabel genoemd. Zij zijn van mening,
dat een dieper gaand onderzoek van deze
kwestie op zijn plaats zou zijn.
Dit is meegedeeld tijdens een pers
conferentie van de Verenigingen van ka
tholieke en protestantse boekhandelaren
in Duitsland door dr. Ludwig Muth van
de bekende Herder Verlag.
De persconferentie was belegd naar
aanleiding van een wetenschappelijk on
derzoek naar de verspreiding van het
godsdienstig geïnspireerde boek.
delphia Here I C'ome". een titel die niet vertaald is b(j dc
voorstellingenreeks die de Nederlandse Comedie momenteel
van dit stuk geeft. De titel is immers die van een bekende
Amerikaanse song.
treden in het kader van de Gra
r eestconccrtcn in D,s«ue cu.au,ue im, vert
I LLOlVVllVViivn Altsolo» /ij excelleerde in
menselijk woord meer met hem, het
meisje waar hij verliefd op was, ls met
een ander getrouwd. Nu heeft hij een
uitnodiging van 'n tante in Philadelphia,
die hem als haar zoon wil beschouwen.
Bekend stramien
In deze laatste dag thuis ziet Sean
belangrijke momenten uit zijn leven nog
eens voorbijgaan. Herinneringen komen
naar boven drijven. Wat dat betreft
volgt het stuk het bekende stramien
van het Ierse theater als O'Casey het
bijvoorbeeld schrijft: de schilderachtige
dronken figuren, de woordenstroom en
de relatie van het kind tot zijn ouders.
De frappe van het stuk is echter, dat
Friel door een bijzonder effect iets
geheel nieuws toevoegt aan dit genre.
Hij splitst Sean op in twee. figuren,
het uiterlijk en het innerlijk. Dat is niet
nieuw, maar het helpt hier de vrij
rechtlijnige structuurtraditie te door
breken. Het uiterlijk van Sean wordt
steeds vergezeld door zijn innerlijk, een
figuurdie zijn gedachten uitspreekt »i
op James Joyce geënte monologen.
Het effect, dat door deze splitsing
wordt bereikt, is volledig uitgebuit in
het totaal van het stuk. Zo zijn er
magnifiek geschreven scenes waarin de
twee Seans discussiëren over alerlei
zaken, zoals de dagelijkse gang van
zaken in huis, die op deze bijzondere
dag totaal niet afwijkt van het normale
schema, de gesprekken die gevoerd
worden of die gevoerd zullen worden.
„Philadelphia Here I Come" heeft door
deze „truc" een bijzonder sterke
Zonder raffinement
Het kwam er in de voorstelling echter
niet helemaal uit. Han Bentz van den i
Berg tekent voor de regie, het is onbe-
grijpelijk, dat zijn naam in het pro- j
gramma staat. De voorstelling mist
namelijk het raffinement, dat nodig Is j
K. C. Kamerman-Pnjlmschotel
Wlm Vesseur
Han Bentz v. d. Berg
om alle effecten zo volledig mogelijk uit
te buiten. Er is bovendien amper slui
tend ensemblespel, de voorstelling be
staat uit een aantal solonummcrs van
diverse acteurs en actrices. Vooral
Julien Schoenaerts doet op hinderlijke
manier zijn best allerlei heftige mo
menten te creëren, maar hij valt vol
ledig uit 't totaalbeeld, dat de regisseur
voor ogen moet hebben gestaan. En
omdat hij de centrale rol speelt, mislukt
de voorstelling ook daarom. Wim van
den Brink en Nell Koppen spelen goede,
hoewel weinig verrassende rollen en er
is een reeks van zwak gespeelde bij
rollen. Anita Menist ls echter bijzonder
fraai als de uit Amerika overgenomen
tante. De beste rol van de voorstelling is
die van Cor van Rijn (Seans innerlijk),
een zeer sterk gecomponeerde en op
hoge spanning gespeelde figuur, in wie
nog veel van het stuk tot zijn recht
komt. Gisteravond was het stuk voor
het eerst dn Den Haag.
