Nederlandse krant goedkoopste
van heel Europa: slechts 16,8ct
W ater voorziening
in tuinbouw nu
stuk eenvoudiger
RENTABILITEIT DAGBLADEN OPNIEUW VERMINDERD
BELEMMERINGEN EXPLOITATIE WEGNEMEN
Sovjet aanval
op Masaryk sr.
PARIJSE STUDENTEN
ZIJN IN FEESTROES
„Paar dagen
laten uitrazen
m^°nen
ZWAARDEMAKER
Birmingham
weigert
immigranten
MOEDIGE STAP VAN SOEHARTO
Benzineprijs in Indonesië viermaal omhoog
Tweede
ronde van
beraad
VS-Hanoi
Pompbediende
beraamde roof-
ov
erval
op
ziehzelf
BEPALEND
VOOR PRIJS
VAN RIJST
WOENSDAG 15 MEI 1968
DE LETDSE COURANT
Van e
r verslaggevers)
DEN HAAG Ondanks enig
herstel aan het einde van het
jaar, is de in de laatste jaren
reeds gedaalde rentabiliteit
van de Nederlandse dagbladen
in 1967 opnieuw verminderd,
ook als rekening wordt gehou
den met de te verwachten
compensatieuitkering in ver
band met de t.v.-reclamc. Dit
constateert de vereniging „De
Nederlandse Dagbladpers" in
haar zojuist verschenen jaar
verslag. De N.D.P. schrijft de
verdere teruggang toe aan het
samenvallen van de invoering
van de t.v.-reclame met de
aarzeling in de conjunctuur.
Daardoor daalde de adverten
tieomzet van de kranten voor
het eerst sinds 1945 iets, ter-
wül deze in de voorafgaande
tien jaren gemiddeld met bijna
11 pet. per jaar toenam.
Weliswaar stond hier tegen
over een stijging van de totale
omzet van de bedrijfstak met
circa 3,7 pet. tot ongeveer 503
miljoen gulden als gevolg
van hogere abonnementsin
komsten, maar deze stijging
ving de kostenverhogingen
niet op. De loonkosten alleen
al stegen met rond 10 pet. On
danks de bescheiden verho
ging van de abonnements
prijs bleef de Nederlandse
krant erg goedkoop: ze kost,
bij abonnement, nog geen 17
cent per nummer, thuisbe
zorgd en wel. Ze is daarmee
de goedkoopste van Europa.
In feite is de prijs al jaren
lang niet gestegen, als men de
uitbreiding van de redactio
nele tekst ernaast plaatst. Ze
is zelfs gedaald als men de
prijs relateert aan het aantal
pagina's De uitbreiding van
den), die de t.v.-reclame haar
berokkent. Het wordt dan ook
ernstig betreurd, dat die com
pensatie nog steeds niet is
vastgesteld. De bladen dreigen
hierdoor in moeilijkheden te
komen.
De N.D.P. wijst op de aan
dacht, die met name eind vo
rig jaar is geschonken aan
concentraties in de dagblad
pers als geheel, zoals reeds
blijkt uit de voortdurende
groei van de oplage, wel is
echter het bestaan van een
aantal dagbladen duidelijk
aan de orde en daarmee de
verscheidenheid van de Ne
derlandse pers.
De N.D.P. spreekt er haar ver
trouwen over uit, dat het ko
mende overleg met de minis-
het aantal redactionele pagi
na's geschiedde ondanks de
daling van het advertentie
volume met 4,8 pet. Zoals be
kend vormen de advertenties
een zeer belangrijke bron van
inkomsten voor de dagbladen.
