spp*
PROBLEEMLOOS
Zedenproces kwam op gang na publikaties in schandaalpers
„Meer dan normale5 straf geëist tegen Hugo Claus
Kracht en zwakheid
van Harkness Ballet
Behoudend
programma in
De Doelen
RIJDEN BEGINT BIJ FORDA-1 in LEIDEN
1000 KM GRATIS RIJDEN
AUTOMOBIELBEDRIJF RIJNLAND N.V.
'RIJDAG 24 MEI 1968
DE LEJDSE COURANT
Magistraal
pleidooi van
verdediger
(Van onze correspondent)
p BRUSSEL De procureur des
bU de Brugse correctionele
rchtbank heeft tegen de auteur Hugo
us wegens schennis van de openbare
cn een „meer dan normale" straf
ist. Volgens het Belgische rechts
gebruik eiste de procureur geen precies
imschreven straf, maar gaf hü slechts
»an op welk niveau de rechter zyns in-
pens de strafmaat moet bepalen. De
roorwaardeiyke straf van 1 maand, die
je Brugse rechtbank gewoonlijk oplegt
tan degenen die de openbare zedelijk
heid schennen in de duinen of op het
Itrand „maar die mensen verbergen
lich tenminste nog", aldus de procureur
achtte hij voor Claus te gering. De
paximum straf op dit misdrijf bedraagt
»en jaar onvoorwaardelijk. De rechtbank
lal op 5 juni vonnis wijzen.
De zaak tegen Hugo Claus aan wie
Ichennis der openbare zeden ten laste
jn-ordt gelegd, omdat hij op 30 december
jl967 tijdens het experimenteel filmfesti
val in Knokke drie naakte -mannen als
allegorische voorstelling van de Drie
eenheid had doen optraden In een mo
derne bewerking van „Marteken van
Nieumeghen" diende tegen de aan
vankelijke bedoelingen in, met open
Hij werd gekenmerkt door «en magi
straal pleidooi van Claus' advocaat, mr.
John Bultinck. Een cultuur-historische
verhandeling tegen de achtergrond van
heftige juridische beschouwingen. Daar
tegenover stond een bijzonder zwak
requisitoir van procureur mr. Goeminne,
die volledig afging op verklaringen van
Claus zelf, waarin deze gezegd had, dat
zijn stuk en het optreden van de drie
naakte mannen bedoeld waren als pro
vocatie. Maar de procureur ging voorbij
aan de vraag wat Claus had willen pro
voceren. In het requisitoir waren vast
stellingen te horen als de volgende:
„Claus heeft naar mensen gezocht, die in
het stuk attaqueren. Hij vond er drie,
waarvan het moreel al afgeschaafd was
dus mensen, die zeer modern waren".
Kentering in de normen
Met verwijzingen naar zedenprocessen
uit het verleden, begon mr. Bultinck zijn
pleitrede. Hij toonde aan, hoezeer het
begrip „goede zeden" evolueert met de
tijd waarin wij leven. Zeker in onze tijd
beleven we een kentering in de norma-
tiek op het gebied van de goede zeden.
Zie de mode. zie de publikaties, zie de
film, zie de televisie en niemand, aldus
mr. Bultinck, voelt zich daar slecht van.
Integendeel, een grotere vrijheid in uit
drukking van gevoelens heeft precies tot
gevolg, dat pornografie en obsceniteit
worden terug verwezen naar hun eigen
gebied, dat de dubbelzinnigheid wordt
opgeheven.
Aan de hand van de tekst van het
toneelstuk dat Claus schreef, toonde mr.
Bultinck overtuigend aan, dat geen van
de personages, noch door gebaren, noch
door handelingen of woorden, iets
obsceens heeft gedaan. „Het enige, waar
voor Claus vervolgd wordt is het blote
feit van het naakt. Maar het naakt als
zodanig is niet zedenschennend. Daar
voor moeten andere factoren vervuld
zijn.
Volgens de praktijk van de rechtspraak
moet het vertonen van naakt op zichzelf
ten doel hebben seksuele aandriften op
te wekken en verstoken zijn van elk
artistiek criterium, om zedenschennend
te zijn. „Het zou wel het toppunt zijn
een strip-teasevertoning, die op artistie
ke wijze is gebracht, vrij te spreken
zoals gebeurt en het werk van een
auteur als Claus te veroordelen".
