3
toneel
De Finata Bank
heeft geld te leen.
VOETVAL VOOR
VEREERDERS
VAN BARNARD
Haastige reportage
van Hawthorne
Zonderlinge ontmoetingen
in leven en dood
Sportieve lyriek bij
Ned. Dans Theater
Literaire
prijzen
toegekend
TELEFOONTJES
30 WOORDEN VOOR
ƒ2.-
EEN STENO-TYPISTE
bejaardenhelpsters en
huishoudelijke hulpen
een nette werkvrouw
4 SEVILLA
lORANGE MARMELADE
ZWAARDEMAKER
JVOENSDAG 13 MAART 1968
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Peter Hawthorncs boek „Het overgeplante hart" (uit
gave Elsevier met een voorwoord van A. C. van Swol,
arts) geeft een, voor de gemiddelde lezer, aanvaard
baar verslag over een gebeurtenis, die de wereld even
de adem deed inhouden: de eerste overbrenging van
het hart van een overledene (Denise Darvall) naar
het lichaam, wiens bloedstuwend orgaan, als gevolg
van herhaalde hartinfarcten dusdanig immobiel was
geworden, dat het een wonder kon heten, dat hjj
(Wasjkansky) op de dag van de operatie nog in leven
was. Peter Hawthorne heeft, naar onze smaak, de
weg van de minste weerstand gekozen. Bü de goe
gemeente staat de chirurg in onevenredig hoog aan
zien, vergeleken bjj de andere, b(j dit gebeuren be
trokken, mannen van medische wetenschap.
Hawthorne heeft deze potentiële markt voortreffelijk
aangevoeld. De chirurg Barnard wordt enorm in de
verf gezet. Hij wordt de lezer gepresenteerd als het
jongetje, dat zijn eerste operatie op de een of andere
kever uitvoerde. Niet uit wreedheid, maar uit ont
wakende chirurgische belangstelling. Persoonlijk
hebben wij ooit eens als klein" kind een hooiwagen
al zijn poten uitgetrokken. Niet uit chirurgische be
langstelling, maar alleen maar om te zien hoe dat
bolletje zich gedroeg zónder poten. Ieder kind zal
dergelijke dingen gedaan hebben en we zien niet in
dat een dergelijke aan wreedheid verwante nieuws
gierigheid een aanwijzing is dat iemand de briljante
chirurg wordt, die Barnard bleek te zijn en thans
De populaire opvatting wil nu eenmaal, dat de chi
rurg de spil is waar alles om draait. Hij heeft een
harde jeugd gehad en hij is moeilijk voor zichzelf en
voor anderen. Hij laat verpleegsters huilen en breekt
hun harten. Wat dat betreft laat Hawthorne zijn
lezerspubliek volkomen aan zijn trekken komen.
In werkelijkheid is de chirurg de zeer vakbekwame
reparateur van mankementen, die anderen cardio
logen, internisten en röntgenologen vaststelden en
aanwezen. Hij kan deze mankementen verhelpen,
dank zij de niet mindere vakbekwaamheid van im-
ACTUEEL
Louis Wasjkansky, een week na de operatie, in bed.
munologen en anesthesisten. Ook al wordt de im-
munoloog Botha met ere genoemd, ook al wordt er
een beleafde buiging gemaakt naar Nederland (Van
Rood en Van Loghem), de schijnwerpers staan, naar
ons idee, te onafgebroken gericht op de ongetwijfeld
uiterst bekwame thorax-chirurg Barnard, wiens af
beelding, in verschillende poses, ook al te veel in het
illustratieve deel van het boek voorkomt.
Hawthornes boek draagt het karakter van haastwerk.
Hij heeft ongetwijfeld kapers op de kust voor willen
zijn. Hij wil in een vogelvlucht de grote problemen
rond transplantaties als deze snel behandelen en om
zeilt daardoor soms de kern van de zaak. Een vóór
Zuid-Afrika belangrijk levenspatroon als de apartheid
wordt, naar onze smaak, al te glimlachend wegge
wuifd; de kwestie leven of dood wordt daarentegen,
zij het in een kort bestek, naar behoren uiteengezet.
