toneel SteficidócSoti/ïCwt Beatles kraken hun Maharisja Wijsheid of alleen maar tactiek Landelijke werkgroep opgericht De religieuze droom is uit... Buitenlandse visie op katholiek Nederland actueel PAGINA 2 DE LEIDSE COURANT WOENSDAG 15 MEI 196S kabinet-De Jong alleen maar directe maatregelen op loongebied heeft afgezien omdat het vermoedt geen meer derheid in de Kamer te krijgen, vinden we dat geen fraaie zaak. Want van tweeën een: óf Ingrijpen In de loonpolitiek is een noodzakelijkheid en dan moet de regering haar verant woordelijkheid ten volle nakomen, öf de regeringspartijen hebben gelijk bij hun mededeling dat het kabinet te ver gaat en dan hebben minister Rooi vink en oolega's er onverstandig aan gedaan met zo hard van stapel te lopen. Of de werkgelegenheldspolit-iek hierin al dan niet een woordje meespreekt, ls in deze kwestie thans secundair. Een kabinet moet zich ln zo'n belangrijke kwestie ln de eerste plaats laten leiden een paar maal hebben aangeroerd: de onzekerheid inzake en de menings verschillen tussen overheid en bedrijfs leven over het economisch perspectief. Bij macro-economische gegevens is het natuurlijk moeilijk om tot In details be trouwbare cijfers te geven. Maar het moet toch mogelijk zijn, althans globaal enige zekerheid te hebben. Behalve mogelijk, lijkt ons zulks ook noodzakelijk. Noodzakelijk zowel voor het voorkomen van onnodige spanning en het achter wege laten van riskante ontwikkelingen in de loonpolitiek. Noodzakelijk ook in het belang van de werkgelegenheldspoli- tiek, die Nederland in het algemeen en zijn randprovincies ln het bijzonder op dit moment nodig hebben. ten Kamerdebat in dit opzicht nu wat meer feitelijke gegevens zal gaan brengen. Of moet de burgerij toch wach ten tot prinsjesdag? Dan vragen we ons af ln hoeverre vier maanden uitstel zou kunnen gaan be tekenen voor de vertraging van reeds nu gewenste plannen. Toxopeus' voorwaarde OMDAT uit de VVD-televisieuitzending van vorige week vooral een uitspraak van mevrouw Van Someren-Downer in discussie is gekomen, dreigt een corri gerende opmerking van mr. Toxopeus in vergetelheid te raken. Kortgeleden heeft de liberale politieke leider als mogelijkheid een samenwer king tussen liberalen en socialisten op kabinetsniveau niet willen uitsluiten. Hij kreeg hiermee bij drs. Den Uyl de kous op de kop. In tweede instantie heeft mr. Toxopeus laten blijken, dat wat hem be treft de fractievoorzitter van de Partij van de Arbeid zijn geschut niet in stel ling had behoeven te brengen. Want aan zijn opmerking heeft de heer Toxo peus nu een voorwaarde verbonden, die van niet minder forser kaliber is. Wanfleer over een paar jaar weer Ka merverkiezingen aan de orde komen, zal mr. Toxopeus zijn uitspraak van 1967 dat de WD niet -.an een monsterver bond met de Partij van de Arbeid wil meewerken, alleen intrekken, „wanneer de algemene toestand volslagen veran derd is". En dan denkt mr. Toxopeus bepaald niet alleen aan een soort van noodsitua tie die een nationaal kabinet dringend gewenst maakt, maar wel degelijk ook aan de gestalte van de dan bestaande socialistische partij. De liberale leider wil alleen met de socialisten samenwer ken, als hun linksgericht zijn neerkomt op het socialisme van oud-premier Drees en in geen geval met een Partij van de Arbeid waarin de dienst wordt uige- maakt door nieuw links. En nu maar gissen wat mr. Toxopeus precies denkt over het socialisme van dr. Vondeling en drs. Den Uyl. Het zou trouwens interessant zijn te weten, hoe die beide kopstukken van de tegenwoor dige Partij van de Arbeid zichzelf plaat sen ten opzichte van het socialisme van Drees en het socialisme van hun onrus tige linkervleugel. De meest betrouwbare norm met staatssecretaris Grosheide over de praktijk van de mammoetwet sprak, kwam onder meer aan de orde het punt van het toelatingsonderzoek. De bewindsman werd gevraagd of het psychologisch onderzoek algemeen moest worden toegepast of alleen in geval van twijfel? De staatssecretaris heeft, voor zover als uit het schriftelijk verslag af ie