Dat de uitbreiding van het
redactionele gedeelte door de
lezers wordt gewaardeerd,
blijkt uit de groei van de op
lage, die in 1967 circa 4 pet.
bedroeg. De kranten zouden
aan de „nieuwshonger" niet
hebben kunnen tegemoetko
men, aldus het N.D.P.-jaar-
verslag, als de kranten niet
vol vertrouwen uitzagen naar
een bevredigende uitwerking
van de toezegging van minis
ter Klompé om de pers een
compensatie te geven voor de
schade (20 a 25 miljoen gul
pers. Mag men dit enerzijds
toejuichen omdat hieruit de
grote belangstelling voor de
pers in ons land blijkt, ander
zijds vindt de N.D.P. de disT
cussies over dit onderwerp
soms wat te emotioneel. Het
concentratieproces, dat zich
ook elders voordoet, is onver
mijdelijk en wordt nog sterk
beïnvloed door gevoelens van
onzekerheid.
Iedere dagbladondernemer is
genoodzaakt met toekomstige
ontwikkelingen rekening te
houden, met name met de kos
tenontwikkeling en de invloed
.van de etherreclame. De on
zekerheid is nog vergroot door
de wijze, waarop de kwestie
van de t.v.-compensatie is be
handeld. Het gaat overigens
niet om de toekomst van de
ter van C.R.M. ertoe zal lei
den, dat op korte termijn een
aantal belemmeringen voor
de dagbladexploitatie zal wor
den weggenomen of het ont
staan ervan zal worden voor
komen en dat voorts het juis
te klimaat voor een verdere
ontwikkeling van een gezond
persbedrijf in ons land wordt
geschapen. Vooral de beslis
singen over de belasting over
de toegevoegde waarde en
over het tempo van uitbrei
ding van de zendtijd van
etherreclame tot het wettelijk
maximum zijn voor de pers
van grote betekenis. De pers
moet op deze terreinen spoe
dig welen, waaraan zij toe is.
De omstandigheden, waaron
der de pers werkt, mogen niet
ongunstiger zijn dan die wel
ke gelden voor radio en t.v.,
die in principe dezelfde taak
vervullen. Die gelijkheid is er
nu niet. Afgezien van het feit,
dat radio en t.v. door de over
heid worden gefinancierd en
zij geen ondernemersrisico
dragen, betalen zij ook geen
belasting over grondstoffen en
winst en behoeven zij slechts
gedeeltelijk voor investeringen
Verderop in het jaarverslag
vermeldt de N.D.P., dat er in
1950 nog 60 zelfstandige dag
bladondernemingen waren,
die 115 dagbladen uitgaven.
Eind 1960 waren het er resp.
56 en 103, eind 1967 resp. 41
en 95. Deze cijfers geven een
indicatie voor de mate, waar
in de concentratie voortgaat.
In 1967 hadden de vier groot
ste dagbladondernemingen
dan anderhalf miljoen exem
plaren ofwel 40 pet. van de
totale oplage. Elf ondernemin
gen (inclusief deze vier) met
elk een oplage van meer dan
honderdduizend exemplaren
verkochten in 1967 van de
totale oplage 69 pet. De rest,
31 pet., was verdeeld over 28
ondernemingen.
Uit de stijging van de totale
oplage, een daling van de be
volkingstoename en een con
stante groei van het aantal
huishoudens, kan worden ge-
1 KranT 16,8 cl/
constateerd, dat het kranten-
lezen nog steeds toeneemt.
Eind 1957 bedroeg het aantal
dagbladen per 1000 inwoners
nog 261, eind 1966 nog 292,
eind 1967 was dit cijfer geste
gen tot 301. En dit kan het
hoogtepunt nog niet zijn, want
in Engeland, Scandinavië en
de V.S. is de krantendichtheid
nog 50 pet. hoger. Per 100
huishoudens (exclusief alleen
staanden) bedroeg eind 1967
het aantal dagbladen 117. Ter
vergelijking: het aantal t.v.-
en radiotoestellen bedroeg
eind 1967 per 100 huishoudens
resp. 79 en 86. Het aantal ge
zinnen. dat meer dan één
krant leest, is opnieuw toege
nomen en verwacht wordt, dat
stijgende welvaart en ontwik
keling en steeds uitgebreider
nieuwsvoorziening door alle
media deze ontwikkeling ver
der zal stimuleren. Gebleken
is voorts, dat de vraag naar
de krant bij het huidige lage
prijsniveau in het algemeen
slechts in zeer geringe mate
door prijsverhogingen wordt
beïnvloed.
