IEDERE
NEDERLANDER
ZWEMMER
VAN SCHOOLJEUGD IS 47,1 PROCENT BIJ VERLATEN
DER SCHOOL DE ZWEMKUNST NIET MACHTIG
...een lachertje...
Westen
het grote
probleem
gebied
Scholen moeten
meer aandacht
besteden aan
gezondheids
voorlichting
en -opvoeding
ZATERDAG 2T APRIL 19eS
DEN HAAG De heer S. van Gelderen is
hoofd van de adviesafdeling voor de lichame
lijke opvoeding, sport en recreatie van de Ver
eniging van Nederlandse Gemeenten. Populair
gezegd is hij een wandelende encyclopedie voor
alles wat er zoal vastzit aan de sport en de
lichamelijke opvoeding. Het is heel wat. Al
sprekende kijkt hij vrijwel voortdurend over
ons hoofd naar een landkaart achter ons op de
muur geprikt. Zonder een boekwerk, rapport of
aantekeningenboek te raadplegen, weet hij
precies te vertellen waar sporthallen, zwem
baden, sportvelden enz. zijn gebouwd en aan
gelegd, waar die objecten nog zullen komen in
de naaste jaren en waar ze daarna nog dringend
noodzakelijk zijn. Er blijkt enorm veel nodig
te zijn. de verlanglijsten van de gemeenten zijn
eindeloos. Het blijkt ook dat Drente, wat sport
accommodatie betreft, het beste voorzien is van
alle provincies, het miserabelst is het gesteld
met het westen; de achterstand is ontstellend
groot, de situatie in de Alblasserwaard is om
het zo te zeggen zelfs afgrijselijk.
Een overzicht v
De staatssecretaris van Volksgezond-
eid, dr. R. J. H. Kruisinga heeft ge-
:gd, dat hij zeer veel waarde hecht
,n het zwemonderricht. Het is geen
opmerking. Volgens de cijfers
•lijkt de aloude slogan „Iedere Neder-
.nder zwemmer" gewoon een lacher
zijn. Een enquête heeft uitgewezen,
lat bij het verlaten van de lagere
chool 47,1'i van de schooljeugd de
zwemkunst niet machtig is. Met het
schoolzwemmen klopt het dus ergens
niet. Dr. Kruisinga heeft de prettig
fflinkende belofte gedaan dat' tot 1080
log 200 instructiebaden (overdekte
iaden) zullert wordën" gebouwd. Vol-
hem kunnen dan elke week alle
ijfde en zesde klassen van de lagere
holen instructie krijgen. Eind 1967
hikte Nederland over i00 overdek-
550 openluchtbaden. De heer Van
ilderen corrigeert dat („alle adviezen
inlichtingen komen toch immers
mij"): „Het streven is erop ge-
:ht tussen nu en 1980 nog 200 in-
ructiebaden te bouwen. Dan kunnen
aaneengesloten klassen van het
iager onderwijs worden opgevangen.
willen de kinderen immers zo vroeg
logelijk met zwemmen laten begin-
let bouwen van zo'n overdekt zwem-
uidjfi^d gebeurt riiet lukraak. De plannen
toeten worden voorgelegd aan de af-
in de heer Van Gelderen. Daar
'egei WOrdt ook het programma opgesteld
eken; waarvoor het bad geschikt moet zijn.
ver Met dit programma zo drukt de
heer Van Gelderen zich uit vertalen
We de behoefte. Natuurlijk is het een
julli utopie elk dorp z'n eigen overdekte bad
hooi te geven. Dat is onbetaalbaar. Maar
3 w? er wordt wel minutieus onderzocht hoe
op de meest rendabele manier sprei-
aieu ding in ons land kan plaatsvinden.
hebben gezeten, gymnastiek moest en
zou worden gegeven. De heer Van Gel
deren verhaalt: „In de oorlog kwamen
de nonnen van de school in Monster bij
me en zeiden dat ze geen gymnastiek
lokaal hadden. Maar gymnastiek moest
er worden gegeven. Ik heb ze naar het
café verwezen. Daar hebben ze de kin
deren toen gymnastiekonderwijs gege-
Mondjesniaat
pij 't hele programma blijft het westen
Rt grote probleemgebied. Zeker, er ge
beurt wel wat, maar met mondjesmaat..
|ket is wel schrikbarend, dat slechts
pen heel klein percentage kinderen
fchoolzwemmen krijgt. Gelukkig wordt
man en macht gewerkt het
:hoolzwemmen tot een verplicht leer
vak te maken. Zover is het nog niet.