Dat alles neemt niet weg, dat Hawthornes reportage
want dat is het in feite ook vele verdiensten
heeft. Het boek laat zich gemakkelijk lezen en al
lezend ervaart men, hoe zonderling de levens van de
mensen elkaar in dood en leven, kunnen kruisen.
Wasjkansky's echtgenote zag, komend van het zieken
huis, het ongeluk dat Denise Darvall en haar moeder
het leven kostte, niet wetende dat deze gebeurtenis
het leven van haar man, zij het dan slechts voor en
kele dagen, zou rekken. Clive Haupt was, vlak voor
hij aan het strand een hersenbloeding kreeg, in hoge
mate geïnteresseerd in de levenskansen van Wasj
kansky. Hij kon op dat moment niet weten dat hij
tot op de dag van vandaag Philip Blaiberg zou laten
Veel sympathieke aandacht wordt ook besteed aan
donor Denise en acceptor Wasjkansky. Eerstge
noemde een rustig, vriendelijk meisje, bekwaam in
haar werk en geliefd bij haar collega's; laatstgenoem
de een „versierder" in zijn militaire diensttijd in de
oorlog en een man van bijna overwoestbaar levens-
optimisme, wat hem tot op het laatst in leven hield,
totdat hij moest capituleren voor de desastreuze
longontsteking waarbij in zijn longen bacillen wer
den gevonden, die afkomstig waren uit zijn door sui
kerziekte en minimale bloedsomloop geteisterd been.
Tot slot de zeer gedetailleerde beschrijving van de
operatie zelf en de spanningen die ieder van de be
trokkenen heeft ondergaan. Hetgeen resulteerde in
de onvervalste Zuidafrikaanse kreet van Barnard
„Jezus, dit gaan werktoen het overgebracht
hart van Denis in het lichaam van Wasjkansky zijn
werkzaamheden begon. Een kreet, die te vergelijken
is met het „Land in zicht" van Columbus' uitkijk,
toen de Santa Maria de kusten van de Nieuwe We
reld naderde. De sprong in het onbekende was even
groot. A. v. G.
(door Jan Verstappen)
AANGEKONDIGD in Londen: „Un
der Milk Wood", het stuk van Dy
lan Thomas, dat hier indertijd bij dc
Nederlandse Comedie ging, krijgt een
nieuwe voostelling van de Royal Sha
kespeare Company, althans van de
daaraan verbonden groep „Theatre Go-
round". Slechts zeven acteurs spelen in
deze produktie (het stuk telt 43 rollen!".
Zeer groot bezet is ook het speciaal
voor het National Youth Theatre (dat
vroeger wel eens door Nederland tour-
neerde met Shakespear-ensceneringen)
geschreven „Zigger Zagger", een „foot-
ball-play" van Peter Terson, waarin
80 (inderdaad, tachtig) beroepsacteurs
onder regie van Michael Croft zullen
spelen. Het merendeel van de acteurs
is onder de 21 jaar oud.
Na de Nederlandse opleving van inte
resse voor de Romeinse treurspeldich
ter Seneca, twee jaar geleden van Hu-
go Claus en de zijnen, die „Thyestes"
op de planken brachten, gaat Peter
Brook het in Londen doen met „Oedi
pus". Men kan zich voorstellen dat hij
juist tot Seneca komt, nadat hij zich
met voorstellingen als „Marat-Sade"
en „US" heeft doen kennen als regis
seur met bewondering voor de ideeën
van Artaud en diens theater van de
wreedheid. Claus ontdekte in Thyes
tes" 'n orgie van geweld en sadisme,
die hij op 'n gestileerde wijze vorm gaf
in zijn voorstelling. Wat Brook met
„Oedipus" gaat doen is de vraag, het
is wel bekend dat John Gielguld en
Irene Worth hoofdrollen spelen.
In Londen verder momenteel Judi
Dench als Sally Bowles in de musicsl
„Cabaret", een theater in verbouwing
om straks „Man of la Mancha" te kun
nen herbergen (het toneel moet tussen
het publiek komen te liggen) en voor
bereidingen voor een musical „Canter
bury Tales", waarin vijf verhalen van
Chaucer worden bewerkt.