MOSKOU (Reuter) De kritiek van
de Russische pers op het bewind in
Tsjcchischo-Slowakije heeft een wending
genomen door een felle aanval op Tho
mas Masaryk, de stichter en eerste
president van Tsjccho-Slowakije.
Volgens Sovietskaya Rossia, het orgaan
van het centrale partijcomité, is Masa
ryk betrokken geweest bij een complot
om Lenin te doden, terwijl hij ook te
maken zou hebben gehad met de tegen
de Sovjets gerichte westelijke interven
tie in Rusland na de oktoberrevolutie.
Het blad spreekt over „reeds lang ver
geten legenden over de zogenaamde de
mocratische president". Ook Masaryks
opvolger president Eduard Benesj, wordt
aangevallen, omdat hij in 1938 de onaf
hankelijkheid van Tsjecho-Slowakije, zou
hebben opgeofferd „om het fascistische
Duitsland de kans te geven voor een
aanval op de Sovjet-Unie".
Minister heeft
nog hoop op
samenwerking
bouw
mammoetdok
DEN HAAG (ANP) Minister mr.
Do Block (Economische Zaken) heeft
nog gegronde hoop, dat er alsnog tot
samenwerking kan worden gekomen
tussen Verolme's verenigde scheeps
werven en een combinatie van vier wer
ven, waaronder de Amsterdamse NDSM
voor de bouw van een dok voor mam
moetschepen in het Nieuwe Waterge
bied.
Zoals bekend heeft Verolme al laten
weten dat voorbereidingen worden ge
troffen voor de bouw van een werf in
he$ Botlekgebied er hiervoor is een
kredietgarantie aangevraagd. De rege
ring geeft er de voorkeur aan, dat een
mammoetdok tot stand komt in samen
werking tussen Verolme enerzijds en de
combinatie van vier werven anderzijds.
Er zijn daarvoor thans „bijzondere sub
tiele" besprekingen gaande.
De bouw van dok voor mammoetsche
pen vindt minister De Block „absoluut
noodzakelijk" voor de outillage van een
wereldhaven als Rotterdam. De minis
ter zei met alle kracht te streven naar
een samenwerking tussen de hierbij be
trokken werven.
De leiders van de roerige Parijse
studenten tijdens 'n persconferentie.
Van links naar rechts: Gismar
(SNESUP), Sauvageot (UNEF) en
Cohn-Bendit (leider 22-maart-
beweging.
(ADVERTENTIE)
-JP- 'M-j
SEV1LLA
(Va
■spondent Lucas Kleijn)
PARIJS De studenten in de
Sorbonne vieren hun overwinning in een
feestroes. Jongens- en meisjesstudenten
zijn met onderbreking van een paar uur
slaap, al Oer nachten in touw om in
openlijke discussies te overwegen wat er
voortaan met universiteiten moet gebeu
ren. Op de Sorbonne waaien twee rode
vlaggen.
Op de binnenplaats staat een grote
vleugel waar af en toe Chopin op wordt
gespeeld, begeleid door bands met elek
trische gitaren. De regering en de politie
doen niets en dat is maar goed ook. Men
moet de studenten een paar dagen
gewoon laten ultrazen in de hoop dat het
gezonde verstand weer boven komt. Zij
zijn bovendien doodmoe, wat men aan de
ongeschoren gezichten duidelijk kan zien.
De beide universiteiten van de Sor
bonne en Nanterre hebben zich in na
volging van de universiteit van Straats
burg autonoom verklaard, dat wil zeggen
niet meer onder voogdijschap van de
minister van Onderwijs, wiens aftreden
op hoge toon wordt geëist. De Sorbonne
is een volksuniversiteit geworden, die
dag en nacht open zal staun voor ieder
een, ook voor do arbeiders. Alle examens
zijn afgeschaft. Het ene comité van actie
zegt tijdelijk tot het najaar, het andere
comité meent voor goed.