[Trouwens men moet als het eenmaal
mocht komen nog maar afwach-
i wat er in de praktijk van terecht
1 tornt. Droevig voorbeeld blijft de li
chamelijke opvoeding. In 1920 bepaal-
wijlen minister De Visser dat gym
nastiek verplicht op het lesrooster werd
geplaatst. Het vak bleef een stiefkind-
Je. By het minste of geringste werd
streep door de gymnastiek getrok-
Het is bedroevend dat de Duitsers.
>ns land bezetten, er bovenop
Merkwaardig is dat de zaken nu an
dersom liggen in vergelijking met en
kele jaren geleden. Toen was liet bouw
volume het probleem en niet het geld.
Thans spelen bouwvergunningen geen
rol meer, maar Is er een enorm gebrek
aan de benodigde financiën. Een zwem
bad vraagt dan ook wel een aardig
kapitaal. Een redeljjk instruetiebadje
kost 4 a 5 ton; een overdekt bad van
8 X 25 meter ruim een miljoen. Wil
men dat verbreden met 2 meter, dus
10 x 25 meter, dan zijn de kosten an
derhalf miljoen. Een 50-meterbad vergt
een investering van 5 a 6 miljoen.
Zijn die 50-meterbaden zo dringend
noodzakelijk vooral omdat ze zo bedui
dend meer aan kapitaal vergen dan de
25-meterbaden? De heer Van Gelderen
merkt op: „Ik vind ze niet zo nood
zakelijk. We hebben er een paar en er
komen er nog een paar by, in het Am
sterdamse gebied en in het oosten (Nij
megen) en noorden. Vijftigmeterbaden
zijn nodig voor wedstrijden maar daar
op kunnen we toch zeker niet alles
draperen".
Momenteel telt ons land vier overdekte
baden, die de vereiste internationale
wedstrijdlengte van vijftig meter heb
ben. Men is trouwens doende bij de In
ternationale Zwemfederatie gedaan te
krijgen de 25-meterrecords weer te
i het fraaie zwembad in het Haagse Morgenstond. Op de voorgrond instructie- en kinderbad, op de achtergrond het grote bassin.
nieuw# als ik zeg dat we In een over
bevolkt land wonen. Voor recreatie-
gronden la bijna geen ruimte. Maar
zegt de overheid: „Er is toch volop
water. Laten de mensen daar hun re
creatie dan opzoeken...." Prachtig,
maar dan moet diezelfde overheid ook
verantwoord z(jn voor de watersport.
M(jn kinderen mogen pas vissen, roeten
of zeilen als ze kunnen zwemmen. De
hele bevolking, alle Nederlander*
moet Inderdaad de zwemkunst mach
tig worden, want anders heeft de hele
recreatie op het water geen enkele zin.
Het zwemmen moet een behoorlijk stuk
onderwijs zijn voor h«t volk ln zfjn
leerplichtige leeft(Jd. Dat is een cen
trale overheidstaak en niet een taak
van de gemeenten, waarop men maar
al te graag die last wil afschuiven".
Iedere Nederlander zwemmer. Mis
schien komt het er ln de verre toe*-
komst nog van
JAN LAJTZ
sen. Maar het harde feit ls er dat het
hele bad thans al veel te klein is. De
gemeente heeft het plan in de zuid
westelijke uitbreiding nog een overdekt
25-meterbad te laten bouwen. Ook wel
nodig, want in dat stadsdeel komen er
op de duur zo'n 30.000 mensen bij.
Delft zal dan een Inwonertal van ruim
100.000 hebben.
Zoetermeer
Zoetermeer vond zwemlessen zo be
langrijk, dat men jarenlang in Gouda
gebruik heeft gemaakt van de over
dekte inrichting. Op het ogenblik is
een instructiebad in aanbouw. Helaas
moet de heer Van Gelderen vaststellen
dat de satellietstad Zoetermeer thans
al een tekort heeft aan alle mogelijke
sport- en recreatieve accommodaties.
Men heeft straten, winkels en hulzen
gebouwd. Met veel moeite zijn er ook
wat scholen bijgekomen. Maar wat
men daar zo straks Ln z'n vrije tijd
moet doen, dreigt een ontstellend pro
bleem te worden. Er ls op dit moment
al een enorme achterstand. Wat men
niet gedaan heeft is het volgende: by
de aanleg van nieuwe steden moet er
vooral worden opgelet in alle fazen
van de ontwikkeling de recreatieve
voorzieningen parallel te doen lopen
met de woningbouw. In Zoetermeer
heeft men dat volkomen over het hoofd
gezien.
