ALEX VAN
TSJECHO-SLO WAAKSE VOLKSPARTIJ
ZOEKT VOORZICHTIG ALTERNATIEF
Geruisloze opstand van de brave Schweyks
ili
manneii
Ondernemingsrecht
spoedig op de helling
ZWAARDEMAKER
Bang voor
verkeerde
reacties in
het westen
Oude Nol"
tevreden met
nieuwe
raadsman
Oordeel buitenlands deskundige:
Lof voor Ned. episcopaat om
besluit gemengde huwelijken
DE LEIDSE COURANT
.Va een gevecht van vijf uur i-s de Curaqaose sportvisser Jack Beaujon erin
geslaagd deze reusachtige „Marlin" (een vis met speervormigc snuit) te
vangen. De vis is bijna vijf meter lang en weegt 172 kilo.
Enquêterecht
werknemers
(Van o
rrespondent
TILBURG Binnen enkele weken
•I minister mr. C. Polak van Justitie
wee wetsontwerpen indienen bij de
'weede Kamer, die beide betrekking
ebben op herziening van het onderne-
lingsrecht. Het ene betreft de verplich-
publikatie van jaarverslagen door de
lamloze vennootschappen, het andere
1 enquêterecht voor werknemers,
lurschijnlijk zal het laatste verder
uii dan een enkele bevoegdheid tot
nderzoek als wantoestanden blijken.
Minister Polak deelde dit mee bij de
lening van het landelijk juridisch stu
ntencongres 1968, dat ditmaal door de
nge juridische faculteit van de katho-
ike hogeschool te Tilburg wordt geor-
iniseerd.
olgens de bewindsman zullen de wets-
«rstellen misschien niet zo ver gaan
iedereen zou wensen, maar hij ver
leerde zijn gehoor, dat de regering het
erbij niet zal laten. In dit verband
indigde hij nog aan, dat binnen afzien-
tijd het SER-advies te verwachten
aver uitbreiding van de bevoegdhe-
■an de ondernemingsraden.
zei mr. Polak een commissie in
t leven te hebben geroepen, die zal
>eten bestuderen of er een aparte
ttelijke regeling nodig is voor beslo-
naamloze vennootschappen naast de
voor te stellen bepalingen voor de
i N.V.'s. De minister besloot zijn
irte toespraak met de opmerking, dat
belang van de goedwerkende onder
mingen juist in Tilburg de laatste
d schrijnend duidelijk is geworden.
Na hem sprak prof. mr. P. J. Ver
die als voorzitter van de staatscom-
e veel heeft bijgedragen tot de tot-
indkoming van de nu bijna gereed zijn-
wetsvoorstellen. De Amsterdamse
ogleraar stelde, dat de onderneming
ontwikkeling van de gehele samenle-
ïg moet volgen. Blijft zij daarbij ach-
ian is zij nergens. De samenstellers
het vennootschapsrecht hebben oor-
ronkelijk gewild, dat de aandeelhou-
rsvergadering een grote stem zou heb-
i in de vennootschap, maar van haar
'oegdheden is in de loop van de tijd
inig overgebleven. Bij grote ven-
otschappen hebben de aandeelhouders
lemaal niets meer te zeggen, m.a.w.
begrip eigendomsrecht is veranderd,
voorbeeld voor de gewijzigde opvat-
ig omtrent het eigendomsrecht noem-
hij de aangekondigde sloop van het
nsterdamse theater Carré, dat de
Zwolsman wil vervangen door een
hotel. Noch aandeelhouders, noch trou
wens iemand anders heeft daarover iets
te vertellen.
Volgens prof. Verdam is in veel geval
len de directie oppermachtig in de on
derneming. De voorstellen van de onder
zijn voorzitterschap staande staatscom
missie bedoelen een correctie aan te
brengen in deze toestand. Deze tijd wil,
dat het management niet meer onbeperk
te macht geniet. Daarom wil men het
instituut van commissarissen verande
ren, onder meer door ook vertegenwoor
digers van de werknemers in de raad op
te nemen. Of dit nu gebeurt op de wijze
zoals NKV en NVV dat willen (volgens
een recente gemeenschappelijke verkla
ring zijn deze vakcentrales voor de sa
menstelling door werknemers en aan
deelhouders tezamen van een kiescollege
dat alle commissarissen moet benoe
men) of die van het CNV, (dat de be
staande raden wil uitbreiden met één of
twee werknemersleden) doet er volgens
de hoogleraar niet zo veel toe. Zaak is,
dat de werknemers de gelegenheid
krijgen de raden van commissarissen te
beïnvloeden. Daarom is ook het aantal
werknemerscommissarissen volgens hem
niet 20 belangrijk.