Tegen dat laatste, het afschaffen van
alle examens, heeft de Nobelprijsdrager
prof. Kastler dinsdag in het openbaar
gewaarschuwd. „Dit is in strijd met de
socialistische maatschappij", heeft hij
gezegd. ,3edenk goed", luidde zijn
waarschuwing, „dat men zonder diploma's
en getuigschriften tegenwoordig nergens
meer terechtkomt. Rijke studenten heb
ben ouders en relaties die hen ook zon
der diploma's wel aan een betrekking in
de industrie zullen helpen, maar arme
studenten vinden overal gesloten deuren
zonder bewijzen in handen dat zij af
gestudeerd zijn".
Aanvoer onder
dezelfde regeling
als af voer
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De Tweede Kamer
heeft zijn instemming betuigd met een
wetsontwerp, dat de toevoer van water
op dezelfde wijze, via de waterstaatswet
1900. regelt als de waterlozing. Dit wets
ontwerp werd niet ingediend door de re
gering, maar was een initiatief van het
S.G.P.-Kamcrlld Van Rossum.
De nieuwe regeling is vooral van be
lang voor de tuinbouw en fruitteelt.
De waterstaatswet regelt thans alleen
maar de waterlozing in die zin, dat de
maatregelen, die nodig zijn om overtol
lig water kwijt te raken, niet door
„dwarsliggers" mogen en kunnen wor
den belemmerd. De waterstaatswet re
gelt echter niet de toevoer van water
op dezelfde wijze. Toch komt het veel
vuldig voor, dat rivieren, sloten e.d. een
onvoldoende waterpeil hebben om af
doende besproeiing van cultuurgrond mo
gelijk te maken. Er moet dan van elders
water worden aangevoerd. Als er dan
grondeigenaren zijn, die mede omdat
BIRMINGHAM (Reuter) Het be
stuur van Birmingham, op een na de
grootste stad van Engeland, heeft be
sloten de regering in Londen mee te de
len dat het geen immigranten meer kan
opnemen. Het zal geldelijke hulp vra
gen om de 82.000 kleurlingen die er al
zijn, van het nodige te kunnen voofczien.
Het ontbreekt aan werkgelegenheid, nuis-
vesting en plaats op de scholen.
zij niet belanghebbende zijn die me
dewerking weigeren, moet dat water
soms vla grote omwegen door water
gangen worden aangevoerd. Want het
kiezen van de kortse weg maakt in die
situatie omslachtige onteigeningsprocedu-
Het wetsontwerp-Van Rossum wil nu
de aanvoer op dezelfde wijze regelen als
de afvoer. Van de zijde van de Kamer
werd grote waardering geuit aan het
adres van de initiatiefnemer. Alle par
tijen waren het erover eens. dat het
wetsontwerp in een behoefte voorziet,
ook al komt tegenwerking niet veelvuldig
voor, maar de frequentie kan toenemen
naarmate de behoefte aan oppervlakte
water toeneemt. Overigens is toevoer van
water ook nodig om door middel van
doorstroming reiniging van sloten e.d. te
bereiken.
Onderzoek tegen
burgemeester
(Van onze correspondent)
MIDDELBURG. Burgemeester A. F.
H. van de gemeente Hoek, is met ingang
van gisteren, voor onbepaalde tijd met
verlof gestuurd. Dit houdt verband met
een onderzoek door de rijksrecherche
naar de handel en wandel van de bur
gemeester. Het onderzoek is ingesteld op
verzoek van de commissaris van de
koningin in de provincie Zeeland.
AMERIKANEN
NIET ZONDER HOOP
PARIJS (DPA) In Parijs is van
daag de Iweede ronde van de in
leidende besprekingen tussen Ame
rika en Noord-Vietnam begonnen.
Gisteren hebben belde partUen de tyd
gehad om eikaars standpunten te be
studeren. zoals die maandag zijn uit
gewisseld.
Terwijl men in Amerikaanse delega
tiekringen niet zonder hoop op vor
deringen is, ondanks de harde woor
den waarin de Noordvietnamese ver
klaring was gesteld, onderstreepte de
Noordvietnamese woordvoerder nog
maals de goede wil van zijn delegatie.
