AXEL
CAESAR
SPRINGER
KRANTENFUHRER
"UINER morgen p
KLGIE OP HET BREEKPUNT
SATERDAG 30 MAART 1903
(Van een onzer verslaggevers)
BERLIJN West-Berlijn is de boksbal van
meer dan één koude oorlog. Aan de ingangen
van het torenhoge glazen en metalen hoofd
kwartier van Duitslands grootste uitgever
Axel Caesar Springer staan sinds kort stevige
wachten. Onzichtbare luidsprekers zijn als
geheime wapens in de binnenmuren van het
gebouw aangebracht. Zij kunnen zo'n hels
lawaai produceren, dat eventuele ongewenste
gasten het Springergebouw onverwijld met
trillende trommelvliezen verlaten. Ongewenste
gasten uit het Oosten, die over de muur, enkele
meters van het Springergebouw, klauteren?
Neen. Ongewenste gasten uit West-Berlijn.
JLLliJkU,.)... 1 AXULr. 1.5
tante Berlljnse studenten hebben
■eigd Springers rotatiepersen en
itenpaleis te zullen vernielen. Daar.
lebben de vier Berljjnse Springer-
ïten de studenten constant uitge-
oor „terroristen", „verraders",
ïdlangers van Ulbricht", „rode
irken" etc. De confrontatie tussen
nger en de studenten in Berlin is
af te doen niet een verwijzing naar
i onlust en onrust, waarmee een ge-
te generatie bezeten is. Zeker, de
«frontatie is ten dele een gevolg van
j groeiende spanning in de Duitse
ditieke wereld, waarin Springer
(echts van het centrum" verzeild is
•raakt.
Oen de „grote coalitie" in 1966 in el-
jar werd getimmerd, bleef uiterst
taks" in de kou staan. Hoe groter de
tetraties ter linkerzijde, des te hef
fer werd de strijdbaarheid van links,
m van de eerste doelen van links,
»s, niet geheel onverwacht, Springer,
jkele feiten:
Op de jaarlijkse boekenmarkt in
•ankfort verscheuren studenten boe-
in en tijdschriften, die door Sprin-
ir worden uitgegeven.
Studenten van de universiteit te
rlangen verbranden alle boeken, „af-
rnistig uit de uitgeverijen van Axel
jringer.
Vele liberale Duitse schrijvers ver-
;n, dat zjj nooit meer voor Sprin-
willen schrijven. Zij dringen er
hun uitgevers op aan niet meer te
rerteren in kranten en tijdschriften
Springer.
De Berlijnse socialistische studen-
fbond (SDS) voert een actie met de
i: „Onteigen Springer".
Plannen om deze maand een Sprin-
tribunaal te houden, gaan (nog)
door. Gravin Dönhoff heeft in
ie Zeit" al een slogan voor deze ge-
irtenis laten drukken: „Geef hem
iringer) een redelijke kans, maar
ïg hem op".
igegeven: Springer is een uitermate
ichikt doelwit voor niet-rechts. Met
it kranten en zes weekbladen is hij
grootste „krantenfiihrer" in West-
itsland. Van Springers persen rolt
procent van de oplagen van alle
estduitse en Westberlijnse dagbla-
i. (Het aandeel van Cecil King van
Mirrorgroep op de Engelse kran-
markt bedraagt 40 procent),
ingers sensatiekrant „Bild Zeitung",
gegeven in Hamburg, haalt een op-
n bijna 4,5 miljoen (grootste
Europa). „Die Welt", een van Duits-
ds meest invloedrijke kranten, heeft
oplage van 280.000. De zondags-
es van Die Welt en Bild hebben
90 procent van de zondagsoplagen
veroverd. Springer geeft ook „Hör Zu"
uit, een t.v.-gids met een oplage van
bijna vier miljoen. Voor Springer is het
nog niet genoeg. Binnenkort komt de
eerste exemplaar van „Jasmin" op de
markt, een tijdschrift voor het leven
met zijn tweeën. Geplande oplage:
1.500.000.
