KERSTBOOM
KERSTKAARS
Kerstkind in
Kafferdorp, negerhut, kraal en wigwam
De magische kracht van de maretak
DECEMBER 1967
Hoe
houd ik
mijn
veilig, en lang goed?
„Er bestaat geen enkel
middel om een kerstboom
lang goed te houden", aldus
ontneemt een bloemist mij
alle hoop, die ik op hem ge
steld had. Immers, ik had
gedacht bij hem nou einde
lijk dat middel te vinden
dat mijn kerstboom tegen
directe uitval zou behoeden.
„Wat wilt u nou", gaat hij on
verstoord verder, „de bomen
voor de verkoop zijn allemaal al
gekapt, die staan wekenlang
Dus dat idee van mijn moeder,
om de boom in een emmer nat
zand te zetten, was zo gek nog
niet, denk ik bij mezelf. De oude
emmer werd aan het oog ont
trokken door een kunstig gedra
peerde lap. Dat is één manier en
een redelijk afdoende, dat kunt
u rustig van mij aannemen. Tot
aan Driekoningen bleef de boom
bewaard zonder dat de vloer van
de kamer op een bosgrond begon
te lijken.
Dat was vroeger. Kerstmis is
tegenwoordig na de tweede kerst
dag toch wel definitief voorbij.
Dus de boom kan dan ook ver
dwijnen, zij het met weemoed.
Mocht u het lieflijk groene spar-
reboompje reeds een tijd vóór
Kerstmis willen kopen, dan kunt
u hem het beste zo lang moge
lijk buiten laten staan in de kou.
Niet in de schuur of de garage,
dan krijgt de boom te weinig
zuurstof. Wilt u niet aan de
emmer met nat zand dan kunt u
in elk warenhuis terecht voor
zo'n handige kerstboomstan
daard. Dit over het goedhouden.
De veiligheid is ook een pro
bleem op zich. Wij hebben nog
steeds niet kunnen scheiden van
de echte kaarsjes in de kerst
boom, al geeft het dikwijls span
ningen in die vredige dagen.
Elektrische lichtjes (kaarsjes zijn
het voor mij niet) zijn natuurlijk
wel bijzonder veilig maar zo af
grijselijk steriel. Je mist een
speciale geur en de flakkering
van het kaarslicht.
En het hoeft echt niet gevaarlijk
te zijn. Je kunt namelijk van die
heel ingenieuze kaarsenhouder-
tjes krijgen waardoor de kaarsjes
als ze op zijn, vanzelf uitdoven.
Nou is het ook weer niet zo, dat
je verder rustig de kamer uit
Runt gaan en de boom de boom
laten. Het blijft oppassen gebla
zen. Een dood sparreboompje kan
lekker branden. Om de prijs
hoeft u het niet te doen. Kaars
jes zijn iets duurder omdat ze
Stukjes
rond
de
voortdurend vernieuwd moeten
worden en het kaarsvet wil wel
eens op de vloer lekken.
Nou, wat zullen we dan, hoor ik
u zeggen. Ja, u moet het natuur
lijk zelf weten, maar ik doe dit
jaar weer échte kaarsjes in mijn
kerstboom.
De één schrikt er niet voor terug
met Kerstmis zUn huis in een
compleet bos te veranderen, de
ander wil „al die rommel" niet
in zijn kamer en gooit zich vol
ledig op de „kunst". Toch zal in
beide huizen met eerste kerstdag
een écht stukje de weelderige
taïel sieren, een stukje dat zelf
gemaakt is. Want iets van jezelf
hoort er toch wel bü cn kerst
stukjes maken is vreselijk gezel
lig werk ook al heb je er geen
klap verstand van. Een klein
beetje fantasie heeft iedereen
Voor het grove werk, de denne-
takken, het mos en de grillige
boomstammen gaan we een mid
dagje het bos in. Het is natuur
lijk niet de bedoeling dat u hele
bomen plukt of hele plaggen mos
uitsnijdt, er ligt genoeg los.
Voor de fijne finishing touch
kunnen we het beste terecht op
de bloemenmarkt, de takjes hulst,
de lariks, de mistletoe, de kleu
rige pepers, de rode tulpjes en
hyacinten.
Thuisgekomen spreiden we alles
enthousiast uit op een paar kran
ten en denken, wat nu? Een
dennetak aan de muur spijkeren
en er dan een kerstbal inhangen,
dat kan iedereen. Maar we willen
nu eens iets echt moois!