leiden valt, geen direct antwoord op de vraag gegeven. Wel heeft hij een belangrijke andere uitlating gedaan: dat in de toekomst vermoedelijk de schoolvorderingentest tijdens het zesde leerjaar van de lagere school de beste van de vier toetsingsmo gelijkheden zal blijken om te beslissen of een leerling geschikt is voor het voort gezet onderwijs. We geloven dat men In die hoek In derdaad voorlopig de beste en in elk ge val meest betrouwbare norm zal kunnen vinden. Eerlang zullen toelatingsexamen en psychologisch onderzoek uitkomst moeten bieden in twijfelgevallen. De proefklas zal een goed. maar praktisch en financieel een moeilijk algemeen toe tc passen middel zijn. AMSTERDAM (ANP) In het tele visieprogramma „De jonge* onderzoe kers" is gisteravond de oprichting be kendgemaakt van een algemene lande lijke werkgroep „De Jonge onderzoe kers" De werkgroep krijgt tot taak in ons land plaatselijke, regionale en lande lijke ..wedstTijden-ln-wetschap" voor ge mensen tot 21 jaar te organiseren. Er wordt nauw samengewerkt met het middelbaar onderwijs, de universiteiten en het bedrijfsleven. Van de zijde van het bedrijfsleven en uit universitaire kringen is reeds steun toegezegd ln de vorm van mentoren, die voor wetenschappelijke begeleiding kun nen zorgen. Ook kan ln bepaalde geval len apparatuur in bruikleen worden ver strekt- De VARA-t.v .die ln 1966 met „De jonge onderzoekers" startte, heeft de organisatie van de wedstrijd overge dragen aan de werkgroep. De VARA ls van plan ook ln de komende jaren t.v - uitzendlngen en reportages aan „De Jonge onderzoekers" te wijden. De administratieve zetel van de or ganisatie wordt het Nederlands Instituut voor Nijverheid en Techniek. Rozen gracht 224 ln Amsterdam. In het dage lijks bestuur hebben oa. zitting ir. G Ahsmann. S. Leeflang en J. Schut ten. Een adviserend college zal spoedig worden gevormd. Diverse hoogleraren en functionarissen uit het bedrijfsleven hebben reeds toegezegd hierin zitting te De werkgroep „De jonge onderzoekers" werkt samen met de coördinatiecommis sie voor wetenschap buiten schoolver band. die ressorteert onder de stichting contactcentrum bedrijfsleven-onderwijs. De coördinatiecommissie stelt zich tot doel de belangstelling voor wetenschap bij de 1eugd te bevorderen teneinde de komende generaties beter opgewassen te doen zijn tegen vertechnisering van onze maatschappij. Er zullen via de coördinatiecommissie contacten worden gelegd met andere landen ln Europa om tot gezamenlijke ..science fairs" te ko men In West-Duitsland bestaan plan nen tot het houden van zo'n wedstrijd ln het komende voorjaar. Het ligt in de bedoeling van de werkgroep de besten van de komende lichting „jonge onder zoekers" 1968—1969 te doen meedingen. Als totaal gezien viel het VARA- programma gisteravond bepaald niet gelukkig uit. Het was een avond van nagenoeg louter nieuws en documen taires en vooral een avond van woor den, woorden en nog eens woorden. Terwijl televisie eigenlijk kijken, kijken en nog eens kijken moest zijn. Achter het Nieuws bracht beelden van de „Mars der Armen" naar Washing ton. Redelijk goed gedaan, daar niet van. Maar zonder een wezenlijk eigen inbreng, die de noodzaak van 'n eigen reportage aantoont. Aangrijpendst was de toespraak van mevrouw King, maar die zou regelrecht aan Amerikaanse journaalbeelden ontleend kunnen zijn. Vee! beter was Achter het Nieuws in een reportage van een achtergebleven gebied in eigen land, te weten Amster dam. De bewoners van de Kanaal eilanden waren daar in 1930 al onder afschuwelijke omstandigheden gehuis vest. Dat is vier decennia later uiter aard veel erger geworden. Onvoorstel baar-erg zouden we kunnen zeggen als we de beelden gisteren niet gezien had den. Maar de Stad van de Plannen Ijeeft er wel iets aan gedaan: een plan. Het is al bijna veertig jaar geleden opgesteld en komt waarschijnlijk over tien jaar in uitvoering. Zo gaat het met Amsterdamse plannen, die geen tunnel-, bank- of congresruimtcgebouw betreffen. Woorden, moeilijke woorden, vooral waren er volop in De Jonge