JAN VERSTAPPEN
DEN HAAG Ons land telde vorige
maand 81.100 studenten. In april vorig
jaar waren er 73.300 studenten aan
Nederlandse universiteiten en hogescho
len ingeschreven. De toename bedroeg
derhalve ruim 10,6 procent. f
Dit blijkt uit voorlopige cijfers van het
centraal bureau voor de statistiek,
Het totale aantal eerstejaars sloeg
het afgelopen jaar van 15.000 tot bijna
15.700 (stijging 4,3 procent).
De meeste studierichtingen droegen in
de stijging van het aantal eerstejaars
bij, in het bijzonder de studie in de god
geleerdheid (21 procent), maatschap
pijwetenschappen (8 procent), waaron
der aardrijkskunde (52 procent), op
voedkunde (27 procent), geschiedenis
(20 procent) en psychologie (11 procent).
Paus in 1970
naar Hirosjima
ROME (KNP) De Paus heeft aan
Setsoeo Jiamada, burgemeester van
Hirosjima, gezegd, dat hij in 1970 graag
naar Japan wil gaan bij gelegenheid van
de 25ste verjaardag van de verwoesting
van de stad door de eerste atoombom.
Na afloop van een onderhoud met de
Paus verklaarde burgemeester Jiama
da dat hij de Paus had uitgenodigd voor
een bezoek aan Hirosjima in augustus
naar aanleiding van de 23ste verjaar
dag van de verwoesting van de stad,
maar dat het bezoek de Paus in 1970
beter zou passen.
Doelen begonnen
Gisteravond gaf hel R Ph. O. in de
Doelen zijn eerste jubileumconcert bij
gelegenheid van het 50-jarig bestaan. In
de loop van de tijd is een van de hoog
tepunten geweest de uitvoering run de
Achtste en Zesde Symphonic run Muhler
tijdens het Holland Festival 1954-7955. en
ook nu werd Mahler herdacht daar de
uitvoering van Das l.icd von der Frde,
waarin liij de schoonheid van het leven
op magistrale wijze muzikaal tot uit-
drukking brengt. Onder leiding van
Franz Paul Decker werd het een goede
uitvoering.
De soepele en toch indringende wijze
van dirigeren brengt het orkest tot hoog
tepunten, ofschoon wij de indruk kregen
dat het minder beweeglijk en meegaand
was dan anders. Met name waren de
houten blaasintrumenten aan de harde
kant, waardoor het evenwicht met het
volume van de solisten wel eens te ver
te zoeken was. vooral in het eerste lied.
Dit gedeelte wordt gekenmerkt door 'n
krachtige als het ware laatste har-
tekreet van de mens gecompliceer
de melodie en instrumentatie, maar ook
daar zal de menselijke stem, ook al wordt
deze opgenomen als deel van de instru
mentatie, zijn eigen karakter en inbreng
moeten laten horen.
Vilem Pribyl beschikte over een be
hoorlijk volume, zijn stem had under-
zljds het nadeel nogal metaalachtig aun
te doen. Misschien was dit te wijten dan
het feit, dat hij het uiterste moest ge
ven. Muzikaal gezien bracht hij het tot
een goede vertolking, vooral in het lied:
Von der Jugend. De mezzo-sopraan Ja-
net, en Baker, nog bekend door het op-
de Grand Gala
ertolkte de
,Von dei
Schönheit". Zuiver van toon en met een
goede expressiviteit bracht zij haar par
tij. die gecompliceerd is. Bijzonder wer
den <aymond Dclnoye en Peter Schen
kels met een applaus gehonoreerd van
wege hun gaaf spel.
Vier delen uit de Haffner-Serenade wei
den vooraf uitgevoerd. Het bezwaar dat
wij nier zouden willen aantippen is toch
wel dat het typische Mozartkariikter
door een te sterke nadrukkelijkheid van
spelen verloren ging. De eerste concert
meester, (labor ltiidmil vertolkte rede
lijk de vioolsolo, wnarln toch wel enige
onzuiverheid van toon op te merken
viel. Gaandeweg de uitvoering werd hlj
zekerder van zijn zaak en hij kwam tot
een mooie prestatie in het Rondo Alle
gro.