(ADVERTENTIE)
(Van onze speciale verslaggever A. van Vlijmen
PRAAG In de bar van hotel Jalta wordt nauwelijks Tsjechisch gesproken
de brave Schweyks drinken hun glas (echt) pllsener beter en goedkoper In
andere gelegenheden. De barkeeper van Jalta kan trouwens geen pUsener aan
bieden. Wél Franse cognac, vijf gulden per glas.
In een hoekje zit een netgeklede heer met Gronings accent Duits te praten
tegen 'n dame die zelfs In 't socialistische Tsjecho-Slowakye 't oudste beroep ter
wereld kan blijven uitoefenen. Specialiteit: buitenlanders. Praag Is een wereld
stad.
Dr. Rudolf Ströbinger schijnt zich in deze bar niet erg thuis te voelen. Hij Is
ondanks zjjn Duitse naam dan ook geen buitenlander, maar Tsjech, eigenlijk
Sudetenduitser, nu hoofdredacteur van het partijblad van de Tsjecho-Slowaakse
(christelijke) Volkspartij, Lidova Demokracie (volksdemocratie). „Wij hebben
jaren lang niet kunnen schrijven wat we wilden, maar we hebben ook nooit
geschreven wat we niet wilden". Later geeft hij toe dat dit. niet helemaal klopt.
Soms heeft ook zijn krant propaganda gepubliceerd waarvan de redactie wist
dat het leugentaal was.
een technische studie beginnen. Hij
had eigenlijk geschiedenis willen stu
deren, maar die faculteit bleef voor hem
gesloten.
Zelfs de oudere mensen in Tsjecho-
Slowakije hebben er moeite mee zich
onder het woord democratie iets reëels
voor te stellen.
Sinds 1938 hebben zij praktisch alleen
maar bezetting en onderdrukking ge
kend. „Onze jeugd heeft vaak een ge
spleten bewustzijn", zegt dr. Strö
binger. Op school leerden ze het sta
linisme, thuis hoorden ze van hun
ouders heel andere zaken. Toch is er
wel zoiets als een zuivere kern blijven
bestaan. Mijn dochtertje van acht jaar
vroeg gisteren bijvoorbeeld: „Wat is
eigenlijke rehabilitatie?" Ik vertelde dat
mensen die vijf of tien jaar in de ge
vangenis gezeten hadden, nu officieel
onschuldig verklaard werden. Weet u
wat ze toen zei? Dat is heel fijn, maar
wie geeft die mensen vijf of tien jaar
van hun leven terug?"
«ft.
Dr. Ströbinger gelooft dat men zich in
het Westen nauwelijks zal kunnen
voorstellen hoe tot voor kort de wer
kelijke situatie in Tsjecho-Slowakije
was. „Wij zullen het moreel van ons
volk weer op peil moeten brengen. Dat
is een van de belangrijkste program
mapunten van onze partij."
De Tsjecho-Slowaakse Volkspartij wil
een oppositiepartij zijn; zij wil een
alternatief bieden voor het commu
nisme. „Maar wij blijven socialist.
Wat gebeurd is, kan niet ongedaan
gemaakt worden. Onze economie moet
verbeterd worden, desnoods gewijzigd,
maar niet in de richting van een bur
gerlijk kapitalisme."
De nieuwe secretaris-generaal van de
partij, Jan Pauly, is iets genuanceerder.
„Wij zijn er wel voor, dat bepaalde
sectoren van de economie weer pri
vaatbezit worden. Ik denk bijvoorbeeld
aan de dienstverlening. Dat zal beslist
ook in ons program worden opgeno
men." Jan Pauly is overigens uit „het
verzet" naar voren gekomen. Hij heeft
enkele jaren in de stalinistische ge
vangenissen gezeten. „Tijdens de oor
log was ik in Sachsenhausen. Dat was
even erg,"
Namen maken
De Tsjecho-Slowaakse Volkspartij moet
helemaal opnieuw beginnen. De ge
suspendeerde priester Josef Plojhar
heeft het voorzitterschap neer moeten
leggen hij was een trouwe aanhan
ger van Novotny. Ströbinger is ervan
overtuigd, dat de partij bij de komende
verkiezingen goede kansen heeft: „Min
stens twintig zetels in het parlement
en twee ministers." Pauly is pessimis
tischer. „Het zal nog niet zo moeilijk
zijn om het vertrouwen van de gelovi
gen terug te winnen. Maar tijdens de
jaren van verdrukking, hebben wij
totaal geen kans gehad om een goede
organisatie op te bouwen. Bovendien
hebben wij geen grote persoonlijkhe
den. De communisten hebben die wel.
