TOEKOMSTIGE HERDER
ZIT OP
ONDERWATERSCOOTER
talent alleen
is niet
voldoende
DE LEIDSE COURANT
DONDERDAG 29 FEBRUARI 1'
dergelijke decompressletank moet de duiker verblijventotdat het stikstojpeil in zijn lichaam
In kielzog van kapitein Nemo
(Van e
verslaggevers)
AMSTERDAM In het begin van de zeventiger jaren zal de eerste mens
op de maan staan, aan het einde van een „ruimtebrug", die 384.000 kilo
meter lang is. Maar het zal dan nog lang niet zo ver zijn, dat diezelfde
mens kan rondwandelen op een kilometer diepte onder het zee-oppervlak.
Die prestatie wordt eerst tegen 1980 tegemoet gezien en nog dieper zal
men de volgende decennia niet komen. Misschien moeten we wachten tot
het jaar 2000, voordat de mens onbeperkte bewegingsvrijheid kan ge
nieten op een diepte van twee kilometer. En daarmee is de koek op. Wel
kan men met duiktoestellen veel dieper komen, maar men zal ze niet
kunnen verlaten. Het lichaam is niet opgewassen tegen de druk.
ten, waar hij moet opereren, heerst
een temperatuur van slechts 4 graden
boven nul. Het verkilde lichaam werkt
traag, kan nauwelijks nuttig werk doen
of zelfs maar zijn duikersuitrusting be
handelen. En ook het denkvermogen
wordt aangetast.
Dat kan fataal zijn voor de duiker,
die van de ene seconde op de andere
ann onverwachte gevaren kan worden
blootgesteld. Tot nu toe behielp men
zich met wollen ondergoed en nylon
onderpakken. Nu echter zijn er op
eens men kan ze zien op de exposi
tie van Loos elektrisch verwarmde
duikerpakken, die werken volgens het
systeem van de elektrische deken, en
duikerpakken, die op temperatuur ge
houden worden door warm water, dat
van boven komt.
Curieuze tegenstellingastronauten
enteren nu al ruimteschepen alsof het
technisch kinderspel was. Maar een
wrak, dat ligt op 50 meter diepte, kan
niet geborgen worden, omdat duikers
daar aangekomen, nauwelijks nog de
kracht en de concentratie kunnen op
brengen, die nodig is om een schoen
veter te strikken. De mens is een hoog
vlieger, geen diepganger.
Toch gaat het op dit moment sneller
dan ooit in de ruim 2000 jaar oude
historie van het duiken het geval was.
Tot voor kort was een afdaling tot
60 meter de absolute grens. Onlangs
echter hebben duikers van de Shell de
200 meter overschreden. Deze ontwik
keling gaat niet aan Nederland voor
bij. 1968 is het jaar, waarin de exploi
tatie van het continentale plat wordt
aangepakt. Daar komt veel duikwerk
aan te pas. voor het onderhoud van
de poten der booreilanden bijvoorbeeld
en het controleren of repareren van
allerlei leidingen en aansluitingen. De
arbeidsinspectie heeft dit ingezien. Bij
gebrek a;in wettelijke voorschriften
(we modderen niet de caissonwet uit
1903) heeft die instantie een grondige
publikatie het licht doen zien, getiteld:
..Aanwijzigingen voor het veilig dui-
De N.V. Loos en co in Amsterdam
(grootste fabrikant in Nederland van
duikapparatuur, leverancier van de
marine, en van grote bergingsmaat
schappijen) is al even alert. Momen
teel heeft Nederland een 75 beroeps
duikers, een 158 beroepskikvorsman-
nen en enkele duizenden amateurs, die
de onderwatersport beoefenen. Die aan
tallen zullen sterk groeien, daarom
heeft het bedrijf onder de noemer
„Veilig duiken" een expositie ingericht,
waarvoor grote belangstelling bestaat,
met name ook van de kant van de
politie- en brandweerkorpsen van veel
steden.
