Per vliegkampschip naar ontwikkelingslanden
RECKMAN: ONBEZOLDIGD OMBUDSMAN
„IK LAAT SNAREN
TRILLEN..."
Kerk moet afwijzing
polygamie herzien
DIE LEYTHE
2 NETTE MEISJES
DE LEIDSE COURANT
WOENSDAG 17 APRIL 1968
(Van i
verslaggevers)
N ARDEN „Ik ben het vierkant eens met wat
dc commissaris van de koningin in Zuid-Holland,
mr. Klaasesz, over de bureaucratie in Nederland
gezegd heeft. Ik schrijf al jaren over onze paperas-
tenwinkel. Laatst bijvoorbeeld. Ik kreeg toen een
lijvig dossier van een grootfabrikant uit Assen. Die
had in Anloo een stukje grond gekocht met een
oud huisje erop, dat hij wilde vervangen door een
nieuwe woning. Maar er kwamen zoveel instanties
aan te pas, dat er na drie jaar nog niets gebeurd
was. Terwijl er in Drente nota bene 130.000 werk
lozen rondlopen, waaronder veel bouwvakkers. Ik
heb naar aanleiding hiervan een brief geschreven
aan minister Schut, die ik een zeer bekwaam man
acht. Binnen veertien dagen was de vereiste toe
slemming er
In een kamer propvol bibelots veelal geschenkjes
van mensen, die iets aan hem te danken hebben ver
telt M. Reckman (65 jaar oud, waarvan 42 jaar journa
list) over de charitatieve booreilanden, die hij vanuit
zijn witte, stro-gekapte villa te Naarden naar de diepzee
der Nederlandse bureaucratie heeft uitgezonden. Laatste
initiatief, dat hem veel publiciteit bezorgde: een briel
aan premier De Jong, om de Karei Doorman', die toch
altijd op oefenreis is, te vullen met jonge, werkloze
bouwvakkers en landarbeiders en het schip naar ont
wikkelingslanden op te laten stomen. De Jong antwoord
de praktisch per kerende post „dat van de actie, mits
zij beantwoordt aan minimale eisen van doelmatigheid,
een grote wervingskracht kan uitgaan" en stuurde het
plan door naar collega Udink van Ontwikkelingshulp
Kort daarop kreeg Rcckman een brief van Udink, waar
in de bewindsman het initiatief wegwuifde. De Naar-
dense journalist („je zou mij een onbezoldigd ombuds
man kunnen noemen") neemt dat niet en heeft dit aan
premier De Jong gemeld. Hij heeft hem geschreven:
„Met de onvergetelijke commandant Doorman blijf ik
in de wereld het bevel geven: ik val aan, volg mij. Ik
zal dit bevel in het Engels, Frans, Duits, Portugees, Deens,
Zweeds en in het Noors moeten vertalen, ervan over
tuigd zijnde, dat ik straks zal moeten ervaren, dat Ne
derland dan in de achterhoede zal komen in de strijd
legen oorlog en armoede". Daar kan Udink het mee doen
Reckman licht toe: „Ergens wordt de grens van het ge
duld overschreden, zeker, als je niet met steekhoudende
argumenten bevochten wordt, en dat doet Udink niet. Hij
heeft van mijn brief niets begrepen en hij heeft zich niet
de tijd gegund, om de zaak, die toch waarachtig niet
eenvoudig is en grondige voorbereiding eist, serieus te
bestuderen. Weet u, hoe Udink de ontwikkelingshulp
voorbereidt? Hij stuurde laatst een jong echtpaar naai
Brazilië toe, terwijl de vrouw zes maanden in verwach
ting was en geen van beiden de landstaal beheersten
Nou vraag ik uWat de Doorman betreft: als Neder
land niet op mijn voorstel ingaat, wend ik mij tot andere
regeringen. Die zullen er zeker op ingaan. Als Neder
land dan in de achterhoede terecht komt, zeg ik: tja,
zo gaat het hier altijd".