Bruikbare en handige tips voor
de beginnelingen kregen wij
gratis van een aardige bloemist,
die bij het woord Kerstmis de
geur van hars al in de neus
kreeg.
Een ordinaire houten klerenhan
ger kah bijvoorbeeld heel goed als
basis voor een stukje dienen. Je
kunt er verse vijgen vanaf laten
hangen, met ijzerdraad wat mos
aan de haak bevestigen en daar
wat takjes en besjes insteken.'
Durf eens een schilderij weg te
zetten en hang daarvoor in de
plaats een schilderachtig kerst
stuk, zegt diezelfde bloemist.
Met fruit, noten en groen kun
je ontzettend veel doen. Het ge
raamte maken we van ijzerdraad.
Zelfs een prozaïsch voorwerp als
een pollepel kan het uitgangs
punt zijn voor uw mooiste kerst
stukje. Gemakkelijk op te han
gen. Een stukje mos in de lepel
en de rest wordt aan uw eigen
creativiteit overgelaten.
De stukjes voor de tafel concen
treren zich voornamelijk rond de
kaarsen. Oude schaaltjes en bak
jes zijn uitermate geschikt voor
dit doel. Wat aarde voor de
hyacinten en tulpjes die daar
door dagen goed blijven, grillige
takjes en tenslotte de kaars of
de kaarsjes. U begint er steeds
meer plezier in te krijgen en dat
is gevaarlijk, want straks kunt u
de talloze stukken en stukjes
niet meer kwijt en bent u ge
noodzaakt ze naar de buren te
brengen.
Had u een enkele grote kaars
als middelpunt van uw feeste
lijke dis gedacht, dan is die heel
leuk op te sieren met een rood U ziet het. mogelijkheden te over
lint waaraan u wat groen en om een heel eigen sfeer met
besjes bevestigt. Kerstmis te preëren.
Veelkleurige
weergave
op postzegels
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG ],Öp'clë eehtè kerstze
gel die het Vaticaan heeft uitgegeven,
staan gewone alledaagse blanke men
sen afgebeeld. Eigenlijk zag men het
kerstgebeuren toen nog te veel als een
Westerse affaire. Het jaar daarop, in
1961, liet het Vaticaan het kerstkind
op aarde komen als Chineesje, dat op
de zegel wordt gekoesterd door een
Chinese vader en moeder. Daarna volg
de een neger-kerstkind, dat de stal
moest delen met een karbouw in plaats
van de os en de ezel en dat aanbeden
werd door neger-herders. In 1963 liet
het Vaticaan de geboorte plaats heb
ben in een Kafferdorp in Afrika. St.-'Jo-
zef, de voedstervader, was direct druk
bezig met het stampen van de rijst.
Toen was Japan aan de beurt. Japanse
engelen hielden de wacht in een ver
trek, waar op de grond werd gehuisd.
In 1965 viel de eer te beurt aan de In
dianen. Maria droeg bij die gelegen
heid het haar In een lange zwarte
vlecht. Het jaar daarop volgde weer 'n
zegel die het kerstgebeuren in een land
van blanke mensen weergaf".
Terwijl hij deze monoloog houdt, bla
dert Johan L. Th. A. Stahlecker (55 j.
en directeur van een groot aantal verf-
winkels) in één van zijn zestig postze-
gelboeken. Ze zijn er stuk voor stuk de
zegels waarover hij praat. De gehele
Vaticaanserie van na 1940 is compleet.
„In dat jaar begon het eigenlijk pas
goed te lopen".
Vijf jaar eerder had Johan Stahlecker
net als bijna alle andere Nederlandse
schooljongens, zijn eerste met moeite
vergaarde zegels op een vel papier ge
plakt. Hij legde zich aanvankelijk al
leen toe op de buurlanden en besteed
de er bijna al zijn vrije tijd en zijn
zakcenten aan. Later kwam daar het
Vaticaan bij en nog later de ruimte
vaart, waarvan hij werkelijk elke ze
gel, die ergens op aarde is uitgekomen,
Het Christuskind
bezit. Iets moeilijker zal het zijn om
er ook de kerstzegel van dit jaar, waar
voor een ongekend grote belangstelling
bestond, aan toe te voegen.
„Je raakt er'nooit op uitgestudeerd. Al
die zegels hebben iets te vertellen. Ze
hebben betrekking op een wetenschap
pelijke gebeurtenis, een politieke of
sportieve prestatie of nog andere on
derwerpen. Het is niet mogelijk om tel
kens alies van dat onderwerp af te we
ten, maar ik heb toch ervaren dat er
voor de algemene ontwikkeling geen
beter middel bestaat dan de filatelie".