Geld op tafel
Het is met het duiken als met allerlei
andere zaken. Pas nu het. bedrijfsleven
er, in verband met de olie-exploratie,
belangstelling voor krijgt, komt het
geld op tafel, dat nodig is voor een
wetenschappelijke opzet. De vorderin
gen zijn meteen enorm. Kou is een
grote vijand van de duiker. Op de diep-
Zuurstofgevaar
Een andere enorme verbetering is de
toepassing van een zuurstof-helium-
mengsel in plaats van klassieke lucht
ti^dpmhalingsmedium. Bij gebruik
i idfcht kurmen slechts Heer weinig
duikers dieper dan 60 meter afdalen
en 90 meter is de absolute grens. Dit
komt omdat de duiker, die in diep
water lucht ademt, last krijgt van
vergiftigingsverschijnselen, veroorzaakt
door de verzadiging van stikstof van
zijn lichaam. Hij kan zich slecht con
troleren. Hij vindt het moeilijk zich
dingen voor te stellen. Hij is soms niet
in staat zich te herinneren, wat h|j
moet doen of wat hij al gedaan heeft.
Zijn reflexen en reacties zijn ver
traagd. Zjjn waarnemingen worden on
nauwkeurig en hij gaat verkeerde be
sluiten nerhen. Hij vergeet niet alleen
z|jn werk, maar ook zijn veiligheid.
Het zuurstof-heliummengsel mist dit
gevaarlijke euvel. Men kan érmee dui
ken tot 200 meter en dieper, zonder
dat het de verdovende uitwerking van
de „stikstofnarcos" kr|jgt. Dit komt,
omdat helium een zogenaamd inert gas
is, dat zich nergens mee bindt. Een
vluchtig gas ook, gemakkelijk in te
ademen. Gewone lucht zou op grotere
diepten dan 100 meter als stroop in de
luchtpijp zijn. Een nadeel is de prijs.
Amerika is het enige land ter wereld
met natuurlijke heliumbronnen en is
daarom zeer zuinig met het gas. Des
ondanks houden deze proeven r|jke toe
komstbeloften in. „Het geeft niet hoe
duur 't duiken is", zeggen ze bij Loos.
„Een booreiland, dat een dag stil ligt,
kost zulke kapitalen, dat de duikkos-
ten daarbij vergeleken een bagatel
zijn".
Tijd onder water meer geld
De expositie toont ook de jongste ont
wikkelingen op dit gebied van de
onderwatertelevisie. Een belangrijk
aspect voor Nederland, omdat het zicht
in onze wateren zelden groter is dan
5 meter. De camera ziet scherper, di
recter en objectiever dan het mense
lijke oog, dat altijd tot afdwalen ge
neigd is, zeker onder riskante, onze
kere omstandigheden. Men kan er over
lange perioden het gedrag van de vis
sen of de gesteldheid van de zeebodem
mee bestuderen. Men kan er instru
menten en waterbewegingen mee af
lezen. Men kan er kademuren en sluis
deuren, schepen en dokken mee inspec
teren. De camera's kunnen zeer mobiel
worden gemaakt door ze te monteren
op onderwaterscooter?. De expositie
bij Loos toont zo'n vehikel, waarmee
ook duikers, die haast hebben (t|jd is
Elektrisch
verwarmde
duikerpakken
onder water meer geld dan waar ook)
straks hun nut zullen kunnen doen.
Interessante perspectieven opent het
„advanced diving system IV" afge
kort „ADS IV) een vinding van
Esso, speciaal ontwikkeld voor duiker
werkzaamheden in de Noordzee. Het
is een onderwaterdecompressiekamer,
waarin de druk en de temperatuur ge
lijk blijven aan die van boven, nadat
hij aan een kabel is neergelaten. Het
belangrijke voordeel is, dat de tijd, die
de duiker na zijn werk in een decom-
pressietank moet doorbrengen tenein
de de stikstofverzadlging kwijt te ra
ken, en die soms wel 24 uren kan du
ren (de expositie in Amsterdam toont
zo'n door Loos gebouwde tank) aan
zienlijk kan worden bekort.