Springers kranten zo lezen wij in
„Een verduidelijking" over „Das Sprin
ger Monopol", een informatief boekje
over het Springerconcern, bevattende
een antwoord op wat in de inleiding
van het boekje genoemd wordt „de
heftige agitatie tegen het Springer-
concern" varen op vier kompaspun-
ten. Deze zijn (in volgorde van be
langrijkheid
Streven naar hereniging van West
en Oost-Duitsland.
Verzoening tussen Duitsers en jo-
Afwijzing van elke vorm van extre
misme (tijdens ons bezoek aan de uit
geverij Springer in Berlijn zei dr. Hans-
Pal aan de muur (links) op de historische grond i
van Axel Springer gebouwd. De ontwerpers van
professoren Sobotka en Müller. Kosten van de bouw: 110 miljoen Mark.
Joachim Kausch, voorlichtingschef van
Springer, ons: „De kranten zjjn vol
komen onafhankelijk. (Na enig aan
dringen:) „Onafhankelijkheid, binnen
bepaalde grenzen, binnen de vier prin
cipes van het concern. Maar wij wijzen
zowel links als rechts extremisme af".
Streven naar een hechte samenwer
king op economisch en sociaal terrein
in Europa.
De kompaspunten zijn een vage ver-
Kranten, uitgegeven door het Axel Springerconcern.
pakking van de werkelijke inhoud van
de Springerbladen.
Men hoeft niet zo lang de Springerbla
den te lezen om te ontdekken, dat deze
kranten de conservatieve gezichtspun
ten uitdragen van de Duitse „burger",
die geen veranderingen wil, vijandig
staat tegenover het communisme en
stevig georiënteerd is op zijn „Volk
und Vaterland". De Duitse heilige drie
eenheid orde. fatsoen en achting
wordt te vuur en te zwaard verdedigd.
Verdraagzaamheid en liberale opvat
tingen van b(jvoorbeeld de Duitse jeugd
worden als zedelijke zwakte bestem
peld. Springers kranten wantrouwen
intellectuelen en maken betogende stu
denten verdacht „Zij studeren van
ons goede geld", „zij moeten eerst maar
eens leren alvorens zich iets te ver-
beelden".
Politieagenten, die op rustig betogende
menigten inknuppelen kunnen voor
steun en sympathie in Springers kran
tenkolommen- terecht. (Berucht in dit
verband is de affaire Teufel in West-
Berlijn tijdens de rellen rond het be
zoek van de sjah van Perzië). West-
duitse filosofieën uit de kringen van
extreem-rechts (de NPD wordt in
Springers kranten bekritiseerd) vindt
men zowel in „Bild Zeitung" als in „Die
Welt", die als een gematigde krant
wordt beschouwd, maar in werkelijk
heid dezelfde Springergedachten uit
draagt als de andere Springerbladen.
De huidige Duitse regering tracht zo
als bekend, de spanningen met het
Oostblok te verminderen. De Springer-
kranten weigeren hun koude-oorlog-
standpunt te herzien. „Verzoenings
politiek leidt niet tot het gewenste
doel", schreef Die Welt. „Alleen van
een politiek, die op twee fronten tege
lijk aanvalt, op het Ideologische front
en op het machtsfront, kan men enig
succes verwachten". Springers kranten
waarschuwen regelmatig tegen ontwa
pening en halen de recente Israëlische
zege aan als een les voor de Westduit
sers: wees voorbereid. AUe Springer-
kranten zyn ook tegen een non-proli
feratieverdrag, dat, aldus Springer,
Europa een speelbal zou maken van
Rusland.
Berlin is voor Springer het symbool
van een sterk Duitsland. Springers
krantenpaleis staat pal aan de Muur
„Ulbricht kan nog enkele meters
tegen ons oprukken", zei ons dr.
Kausch. „Wij bouwden op deze plaats
om te provoceren", wilde men in het
Springergebouw wel loslaten. We kon
den de conclusie gemakkelijk trekken:
Springer is het laatste westerse bas
tion aan de poort van het verderfelijke
Oosten. Provoceren doen Springers bla
den overigens genoeg. Die Welt
schreef nog niet zo lang geleden: „Pes
simisten beschouwen Berlijn als iets
pervers. Dat is een verkeerd gezichts
punt. Deze stad is een voorbeeld van
politieke gezondheid. Datgene, wat de
ze stad omringt is pervers, datgene
wat begint bij de Muur en daarachter".