„Vermolmde moraal"
Natuurlijk heeft Claus willen provo
ceren, aldus mr. Bultinck. maar niet de
zedelijke gevoelens van het publiek, ech
ter wel de geest en de gedachte van de
moraal. Die geest en gedachten, zoals die
in het oorspronkelijke stuk „Marieken
van Nieumeghen" tot uitdrukking ko
men. Claus heeft met zijn toneelbewer
king willen zeggen dat diezelfde geest en
diezelfde gevoelens nog steeds in onze
maatschappij voortleven en dat het hoog
tijd wordt, dat deze oude, vermolmde
moraal eruit wordt geranseld. Hij voert
LUCKY LUKE: NAIJVER IN PAINFUL GULCH
SUSKE EN WISKE: DE GRAMME HUURLING
M! Mn m weer niet te tuilten,He! We
moeten weet vrienden worden!
tfriirëidffe- jf ItlMo statie erbïm inde
km, lmbik?)\ school inland te steken
Ik Moeide.. Hoe is
het met je menden?^
MjejedKnml?
Speekme tme.. fris teen benrine
met meer mJmhetkwM*
om bentel twrienid? j~
n
BIGGLES: HAWK SLAAT TOE
op het einde van het stuk de spook
gestalte van die oude moraal op en dat
zijn voor Claus men kan het met hem
eens zijn of niet de concepties van
de godheid. En daarom toont hij die god
heid in de meest schamele verschijning:
met niets bekleed en naakte mens. Hier
is de artistieke visie van de kunstenaar
aan het woord, die redenert: als ik de
moraal van de schijnheiligheid wil be
strijden, waarom zou ik dan tot schijn
heiligheid mijn toevlucht nemen?
Mr. Buliinck onthulde ook nog hoe de
aanklacht tegen Claus tot stand was ge
komen. Niet door de opvoering zelf,
maar doordat veertien dagen later de
Belgische schandaalpers een artikel met
foto's bracht over het filmfestival. Daar
bij de foto van de drie naakte mannen
„keurig overplakt met zwarte strook
jes, daar waar het moe6t, zodat de foto's
daardoor obsceen werden? Dat alles om
geven door een hypocriet verhaal. Zó
slaan de zondagblaadjes op vuile, com
merciële manier munt uit de zaak. Die
publicatie is de aanleiding tot de ver
volging geworden, zoals blijkt uit een
dossier van het vooronderzoek. Tijdens
of direct na de voorstelling is er geen
mens geweest, die zich ook maar een
ogenblik in zijn zedelijke gevoelens ge
kwetst heeft gevoeld.
Hoogstens mededader
Hugo Claus, aldus de verdediger, kan
als schrijver, regisseur of aanwerver van
acteurs nooit als de dader vervolgd wor
den. Hij heeft niet naakt op het toneel
gestaan. Hij kan ten hoogsle als mede
dader vervolgd worden, maar dan is de
opzet die ten laste gelegd zou moeten
worden wel een heel andere dan van de
dader. „Als hü als mededader vervolgd
wordt, dan kan dat alleen als schrijver
van het stuk. Maar dan staat hij njet
terecht voor een zedenschennis, maar als
dader van een tuchtdellct. Dan is uw
rechtbank onbevoegd en vraag ik de
zaak terug te verwijzen naar de procu
reur des konings.
Mr. Bultink vroeg vrijspraak, ofndat
er volgens hem geen sprake is geweest
van zedenschennis. Subsidiair vroeg hü
om onontvankelijkheid, omdat bij het
afwezig zün van zedenschennis ook geen
sprake kan zijn van mededaderschap.
Meer subsidiair pleitte hü om onbe
voegdheid van de rechtbank, omdat aan
Claus een verkeerd delict ten laste zou
zün gelegd.
Tijdens het onder grote belangstelling
uitgesproken pleidooi, waarin het goed-
gedoceerde theatereffect niet ontbrak,
snuffelde twee van de drie rechters af
en toe in de foto's, die als bewüsmate-
riaal op de tafel lagen en konden zij
glimlach of lach opbrengen voor goed
geplaatste opmerkingen. Maar de rechter
zat erbij als ijzeren Hein, geschokt door
het verval van de moraal.