Onder zoekers. De onderwerpen vielen te»en: de Röntgenstralen waren herontdekt en er was een ingenieuze „Lingua" ont worpen. die wetenschappelijk geen en kele betekenis leek te hebben. Eén jonge onderzoeker paarde in zijn bio logisch onderwerp originaliteit aan wetenschappelijke inslag, maar de jury keurde dat geen ongedeelde eerste plaats waardig. Hoopvolle mededeling was, dat toekomstige deelnemers via een onder meer door het bedrijfsleven gesteunde werkgroep wat gemakke lijker aan dure middelen kunnen ko men. Volgend jaar overigens zouden we deze uitzendingen, waarvan we de waarde beslist niet willen onderschat ten, toch liever op een ander tijdstip zien dan het meest prominente van de gehele avond. Daarvoor is de stof te veel op een minderheid gericht Mies-en-Sccne had een uitgesproken zwakke aflevering, omdat ook hier vrijwel niets te kijken viel. Feuille- film is mislukt; Kem Bloem kon daar niets aan veranderen. Verder: woorden, woorden, woorden; tweemaal gezongen NEDERLAND I (STER- reelameuitzendingen om 18.55.19.03,19.55, 20.16) NTS: 18.50 uur: Pipo de clown 19.00 uur: Nieuws in het kort 19.06 uur: De drie musketiers, t.v.-serie 19.31 uur: Panoramiek 20.00 uur: Journaal 20.20 uur: Stichting SOCUTERA 20.25 uur: Voetbal Real Madrid Manchester U. 22.15 uur: Inburgeren 22.40 uur: Tweede journaal 22.45 uur: Openbaar Kunstbezit (kleurentelevisie). NEDERLAND II (STER- reclameuitzendingen om 18.55 en 20.16) NTS: 18.50 uur: Pipo de clown 19.00 uur: Journaal TROS: 19.03 uur: Rick de Kikker 19.06 uur: Mr. Ed, t.v.-seris 19.S2 uur: The Munsters, t.v.-serie NTS: 20.00 uur: 'Journaal 20.20 uur: Reis naar de bodem van de zee, t.v.-serie 21.10 uur: Het huis in de struiken, t.v.-spel 21.25 uur: Het verhaal van de zee, documentaire 22.15 uur: Tweede journaal. RADIO HEDENAVOND HILVERSUM I VARA: 21.50—22.30 uur: Samen uit - zelden thuis 22.55—23.55 uur: Contrasten, muziekprogramma. HILVERSUM II NRU: 20.00—20.45 uur: Concert 22.40—23.55 uur: Iks - een sprong in het duister. Radionieuwsdienst HILVERSUM I: 7.00, 8.00. 11.00, 13.00, 16.00, 18.00, 19.30, 22.30, 23.55. HILVERSUM II: 7.00, 7.30, 8.00, 8.30, 12.30, 18.30, 22.30, 23.55. HILVERSUM IU: Elk heel uur vanaf 9.00. door Jonge cabaretiers, die nog niet vèr D A f) f) genoeg leken. Gelukkig was de man- in-de-stoel, drs. Schmelzer. uitstekend op dreef. Hij toonde zich ad-r veel gevoel voor humor; sprak zich duidelijk uit waar dat mogelijk zwier-onduidelUk waar dat onmogelijk was. Kortom: toonde zich een goed politicus en eigenlijk een heel aardige Fout was Mies Bouwman, toen zij de KRO gispte, die haar niet toestond en-scene Melina Mercouri te inter viewen. De Griekse artieste maakt haar reis naar ons land onder auspiciën var het Comité Vrij-Griekenland en KRO- t.v. Hetgeen waarschijnlijk betekent, dat de KRO voor het grootste deel de hoge kosten opdraait. De KRO- leiding zou wel gek zijn de actualiteits waarde van haar programma hedenavond te ontkrachten door wat de Griekse te vertellen heeft, de dag ervoor voor de VARA-microfoon te laten zeggen. Mevrouw Bouwman heeft genoeg omroepervaring om te weten, dat haar zure opmerking misplaatst Vg. Voortbestaan religieus leven in Nederland op het spel ROME maakt zich zorgen over de Ne derlandse religieuzen. Nederland doet dat ook. Alleen is er enig verschil in de wijze, waarop de zaak wordt bena- Nederland is bezorgd, dat de bestaande ordes en congregaties op korte termijn in elkaar zullen zakken, indien ze niet drastisch aan het hedendaagse levensbe sef worden aangepast. Het ziet de bijna catastrofale teruggang der roepingen en de verontrustende stijging van het aan tal uittredingen. Het constateert, nuch ter als het is, dat er een kortsluiting op treedt tussen kloosters en buitenwereld En het probeert daaraan iets te doen, onder andere door het opzetten van ex perimenten. Rome is ook bezorgd. Niet over de la mentabele toestand, waarin veel reli gieuze Instituten verkeren, maar over de maatregelen, die in Nederland geno men worden, om de zaak te saneren. Het vindt dat die maatregelen