Wie zulke koude-oorlogtaal dagelijks
moet slikken, hoeft er zich niet over
te verwonderen, dat de huidige rege
ring alle moeite heeft om aan de West
duitsers de betere Oost-Westrelatie te
„verkopen".
Romantiek
Nog één opmerking: de formule van
de Springeruitgaven, zoals die dagelijks
in de Westduitse dag- en zondagsbla
den tot uitdrukking komt. berust, soms
heel vaag, soms heel duidelijk op de
sfeer van de nationale Duitse roman
tiek. Je wordt steeds weer angstig, als
je leest, hoe sentimenteel zelfs koele
en realistische Duitse denkers in Sprin
gers bladen kunnen worden als zij de
mystieke zaak van het „Deutsches
Volk" aanraken.
Baldur von Schirach, leider van de
Hitler-Jugend, zei kort na zijn vrijla
ting vorig jaar: „Het is onmogelijk de
Duitse jeugd te mobiliseren zoals na
de eerste wereldoorlog. De nieuwe ge
neratie is te pienter en te wantrouwend
om te worden misleid door nationale
romantiek".
Te pienter en te wantrouwend. Het is
te hopen, dat de Duitse jeugd dit blijft,
ondanks de krantenfiihrer Axel Caesar
Springer.
(Van onze correspondent)
JJSSEL De verkiezingsstrijd in
Igië is tegen de verwachtingen in,
tig verlopen. Maar nooit is er zo-
i onzekerheid geweest over de uit-
i de verkiezingen. Nooit zijn zo
en het antwoord schuldig gebleven
de vraag wat er na de stemmen-
ing moet gebeuren. Luidt de uitslag
de verkiezingen een periode in
arin België onregeerbaar zal blij-
i? Krijgen de pessimisten gelijk, die
al beweren, dat het nodig zal zijn
korte termijn nieuwe verkiezingen
te schrijven, omdat die van 31
art geen uitweg zullen bieden voor
oplossing van de problemen die dit
d verscheuren? Of zal het, ondanks
op essentiële punten ver uiteenlo-
>de verkiezingsprogramma's toch
ken een regering te vormen van de
e traditionele partijen of van een
mbinatie van twee van hen?
rgen, zondag 31 maart, dc dag waar-
6.170.167 Belgen hun stemplicht
"eten vervullen, kan een keerpunt
rden in de geschiedenis van Vlaande-
i, Wallonië en Brussel, drie totaal
^schillende landsgedeelten die sinds
!0 onder de naam België voortleven,
"chts weinigen willen de eenheids-
at volledig afbreken, de separatis-
die pleiten voor aansluiting bij Ne-
riand en Frankrijk. Veel meer Bel-
zijn federalisten die als enige op-
sing een federatieve staatsvorm zien
"t grote zelfstandigheid van de drie
len.
betwiste kampioenen van het fede-
lisme zijn de Vlamingen, die zich in
Volksunie een partij met groeien-
aanhang verenigd hebben. In
allonië vinden de echte federalisten
caar in de „Rassemblement Wallon"
pas tot stand gekomen soort
Waalse Volksunie. Vreemd- is echter,
dat deze partij zich in Brussel verbon
den heeft met het „Front Démocra-
tique Francophones" (F.D.F.) waarin
uitgesproken anti-federalisten de dienst
uitmaken. De drie traditionele partijen
Christelijke Volkspartij, Belgische
Socialistische Partij en de liberale Par-
voor Vrijheid en Vooruitgang ver
werpen, althans in naam, 't federalis
me. Wel zien deze partijen in, dat de
unitaire staatsvorm zoals die tot nu toe
gefungeerd heeft, veranderd moet wor
den. Uitgangspunt van die verandering
is de grondwettelijke erkenning van
't bestaan van de 2 taalgemeenschap
pen. De C.V.P. spreekt vooral over de
culturele autonomie van Vlaanderen
en Wallonië, over regionale ge
zagsorganen die beslissingsmacht zou
den hebben. Zoals het allemaal in het
C.V.P.-programma geformuleerd staat
blijft het vooralsnog vaag. Men ont
komt niet aan de indruk, dat het voor
gestelde hervormingsplan voor de
staatsstructuur een slap aftreksel is
van wat men onder federalisme moet
verstaan. Duidelijk is, dat er ook in de
C.V.P. steeds meer leden gewonnen
worden voor het idee van het federalis-
Datzelfde geldt voor de socialisten. De
term federalisme komt in hun verkie
zingsprogramma niet voor. Maar wat
zij aan structuurhervormingen voor
stellen gaat duidelijk in die richting.