Hugo Claus, naar wiens naam bij het
begin van de zitting niet eens gevraagd
werd, zei na afloop tot zün advocaat:
„Ik vertrek naar Congo en op 5 juni ben
ik niet bij de uitspraak. Al wordt ik
maar tot twee francs veroordeeld, ik ga
in ieder geval in hoger beroep".
De laatste voorstelling van het Hark-
?ss Ballet in ons land Hemelvaarts-
ig in de Rotterdamse Doelen toon
de duidelijk de kracht en zwakheid van
ze Amerikaanse groep. Een groot
nstpunt is het hoge technische dans-
peil, waarbij de uitvoerenden met stij-
en academische moeilijkheden spe
len alsof er geen mimische bottlenecks
of zwaartekracht bestonden. Aan de ne
gatieve kant staat echter het feit. dat
dit ensemble niet uit een harde artistie
ke noodzaak is geboren zodat hier lang
niet zoveel sprake is van geëngageerde
danskunst als men van zo'n jonge Ame
rikaanse groep wel zou mogen verwach-
Een goed voorbeeld van de wat lege
plastische praal is het ballet Varia
tions for four plus four", op muziek van
Verdi en Margaret Keogh door nie
mand minder dan Anton Dolin in een
hele reeks virtuoze soli, duetten, pas de
trois enz. in scene gezet. Eigenlijk een
maakwerkje, dat choreografisch tame
lijk onevenwichtig is, want juist als
men denkt dat de vier mannen, na in 't
begin even de helpende hand aan de vier
ballerina's te .hebben geboden, er hele
maal niet meer aan te pas komen, be
gint een schier niet eindigende reeks
masculine stunts, waarvan dubbele
tours en l'air, spectaculaire grans ietés
en entrechat six nog maar tot de mid
denklasse van dit kunst- en vliegwerk
behoren. Voor de balletclassici opwin
dend en tegelijk beeldschoon, evenals
trouwens het voorbeeldige pointewerk
van de danseressen, wier arabesques vol
maakte lijnen te zien geven. Naar waar
om deze auditie van klassieke techniek
voor het publiek wordt gemaakt, weet
niemand. Hoe anders en rijker van In
houd was „Youth", een choreografie
van Richard Wagner op muziek van
Samuel Barber. Hier een lyrische pas de
deux, waarin de meesterdanser Law
rence Rhodes wel degelijk de overweldi
gende vervoering zichtbaar weet te ma
ken die zijn contact met Lone Isaksen
in driekwart dansrok bij hem tijdens
hun eerste ontmoeting teweegbrengt
Night Song met de sterke pas de six van
het perfecte adagiowerk
zagen wij reeds, even
als de bijna extatische roes, die in „Ti
me out of mind" als een erotiserende
lentestorm over het podium gaat. Het
was gisteren in de goed bezette grote
zaal van de Doelen wel zeer jammer,
dat alle begeleidingsmuziek van een
helaas niet ruisloze toonband moest
komen.
D-y.
Museum Boymans-
Van Beuningen
krijgt uitbreiding
R'dams Philh. Orkest
(Van onze muziekredactie)
„In het komende seizoen zal het ge
zicht van het Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest worden bepaald door de
twee vaste dirigenten Jean Fournet en
Edo de Waart. De eerste heeft thans de
artistieke leiding van het orkest op zich
genomen cn uiteraard dragen de pro
gramma's zijn persoonlijke signatuur.
Edo de Waart heeft daarnaast een eigen
keuze uit het zo grote symfonische re
pertoire gemaakt, die zijn voorkeur
voor de pre-klassieken en de muziek van
de 20ste eeuw zou kunnen verraden".
Dit lazen we in de folder van het Rot
terdams Philharmonisch Orkest seizoen
1968-1969, op de persconferentie woens
dagmiddag j.l. aan de vertegenwoordi
gers van de pers aangeboden, nadat de
vice-voorzitter van het orekstbestuur de
plannen voor de naaste toekomst heel
summier had aangestipt. Mededeling,
die ons reeds enigszins deed verwach
ten, dat in de allernaaste toekomst een
voorzichtige, vrij conservatieve koers
zou worden gevolgd, waarbij slechts spo
radisch uitstapjes in progressieve rich
ting zouden worden gemaakt.