Dubcek, Spaczek, Goldstüker dat zijn
allemaal communisten en zij zijn popu
lair. Zij zijn degenen die het oude
regime ten val gebracht hebben. Wij
kwamen achteraan. We konden ook
niet voorop lopen, omdat wij te kwets
baar waren".
De partijjeugd is weer optimistischer.
„Als wij geen grote namen hebben,
moeten wij grote namen maken." De
leerling-journaliste (23 jaar), die dat
zegt kijkt daarbij naar Ströbinger. Ze
heeft zojuist haar eerste journalistieke
succes behaald. Een artikel van haar
over Benesj is de reden geweest van
een interpellatie in het parlement. En
in aansluiting daarop is er weer een
commissie gevormd die de waarheid
over de gebeurtenissen in 1948 (de
machtsovername) moet gaan uitzoeken.
Eerst nog zien
Niet alle leden van de Tsjecho-Slo
waakse Volkspartij zijn vol goede moed
voor de toekomst. Een jonge ingenieur:
,.Ik moet het eerst allemaal nog zien.
Na drie jaar gevangenis begin je de
moed te verliezen. Ik denk voorlopig
alleen maar aan de toekomst van mijn
twee kleine kinderen."
De ingenieur kreeg in 1950 het verbod
om aan een universiteit te gaan stu
deren omdat hij belijdend christen
was. In 1960 mocht hij alleen maar
Eetstad
De meeste mensen in Tsjecho-Slowa
kije hebben twintig jaar van hun leven
moeten afgeven, twintig nutteloze
jaren, waarin de economie steeds verder
achteruitgegaan is, waarin met geweld
een eenheidsdenken is opgelegd, waarin
het hele land in een onbarmhartig iso
lement werd gedwongen.
De tieners hebben zich echter al uit
dit isolement bevrijd, lang voordat
Dubcek Novotny onttroonde. Hippies
met „I love you"-buttons behoren al
lang tot het normale straatbeeld in
Praag. En niet alleen de meisjes van
plezier in de Jaltabar dragen mini
rokken, maar ook de caissière van het
warenhuis op de hoek van het Wen-
ceslausplein en de studente die zo
stevig gearmd met haar vriend loopt
dat het wel een Parijs paartje lijkt.
Praag is trouwens een gezellige stad,
voor, tijdens en na Novotny. Het is
vooral een eetstad. Op de weg van
mijn hotel naar het partijbureau van
de Tsjecho-Slowaakse Volkspartij (tien
minuten lopen), tel ik 83 eetgelegen-
heden. De meeste zijn stampvol, 's mid
dags om half vier. In de etalages lig
gen sandwiches met zalm, „Eidamer"-
kaas, kaviaar en rpsbief. Ze kosten
drie kwartjes per stuk.
Russische benzine
Het partijgebouw ziet er minder aan
trekkelijk uit. De ontvangkamer wordt
opgesierd door een vaandel van de
partij en een enorme vlag van de Oost-
duitse C.D.U. Die vlag zal er wel de
langste tijd gehangen hebben, want
ook de Tsjecho-Slowaakse Volkspartij
is bijzonder boos op de D.D.R., vooral
op de „zusterpartij" in Oost-Berlfjn
die een protestbrief van enkele weken
geleden nog niet eens beantwoord heeft.
Partij-ideoloog Pik zegt: „Wij willen
de banden natuurlijk niet verbreken,
maar het is duidelijk dat onze toe
komstplannen heel anders zijn dan
die van de christendemocraten in de
D.D.R. En eerst zullen ze nu excuus
moeten aanbieden, omdat ze de ge
beurtenissen in Tsjecho-Slowakije ver
keerd hebben geïnterpreteerd en ons
van burgerlijke tendenzen hebben be
schuldigd."
Dr. Ströbinger is een van de weinige
Tsjechen die regelmatig veel buiten
landse kranten leest. Sommige weste
lijke reacties op de „revolutie van
Dubcek" hebben hem een beetje bang
gemaakt. „Vooral in West-Duitsland
hebben de kranten beweerd, dat wjj
zullen breken met de Sovjet-Unie. Dat
doet onze zaak geen goed. Wty moeten
zo oppassen, want in Moskou en Oost-
Berlijn wordt elk woord dat hier ge
zegd wordt bijzonder zwaar genomen.