Als tweede actiepunt heeft Reckman de strijd tegen de
bureaucratie in zijn vliegende krijgsbanier staan. Na ge-
eist te hebben, dat alle zeven organisaties worden op
geschreven, die zijn bezige brein heeft gebaard (het zijn:
het Erefonds voor Oud-verpleegsters; de Stichting Put-
tense Jeugd; de AVAK voor hulpverlening aan astma
tische kinderen; het Nationaal Dierenpark voor Zwerf
dieren te Amerongen; de Stichting „Het Leven begint
bij 40", die 25.000 werkloze hoofdarbeiders aan een nieu
we positie heeft geholpen; de Stichting Nationaal Hulp
fonds „Wij Komen", die 25.000 ouders bij hun geëmi
greerde kinderen heeft gebracht en de Nieuwe Sociëteit
voor Eenzame Mensen) na dit geëist te hebben, zegt
hij: „Er moet een meer eenvoudige opzet worden ge
maakt voor onze prachtige sociale wetten. Zij zijn eei
voorbeeld voor de wereld, maar de mensen kennen zi
niet. Neem nu de onlangs geschapen mogelijkheid vooi
geëmigreerde Nederlanders, om in het genot van AOW
te kunnen worden gesteld, mits zij voor 1 juli 1968 mel
den, dat zij premie willen gaan betalen. Het is zo weinig
bekend, dat ik er in mijn blad Elsevier een artikel ovei
schreef. Onmiddellijk kwam bij de Sociale Verzekering:
Bank een dusdanige stroom brieven binnen, dat ze
nu al tegen een half jaar achterstand aan zitten te kij
ken. Ik zeg tegen de regering: maak de wetten simpelt
en geef er meer publiciteit aan".
Samenhangend hiermee wil Reckman een andere storm
ram op de gevestigde orde richten: „Nederland heel
eeuwenlang de zeeën bevaren", zegt hij, „en daardoo.
een ruime blik op de toestand in de wereld gekregen
Wij moeten de Wereldomroep meer gaan gebruiken, on
de wereld te zeggen, hoe wij bij ons de sociale recht
vaardigheid toepassen en uitdragen. Waarom wordt di
radio wel internationaal aangewend, als 17 landen o|
een songfestival staan te kwelen, en kan hij niet ge
bruikt worden voor het verbreiden van de vredesge-
dachte, die hier leeft? De grote fout is, dat onze omroep
verenigingen altijd dezelfde mensen aan het woord la
ten. Mevrouw Brautigam en de heren Cammelbeek en
Han Lammers. Terwijl radio en tv. zulke prachtige
media zijn om het algemeen belang te dienen. Eindelijk
doet de KRO, wat ik al jaren geleden bij de VARA en
de AVRO heb voorgesteld. Een rubriek van ingezonden
stukken. Uitgerekend Frits van der Poel doet dat nu.."
Met staatssecretaris Keijzer van Verkeer en Waterstaat
ligt Reckman momenteel ook in de clinch. Bij dit depar
tement probeert hij er een plan door te drukken, dat dt
chaos op de Nederlandse wegen moet oplossen en dat
hij uit Amerika heeft geïmporteerd. Het beoogt een be
tere verhouding tussen het verkeer op de weg en het
railverkeer. Daartoe dienen er volgens de onvermoeibare
journalist („Kan niet ligt op het kerkhof, zei mijn moe
der al") speciaal geconstrueerde vrachtwagens te komen
Het overhalen van een handel is voldoende om ze naai
keuze geschikt te maken voor transport over de weg ol
over dc spoorweg. Noch is minister Roolvink veilig voor
deze plannenmaker-en-gros. „Tegen Roolvink heb ik
onlangs gezegd: excellentie, u hebt in de kaartenbakken
van uw Gewestelijke Arbeids Bureaus honderden po
sities weggestopt zitten, maar wat doet u ermee? Pas als
iemand om een baantje komt, duikt men In de carto
theek. Het is een ijskast. Weet u, wat u moet doen? U
moet het Nederlandse volk gaan vertellen, wat voor va
catures er zijn. Het publiek moet in de hal van de Ar
beidsbureaus een krantje kunnen krijgen, zodat de
mensen zelf kunnen uitzoeken. U zult eens zien, hoeveel
er dan aan de slag kunnenInderdaad schijnt de
bewindsman na dit gesprek een werkcommissie te heb
ben ingesteld, die middelen zoekt om de Arbeidsbureaus
meer efficiënt te laten functioneren. Reckman: „Alleen
men zeurt zo lang. Men moet liever iets doen. Dan kan
men de reacties peilen en aan de hand van de resul
taten nieuwe initiatieven ontwikkelen. Ik hoop, dat de
ministeries eindelijk eens tot dit soort praktische dingen
over zullen gaan. Luister: het gaat niet om mij. Het gaat
alleen om het doel, dat ik nastreef. Ik zeg altijd: een
journalist moet midden tussen zijn volk staan. Hij mag
kritiek leveren, maar dat is zo makkelijk. Laat hem óók
tonen, dat je met Gods hulp iets op kunt bouwen. Ik
heb dat mijn hele leven lang geprobeerd. Hoe meer ac
ties ik heb ontketend, hoe kleiner ik me ben gaan voe
len. Diep in mijn hart zit een baccil, die me ertoe drijft,
iets te doen voor anderen. Ik ben een levend mens, geen
imbtenaar. Ik laat snaren trillen. Ik zal tot mijn dood
blijven vechten. Dat is gewoon mijn christenplicht. Mijn
motto is: draagt elkanders lasten en vervult alzo de wil
des Heren. Het is soms vechten tegen muren van beton.