Ziekenhuizen liggen stampvol. Nog
nooit heeft iemand in Nederland stil
gestaan bij het feit, dat een betere
lichamelijke vorming en ontwikkeling
tal van ziekenhuisbedden kan uitspa
ren. Niet voor niets zegt men in het
sportland Zweden: „We bouwen liever
zwembaden dan ziekenhuizen. Sport en
llichamelijke vorming sparen ons legio
zieken uit!"
„Kijk", - zo besluit de heer Van Gel
deren ons gesprek „lk vertel u niets
doen handhaven juist omdat de bouw
van de vijftigmeterbaden zo enorm
kostbaar is.
„Wil ik u iets geks vertellen?" al
dus onderbreekt de heer Van Gelderen
het gesprek.
„In Rusland is er maar één vijftig-
meterbad. We staan er dus hier nog
niet eens zo slecht op met vier van
die baden. Men moet echter goed be
denken dat de zwembaden niet enkel
noodzakelijk zijn voor de sport ook
recreatieve doeleinden en vooral
het schoolzwemmen."
Den Haag
Voor de gemeente Den Haag (het
zwembad aan de Maurltskade
eerste overdekte in Nederland) staan
er wis en waarachtig een aantal zwem
baden op het programma. Zo zal er
in Mariahoeve een flink overdekt
zwembad komen. Voorts aan de Thor-
beckelaan. Dat vraagt al een miljoe
neninvestering. Maar daarbij komt nog
dat in Den H lag nog zoveel moet ge-
iMWHSi-iAi*'...*--
scholieren (in klasseverband)
beuren. Men zit dringend verlegen om
sporthallen, gymnastieklokalen en
sportvelden.
Leiden
In Leiden bestaan plannen tot de bouw
van een 25-meterbad ln de zgn. Pro-
fessorenwljk en dan nog een instructie-
bad. Op de duur zal Leiden nog een
groot overdekt bad moeten hebben
plus twee instructiebaden.
Leidschendam
Op het programma staat dat Leid
schendam een royaal Instructiebad zal
krijgen. Voorburg heeft sinds het vo
rige jaar een prachtig overdekt 25-
meterbad, Rijswijk heeft In Reinvoorde
een imposant 50-meterbad. Daar z(jn
trouwens ook nog twee instructiebaden
bij, waarvan er een constant door Den
Haag wordt gebruikt.
Westland
De toestand op zwemgebied is in het
Westland verschrikkel(jk. De grond Is
zeer kostbaar, hetgeen voor de bouw
van een zwembad al een ramp is. Het
is b(jna niet te betalen. Toch bestaan
er plannen in Naaldwijk een instructie
bad te doen bouwen. Dat hangt echter
- en het valt te begrijpen van de
financiën af. Ook bestaan plannen om
in samenwerking met de scholen tot de
bouw van een instructiebad in Monster
te komen. Voorts ligt het ln de bedoe
ling te zijner tijd in Hoek van Holland
een modern overdekt bad te bouwen,
dat tevens recreatieve doeleinden heeft
voor de badgasten tijdens de zeker mo-
gelijke kille zomerdagen. Voor Maas
sluis liggen plannen klaar voor een
groot instructiebad plus een openlucht-
bad. Maassluis breidt zich echter sterk
in de breedte uit. Vandaar dat in de
toekomst nog een tweede groot over
dekt. bad op stapel zal moeten worden
gezet. „Maai-", zo zegt de heer Van
Gelderen by het ontvouwen van deze
toekomstplannen lichtelijk aarzelend
„centen hebben we er nog niet voor.
En daar hangt de verwezenlijking van
al die plannen toch van af
Delft
De Prinsenstad heeft reeds een aan-
trekkeiyk Sportfondsenbad met schuif-
dak. 's Winters dus overdekt, zomers
open. Ook is er een instructiebadje bij
gebouwd, zodat er meer instructie-
mogelijkheden zijn voor de schoolklas-
DR. J. H. KRUISINGA:
DEN HAAG Staatssecretaris dr.
R. J. H. Kruisinga (Volksgezondheid)
vindt dat er in ons land ook op de
lagere scholen weinig aandacht wordt
besteed aan de gezondheidsvoorlich
ting en -opvoeding. ZUn collega
staatssecretaris Grosheide (OnderwUs)
en h(j z(jn overleg begonnen om te
trachten hierin enige verbetering te
brengen. Een werkgroep van ambte
naren beeft de opdracht gekregen te
bekijken hoe die verbeteringen er
zouden kunnen komen.
Dr. Kruisinga acht het van zeer grote
betekenis, dat veel aandacht aan de
lichamehjke vorming wordt besteed.