te ver gaan. En bovenal „dat men er eerst behoorlijk permissie voor had moeten vragen". Op de achtergrond speelt de gedachte, dat de gevestigde orde zijn bestaansrecht heeft bewezen en dat het derhalve onno dig is. deze orde te wijzigen. Er is dus een hemelsbreed verschil in visie tussen de Nederlandse kerkprovin cie en het centrale bestuur in Rome. waar de belangen van het religieuze le ven in het geding zijn. Op zich vinden we dat geen ramp. Dat wordt het pas, wannee Rome zijn visie aan de Neder landse bisschoppen en .oversten tracht op te leggen. Over zo'n tweeduizend ki lometer heen. Zonder zich ter plaatse uitvoerig te hebben geïnformeerd en met alle betrokkenen rustig te hebben gepraat. Dan wórdt het een ramp, om dat het een toch al lamentabele situatie met één slag nog aanzienlijk verergert. Dan veroorzaakt en verscherpt het de crisis, die het zegt te willen bestrijden. De Nederlandse Kerk zal er goed aan doen, onwrikbaar vast te houden aan de motie, die door het pastoraal concilie in Noordwijkerhout met volledige steun van alle bisschoppen is aangenomen. De motie vraagt aan de centrale be- stuursinstanties dat zij „alle steun zullen geven aan de religieuzen van de Neder landse kerkprovincie om die vernieu wingen door te voeren, die de provincia le kapittels in samenspraak met epis copaat en overige gelovigen nodig ach ten om aan het religieuze leven in de Nederlandse situatie een zowel bijbels verantwoorde als hedendaagse gestalte te geven". Wat hier gevraagd wordt is beslist niet te veel. Het is een minimum voorwaarde om het religieuze leven voor de Nederlandse kerkprovincie te red den. Wordt daaraan niet voldaan, dan moeten wij vrezen, dat de rol van de re ligieuzen in ons land op korte termijn zal zijn uitgespeeld. Zaken krijgen weer wat meer de aandacht NEW YORK (AP) De religieuze droom is uit. De Beatles zijn afvalligen gewor den. Zij wensen niet langer te worden gerekend tot de volge lingen van de Maharisji Ma- hesj Yogi die de transcendente meditatie predikt in India. „We hebben een vergissing ge maakt", zei P. McCartney in New York, tijdens een gesprek waarbij 9ok John Lennon aan wezig was. „We dachten dat er meer aan hem was dan ln werkelijkheid. Hij ls menselijk. Eerst dachten we dat hij dat niet was." Lennon betoogde dat de Beatles zich aan medi tatie hadden overgegeven om dat „het fün scheen te zijn. zoiets als je tanden poetsen". Paul lichtte nog eens toe dat de gevoelens van Lennon en hem worden gedeeld door de twee andere Beatles. George Har rison en Ringo Starr. „We doen nu eenmaal alles ge zamenlijk." De persconferentie werd gehouden in een hotel in New York City. De Beatles verklaarden dat hun maat schappij. Beatles N.V., wordt gereorganiseerd teneinde gro tere zaken te kunnen aan pakken. De maatschappij gaat Waarom „Heel McCartney: „A is „Appie Corps Ltd." heten eenvoudig", zeiden Lennon en De nieuwe maatschappij gaat toe, films produceren, grammo foonplaten opnemen, ln de elektronische industrie deelne men en een aantal boetieks in Londen exploiteren. De aan delen blijven in handen van de vier Beatles. Lennon kon niet zeggen op welk terrein van de elektronische Industrie zij zich zouden gaan bewegen en had evenmin details over de exacte plannen op het ge bied van de showbusiness. „De Beatles hebben geen plan nen voor de naaste toekomst omdat zij geen plannen ma ken". zei hij. De eerste plaat die het Apple- label krijgt wordt „Wonder Wall", een compositie van Har rison. De Beatles hebben een 16-jarig zangeresje uit Wales, Mary Hopkins, gecontracteerd. Tot. 1971 blijven hun eigen platen onder Capitol uitko men Apple Corps gaat vier films maken, twee daarvan al in de komende zomer. De ti tels worden „The jam" en „Walkabout". Begin volgend jaar willen de Beatles zelf weer in een film gaan spelen. Zij willen een grote studio in richten „in de gewelven van ons Londens kantoor' en sub sidie geven aan jonge filmers met. niet-commerciële ldeeën. „Voor mensen die een film willen maken over een glas water op een tafel weet je wel"', zei Lennon „WIJ zou den het eigenlijk Beatles beurzen moeten noemen", appel", voegde McCartney daaraan r dat klinkt zo rot". PROGRAMMA ble en zangsolist. 