Dat Fmnz-Pnul Decker tot goede uit
voeringen ln staat is. Is zeker. En zijn
laatste concerten die hij hier zal geven
als dirigent van het R. Ph. Orkest zul
len dit wel bewijzen. Dat men oog
heeft voor deze Jubileumconcerten mo
ge binken uit het feit. dat twee concer
ten reeds uitverkocht zijn.
Hulp slachtoffers
burgeroorlog Biafra
DEN HAAG (ANP) De Twccdc-
Kamerledon Wcsterterp cn Mommn
steeg (beiden KVP) hebben gevraagd
of de regering bereid is hulp te verstrek
ken i in de slachtoffers in Biafra. In
schriftelijk vragen aan minister Luns
zeggen beide Kamerleden dat het aan
tal vluchtelingen als gevolg van de
burgeroorlog ln dit gebied op 600.000
wordt geschat.
Devaluatie moet
voorkomen ivorden
LONDEN (AP) Er is een Interna
tionale reddingsactie om de Franse
frank te redden van devaluatie en de
andere valuta's van de westelijke we
reld te beschermen. De Franse han
delaars in buitenlandse valuta, de ban
ken en de nationale bank liggen stil door
staking op een ogenblik dat buitenlan
ders en zelfs de Fransen hun franken
inwisselen voor buitenlands geld in de
huidige politieke crisis.
Te midden van de storm zijn de Eu
ropese goudmarkten abnormaal rustig
en werd er weinig handel gedreven. De
prijzen zijn slechts heel licht opgelopen.
Zelfs de Fransen traditionele hamste-
van goud als bescherming tegen
devaluatie, schijnen voor het ogenblik
tevreden te zijn met het inwisselen van
hun Franse bankbiljetten tegen dollars,
Duitse marken of Zwitserse franken.
Wisselkantorejn in Bazel en Genève
maakten melding van een plotselinge
en gedurende stroom Fransen met fran
ken die zij willen inwisselen tegen bui
tenlands geld. Volgens persberichten
waren er bij die met koffers vol bank
papier de wisselkantoren binnenstapten
per auto de grens te zijn overgeko-
Irnstiger was het
Arias gekozen
als president
van Panama
MEXICO-CITY (DPA) Tol presi
dent van de anderhalf miljoen inwoners
tellende Middenamerikaanse republiek
Panama is oppositieleider Arnulfo Arias
gekozen.
Toen 76 procent van de stemmen ge
teld was, verklaarde de leiding van de
verkiezingen Arias tot overwinnaar. De
67-jarige arts is ook in 1940 en 1949 tot
president gekozen. Beide keren is hij
voor de afloop van zijn ambtstermijn
ten val gebracht. Hij is rechts georiën
teerd. Zijn ambtstermijn van vier jaar
begint op 1 oktober, wanneer de huidi
ge president Robles heengaat.
Nieuwe sancties
tegen Rhodesië
NEW YORK (Reuter) De Veilig
heidsraad heeft gisteravond met alge
mene stemmen een resolutie aangeno
men, die omvangrijke dwingende sanc
ties tegen Rhodesië inhoudt
Voor het eerst bij de behandeling van
Rhodesië door de raad stemde Frankrijk
ook voor. Eerder stond het op het stand
punt dat Rhodesië ccn Brits probleem
vormt, waarmee de V.N. zich niet mag
bemoeien.
LOUISVILLE (AFP) In Louisville
in de Amerikaanse staat kentucky zijn
gisteravond twee doden gevallen bij
een nieuwe golf van gewelddaden in de
negerwijk. Een van de slachtoffers werd
door een politieman doodgeschoten, de
andere werd door de eigenaar van een
slijterij gedood.
franken in belangrijke bankcentra
met daarmee gepaard gaande verkoop
orders voor Franse franken door bui
tenlandse handelaars en zakenlieden.