Je ontmoet veel hoon en smaad. Maar als je Je taak goed
doet, dan is het wonderbaarlijk te zien, wat je allemaal
még doen".
Reckman (breedsprakig, licht ontroerd „en ij del, dat
weet ik zelf") is zich ervan bewust, dat deze aanpak bij
de harde mentaliteit van de hedendaagse jeugd halfzacht
kan aandoen. Ter staving van het feit, dat me- hem
desondanks niet moet uitvlakken, vertelt hij du», de
Stichting „Het Leven begint bij 40" een dozijn jaren ge
leden van de grond kwam. „Ik was toen bij de helaas
te vroeg overleden minister Suurhoff om te praten over
de leemten in de werkloosheidwet. Suurhoff zei: er is
één probleem, dat niemand op kan lossen de witte-
boordjesmensen, die zonder werk raken. Een intellec
tueel van boven de 40 krijg ik niet meer aan de slag. Ik
zei: excellentie, wilt u beweren, dat er 20.000 hoofdarbei
ders werkloos zijn, omdat ze boven de 40 zijn? Ik geloof
er niets van en ik zal u het tegendeel bewijzen. Suurhoff
lachte schamper, maar ik richtte mij via een artikel van
een paginalengte in Elsevier tot de captains of industry
en in één week tijds kreeg ik 98 posities aangeboden.
Er waren zelfs posities ten paleize bij. Vervolgens hield
ik een praatje van tien minuten voor de AVRO. Weet u,
hoeveel aanvragen voor hoofdarbeiders van boven de
40 er daarop binnenkwamen? Ik zeg nooit iets, dat niet
waar is. Het waren er 3000. Ik heb toen een brief naar
Suurhoff gestuurd. Ik schreef: waar praat u over? Dit
hebt u met uw 75 gewestelijke arbeidsbureaus en 88
bijkantoren niet klaar kunnen spelen. Weet u, hoe dat
komt? Als een Nederlander werkloos is geworden, moet
hij naar het Arbeidsbureau. Dat devalueert hem; het is
een nare gang. Dit probleem valt weg, als hij contact
krijgt met een particulier, die zegt: ga zitten, man, en
neem een kop koffie".
Hij vertelt, hoe hij tijdens de oorlog 62 mensen uit
handen van de Duitsers heeft gered en als dank slechts
van ieder een boek met opdracht wilde hebben „opdat
mijn kinderen er nooit aan zullen hoeven twijfelen, aan
welke kant ik heb gestaan". Hij loopt naar de boeken
kast en laat ze zien. Er ls'ook een exemplaar van „Ciske
de Rat" bij, gesigneerd door Piet Bakker, die vanwege
zijn joodse vrouw ln de puree raakte. Hij citeert het
protestantse lied „God roept ons, broeders, tot de daad
zijn werkwacht treedt dan aan en wees bereid om elke
weg die Hij u zegt te gaan Wij weten, dat wat komen
mag alleen hij slechts wint, die waagt I en die zich-
zelve geven wil door 't duister vlammen draagt" en
roept uit: een prachtige melodie, maar ik zeg: zing hem
niet; doé het. Vertelt van een bezoek aan een tehuis in
Doorn, waar oorlogsinvaliden, slachtoffers van de po
litionele actie in Indonesië, zijn ondergebracht. „De
kolonel vroeg me: hoe vindt u de Jongens? Ik zei: me
disch zal het wel in orde zijn, maar ze zijn zo somber.