De toelichting die de eerste dirigent
gaf versterkte deze indruk. En uit de
programmering vervat in de folder bleek j
inderdaad, dat slechts in zeer beperkte
mate aan de progressieve muziek aan
dacht is besteed. Ze wordt bijna uitslui
tend vertegenwoordigd door Jan van
Vlijmen, Ton de Leeuw. Henk Badings
en Webern, elk met één werk. Misschien
zou men hier nog Pendereckl met zijn
„De natura sonoris", Jurriaan Andries-
scn met „Movimenti" en de 3de sym
fonie van Kabelac aan toe kunnen voe
gen. Alles tezamen enkele druppels in de
oceaan van wat we maar gemakshalve
conservatieve muziek zullen noemen.
Memorabel lijkt ons de vernieuwing,
beter gezed uitbreiding van 't repertoi
re met de prekiassieke Aria de Batta-
glia van Gabrieli en enkele minder be
kende composities uit de 18de eeuw b.v
van Salieri en Leduc, alsmede een der
orgelconcerten van Brisci, door Arie
Keijzer te spelen op het nieuwe Concert-
Er blijken weinig gastdirigenten te
zijn aangetrokken. Begrijpelijk voor wie
Fournet hoorde zeggen, dat met een en
semble hard moet worden gewerkt en
een nauw contact tussen dirigent en
executanten moet worden tot stand ge
bracht, wil men komen tot topprestaties.
Iels waarvoor het de gastdirigent als re
gel aan tijd ontbreekt.
Wel heeft men nogal wat gastorkes-
ten geëngageerd.
Onder de keur van solisten treffen we
tal van landgenoten aan.
Valt nog te vermelden, dat van de 13
orkestleden er slecht* 4 Nederlander
ROTTERDAM (A.N.P.). B.
van Rotterdam zijn van plan het
Bovmans-Van Beuningen te vergroten,
zodat de tentoonstellingsruimte nu
een oppervlak van 3170 m2 kan wor
den uitgebreid met 2325 m2. Het gaat
hier om een eerste faze kosten ruim
f 9 miljoen van een veel grotere uit
breiding.
Het architectenbureau Ir. J. P. van
Bruggen, G. Drexhage, ir. J. J. Sterken-
burg en A. Bodon, heeft In opdracht
van de gemeente Rotterdam een defini
tief ontwerp van de eerste faze en een
voorlopig plan voor de tweede gemaakt.
Ter toelichting van het voorstel aan de
gemeenteraad zeggen B. en W. o.m. dat
de verzameling van het museum in de
afgelopen jaren is uitgebreid, maar dat
de mogelijkheid om deze ten toon te
stellen ver beneden het niveau van een
normaal museumbeleid ligt.
Kleine stations
moeten te voet
bereikbaar zijn
UTRECHT (ANP) „De trein moet
vanuit de woning eenvoudig te bereiken
zijn en rond het station van aankomst
moeten vele bestemmingen zijn gele
gen. Die eenvoudige bereikbaarheid is
een kwestie van loopafstand drie
kwart van de reizigers naar voorstad
en forensenstations loopt. Kleine sta
tions die niet in voldoende mate te
voet kunnen worden bereikt, vervullen
geen functie en hebben geen reden van
Er is een nieuw probleem: er is open
baar vervoer nodig om het stadshart le
vend te houden, maar het functioneert
nog onvoldoende om aantrekkelijk te
zijn. Waar spreiding van wonen en wer
ken is kan geen openbaar vervoer be
staan. Dit zei vanmiddag mr. W. J. de
Graaff, chef van de vervoersdienst van
de NS. bij de opening van een expositie
over voorstadstations in het Utrechtse
Spoorwegmuseum. De tentoonstelling
wordt gehouden ter gelegenheid van de
opening van het station Overvecht in
het gelijknamige nieuwe stadsdeel van
Utrecht.
Eerste congres
dienstweigeraars
DEN HAAG (ANP) De Bond voor
Dienstweigeraars, BVD, organiseert voor
de eerste maal ln zijn bestaan een
congres voor leden cn sympathisanten.
Dit zal zaterdag 8 juni ln Utrecht gehou
den worden. In do ochtendvergadering
komen huishoudelijke zaken en een be
stuursverkiezing aan de orde. In de
middag wordt een openbaar bedat ge-
Beneluxfilmfestival
geopend
's-HERTOGENBOSCH In de stads
schouwburg te Den Bosch is gistermid
dag het Beneluxfilmfestival 1968 begon
nen. Tot dit festival zijn na voorselertie
31 amateurfilms en 61 professionele
films toegelaten van cineasten uit Ne
derland, België en Luxemburg.