Bij een proef met de „ADS IV" kreeg
een duiker opdracht twee voorwerpen
op de zeebodem op te sporen en met
een lijn aan elkaar te verbinden. Hij
daalde af in de decompressiekamer.
waarin de normale druk heerste, gaf
telefonische aanwijzingen naar boven,
hoe de cabine tijdens de speurtocht
moest worden gedirigeerd. Pas nadat
hij de twee voorwerpen gevonden had,
werd de ruimte op onderwaterdruk
gebracht en zwom hij naar buiten om
de lijn vast te maken. Voor hetzelfde
karwei zouden bij de klassieke methode
zeker negen afdelingen nodig z|jn ge
weest met evenveel periodes voor de
compressie. De „ADS IV) kan gebruikt
worden bij windkracht 6 en een zee
gang van vier meter. Op het ogenblik
zou geen duiker er b|j zulk ruw weer
aan denken naar beneden te gaan.
Expedities
Onderwaterexpedities naar grote diep
ten zijn niets bijzonders meer. Al in
1954 drongen twee Franse marineoffi
cieren tussen Dakar en de Kaapver-
discheeilanden met hun diepzeeduik-
toestel tot 4050 meter door. De Deense
Galatheaexpeditie heeft organismen
gevangen op een diepte van tien kilo
meter. Maar een mens, die zich vrij
door de schemering van de diepzee kan
voortbewegen en er kan werken zonder
andere bescherming dan zijn duikers-
pak dat is een hoofdstuk apart
een hoofdstuk bovendien, waaraan nog
pas de eerste zinnen geschreven zijn.
„Het werk staat nog in zijn kinder
schoenen", zeggen ze bij Loos. „Hoe
een mens, die lange tijd op grote diep
ten verblijft, zich gedraagt, ic nog
volmaakt onbekend".
Het is nochtanr een vraag, die meer
en meer zal gaan klemmen. Kapitein
Nemo van de Nautilus dat beroem
de geesteskind van de profeet Jules
Vernes rookte sigaren van zeewier,
bevoorraadde zijn provisiekast met vis
en zeeplanten en zag kans oesters er
toe te brengen, reusachtige parels te
produceren. Wat toen een dwaze fan
tasie leek, komt dichter en dichter b|j
de werkelijkheid. De ontginning van
de onmetelijke rijkdommen der oceanen
wordt als een eis van de eerste orde
gezien.
Visseiikunde
Men denkt serieus aan het aanleggen
van grote kudden vissen, die bewaakt
worden door herders imet duikerpak
ken aan. Er wordt geëxperimenteerd
met onderwaterhuizen. Aan de kust
zal men in de toekomst lange rijen
van plastic „worstvellen" gevuld met
ladingen olie, erts en andere produkten
kunnen zien, die naar beneden zinken,
op sleeptouw genomen door snelle on
derzeeërs met atoomaandrijving. Er
zullen misschien onderwaterliften ko
men, die de diepte induiken op weg
naar mijnen, tuinen en hotels voor
sportvissers op de zeebodem. In dit
licht bezien is de plotselinge stroom-
versnelilng, waarfn de duik techniek is
gekomen, een zaak van ongemeen be
lang.
Het elektrisch duikerpak, dat toerkt volgens het principe 1
dekenbetekent egn enorme vooruitgang, want kou is een
de duiker.
Hij weet het vooraf, alleen de besten worden inkoper van herenkostuums bij CiA.
Vijf jaar harde training in theorie en praktijk zijn noodzakelijk.
Waarom? Het herenkostuum van nu stelt hoge eisen aan pasvorm, stofkwaliteit en
binnenwerk.
Het vereist gedetailleerde kennis van stoffen, modellen, maten en produktiemethoden.
Het vraagt feeling voor mode en de markt.
Vijf jaar intensieve voorbereiding, eerst dan mag hij zich C A inkoper noemen,
wantC k A eist vakkennis op topniveau.
Hij bewijst het, iedere dag opnieuw. U merkt het steeds weer bij C&A.