Dat komt, omdat er geen werk voor ze te vinden is, zei
de kolonel. Hoeveel jongens hebt u, vroeg ik. Ongeveer
250, zei de kolonel. Over veertien dagen heb ik 500 ar
beidsplaatsen voor ze, zei ik. Nou moet ik wel eerlijk
blijven. Het werden er geen 500, maar 450. Die kolonel
was er achteraf niet eens blij mee ook. Hij had van
Den Haag op z'n kop gekregen. Ze vonden, dat hij het
zelf had moeten kunnen opknappen. Zo zie je. Allemaal
haat en nijd".
Hij brengt het gesprek terug op zijn Doormaninitiatief.
„Hoe eindeloos praat men niet overal over vrede en
welvaart. Ik geloof, dat er in ons land 34 vredesorga
nisaties zijn. Allemaal gezwam ln de ruimte. Als men
de Doorman met jonge werklozen naar ontwikkelings
landen stuurde en nou weet ik heus wel, dat één
enkel vredeskorps echt niet alle ellende in de wereld
oplost maar als we Nederlands grootste oorlogs
bodem voor dat doel zouden inzetten, dan zou dat we
reldnieuws zijn. Dan zouden veel andere landen ons
voorbeeld volgen. Dan is er een daad gesteld. Als slogan
zou dat prachtige bijbelwoord kunnen dienen: „Dan
zullen de wapenen omgesmolten worden tot ploeg
scharen".
Missionaris in Afrika meent:
DEN HAAG (KNP) Waarom zou
le Kerk niet erkennen dat onder be
taalde omstandigheden het polygame
iuwel||k verenigbaar I» met het chris-
endoni Deze vraag werpt de Ameri
kaanse missionaris Eugene lllllman op
in het Jongste nummer (maart 1968) van
CONCILIUM, het internationale tijd
schrift voor theologie. Pater Hlllman
werkt al meer dan 15 Jaar onder noma
denstammen van de Maasal In Noord-
Tanzanla.
Onder enkele Afrikaanse en Aziatische
volkeren is de polygamie een algemeen
erkende en sociaal geldige vorm van
een bltjvend huwelijk waarin de man
meer dan één vrouw tegelijkertijd mag
hebben. In de traditionele missieprak
tijk is dit huwelijkssysteem bijna steeds
verworpen. Voor bepaalde volkeren be
tekent dit dat een man uit naam van het
christelijk Ideaal van huwelijk en gezin
te horen krijgt, dat hij de moeder van
zijn eigen kinderen moet verstoten. Dit
is een tekort aan christelijke fijngevoe
ligheid Jegens de ongelukkige vrouwen
die hun verkregen echtelijke rechten,
hun sociale status en misschien zelfs
hun betrekkingen met hun eigen kin
deren moeten opgeven.
De voornaamste reden voor het poly-
gyne huwelijksgebruik van bepaalde
volken ten zuiden van de Sahara is het
overschot aan huwbare vrouwen. Meer
malen hebben economische overwegingen
geleid tot de polygyne huweljjksgewoon-
te. Onderzoekingen van sociologen en
anthropologen hebben duidelijk gemaakt
dat de polygynie geenszins enkel een
kwestie is van mannelijke wellust.
Men heeft er daarentegen een mogelijk
heid in gezien om vrouwelijke prostitutie
en mannelijke promiscuïteit te voorko
men in streken waar een surplus aan
huwbare vrouwen is.
Het monogame huwelijk was in het
Europese westen al een aanvaarde cul
tuurvorm voordat het christendom ver
breid werd. Het is door christenen van
zelfsprekend bevestigd als de juiste
vorm van huwelijk. Vanwege een
soort cultuurblindheid is het westerse
sociale systeem en cultuurpatroon be
schouwd als normatief voor de mens
heid. Maar ln het licht van de moderne
sociale wetenschappen en met het verval
van het westerse etnocentrisme ln het
na-koloniale tijdperk, is het nu mogelijk
een diepere waardering te hebben voor
de betekenis van niet-westerse instel
lingen en vormen.