„Wij strijden ernstig op de slagvelden.
Wij zijn ook in onze gesprekken ern
stig", zo zei hij.
In Amerikaanse kringen zei men dat
uit de eerste ontmoeting aan de con-
fercntietafel was gebleken dat Noord-
Vietnam in onderhandelingen geïnte
resseerd is. Volgens delegatieleider
Averell Harrlman zal het waarschijn
lijk wel enige tijd duren voordat men
enigszins tot elkaar is gekomen. Hij
wilde geen antwoord geven op een
vraag of hij in de verklaring van
Xoeun Thoey ergens een aanknopings
punt had gevonden waardoor vooruit
gang mogelijk zou zijn. De Noordviet
namese woordvoerder noemde als
voornaamste doel van zijn delegatie
„te zien hoe en wanneer de Amerika
nen hun bombardementen op zijn land
zouden staken. Het is duidelijk dat
we na oplossing van deze kwestie an
dere zaken zullen bespreken. Zolang
het eerste probleem nog niet is op
gelost, is het moeilijk te voorspellen
wat daarna aan de orde komt", zo zei
hij.
De vraag of Noord-Vietnam op sta
king van de Amerikaanse luchtaan
vallen zou reageren met vermindering
van zijn militaire inspanning, zoals
door president Johnson geëist, beant
woordde hij met: „Geen losgeld voor
aggressie".
(Va
inze correspondent)
MAASTRICHT Gevangenisstraffen
van negen, twaalf en achttien maanden
eiste de officier van justitie bij de Maas
trichtse rechtbnnk tegen drie mannen,
die een overval hadden gepleegd op een
benzlnepompslutlon in Geleen. Twee
overvallers, die de pompbediende neer
sloegen hoorden een straf van negen en
twaalf maanden tegen zich eisen. Ook de
pompbediende stond terecht, want hij
was degene, die de overval had opgezet.
Tegen hem werd de straf van achttien
maanden geëist.
De twee overvallers, de 31-jarlge las
ser B. van R. en de 33-jarige bouwvak
arbeider A. K., belde uit Heerlen, beken
den de overval te hebben gepleegd cn
2200 gulden te hebben meegenomen. Te
gen de eerste werd negen maanden cel
geëist, legen de andere overvaller twaalf
(Van onze medewerker P. A. t\ d. Poel
Tot voor kort was de prijs van ben
zine in Indonesië 5 cent per liter, ver
moedelijk het laagst in dc wereld. De
produktic- en transportkosten zijn aan
zienlijk hoger. Deze situatie in een land.
waar 40 pet van dc begroting wordt
aangewend voor de aankoop van rijst
om de bevolking te voeden, kon niet
langer voortduren.
Benzine, petroleum en andere oliepro-
duktcn voor de binnenlandse consump
tie worden tegenwoordig in Indonesië
door gouvernementsbedrijven voor een
groot deel zelf geproduceerd en voor de
rest door buitenlandse oliemaatschap
pijen aan gouvernementsbedrijven ge
leverd. De overheid kan dus zelf de ver
koopprijs vaststellen.
Benzine is een belangrijke factor in de
Indonesische economie. Gaat de ben
zineprijs omhoog, dan leidt dit onver
mijdelijk tot verhoging van de trans
portkosten. Die kosten worden doorbe
rekend en dit betekent, dat de prijs van
rijst stijgt. En de rijstprijs is niet alleen
de barometer voor de Indonesische
economie, maar ook voor de populari
teit van de regering. Een regering, die
de rijstprijs niet in de hand kan hou
den, faalt in de ogen van het volk.
Een klassieke waarheid, die ook voor
Indonesië geldt. Vandaar dat vorige
regeringen, inclusief die van Soekarno.
altijd huiverig zijn geweest om de prijs
van benzine te verhogen.