In Toronto (Canada) is de vorige
week de eerste Engelstalige voorstel
ling gegaan van Rolf Hochhuts nieuwe
stuk „De Soldaten", dat voornamelijk
naam maakt, omdat het een aanval op
Churchill inhoudt. Men herinnert zich
Hochhuts eersteling: „De Plaatsbekle
der", waarin de houding van paus
Pius XII t.o.v. de Duitse jodenvervol
gingen aangevallen werdt. Churchill
moet T vooral ontgelden, vanwege 't
bombardement van Dresden en de
moord op Sikorski. Als deze zaken aan
in Canada geen last
hem worden voorgesteld, gaat Chur
chill er in het stuk zeer gretig op in en
als hij zijn beslissing om beide zaken
uit te voeren later motiveert tegen
over bisschop Bell van Chichester,
komt het bericht van de moord op Si
korski binnen. Een stuk dat bij de pre
mière, vorig jaar, nogal wat opschud
ding verwekte, zozeer zelfs dat het
Nieuw Rotterdams Toneel bij monde
van directeur Rob de Vries zijn optie
liet vervallen voor een Nederlandse
voorstelling, al had men de tekst nog
niet gelezen.
In Engeland ging de voorstelling ook
niet door, al waren er plannen voor bij
het National Theatre. De Canadese
voorstelling schijnt in het geheel niet
met sensationele dingen (rellen en dat
soort) gepaard te zijn gegaan. Er was
maar één spandoek voor het theater,
en de man die hem had meegebracht
ging ook naar de voorstelling, toen zijn
foto genomen was, zonder verder last
te veroorzaken. De acteur die Chur
chill speelt (John Colicos) schijnt de
Engelse staatsman levensecht te por
tretteren en in zijn rol wordt Churchill
tot held. „Hochhut maakt Churchill
schuldig aan grootheid; Colicos maakt
ons duidelijk waarom" stelt de Cana
dese correspondent van The Sunday
"TERWIJL de Haagse Comedie met
zijn voor de jeugd toegankelijke ge
nerale repetities van alle stukken een
eerste stap zet naar een nieuwe bege
leiding en vorming van middelbare
scholieren, die misschien toneellief
hebbers kunnen worden, is men in
Frankrijk al heel ver. Niet overal na
tuurlijk, maar het dagblad „Le Mon
de" geeft behastenswaardige informa
tie over een dergelijke poging, mid
delbare scholieren te betrekken bij het
toneel, die zover gaat, dat de betrok
ken groep een voorstelling heeft uitge
bracht van een stuk, geschreven naar
ideeën en suggesties van de scholieren
In door hen zelf ontworpen decors.
Acteurs bezoeken tijdens de lessen de
scholen. Daar spelen zij scenes uit to
neelstukken en volgen daarbij aanwij
zingen, die de leerlingen geven. Daar
over wordt gediscussieerd. Wat is goed
en niet goed? Waarom deze of die
loop? Waarom een bepaald gebaar"'
De leerlingen worden daarmee niet
alleen geconfronteerd met de tekst
van de stukken, die zij in de literatuur
lessen ontmoeten, maar met de ande
re kant van het theater: de toneel-
speelkunst. De toneelgroep (in een van
de banlleu's van Parijs) komt op een
stuk of twintig scholen met dergelijke
lessen. Leraren worden op de repeti
ties uitgenodigd van de stukken, die
op het normale repertoire verschij
nen, er wordt documentatie over die
stukken verstrekt onder leraren en
leerlingen, er zijn discussies over to
neelstukken, die op de televisie te zien
zijn geweest (met de medewerkenden
daarvan). Het blijkt namelijk dat de
t.v. het enige medium is. waardoor
het merendeel van de scholieren in
contact komt met kunst of kunstuitin
gen in het algemeen. Een conclusie die
zeker ook geldt voor onze middelba-
Cary Grant kreeg
auto-ongeluk
NEW YORK De acteur Cary Grant
Is gisteravond gewond geraakt bij een
auto-ongeluk en in een ziekenhuis opge
nomen. aldus de politie. De 64-Jartge
filmster zat in een auto die in botsing
kwam met een vrachtwagen op de Long
Island autosnelweg. Grant en een vrou
welijke passagier werden belden opge
nomen in het St.-John's Queens sieken-
huis in Elmhurst.