18.55 Stereo: VARA's Pop show. 19.30 Nieuws. 18.35 Buitenlands week overzicht. 19.45 Country en Westernmuzieh (gr). 20.15 Spreekt izlek. 23.55-24.00 .dualiteiten. 22.55 Cont Nieuws en weerpraatje. 18.4# NRU: 10.00 Openbaar Kunstbezit. ïv.zu wezen...! toeristische Informatie. 20.00 reo: Sltar en tabla: muziek uit India. De lange weg: programma over Israël. Stereo: Radiophilharmonlsch orkest: mot ne muziek. 22.05 Spiegel van België, een j gramma in samenwerking met BRT. NV: 22.20 Sextant, radioweekblad van de N\ ln het duister. 0 Operettemuziek. 21.45 Adviezen. 22.00- DONDERDAO HILVERSUM I, 402 m: AVRO: 7.00 Ochtendgymnastiek. 7.20 Licht» >onmuizek. VPRO: 7.54 Deze dag. AVRO: Nieuws. 8.11 Radiojournaal. 8.20 Steret Lichte grammofoonmuziek. (8.30-8.35 E roenteman). 8.50 Morgenwijding. 9.00 St» eo: Klassieke grammofoonmuziek. 9.35 W; erstanden. 9.40 Schoolradio .10.00 Voor cl leuters. 10.10 Arbeidsvitaminen (gr). (11! 11.02 Nieuws). 11.55 Beursberichten. 12! mofoonmuzlek voor oudere lulstei 13.30 Muzikale •recital. 14.25 Logboek 1567. documentair 1. 18.00 Nieuws, hoorspel. 17.20 198 m: KRO: 7.00 Ni< toonmuzlek. (7.30 7.50 Overweging; 8.00 iws.). 8.30 Nieuws. 8.32 Voor de huls- iw. NRU: 10.00 Wat heeft dat kind, pe dagogische lezing. 10.20 Muziek uit de Barok. 11.02 Voor de zieken. NCRV: 12.00 Lichte Mededeling» fet. 13.30 Stei NRU: 13.45 Stereo: licht orkest (opn.). NCRV 14.30 Stereo: Klassiek ph Middagdien: pianotrio. 1 ma over hobby7* en liefhebberijen!15.50 Menselijke wegwijzers, lezii NRU: 15.30 Stereo: Klassiek .00 Middagdienst. NRU: 15.30 zijn leven: progrr i Nieuws. 16.02 Voor kiel Odeon: programma ov NCRV: 17.45 Sportactualitelten. HILVERSUM III 240 m NCRV: 9.00 uws. 9.02 Voor de zieken. 9.30 Lichte in- imentale muziek. 10.00 Nieuws. 10.03 Mu- c bij de koffie. (11.00 Nieuws.) NRU: 12.00 *1 Soestdljk pra- Nteuws. 12.03 De lnw KRO: "To?" Niet e action Is. 16.00 Nieuws. 16 03 lORRRRrri platenshow. 17.00 Nieuws. 17.02 ACtua- eiten. 17.07—18.00 Draaljljofdraallk: ver- ekplatenprogramma. BRUSSEL 324 uitzending) luziek 12.40 lededellngen, programma- SOS-berlchten •rsoverzlcht. 13.00 jelmuzlek. 17.30 Volkslledere Bij de uitgeverij Nelissen te Bilthoven verschijnt dezer dagen (of misschien is het al op de markt gekomen) een door Maria Wee tink uit het Duits vertaald boek over de ontwikkeling van de Kerk in Nederland gedurende de afgelopen ja ren. De schrijver van het werk is Erwin Kleine, de titel van tijn boek luidt Kerk van Nederland contra Rome? Dc titel is suggestief, maar dekt dc lading slechts voor een heel klein gedeelte. Dit kan ook haast niet anders, want alleen in over spannen breinen kan het denkbeeld post vatten als zou het Nederlandse katholi cisme In „opmars" zijn tégen het Ro meinse leergezag of als zou het de wan delstaf resoluut hebben opgevat om. de rug aan Romes vleespotten toekerend de woestijn in te trékken. Als ik spreek over „het Nederlandse katholicisme", dan doe ik het met opzet. Over het algemeen diukt men zich liever in concreter termen uit en heeft men het over „De Kerk van Nederland het „Nederlandse Godsvolk" of iets der gelijks. Nog afgezien van het feit dat ik persoonlijk een grondige hekel heb aan de volkjes-terminologie (wie zich ooit met sektevormingen heeft beziggehouden weet dat er „eigen (gods)volkjes" in eindeloze schakeringen bestaan en heb ben bestaan), ik geloof ook dat het ka tholieke in Nederland beter via abstrac ties te benaderen is dan via concretise ringen. Doet men dit dan blijkt de pro gressie minder markant te zijn dan zij soms schijnt en blijkt ook de schaduw van een typische burgermansreligiositeit nauwelijks minder dicht en uitgestrekt te zijn dan vroeger. Het boek behelst „een buitenlandse visie op de Nederlandse katholieken van indaag". De auteur is zich ook terde ge er van bewust dat hij als buiten- lander spreekt en wellicht aan de Ne- I derlandse katholieken weinig