De liberalen tenslotte voeren hun ver
kiezingsstrijd onder de slogan: „Zij
breken af, wij bouwen op". De P.V.V.
wenst een nationaal pact der Belgen
waarin opgenomen een taalvrede voor
twaalf jaar.
Brussel
Vormen de institutionele problemen
belangrijke punten in de verkiezings
strijd en in de onderhandelingen die
daarna zullen beginnen, de toekomsti
ge positie van de hoofdstad Brussel is
bij deze verkiezingen in het geding ge
bracht als nooit tevoren. De verwar
ring rond Brussel is groot. Niet minder
dan elf partijen en scheurlijsten dingen
in het kiesdistrict Brussel naar de
gunst van de kiezer. De Fransspreken
de Brusselaars voeren een ware haat
campagne tegen alles wat Vlaams is.
De hoofdstad Brussel bestaat uit 19 ge
meenten en is officieel 'n tweetalig ge
bied. De toenemende verfransing van
Brussel is onmiskenbaar en zo duide
lijk, dat de lijsttrekker van de PSC op
een verkiezingsbijeenkomst onomwon
den heeft verklaard, dat Brussel bin
nen tien jaar voor 90 percent Fransta
lig zal zijn. En dan bedoelde hij daar
mee niet het huidige Brussel van 19
gemeenten, maar het Brussel dat de
olievlekwerking voltooid zal hebben en
als een Franstalige moloch, bolwerk
van de gevestigde machten, tussen
Wallonië en Vlaanderen zal liggen. De
V'amingen en Walen wensen een on
verbiddelijk halt toe te roepen aan de
ambities van de Franstalige kliek die
Brussel beheerst en aan wie het voor
e«n groot deel te wijten is dat de ver
houdingen tussen de beide taalge
meenschappen zo verziekt zijn. Het is
de Franstalige kliek van Brussel die
ook de kwestie Leuven geprovoceerd
heeft tot het punt, dat voor de Vlaam
se volksopinie het „point of no return"
werd.
Belangrijkste punten in de Brusselse
verkiezingsprogramma's van alle par
tijen zijn de omvang vart de agglome
ratie Brussel en de taalwetgeving. Wat
de agglomeratie betreft, hebben de
Vlaamse C.V.P. en de Volksunie zich
duidelijk uitgesproken voor de huidi
ge omvang van 19 gemeenten. Het kar
tel-Vanden Boeynants (Waalse en
Vlaamse C.V.P.-ers) is over deze kwes
tie verdeeld: de Franstaligen willen
uitbreiding, de Vlaamse kartelleden
sluiten zich bij de Vlaamse C.V.P. aan
op dit punt. Lijsttrekker Vanden
Boeynants neemt geen duidelijk stand
punt in, maar het is algemeen bekend
dat hij voorstander is van een uitbrei
ding. De socialisten spreken zich in hun
eenheidsprogramma niet over de om
vang van Brussel uit, de Franstalige
socialisten in Brussel willen de agglo
meratie uitbreiden en hebben voor dit
streven voorzichtig de steun van de
Waalse socialisten gekregen.
Inzake de taalwetgeving voor Brussel
heerst dezelfde verdeeldheid: voor her
ziening van de taalwetten (met als
belangrijkste element dat de vader
van een gezin zelf mag kiezen of hij
zijn kinderen Franstalig of Nederlands
talig onderwijs laat volgen) zijn de
Franstalige leden van het Vanden
Boeynantskartel, de P.V.V., de Waal
se en Franstalige socialisten, de Waal
se en de Brusselse P.C.S. en het
F.D.F. Tegenstanders de Vlaamse
socialisten.