Het ziekenhuis deelt mee, dat Grant
mogelijk zijn neus heeft gebroken, hoe
wel röntgenfoto's het tegendeel hebben
uitgewezen. De vrouw, wier indentiteit
niet onmiddellijk kon worden vastgesteld,
brak haar rechterbeen en heeft een
sleutelbeenfractuur. Later werd bekend
gemaakt dat de vrouw de 23-jarige Gra
tia von Furstenburg uit New York was.
De 33-jarige chauffeur die de auto be
stuurde waarin Grant en de vrouw re
den, werd met hoofdwonden in het zie
kenhuis opgenomen.
Robert S. Tupllnger, bij wie Grant In
New York had gelogeerd, vertelde dat
juffrouw Von Furstenberg een nicht ia
van de actrice Betsy von Furstenberg.
Hu verklaarde dat Grant op weg was
naar het Kennedyvliegveld van'
naar Californië zou vertrekken.
„Jeux", spotziek
divertissement
(■.Het ballet „Jeux,", dat Debussy voor
df Ballets russes op een choreografie
vin niemand minder dan Nijlnsky com
bineerde, is zijn laatste grotere sym
fonische werk. Een muziek die uitmunt
door luchtigheid en speelse ritmiek.
Sijinsky's danszetting, waarin de ten
nisbal over het podium vliegt, is door
de Britse choreograaf Peter Darrell ge-
REGEN
of geen
REGEN
DE BILT. Een hogedrulcgebied
trok ten zuiden van de Britse
eilanden in oostelijke richting en
breidde zich naar Frankrijk en het
Alpengebied uit. Van 't zeegebied
rond IJsland verplaatsten zich
twee depressies naar Scandinavië.
Ten gevolge van deze luchtdruk-
verdeling kwam er boven de
Britse eilanden en de Noordzee
een westelijke stroming tot stand,
Tijdelijk
resen
K.N.M.I.
DEELT
MEDE:
zachte oceaanlucht naar
het vasteland werd getranspor
teerd. Deze lucht verdrong in de
afgelopen nacht de aanwezige
koude lucht in ons land. Het heeft
voornamelijk nog in Brabant en
Limburg twee graden gevroren.
Inmiddels trekt een koufront van
de depressie bij Noorwegen over
Engeland oostwaarts. Dit front
zal in de komende nacht vergezeld
van regen ons land passeren.
Achter het front wordt met
winden tussen west en noordwest
iets koudere lucht aangevoerd,
waarin opklaringen voorkomen.
Weer in Nederland
Weer in Europa
Zürlch
Genèvc
Wenen
Barcelona
Stad rid
Mal lores
heel en veel satirischer omgewerkt. Het
is geen poème dansée meer, zoals in
1913, maar spotziek, ironiserend diver
tissement, waarin met revolvers en ver
gif wordt gewerkt. Dit alles terzijde uan
de tennisbaan.
Een revolverheldin die ten val komt,
zoals gisteravond Mea Venema bij het
Ned. Danstheater, brengt echter nog een
extra-komisch, zij het onbedoeld accent
aan. Jammer, want Marian Sarstadt en
de voortreffelijke Britse danser Tony
Hulbert hadden in deze black comedy
door hun lange lyrische lijnen veel fraai
danswerk te zien gegeven. Een ballet om
lang op het repertoire te houden en niet
alleen vanwege de spectaculaire prui
ken van de rivaliserende tennisspeel-
Leo Driehuijs was met het begeleidend
Ned. Balletorkest zeer goed op dreef en
wij vragen ons af waarom het nodig
bleek, dat het tweede Debussyopus, diens
Nuages uit de drie Nocturnes voor or
kest, als muziek in blik fungeerde bij
Harkarvy's fraaie dansduet Nocturne, op
maat gesneden voor het echt- en dans
paar Willy de la Bije en Jaap Flier.