„Neem deze serie Duitsland van de af
gelopen honderd jaar. Als je goed kijkt,
zie je toch precies waar ze toen al
heen wilden! Dan zie je dat die waan
zinnige verering voor het germanisme
reeds door Bismarck werd gepropa
geerd. Wat uiteindelijk in 1933 is ge-
Christus wordt geboren als negerbaby.
beurd, was een uitbarsting van wat
toen al broeide".
„Zo kun je aan de zegels van het Va
ticaan zien dat in 1963 de Katholieke
Kerk zich ging bewegen in de richting
van de orthodoxie. Nu, vier jaar later,
heeft die beweging een bekroning ge
kregen toen Paus Paulus en Athenago-
ras samen een religieuze dienst leid
den. De gedachte aan deze eenheid is
geleidelijk aan op de zegels versche-
.Duidelijk ls ook dat tot een aantal ja
ren terug deze zaak met uitsluitend
katholieke ogen werd bezien. Zo ver
scheen ter gelegenheid van het vluch-
telingenjaar de zegel van de vlucht
van Jozef en Maria uit Egypte en ook
de zegel van Maria die met haar wijde
mantel de vluchtelingen beschermt.
Later ging men aandacht schenken aan
de dingen van de dag; aan de malaria
bestrijding, aan cultuurmonmenten en
aan het „Rode Kruis".
„In die Vatlcaanzegels ligt ook een
pracht stuk geïllustreerde geschiede
nis. Kijk maar eens naar deze volgor
de: concilie, overlijden van Paus Jo
annes, sede vacante, conclaaf en de
kroning van Paus Paulus. Die geschie
denis gaat weer verder als Paus Pau
lus Rome verlaat en met opgeheven ar
men de wereld intrekt".
Johan Stahlecker onderbreekt zijn mo
noloog niet als hij telkens weer naar
een mahoniehouten kast van enorme
afmetingen in de andere hoek van het
vertrek loopt. Iedere keer komt hij
weer met een ander boek terug. De
kast is echter zo groot en de vulling
met postzegelboeken zo doorslagge
vend, dat de planken toch alsmaar ge
vuld blijven.
Eigenlijk is niets in deze kamer van
dit huis aan het rustige deel van de
Suezkade in Den Haag alledaags te
noemen. Een halve wand is onzicht
baar door aquaria en uit de overi
ge aankleding zou je kunnen afleiden
dat spoedig een mis zal worden opge
dragen. Op een schoorsteen met afme
tingen, die aan een wandaltaar doen
denken, staat een gouden klok, er
staan koperen kandelaars en netjes
over de stoelleuning hangt een kazui
fel. Johan Stalecker kocht die spullen
echter alleen omdat hij ze mooi vindt
en ook een beetje omdat hij het niet
prettig vindt als ze bij een handelaar
terecht komen.
Johan Stahlecker klapt het laatste
postzegel boek dicht en zegt: .„Al de
ze duizenden zegels zijn, voordat ze
verschenen, in de internationale vak
bladen gepubliceerd. Alle nieuwe ze
gels moeten eerst worden aangemeld
bij de Internationale Postunie in We
nen. Zonder registratie is het eigen
lijk nog geen zegel, maar een plak
plaatje". Overigens denken de mees
te mensen dat gestempelde zegels
meer waarde hebben dan nlet-gestem-
pelde exemplaren. „Een zegel is pas
goed als hij zdjn taak heeft volbracht",
denkt men, „Dan weet je ook zeker
dat het geen vervalsing is". Maar de
laatste twintig jaar is juist de niet-ge-
stempelde zegel vanwege de gaafheid
meer waard". „De filatelie is een kei
harde handel en iedere filatelist is
een handelaar. Hij koopt telkens meer
dan één nieuwe zegel, bewaart die
een poosje en verkoopt hem dan tegen
een hogere prijs. Zo heb ook ik mijn
verzameling bij elkaar gekregen."
Als het allemaal verloopt zoals Johan
Stahlecker hoopt komt zijn collectie
zegels eens in het Haagse Postmu-
seum terecht. Hij ziet dat als de eni
ge plaats waar zijn met moeite bij
een gezochte series ook werkelijk bij-
eenblijven. Tegen die tijd zal voorts
de verzameling prentbriefkaarten van
Den Haag, die hij bee.it, naar het ge
meentearchief verhuizen.