te vertel len heeft, dat zij niet over zichzelf al weten; maar „Nederlandse vrienden I j meenden dat menige Nederlander inte- J rosse zou hebben voor een (voor Duits land bedoelde) samenvattende kijk op de dingen". Ik geloof dat die Nederlandse vrienden gelijk hebben gehad, maar op een heel andere manier dan zij zich de zaken hadden voorgesteld. De samenvat ting die door Kleine van de ontwikke ling in het Nederlandse katholicisme wordt gegeven is zeer smal. Volgens de ze samenvatting loopt het hedendaagse Nederlandse katholicisme als een ondiep, nietig gootje door do spirituele weids heid van het christelijke. Deze gootjes- karakteristiek is geen opzet van Kleine; hij is geestdriftig en het gootje heeft in zijn ogn indrukwekkende afmetingen Het ligt er maar aan waar je gaat staan en welke punten je in je visie wenst te be trekken. Mensen en Meningen Sympathiserende argeloosheid Wat in Kleines hartelijke samenvat ting heel duidelijk naar voren komt maar de auteur merkt het in zijn sym pathiserende argeloosheid helemaal niet op is het erbarmelijke gemis aan in dividuele intellectuele en geestelijke al lure in het Nederlandse katholicisme. Men leekt en priestert maar wat aan in de opbouw van een nieuwe gezellige en veilige kerkelijkheid, waarbij het de au teur is opgevallen dat de Nederlandse bisschoppen „vaderlijk" de leiding heb- de Nederlanders met jonge Amerikaan se katholieken die (óók) het concilie vooruit zijn. „Ze hebben veel interesse voor de H. Schrift, maar niet voor spe culatieve theologie, metafysiek, ge schiedenis en institutionele structuur. Maar (-) er is toch een wezenlijk verschil tussen het katholieke leven hier en aan de overzijde van de oceaan en wel wat de bisschoppen betreft". Die gaan hier „hun trouwe zonen", hun „ge lovig en gehoorzaam kerkvolk" (andere byzantinismen laat ik maar voor wat ze zijn) voor in (natuurlijk) „moedige" leiding. Het gaat er niet om. dat het niet waar zou zijn wat hier wordt gezegd. Het is de spijker op de kop geslagen, liet Nederlandse katholicisme blijft een typisch episcopaal, klerikaal en ecclesias tisch katholicisme. Het spéélt revolu tie maar durft dc eenzaamheid van de individuele geestelijke verantwoordelijk heid niet aan. Het is goed dat een buitenlander, in argeloze bewondering om wat er (niet) gepresteerd wordt, de ze dingen naar voren brengt. Burgermansmystiek Typerend is dat de auteur geen enkele ben genomen. Kleine vergelijkt ergenskritiek blijkt te hebben op een „interes se voor de H. Schrift" zonder Interesse voor metafysiek en geschiedenis, on speculatieve theologie niet eens te noe men. Een dergelijke interesse is de in teresse van een onvervalste burgermans mystiek, een mystiek die consequent be leefd wordt door de Jehovahgetuigen. Maar ja, de Nederlandse gespreksgroe pen worden van deze burgermansmys tiek doordrenkt: ze vinden haar buiten dat nog verwoord in de volkomen on dichterlijke versjes of liedjes die ze tij dens hun „vieringen" mogen zingen. Het past geheel en al bij Kleines his torische schets van een ontwikkeling ii het Nederlandse katholicisme, die onin tellectueel, onwijsgerig maar sociolo- gisch-kerks is. Het kerkse heeft alleen in zeldzame gevallen te maken gehad met het religieuze als zuiver spirituele act; zoals het nu bij Kleine te voor schijn komt is het kerkse religieus als sociale act. Daardoor zal de afstand tus sen het kerkse en een sociologische pro gressie, die wordt opgevangen door groe pen met politieke tendenzen, steeds smal ler worden. En wat dat betreft zijn we dan weer terug bij de oude toestand: kerkelijkheid als religieuze uitdrukking van sociaal groepsdenken. Voorheen aris tocratisch en burgerlijk, straks proleta risch of, als men een hekel aan het woord mocht hebben, democratisch. Het is niet erg. integendeel het is een normale afwisseling van de wacht. Het zal alleen vervelend worden ais aan het democratisch-kerkse universele nor men voor menselijke levenswijzen wor den onttrokken, zosls dat gebeurd Is bij het aristocratisch en het burgerlijk ker kelijke. We zullen dan in een nieuwe kerkse dictatuur icn opzichte van de menselijke individualiteit belanden. Er zijn aanwijzingen te over dat de vrees voor een ontwikkeling in die richting niet denkbeeldig is. Categorische liefde Kleine gaat aan deze aanwijzingen voorbij. Sterker er komt in zijn summie re samenvatting (blz. 142 e.v.) van de ontwikkeling in Nederland zelfs een ze kere gebiedende toon: „Het heeft geen zin (haar) te willen ontwijken..