Tetley's Anatomische Les, een maxi
maal geladen, gaaf werk, en de fysieke
klaagzangen, die deze choreograaf in
zijn erotische provocatie Sargasso laat
zingen, completeerden het programma,
dat met Kathy Gosschalks 9 Bewegingen
weliswaar beter ingedanst, maar daar
om toch nog niet gelijk aan het niveau
van de Brahms-Handelvariaties in de
niet druk bezette Kon. Schouwburg ge-
D-y
DEN HAAG Het bestuur van de
Jan Campertstichting te 's-Gravenhage
heeft besloten de volgende prijzen voor
1967 toe te kennen:
De Constantjjn-Huygensprijs. groot
5.000 gulden, aan Jan Greshoff te Kaap
stad (Zuid-Afrika) voor zijn gehele
oeuvre: de Jan Campertprijs, groot
2.500 gulden, aan Jozef Eyckmans voor
z(jn dichtbundel „Zonder dansmeester"
(verschenen in 1967): de Vijverbergprfls,
groot 2.500 gulden, aan Jeroen Brou
wers voor zijn roman „Joris Ockeloen
en het wachten" (verschenen) in 1967):
de essayprijs, groot 2.500 gulden, aan
Paul de Wlspelaere voor zijn bundel
..Met kritisch oog" (verschenen in
1967).
De commissie van advies voor het
toekennen van deze prijzen bestond uit
A. Mout, Gerrit Borgers. Pierre H. Du
bois. Adriaan van der Veen en Gerrit
Kamphuis, secretaris.
De prijsuitreiking zal geschieden op
een nog nader vast te stellen datum.
Lit. kritiekprijs
voor C. Dinaux
DEN HAAG (ANP) De prijs Lite
raire Kritiek, beschikbaar gesteld door de
Maatschappij der Nederlandse Letterkun
de en de Commissie voor de Collectieve
Propaganda van het Nederlandse Boek, is
toegekend aan de heer C. Dinaux.
De Jury bestaat uit de heren Pierre H.
Dubois, prof. dr. Karei Meeuwesse en Ad
den Besten. Tijdens een bijeenkomst van
critici en andere genodigden zal de prijs
op 3 april worden uitgereikt In het Mui-
Aan welk bedrag denkt u? Driehonderd gulden? Duizend?
Tweeduizend? Een FINATA-lening is snel en plezierig ge
regeld. Zonder informatiekosten. Voor alle privé-doeleinden!
Iedereen is welkom bij de FINATA Bank. Voorbeeld: u leent
f. 1.500,— en lost af in 18 maanden. U betaalt dan per maand
f. 95,97. Dat is totaal 18 X f. 95,97 f. 1.727,46. U betaalt
f. 227,46 aan financieringskosten, inclusief rente, admini
stratiekosten en overlijdensrisico. Dat is slechts f. 12,63 per
maand. Hoe de FINATA Bank u zo voordelig en snel geld
kan verstrekken? Omdat het Nederlands grootste en mo-
dernste maatschappij is voor privé-leningen.
rlNAIAÜANIvn.V. Kantoren waar u hartelijk welkom bent (ook op vrijdagavond
van 7 tot 9 uur) en waar een uitgebreide folder voor u klaar ligt Natuurlijk kunt u ook
even bellen of schrijven. Leiden, Rijnsbuigerweg 3, (01710) 52340 Haarlem, Dreef 18,
(023) 15318.
TEKST
Plaats
rel-nx.
Leidsche Wolspinnerij N.V.
kan op haar kantoren plaatsen
voor de export-afdeling
Hiervoor wordt gewenst een goede school
opleiding, met tenminste MULO-diploma,
vaardigheid in steno Nederlands en bekend
heid met de moderne talen.
Steno in een of meerdere dezer talen strekt
tot extra aanbeveling.
Gunstige salarisvoorwaarden, met winstdeling
worden geboden.
Leidsche Wolspinnerij N.V.
Afd. Secretariaat,
Zoeterwoudsewer J Lelden
vraagt voor zo spoedig mogelijk, voor het
bejaardentehuis „WOUDSOORD" te Wou-
brugge (nieuw tehuis, 31 bej.)
diploma zlekenverzorgster strekt tot
beveling.
Goed salaris, eigen kamer.
kantoren in Leiden
gevraagd als assistente van de thana in dienst
Werktijd 1 «ut per dag.
Brieven onder no. MM een het bureau van dit blad.
ZWAARDEMAKER &C° nv>
li MAARSSEN (houand)