Zij worden beoordeeld door twee af
zonderlijke jury's. Die voor de profes
sionele film staat onder voorzitterschap
van Jan Blokker. Leden zijn de filmcri
ticus Ch. Boost en de Belgen Emicl De-
gelin, Roland Verhavert en Harry Kü-
mel. De jury voor de amateurfilms be
staat uit: voorzitter ing. M. Tans en de
leden F. van Doorn, F. Heffink, J. van
Liempt en F. Weisz. De prijsuitreiking
en de vertoning van de bekroonde film
hebben zondagmiddag ln de stads
schouwburg plaats.
Zuidnederlaiulse Opera
neemt ontslag
(Van onze correspondent)
MAASTRICHT Op zijn verzoek
heeft het bestuur van de stichting Zuid
nederlandse Opera eervol ontslag ver
leend aan de intendant Jef M. A. Baarts.
Maatregelen zullen op korte termijn
worden genomen om in de daardoor
ontstane vacature te voorzien. De heer
Baarts zal zijn werkzaamheden blijven
vervullen tijdens de onvermijdelijke
overgangsperiode naar een nieuwe con
stellatie van de Zuidnederlandse Opera
Hierbij staat het bestuur voor ogen een
versterking van de beroepsbasis van
het gezelschap. Met dit verrassend ont
slag sloot Jef Baarts een 20 jaar lange
actieve en zorgenrljke periode af van
de Zuidnederlandse Opera, door hem
zelf opgericht en op een zeer persoon
lijke niet altijd bevredigende maar
steeds idealistische wijze geleid van de
faze van het zuivere amateurisme naar
de faze van het compromis tussen ama
teurisme en beroeps.
Van Gogh in veiling
LONDEN (AP) Een portret VU
zijn moeder van Vincent van Gogh zal
28 mei bij Christie's geveild worden.
Het is ingezonden door Theodore Pit-
cairn uit Pennsylvania wiens Monet vo
rig jaar het recordbedrag van 588.000
pond heeft opgebracht. Pitcairn is in de
twintiger jaren begonnen werken van
impressionisten op te kopen. Zijn vader
was één van de oprichters van de Pitts
burgh Glass Company.
Van Gogh maakte het portret van zijn
moeder het enige dat bekend is
aan de hand van een foto enige maan
den voordat hü in 1888 in Aries krank
zinnig werd.
In het Museum voor het Boek, Rijks
museum Meermanno-Westreenianum,
Prinsessegracht 30 Den Haag, wordt
op vrijdag 31 mei een tentoonstelling
geopend van vogelboeken uit tien eeu
wen onder de titel „Van diverse plui-
ADVERTENTIE)
De 3 gelukkige winnaars van onze vliegreis, van de afgelopen week zün
N. J. VAN ES, Obrechtalraat 42. Leiden: J. DE WOLF. Valeriusstraat 30. Leiden;
A. HOEK. Hoofdstraat 5. Noordwijk Zee.
WIJ BIEDEN U DEZE WEEK
Hermens (Neerlandia)
met pensioen
UTRECHT (ANP1 Dr. H. J. A.
Hermens, president-directuer van de uit
geversmaatschappij Neerlandia ln
Utrecht, gaat op 1 juli met pensioen. Tij
dens een receptie in Pays Bas zal hij op
21 juni afscheid nemen.
voor iedere 3e koper van één van
FORD TAUNUS 12M, 55.000 km,
FORD TAUNUS 12M, 1,5 liter
FORD TAUNUS 12M
FORD TAUNUS 12M, 1.3 Liter,
38.000 km.
FORD TAUNUS 12M Combi
FORD TAUNUS 15M, 39.000 km
FORD CORTINA, 1,5 liter,
45.000 km.
FORD CORTINA 1200, 21.000 km.
FORD TAUNUS 17M, 13.000 km,
FORD ZEPHYR
OPEL REKORD 1700, 20.000 km.
INRUIL TAXATIE
RENAULT DAUPHINE
RENAULT R 8
SCALDIA SPECIAL
VAUXHALL VIVA DE LUXE
VAUXHALL VIVA DE LUXE
WARTBURG DE LUXE
MORRIS 850
CITROëN 2 C.V.