(zij) is alleen daardoor al van internationale or de. omdat het slechts een kwestie van tijd is voordat (men) ook in andere lan den en streken.... voor beslissingen zal staan, die voor de toekomst van Kerk en Christendom van vitaal belang zijn". Tot die beslissingen horen een bijna catego rische liefde (je zal liefhebben en in de ze vorm of die), een categorische onze kerheid en een categorisch gewetens- Liefde, onzekerheid en gewetensvrij heid zijn individualiteiten; wie deze individualiteiten categorisch maakt, ver nietigt ze en maakt er klassenormen van. In ons geval: de normen van het christelijk bewuste democratische kerk- Het boek van Kleine is gesteld in de stijl van een voorjaarsepisode in het de mocratisch kerkse leven, in een mei stijl: hij ziet en aanvaardt alles als vernieuwing, terwijl het meeste slechts een schijnvernieuwing is. Tekenend daar- is zijn houding ten opzichte van het biechten en de eucharistievieringen. Dat bij een bewuster is begripvoller jen spiritueler) geloofsbeleving de gewe- j tensinhoud meer en meer zal samenval len met de zelfinhoud van een individu, zodat de biechtinhoud volledig sacramen teel zou kunnen zijn zonder enige (kerk se) juristerij, ontgaat Kleine. Daarom ziet hij een vernieuwing in iets dat niet meer waarde heeft dan een tegemoetko ming aan het klassesentiment van het „kerkvolk". Tot op grote hoogte gaat datzelfde op voor de verzameling der kerkvolkjes aan de diverse „hemelse gastmalen". Kleine juicht omdat men aarzelend is begonnen aan het uitspre ken van de letter A; het ontgaat hem dat er nog steeds geen volle A is gezegd, laat staan dat we aan de B toe zijn. Schijncontroverse Kleine schenkt slechts weinig aan dacht aan de controverse tussen progres siviteit en conservatisme in de zich vor mende kerkse democratie; hij laat voor het overige soms doorschemeren dat het in wezen slechts een schijncontroverse is, een controverse omdat men nog niet goed beseft dat men in wezen gelijksoor tige denkbeelden verdedigt, maar met tempoverschil. Hij heeft daarin gelijk. De eigenlijke worsteling om het christe lijke speelt zich af op een ander niveau, het niveau van het (onvervangbare) zelf in de mens, waar alle religieus-chris telijke spanningen individuele spannin gen blijven. Alleen op dit niveau kunnen we het christelijke ervaren als energie bron in plaats van de vergaarbak der kerkse democratie, zoals die in Kleines visie op „De Kerk in Nederland" wordt beschreven. D. Ouwendijk (door Jan Verstappen) Het gaat niet zo goed met het tijd schrift „Het Toneel-Teatraal". Dat mag men tenminste afleiden uit het re dactionele „Ten Geleide", waarmee de zojuist verschenen aflevering opent. Dit nummer draagt de aanduiding „1967 no. 6-1968 no. 1". Het komt dus wel wat laat, er is een behoorlijke ver traging. „Met ingang van jaargang 1968 zal Het Toneel-Teatraal vier maal per jaar verschijnen", zo deelt de redactie mee, die tot dusver voor zes moeizatne nummers per jaar zorgde. „Deze ge ringere frequentie zal echter worden goedgemaakt door een grotere omvang, waarbij vooral uitgebreid aandacht zal worden geschonken aan speciale onder werpen, die ook op lange termijn van belang zijn. Zo komt in dit eerste num mer de begeleiding van critici, ac teurs en regisseurs aan bod, terwijl begonnen wordt met een serie over de Nederlandse toneeldirecteuren. hun Idealen en hun visies". Aldus de nieu we programmaverklaring van de re factie. In deze aflevering o.a. een artikel over het Stutofes, het Studententoneelfesti val, dat jaarlijks in Wageningen wordt gehouden. Dit artikel geeft een be schouwing over het festival 1967, dat eindigt met enkele desiderata. Zo wenst de auteur dat de Stutofeswinnaar auto matisch een t.v.