De Bank Internationale Betalings
moest niet gewenste franken in West-
Duitsland opnemen. Dit werd gedaan
tegen een koers van 4.9740 francs per
dollar, het laagste peil toegestaan on
der internationale monetaire overeen
komsten. In België nemen de banken
slechts een beperkt bedrag in Frans geld
aan. Niettegenstaande de moeilijkheden
die de centrale banken ondervonden heb
ben van de stugge Franse houding inza
ke internationale monetaire hervormin
gen, hebben zij geen andere keuze dan
de Fransen te helpen. Als de frank plot
seling inzakt zal het handelspatroon
van de EEG verstoord worden.
Andere landen zouden dan waarschijn
lijk met de Franse frank devalueren en
het reeds wankele internationale mone
taire systeem zou ineenstorten.
Zwitserse bankiers voorspellen open
lijk devaluatie van de frank na de crisis
omdat zij van mening zijn, dat de loon
eisen die voor de Franse arbeiders inge
willigd werden 'n nieuwe inflatie zullen
ontketenen. Devaluatie werd van de
hand gewezen door Pierre Uri, de Fran
se socialistische woordvoerder voor fi
nanciële aangelegenheden en mogelijk
minister van Financiën in een linkse re
gering na De Gaulle.
Jeugdorganisatie
wil krachtiger
aanpak werkeloosheid
DRONTEN (ANP) De raad van af
gevaardigden van de Nederlandse
Jeugdgemeenschap (NJG), die 55 jeugd-
en jongerenorganisaties vertegenwoor
digt en in Dronten vergaderde, heeft ln
een telegram aan de voorzitter van de
Tweede Kamer zijn ongerustheid uitge
sproken over de onvoldoende maatrege
len van de regering ter bestrijding van
structurele jeugdwerkloosheid tot dus
ver. Vooral voor werkloze ongeschoolde
jongeren tussen 19 en 24 jaar zouden I
verderstrekkende vormingsseholingsacti-
viteiten moeten worden ondernomen. In
het telegram wijst de raad verder op de
duizenden schoolverlaters, die binnen-
kort weer in het arbeidsproces moeten j
worden opgenomen.
Apart effekt: ceintuur met 2-kleurlg Helanca, St. Tro-
grote gesp op uni-broekjel pez model met ceintuur!
Bovenstukje streep-of ruit- Topje contrasterend afge-
dessin, de stof licht-luchtig biesd, keuze uit vele kleu-
antron. Maten 38/44 rencombinaties 36/44
Elegant met rok: unl fan- Bedrukt antron badpak met schakelsluiting Eftan kleedt «lank: nauw-
tas!» Helanca badpak, wit aan de ha|s |age
contrasterend op blauw,
bruin cl marine met grap- la9® ru9- Veelkleu-
pige knoopgarnering 36/46 rig dessin met als
hoofdkleur groen,
y|| wm blauw of oranje,
fcW maten 38/44
"Stekelige" badmuts (maar Alleen in de HEMA
heel zacht) met stnk 4.75 Berg badgoed in badstof badtas. Vele kleu-
-encombinaties, stevige draagband 11.75
aansluitend Helanca-bad-
pak in unl nociala (bruin)
freséa, aranclo. aqua en
reale (blauw). Met smalle
schouderbandjes. ovale
lage, lage rug. Maten 36/46
LEIDEN
AlPHEN
Uw warenhuis heeft gedurende deze
dagen op diverse afdelingen,coupons
tegen een zo laag mogelijke prijs.
0.a.japonstoffen,voeringstof£en,
gordijnstoffen, pyamaflanel etc. Een
duidelijk aanwijzing COUPONDAGEN
wijst U vanzelf de weg naar coupons
voor zeer aantrekkelijke prijzen.
Er is altijd wel een coupon voor U bij!
Tokheim N.V., Lammenschansweg 130
Leiden, telefoon 31541
Assemblegebedrijt van benzinepompen
EEN JONGE
MEDEWERKER
Daar het typen van staten en over
zichten mede tot zijn taak zal behoren,
s vaardigheid op de schrijfmachine ge-
Dok zij die dit jaar examen doen kun-