TAUNUS 20M T.S.
OLDSMOBILE CUTLASS
automaat 4-deurs
VOLKSWAGENS '65—'1
VERZEKERINGEN
5 MEILAAN 7 - LEIDEN - Tel. 24647
Galerie Walenkamp. Nieuwsteeg II Lei
den, exposeert van 29 mei tot 19 Ju
ni schilderijen en objekten van Wil
lem Buijs.
ZON
of geen
ZON
DE BILT Boven 8kandinavir
en West-Rusland bevindt zich 'u
omvangrijk hogedrukgebied, dat
in onss omgeving zonnig weer
veroorzaakt. Op de Oceaan ten
zuiden van Groenland verandert
K.N.M.1. Overwegend
deelt
mede: droog weer
een depressie weinig van plaats.
Len bij de depressie behorend
rontensysteem dringt langzaam
op in de richting van het vaste
land. Op de nadering ervan daalt
de luchtdruk op de Britse eilan
den en in FrankrijkIn verband
hiermee zal met ren matige en
af en toe vrij krachtige zuidooste
lijke wind lucht naar ons land
•worden aangevoerd, waarin de
temperaturen opnieuw iets hoger
zullen worden dan vanelaag.
De zonneschijn eal evenwel door
wolkensluiers in de hogere ni-
vcaus wat worden getemperd.
Neerslag wordt er niet verwacht.
Zon: oj.J—20.1,2
Maan: 0*.28—19.1.1
Hoogte. Bohsv. 1.69—H.tt.
Weer in Nederland
Weer in iïuropa
Luxcmburi
Scheepvaartberichten
CARMEN 20 v Trondhetm vertrokken
COHNEL1S BROERE 22 te Teeaport
KEIZERSGRACHT 22 mijl z Startpolnt ni
LIJNBAANSGRACHT 21 te Rotterdam
MAUD posa 21 Brunsbnettel n Hui)
MIRACH-N 21 85 mijl no Vllano n Le Havn
SITULA pms 21 Kreta n Mnraellle
VISCOUNT puss 21 Vllaslngen n Londen
WKSTROPA 31 te Rdam
ANDLJKpuxn 2I°Vlüw?n
BENGALEN 21 700 mijl
BILLTTON 21 85 mijl z Maraellle n Per
BOVENKERK 31 480 mijl o Mombaaa i
GANYMEDES 31 te Ilo verwacht
HILVERSUM 21 te Miami
HOOGKERK 21 tc Ceylon verwacht
KOROVINA 21 700 mijl wnw Knap Verdlsch
KOSSMATKLLA 21 800 mijl w Canartache e
MAASDAM 21 van Rotterdam n Montreal
MAINLLOYD 21 300 mijl w Gibraltar naa
SEi NELLOYD 21 1280 mijl ono Tahiti naar
SKRVAASKRRK *21 420 mijl o 8t Helena nr
STATENDAM 21 van Santander n Guernaey
STRAAT LAGOS 22 te Tlmaru verw
STRAAT TOW A 21 v Lome n Abidjan
TAHAMA .'I 400 mijl w Kaap Verd eilanden
Universitair nieuws
natuurwelenNch.me). G. Kranenburg, Lel-
C. ii Leeuwen#teln. I-eldan, D. li. rabcr!
OejpitKer.it, II. J. A. tie Vrlr*. V. E, de Grunt
mej. J C M van Eljndhovm cn H. P. Mi-
g: L. de Hoog. me). J
V P. M de Goelj allen
ma. H.i/> mwoude: srml-artscxamen:
H. A. M. Polter van I.oon-1'eek, Oegatgeest
arUcx.: me], A. G. Duljiter. Noordwijk,
J. J. 'v. tl. Kunde uit Lelden.
AMSTERDAM - Aan de universiteit van
Amsterdam la de heer J. E, Huetlng, won.
te Amaterdarn^^cn geb. ln Den^Hnag, geprn-
tuurwetenach. op een proefxchrlft getiteld
PaychofyalologUche onderzoek van llchamr
lljke arbeid. Voorwaardelijke en onvoor-
reactie#, voor, «IJden* en na het
van een lichamelijke preatatl-
n de dlerfyzlologie.