De praktijk van gelijktijdige polygynie
bij bepaalde volkeren kan bezwaarlijk
worden beschouwd als iets dat nog meer
in strijd is met het christendom dan de
slavernij. Toch waren slavenbezitters
welkom in het sacramentele leven van
de christelijke geloofsgemeenschap, zon
der dat geëist werd dat ze eerst hun be
denkelijke sociaal-economische belangen
ongedaan maakten.
Stichting dr. King
wil landelijke
actie
Vonnissen in
proces Ginsburg
bevestigd
MOSKOU I Reuter-AFP) Het hoog
gerechtshof van de Russische federatie
heeft in hoger beroep de in januari
over vier jonge Russische intellectuelen
uitgesproken vonnissen bevestigd. In het
proces van Januari waren Joeri Ga-
lanskov, Alexander Ginsburg. Alexej
Dobrovolsky en Vera Lasjkova veror-
deld tot respectievelijk zeven, vijf. twee
en een jaar dwangarbeid wegens ver
spreiding van anti-Russische propagan
da In ondergrondse publikaties en het
onderhouden van contact met een emi
grantenorganisatie. De vonnissen leid
den destijds tot felle protesten van de
Russische Intelligentie.
Een verzachting van de vonnissen
werd met het oog op de huidige ideolo
gische sfeer in de Sovjet-Unie al on
waarschijnlijk geacht. Het centrale par
tijcomité riep kortgeleden nog op tot
verhoging van de discipline in verband
met de toenemende „ondermijnende ac
tiviteit" van het westen. Alleen fami
lieleden van de veroordeelden werden tot
het gerechtsgebouw ln Moskou toege
laten. Journalisten werden geweerd.
AMSTERDAM (ANP) Op 10 april
is in Amsterdam dc stichtingsacte ge
passeerd van de stichting dr. Martin
Luther King, die ten doel heeft: „Morele
en materiële steun te verlenen aan die
organisaties, die zich beijveren voor het
verkrijgen van gelijke rechten op wette
lijk en economisch gebied voor de ge
kleurde bevolkingen waar ook ter we
reld".
Voorzitster van deze stichting is me
vrouw Atie Leeflang van der Kolk, een
studente Franse letteren aan de vrije
universiteit in Amsterdam.
Het complex van problemen rond de
discriminatie kan van Nederland uit niet
worden opgelost, maa» men kan een al
gemeen menselijk standpunt innemen en
op grond daarvan middelen bijeen bren
gen. die het mogelijk maken bijvoor
beeld ziekenhuiskosten te bestrijden. Ge
tracht zal worden een landelijke actie te
ontketenen onder het motto „Draagt uw
steentje bij".
Schrijfster Edna
Ferber overleden
NEW YORK (AFP) De Amerikaan
se schrijfster Edna Ferber. die met de
roman „So big" in 1924 de Publitzer-
prijs behaalde. Is gisteren in New York
op 80-jarige leeftijd overleden. Haar
voornaamste romans, die over de hele
wereld bekend werden, zijn „Show
boat", „Cimarron", „Giant" en „Ice
Palace". ZIJ werd als een der beste
Amerikaanse schrijfsters beschoawd.
Edna Ferber werd op 15 augutus 1887
te Kalamazoo in Michigan geboren. Haar
jeugd werd vooral beïnvloed door 't feit,
dat haar vader plotseling blind werd.
Haar romans waren zodanig geschreven
dat zij dikwijls zonder enige wijziging
voor verfilming geschikt waren.
Gevraagd in moderne drogisterij - parfumerie
verkoopster,
liefst met vak bekend
schoonheidsspecialiste
Aanmelden na 8.00 uur:
KENNEDYLAAN 19 - TEL. 81705,
DROGISTER IJ- PARFUMERIE
KENNEDYLAAN 3 - LEIDEN - Zuid-West.
In bekend chauffeurskoffiehuis (geen café) te
Voorschoten worden gevraagd
Het niet zware werk is prettig en afwisselend.
U werkt 45 uur per week, moet 2x p. maand
op zaterdagmorgen werken, is op zondag vrij.
U eet bij ons in de zaak.
U kunt ons bellen voor een afspraak: 01717-2897.
KOFFIEHUIS „OME NIEK"
VOORSCHOTEN
*»°of
SS