Leuven
Tenslotte het probleem Leuven. In de
verkiezingsstrijd is het wat op de ach
tergrond geraakt, ook al vormde het
de directe oorzaak van de val van de
regering. Vóór een overheveling van
Leuven-Frans nnar Wallonië en niet
naar Brussel zijn zonder enige
twijfel de Vlaamse C.V.P. en de
Volksunie. Tegen zijn de Waalse C.V.P.
en het F.D.F. Het socialistische stand
punt: akkoord met de overheveling als
de Walen het goed vinden. Het kartel-
Vanden Boeynants is verdeeld: de
Vlaamse leden zijn voor de overheve
ling, die zelfs als eis gesteld wordt
overeenkomstig het verkiezingspro
gramma van dc Vlaamse C.V.P. Dc
Waalse leden zijn voor de overheveling
als Leuven-Frans zich ook in Brussel
mag vestigen. Dit is ook het door Van
den Boeynants verdedigde standpunt,
waardoor zijn kans leider van een
nieuwe regering te worden, zeer ver
kleind is. De Vlamingen wensen geen
nederzetting van Leuven-Frans in het
Brusselse. De liberalen verdedigen het
weinig realistisch standpunt: laat de
inrichtende macht van de Leuvense
universiteit dat zijn de bisschoppen
een keuze doen, wij zullen die keu
ze eerbiedigen.
De liberalen hebben uit het ontstaan
van de crisis niets geleerd. De crisis
kwam er Juist omdat de bisschoppen,
even verdeeld als heel België geen
keuze konden doen. Er is geen enkele
reden om aan te nemen, dat de bis
schoppen na de verkiezingen wel tot
een eensgezind standpunt zouden ko-
In deze verwarring, in dit veld van te
genstrijdigheden, moet de kiezer zijn
stem bepalen. Meer dan ooit ontbreekt
hem de (betrekkelijke) zekerheid, dat
hij met het uitbrengen van zijn stem
meehelpt aan de oplossing van de pro
blemen. Stemmen op de traditionele
partijen, altijd en ook nu gepropageerd
als de meest constructieve weg, biedt
de kiezer ook ditmaal geen garanties.
De liberalen houden hun schljneenheid
op, de Christelijke Volks Partij is uit
eengevallen in Walen, Vlamingen en
Brusselaars, de socialisten zijn zozeer
verdeeld, dat een partijbons als Simo-
net in alle openheid zegt, dat men niet
moet verwachten, dat de breuk tussen
Vlamingen en Walen in zijn partij na
de verkiezingen hersteld kan worden.
Stemmen op de kleinere partijen heeft
evenmin veel zin. Zij schuwen voor
alsnog regeringsverantwoordelijkheid
of stellen voor een eventuele deelname
aan de regering zulke onverbiddelijke
eisen, dat er met hen niet te praten
valt.
België, volgens oud-premier Theo Lefè-
vre 'n land van kleine ideeën en
grote onverdraagzaamheid gaat
morgen de politieke chaos binnen. Uit
die chaos zal het nieuwe België opge
bouwd moeten worden ter vervanging
van het anachronisme dat de Belgische
staat van nu is. „Het is duidelijk", zo
heeft Lefèvre gezegd, „dat wc nog niet
aan het einde van de crisis zijn. Dc
ontknoping zullen we op zijn vroegst
pas over vijf jaar beleven".
Of ik het altUd eens ben met
wat in mijn kranten staat? Ach
weet u. ik krUg er allUd een paar
blauwe plekken bij als ik 'a mor
gens bij liet lezen van mUn
kranten uit mijn bed val"....
De Informatiedichtheid In
West-BerlUn is bijzonder groot:
vier OostberlUnse radioprogram
ma's, twee OostberlUnse t.v.-
programma's en bovendien nog de
kranten van Springer"
Axel Caesar Springer werd in 1912
in Hamburg geboren, lly ging nu zijn
studies aan bef werk in het uitgevers
bedrijf van zUn vader, die de Altonaer
Nachrichten uitgaf. Een klein bedrijf,
dut In 1945, toen de geallieerden alle
dag- en weekbladen verboden, bijna
failliet was. Vergunningen om in 1945
kranten uit ie geven ln Duitsland
«aren moeilijk te krijgen.