Stabilisatie
Maar president Soeharto is een moedig
man. Zijn regering heeft zich de eco
nomische stabilisatie van het land tot
taak gesteld en Soeharto laat zich door
niets daarvan afleiden. In 't kader van
die rehabilitatie streeft de regering naar
een drastische beperking van de infla
tie, die zij door een redelijk evenwicht
in de onvangsten en uitgaven van de
staat tracht te verkrijgen. Om dit te be
reiken heeft zij reeds vele onpopulaire
maatregelen moeten nemen. De bouw
van de geld verslindende prestige-ob-
jecten van Soekarno werd meteen al
gestoplgouvernementsondernemingen
die voortdurend met verliezen werken,
zijn of worden geliquideerd, het ont
stellend grote aantal ambtenaren
anderhalf miljoen wordt vermin
derd en vooral op de militaire uit
gaven is sterk bezuinigd. Een en ander
heeft de reeds grote werkloosheid nog
Aan de andere kant heeft dit streven
in het buitenland vertrouwen gewekt
en de buitenlandse investeringen be
ginnen nu op gang te komen, die zul
len ongetwijfeld ook werkgelegenheid
scheppen.
Soeharto is ook een behoedzaam man.
Eerst heeft hij besprekingen met het
parlement gevoerd, verder pleegde hij
overleg met politieke partijen, massa
organisaties en actiefronten, alvorens
op 24 april in een toespraak over radio
en televisie tot het volk het besluit af
te kondigen, waarbij de olieprodukten
in prijs verhoogd worden.
Voor benzine is dit een verhoging van
400 procent tot 16 roepiah, ongeveer
20 cent per liter. Dit is weinig meer
dan de vooroorlogse prijs en in ver
houding tot de rijstprijs nog altijd zeer
laag.
Voor de oorlog kocht men voor de prijs
van één liter benzine drie kilo rijst,
nu kan men met één kilo rijst drie
liter benzine kopen.
De prijsverhoging had tot gevolg, dat
het transport ongeveer 50 procent
duurder werd. Voor korte trajecten
werd dit meer. Zo kost een buskaartje
in Djakarta nu 12 cent, tegen vroeger
6 cent. Op lange trajecten komt hel
reizen per bus uit op iets meer dan
één cent per kilometer. Voor ruim één
gulden reist men van Soerabaja naar
Malang, een afstand van bijna 100 kilo
meter. Reizen per trpin is goedkoper,
maar binnenkort zullen ook hier de
tarieven worden aangepast.
Kritiek
procent toenemen, terwijl de reeds lage
koopkracht van de bevolking nog ver-
der zou dalen. Een vroegere minister i
van Financiën, Joesoef Wiblsono, nu
leider van een grote vakbondf. dei atie,
beval een verhoging van de Reldcircu- j
latie aan door het drukken van nieuw I
geld. De man moest beter weten.
De partijen trachten thans politieke
munt uit de kwestie te slaan. Zij wijzen i
de prijsverhognig af om bij het volk
in hel gevlei te komen, maai zij trok- J
ken niet de politieke consequentie mot j
hun ministers uit hot kabinet tanig t<
De sombere voorspellingen
daalde het indexcijfer vo
onderhoud in Djakarta over de maand j
april met 6 procent. Weliswaar werd I
de prijsontwikkeling door de nieuwe j
afkomende oogst begunstigd, niettemin
was hel voor de regering een verheu
gend verschijnsel.
Op 6 mei had president Soeharto een
onderhoud van twee uur met de actie- j
fronten van Djakarta. Hij zette op- j
nieuw de noodzaak tot indammen van
de inflatie uiteen. De huidige econo- j
mische moeilijkheden zijn een nalaten
schap van de „oude orde" een uit
drukking. waarmee het vroegere chao
tische regime van Soekarno wordt aan-
geduid en iedereen heeft tot plicht i
door opbouwende kritiek aan dc op
lossing van de moeilijkheden mee te i
werken, aldus Soeharto.
Het rumoer over dc prijsverhoging
duurt nog voort en leidde deze weck I
tot demonstraties van de studenten in I
Djakarta.
De romantische motie vertoont zich ook in de haarbanden va« de Franse
tapper Jean D'Esterée». De handen zijn hezet met veelkleurige bloemen ra
kunnen zowel gedragen worden op het strand als tijdens een feestje.