-optreden krijgt. In „Het Toneel-Teatraal" verder een arti kel van de hand van Denis Bablet over Josef Svoboda, de decorontwerper uit Praag, Van wie het Toneelmuseum enkele maanden geleden een tentoon stelling had; een „in memoriam" ge wijd aan Fred Engelen, de Vlaamse regisseur, die de laatste jaren in Zuid- Afrika werkzaam was en eind vorig jaar onverwacht overleed. Het tweede deel van deze aflevering geeft dan de aangekondigde artikelen over de begeleiding van critici, regis seurs en de idealen en visies van to neeldirecteuren. Karei van Muyden stelt vragen aan Robert de Vries, Hans Croi- set en Elise Hoomans en hij is van plan later interviews te publiceren met de andere Nederlandse gezelschapsdirec teuren. Verder is er nog een artikel gewijd aan het Living Theatre, dat trouwens ook aandacht krijgt in een recent nummer van het Amerikaanse blad Evergreen-Review, waarin ook een stuk van de hand van de directeur van het Living Theatre wordt aange kondigd. Julian Beck heeft namelijk van het bestuur van het Festival te Avingon, dat in juli zal worden gehou den, de opdracht gekregen voor een toneelstuk. Het gaat „Paradise Now" Ook in Londen zijn nieuwe stukken te verwachten. Twee maar liefst van John Osborne, de man die wij hier vooral kennen van „Omzien in Wrok" „De Humorist" (het laatste stuk ging enkele seizoenen geleden met groot succes bij de Haagse Comedie, met Paul Steenbergen en Ida Wasser- komt volgend seizoen bij dit gezelschap terug). Van Osborne gaat op 23 mei in het Royal Court de pre mière van „Time Present", waarin de huidige echtgenote van de schrijver, actrice Jill Bennett, de hoofdrol speelt. Het tweede stuk van Osborne gaat ook het Royal Court, vanaf begin juli. Het heet „The Hotel in Amsterdam" de befaamde acteur Paul Scofield vervult daarin de hoofdrol. De toneelliefhebbers in Londen hebben zich de afgelopen weken kunnen ver gapen aan de prestaties van de groep Jean-Louis Barrault uit Parijs. Het „Théatre de France" trad in Lon den op in het „World Theatre Season" met een gevarieerd programma, waar- verschillende aspecten van het Fran- toneel en de kwaliteiten van het ge zelschap werden getoond. Het klassieke blijspel „Le Barbier de Séville" van Beaumarchais, dat van Barrault een feestelijke, klassieke montering kreeg, waarin Jean Desailly en zijn vrouw Simone Valere prachtige rollen spelen (als graaf Almaviva en de gravin), werd gespeeld naast een bijzonder ilijk, dramatisch stuk van Paul Claudel: „Partage de Midi". In het begin van het vorig jaar kon men deze voorstelling reeds zien in Den Haag. toen weliswaar de meeste acteurs uit de oorspronkelijke opvoering waren vervangen door mindere goden (met uitzondering van hoofdrolspeelster Ed- vvige Feuillère), maar waarbij men toch een uitstekend idee kreeg van de gave regie van Barrault. Scene uit De Humorist, zoals die in 1958 door de Haagse Comedie op de planken werd gebracht met Ida t enaar, Coeti FHnlc en Paul Steenbergen. Het waren trouwens allemaal voorstel lingen die de groep van Barrault reeds jaren op het repertoire heeft, daar in Londen. Ook het stuk van Fran cois Billetdoux („II Faut passer par les Nuages") is daarvan een voorbeeld. Men kent het in Nederland van de Rot- zoorstelling met Caro van Eyck („Voorbij de Wolken"). ipathieke gebeurtenis in ver band met de acteursrechten in ons land. die het vermelden zeker waard Het Groot Limburgs Toneel kreeg Centrum toestemming om het suc cesstuk „Een dag ln de dood van Ver domde Loewietje" ook op het repertoire te plaatsen. Men nam in Maastricht de vertaling van Walter Kous over, bewerkte die weer naar het ori gineel en men plaatste het stuk dus terug in de Engelse achtergrond het thuis hoort. „Een Dag in de Dood van Joe Egg" heet het stuk in Maastricht, waar Willy van Heesvelde Ralph Wolfs de hoofdrollen speel- van het echlpaur. dat met een spastisch kind moet leven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1968 | | pagina 2