Vandaar dat hij veel waarde hecht aan
zwemonderricht. Hij zegt hierover
„Het ls eigeniyk verbazingwekkend,
dat driekwart van de Nederlanders
niet goed kan zwemmen en dat
in ons waterryke land Bij
de huidige accommodatie aan
zwembaden zouden eigenlijk meel
mensen de zwemkunst machtig
moeten zyn. Waarom er zoveel
mensen niet kunnen zwemmen? Het
is, dunkt my, ook een kwestie van
mentaliteit. Je moet er iets voor over
hebben. Leren zwemmen eist door
zettingsvermogen".
De geweldige achterstand in de bouw
van zwembaden zal in een behoorlijk
snel tempo worden ingehaald. Vorig
jaar kwamen er vyfenveertlg nieuwe
zwembaden bij, dit jaar zullen dat er
minstens zestig zijn. Tot 1980 zullen
er 200 overdekte Instructiebaden
worden gebouwd. Het gunstige
gevolg hiervan zal zyn. dat dan
iedere week alle vtyfde en zesde
klassen van de lagere scholen
650.000 leerlingen in een overdekt
zwembad instructie kunnen krijgen.
Het aantal mensen. dat kan
zwemmen, zal dan jaariyks met
ruim 50.000 toenemen. Daarmee
wordt vooral de gezondheid gediend.
De mensen krijgen in het algemeen
te weinig lichaamsbeweging. Dat
tekort kan mede door zwemmen
worden ondervangen. Of ons land er
met het grote aantal nlet-zwemmers
in vergelijking met andere landen zo
slecht voorstaat, valt niet te zeggen;
de vergeiykende cyfers ontbreken
Aangenomen mag worden, dat de
cyfers in de omringende landen niet
zo veel beter zullen zyn.
Staatssecretaris Kruisinga heeft nog
onlangB verklaard dat dit Jaar zestig
nieuwe baden gereed komen vyftlen
meer dun ln andere Jaren. Volgens
hem zyn er momenteel vijfhonderd
baden te weinig.
Ook wat betreft de milieuhygiëne mag
nog wel het een en ander worden
verbeterd, de aandacht hiervoor Is
gelukkig. Overigens 't gezondhetdspell
vun de Nederlandse bevolking ligt
heel hoog en dat Is een zeer positief
gegeven. De kosten van de
gezondheidszorg nemen In snel tempo
toe. Gezien de resultaten kan niet
worden gezegd, dat die kosten te
hoog zyn. „In het algemeen kunnen
we de vergelijking met andere landen
zeer goed doorstaan. Met de
resultaten staan we aan de top".
Als dr. Kruisinga wordt gevraagd
waaraan hy ln de komende tijd zyn
bijzondere aandacht schenkt, dan wil
hij niet „zo maar een paar punten"
noemen. Hy noemt een uuntal
gebieden, die ln zyn ogen belangrijk
zyn. Het moet guan en daar wil
hij de nadruk op leggen vooral om
lunge-termynpolltiek. Als een rode
draud loopt hlerby door deze
activiteiten het streven naar een
goede milieuhygiëne.
De staatssecretaris noemt onder
De bestrijding van de lucht- en
waterverontreiniging. Het ontwerp
voor de wet op de luchtverontreiniging
zal dit Jaar by de Tweede Kamer
worden ingediend. Gehoopt wordt,
dat de wet op de waterverontreiniging
in het huidige jaar kan worden
behandeld. Van het wetsontwerp
hygiëne en vellgheid zweminrich
tingen komt ln de eerstkomende
weken de memorie van antwoord
gereed.
De risico's van de bestrydlnga-
mlddelen vragen grote aandacht. By
de toelating van nieuwe bestrijdings
middelen woedt naar beperking ge
streefd. De voorlichting over de risi
co's wordt uitgebreid.
De internationale samenwerking
op het gebied van de volks
gezondheid onder meer ten aan
zien van het wetenschappelijk onder
zoek dient te worden bevorderd.
De wetgeving op het terrein van
de volksgezondheid moet worden
aangepast aan de snelle sociale en
technologische ontwikkelingen. Het
medisch tuchtrecht zal worden ge
moderniseerd. De warenwet dient te
worden aangepast.
Nog dit Jaar zal de wet ziekenhuis-
bouw worden ingediend. Met «en
nutionaal zlekenhuisplnn wordt be
oogd een zo goed mogciyke coördi
natie tot stand te brengen In de bouw
van: ziekenhuizen, verpleeghuizen,
psychiatrische Inrichtingen, centra
voor psychisch gestoorde bejaarden
en revalidatiecentra.
Voor een betere regeling van hot
gewondenvervoer zal nog dit kalen
derjaar een wetsontwerp worden in
gediend.
A. HOOGKAMER