Er moestem lange vragenlijsten Inge
vuld worden en men moest kunnen
bewijzen, dat men in de oorlog anti
nazistische activiteiten had ontplooid.
Axel Springer kon dat. HIJ had de
jodenvervolgingen onder Hitler scherp
veroordeeld en tijdens de Tweede We
reldoorlog had hjj bij werd afge
keurd voor militaire dienst wogen*
suikerziekte werken van Joodse
auteurs onder valse namen gepubli
ceerd.
Sindsdien Is Axel Springer een voor
vechter voor de joodse zaak en de
staat Israël geweest. „Omdat de
Duits-joodse gemeenschap niet be
staat, is het naar mijn mening onze
plicht de staat Israël te helpen", zegt
i»U- Momenteel wordt op Springers
kosten o.m, een bibliotheek gebouwd
ln Jeruzalem.
Axel Springer lukte het reeds In 1945
twee druk vergunningen los te kry-
gen van een Britse persofficier. Eén
daarvan gebruikte hU voor de uit
gave van „lför Zu", toen een radio-
gids. thans een radio-, t.v.-gids met
een miljoenenoplage.
Vrienden van Axel Springer kennen
de „krantenfiihrer" als een wat terug
getrokken man. Hij geeft de indruk
niet vee! te betekenen. Iljj te een
charmant man (zelfs zijn vijanden
geven dit toe) en hU heeft een enorm
gevoel voor humor. HU te bijzonder
vriendelijk tegen zUn personeel. Zel
den of nooit krijgt Iemand in zijn be
drijven ontslag. 'Zelfs journalisten,
die met hem ernstig van mening ver
schillen, worden gehandhaafd.
Axel Springer te vier keer getrouwd,
twee keer met vrouwen, die geschei
den «aren van dezelfde man. Springer
laat aanvallen op zUn persoon of con
cern zelden onbeantwoord. Kortgele
den \Toeg hU een groep journalisten:
„Ageren niet velen tegen my alleen
maar omdat mijn concern zo groot ge
worden Is? Verwacht men dan van
my, dat ik de redactielokalen binnen
storm en zeg: ..Heren, maak niet zo'n
goede kranten"? Verwacht men dan
van my, dat Ik myn uitgeverskanto-
veo Mmwifi en ueg: JBeren, «rurii
a.u.b. niet zo efficiënt"? Moet ik suc
ces in de weg staan en zeggen: Nee,
succes willen we niet hebben".
Een Duitse regeringscommissie heeft
ui gezegd, dat het Springerconcerii
te groot Is of beter gezegd: te veel
kranten zyn In Springers handen.
Springers grootste rivaal. Rudolf
Angatetn, ulifw» oa na dn kriti-
sche „Der Spiegel" heeft gepleit voor
een „lex Springer', een wet, die het
monopolie van Springer in de Duitse
perswereld moet aantusten.
„Springer", /<1 Augstein onlangs, „Is
zeer gevaarlijk, onula-, hy van jaar
tot Jaar rechtser en nationalistiseher
wordt".
Springer is ziuke aanvallen gewend.
Hy zegt: „In de Bondsrepubliek ver
schijnen 158 dagbladen. Met kop
bladen zyn het er 1200. Daarvan
worden er slechts vjjf door het Mprin-
gereoneern uitgegeven. Deze vUf dag
bladen bereiken 31 procent van liet
totaal aantal krantelezers. Iedereen
is \ry om de krant te kopen die hy
«11. Er Is aanbod genoeg. Voor ons
de* te verheugender dat onze kran
ten in trek zyn".
MUn concern te
ogenblik het modernste
continent"
MUn zending Is de staats
burger de staatsburgcriyke kennis
bU te brengen, die bU nodig heeft
om ute staatsburger te kunnen
Het idee dat ik dc zweep
zou kunnen leggen over 800 gces-
telUk onafhankelijke mensen is
eenvoudig absurd"
Als de mensen mUn kran
ten niet meer kopen, zUn zU het
niet meer eens met mijn politiek.
Ik herinner met afschuw de
rampen, die de zogenaamde nlct-
potitiekr per* Duitel.md aandeed
In de dagen van de Weimar Re
publiek. MUn credo is dat een
krantenuitgever niet het recht
heeft politiek onverschillig te
blUven"