Bovendien, wij kunnen alleen al om
ITRECHT ..Oude Nol",
rdacht wordt de kwade geni
de drievoudige Utrecht
Enkele weken geleden ontstonden ei
erkomelijke moeilijkheden tussen
ide Nol en zijn raadsman, mi Van
raaten. Mr B Simon, een bekend
afpleiter van de arrondissementsrecht-
nk te Utrecht, werd toen aan oude Nol
egevoegd. Zaterdag j.l heeft mr Si-
tor het eerst gesproken met zijn
euwe cliënt. „Het eerste gesprek", /.o
mr. Simon, „is bevredigend verlo-
n". Ik dacht wel. dat oude Nol volko-
content was met de nieuwe raads-
die hem in de schoenen geschoven
Meer' wilde mr. Simon niet vertel-
n over het onderhoud met oude Nol.
economische redenen niet los van de
Sovjet-Unie. Elke auto die u hier ziet
rijden, loopt op Russische benzine.
Twee van de drie broodjes die u hier
eet zijn van Russische tarwe gebak
ken. Vrijwel al onze ruwe materialen
komen uit de Sovjet-Unie."
Kinderziektes
Een van de communistische helden
in Tsjecho-Slowakije. Smrkovsky, heeft
dit trouwens ook al een paar weken
geleden tegen de jeugd gezegd. „Kijk
eens op de landkaart hoe onze gren-
Het is voor de leiders in Praag prak
tisch onmogelijk om uit het oostblok
te stappen. Meer onafhankelijkheid op
het gebied van de buitenlandse politiek
is echter wel haalbaar. Ströbinger zegt
daarover: „Ten aanzien van het Mid
den-Oosten zouden wij bijvoorbeeld
best wat soepeler kunnen worden. Als
de Israëliërs net zo tegen ons aange
leund zouden hebben als Nasser, zou
het hele oostblok natuurlijk aan hun
kant gestaan hebben. Wij hebben hier
wel geschreven dat Israël een bolwerk
van het kapitalisme is, maar dat nemen
zelfs de felste communisten op de
koop toe."
Voor de Slowaakse schrijver Ladislav
Mnacko is de Tsjecho-Slowaakse hou
ding ten aanzien van Israël de reden
geweest om zijn land te verlaten.
Mnacko zit nu in Wenen te wachten
tot hij wordt teruggeroepen naar zijn
land. „Ik denk dat hij dun lang moet
wachten," zegt Ströbinger en de rest
van de partijleden knikt instemmend.
„Wij hebben niet gezegd dat hij moest
vertrekken en wij hoeven dus ook
niet te zeggen dat hij moet terugko
men. Mnucko heeft hier op het ogen
blik weinig sympathie. Andere schrij
vers als Kohuut en Prochazka zijn
hier gebleven. Zij hebben hier hun
mond opengedaan en zij hebben de
revolutie gemaakt. Mnacko heeft al
leen maar uit de verte staan schelden."
Het bezoek aan het patijbureau duurt
vier uur. Het gesprek is bijzonder ver
moeiend, omdut de acht aanwezigen op
alle vragen meestal met acht verschil
lende antwoorden reageren. Van eens
gezindheid is weinig sprake. Partij
ideoloog Pik: „Dat zijn de kinderziek
tes van onze socialistische democratie.
Twintig jaar lang hebben wij „ja"
moeten zeggen op alles wat Plojhar
dicteerde. Nu hebben wij weer moge
lijkheid voor een vrije discussie. Over
enige weken, als wij spijkers met kop
pen moeten gaan slaan, worden wij
wol reëler. Nu genieten wij de vrijheid
nog".
Vrijheid
Heel Praag schijnt de vrijheid te ge
nieten. Het is nog vroeg in de avond
en door een paar luidsprekers op
straat worden een paar nieuwe beslui
ten van het centraal comité van dr
communistische partij bekendgemaakt.
Er drommen groepjes om de luidspre
kers heen. alsof men verwacht dat
Dubcek er zelf uit zal komen.