SOLENNITA' cristiana del
t ii NATALE
\t -W- Sm
F. QC
Enveloppe met drie kerstzegel» *3n het Vatioaan, die de geboorte ran Christus In China weergeven.
machtig grote mahoniehouten kast.
Onder de mistletoe
mag je een meisje kussen
Bij een complete kerstversiering hoort mistletoe, het
takje met enkele dofgroene spitse blaadjes en witte
besjes die op het twijgje groeien aan de voet van het
blad. Een halve eeuw geleden keek een Jongemun
steels naar boven of In bet voor Kerstmis versierde
huls van het meisje zfoner dromen, mletletoe was op
gehangen. Als zU daar onderdoor wilde lopen kon '»U
haar een kus op de wangen drukken zonder dat
Iemand hem van vrijpostigheid mocht beschuldigen.
Tegenwoordig hebben de Jongelui geen mistletoe meer
nodig om een kuaje te atelen; het wordt ze heua wel
gegeven en het ia nog maar de vraag of de wereld
daar nu beter of slechter van geworden ls. Maar de
maretakken blijven bij Kerstmis horen omdat het
van oudsher zo geweest la. Op het Franse platteland
hangt het takje dezer dagen als gelukeeymbool in de
boerderij en men wenst elkaar „Au gul l'an neuf!",
een nieuw jaar onder de hoede van de maretak t
Hoe zuidelijker men in ons land komt, dee te vaker
*l]n in de kale bomen dikke dotten te zien, die ljjken
op grote slordige nesten. De takken van Brabantse
peppels en canadassen, en van Zuidlimburgse appel
bomen zwiepen ln de herfstwind, maar de ruige
nesten vallen er niet uit: het zjjn dan ook geen
nesten maar woekerende parasieten, de maretakken.
Vogels eten de kleverige bessen, strijken hun snavels
weer glad aan andere bomen en brengen de zaden
over op een stukje schors dat geschikt Is als bodem
voor een nieuwe plant.
De magische betekenis van de maretak vindt zUn
oorsprong ln de Germaanse mythologie. Balder, god
van lloht en schoonheid, voelde de beklemming van
de dood op zijn hart. Daarom riep zijn moeder Frigg
alles was op aarde kiacht had te verwonden en te
doden- tot zich, en liet het zweren haar zoon niet
te kwetsen. Z(J riep alle metalen, alle gesteenten,
alle bomen, alle ziekten, en alls dieren. En ze legden
de eed af.
Maar de god Lokl was Jaloers op Balder en toen hfl
eens zag hoe de A sen als spel Balder stenigden en
met pijlen beschoten zonder hem te kunnen verwon
den, werd hij verteerd van haat; en hij ontdekte dat
Frigg één uitzondering had gemaakt. Z(J had het
maretakje niet gevraagd haar zoon te sparen, om
dat het nog te jong was om een eed te «weren.
„Te Jong voor Friggs eed maar niet te zwak voor
Loki's werk", zei de Jaloerse god en sneed een mare
takje af. Terwijl de Asen nog speelden gaf hfl het
takje aan Balders blinde broer, spande met hem
samen de boog, riahtte met hem samen do maretak-
pijl en schoot recht in Balders hart. De god van hst
licht viel en alle lloht brak, de schaduw des doods
bedekte de aarde.
Uit de t(jd van geloof aan deze legende, stamt het
geloof aan een macht die het takje heeft over licht
en duisternis, over leven en dood, over gezondheid
en ziekte.
De druïden sneden de maretakken uit de bomen met
gouden sikkel, vingen ze op in witte doeken en be
reidden er geneeskrachtige en toverdranken uit. In
oude kruidenboeken komt de bes van de maretak
voor als geneesmiddel tegen' allerlei kwalen: vogel
lijm helpt tegen epilepsie, bloedstoomlssen, vrouwen*
kwalen, krampen.
Om het licht te laten keren, om ziekten en rampen
af te weren werd het maretakje eeuwenlang ln de
hulzen gebracht wanneer de donkerste tijd van het
Jaar aanbrak.
Om een kerststukje sfeer te geven, om lets vast tw
houden van een traditie waarvan de betekenis ver
loren ls gegaan, ls nu de vrtf onooglök# mistletoe
(die voornamelijk uit Frankrijk en België wonM
geïmporteerd) ln bloemenwinkels te krijgen, en de
prtjs ls niet gering.