Als de nieuwslezer is uitgesproken
brandt de discussie lot- „Buitenlan
der?", vraagt een man. Do bevestiging
blijkt noodlottig. Waar ik vandaan
kom? Of ik de democratisering in
Tsjecho-Slowakije toejuich'' Of de
Russen toch zullen komen"' Wat een
paar nylons bij ons kost? Of Ik een
auto heb? Wat ik verdien? Een jonge
man maakt van de gelegenheid gebruik
om te vragen of ik hem een paar
dollar wil verkopen.
Een politieagent maant ons om van
de rijweg af te gaan. Het was mis
schien wel dezelfde agent die me vier
jaar geleden naar het politiebureau
bracht, toen ik in Praag een oud huis
fotografeerde. Je mocht toen alleen
maar van nieuwe gebouwen een plaatje
maken. „Puinhopen hebben wij hier
niet". Nu is de politieman vriende
lijker en als hij merkt dut de mensen
toch op de rijbaan blijven staan, sluit
hij zich maar bij de groep aan.
Het is al tegen tienen als de Schweyks
besluiten naar huis te gaan. Enkelen
van hen zeggen van plan te zijn eens
een vakantie in Nederland door te
brengen. Of dat mogelijk zal zijn
Tsjecho-Slowaakse arbeiders zijn aan
de grens met West-Duitsland begonnen
de prikkeldraadversperringen weg te
halen. De Schweyks bouwen hun weg
naar het Westen.
PARIJS (KM') >len zou wensen,
dat dr houding dei Nederlandse bis
schoppen tegenover het gemengde huwe
lijk in het buitenland word nagevolgd.
Heel \\.il hisseluippei remmen (Ie dis-
af
Alex van Wagenburg, de presentator en organisator van het K.R.O.•radioprogramma „Radio ziekenbezoek", heeft in
de Bredase haven een naar hem genoemde boot ten doop gehouden. De Alex can Wagenburg" is in opdracht van de
stichting „Zonnebloem", waarvan de heer Van Wagenburg adviseur is, vervaardigd. Aan boord is speciale accommodatie
voor zieken. Er is ruimte voor vijfenzeventig lopende en vijfentwintig liggende patiënten. In totaal kunnen jaarlijks
zevenduizend Nederlandse zieken van de boot profiteren. De ziekenboot krijgt de naam van Alex van Wagenburg als
dank voor het vele werk, dat hij heeft verzet voor de zieken.
aliseren zich niet. dat lij daardoor
ook dr gemengd gehuwden de zo nood
zakelijke pastorale begeleiding ontzeg
gen.
Aldus René Beau pen* OP. in een com
mentaar np de richtlijnen, die de Ne
derlandse bisschoppen kort geleden heb
ben gegeven voor de gemengde huwe
lijkssluiting en waarin zij de mogelijk
heid openlaten voor de niet-katholieke
huwelijkspartner om onder bepaalde
voorwaarden ook de H. Communie te
ontvangen. Het Franse maandblad In
formations Catholiques Internationales
publiceert hel co'mn
van 15 april
Pater Beaupèrc 1
kerktuchtelijk gezior
nieuwe dingen bev.
concilie en het ovcu
van het Secretariaat
Eenheid 'bieden daai
het pastoraal
isch directorium
r de Christelijke
inderdaad de
mogelijkheden. Enkele vragen heeft hij
echter over een der voorwaarden, waarop
een christen-niet-katholick bij zijn hu
welijkssluiting de H. Communie kan
worden uitgreikt. n.l. de vooiwaarde, dat
de niet-katholieke partner zich verenigen
kan met het geloof van de katholieke
Kerk, dat in de eucharistieviering wordt
beleefd enz. Pater Beaupère vraagt
zich hier af wie daarover moet oordelen:
de niet-katholieke huwelijkspartner zelf
of de priester, die bij het huwelijk als
getuige optreedt, of de bisschop? Ris
keert men niet aldus Beaupèrc dat
de niet-katholieke partnei uit een zeke
re toegeeflijkheid zo handelt urn de hu
welijksdag te marktien met een teken
van eenheid? Lokt men hiermee ook niet
het verwijt van prosclyllxmc uit
Pater Beaupère g' de voorkeur t.
geven aan een dienst van het woord bij
een gemengde huwelijkssluiting in plaats
van een eucharistieviering
Hij betreurt het, dat de bisschoppen
hun richtlijnen eenzijdig hebben gege
ven. Wanneer zij dit in overeenstem
ming met de Kerken der Reformatie
hadden gedaan, dan zou het document
van nog groter gewicht zijn geweest. al
dus Beaupere, du- er op wijst, dat het
overleg dei Nederlandse bisschoppen
met de protestantse Kerken nog in gang
